گوھورینا کیسێن نایلۆنی بۆ کیسێن کاغەزی ل ناپێژی و سەمونخانا بابەتێ گەرمێ ‏فەرمانگەھێن پەیوەندیدارە ل دھۆکێ، خودانێن نانپێژیان ژی ژ ڤێ گوھورینێ د ‏دلگران. رێڤەبەرێ چاڤدێریا سەلامەتیا خوراکی ل چاڤدێریا ساخلەمی یا دھۆکێ ‏ئاماژە کرە وێ چەندێ کو ئەڤ بابەتە ل گەل قائیمقامیێ و کارگێریا پارێزگەھا ‏دھۆکێ ھاتیە گەنگەشەکرن ڤە کو دڤێت ئەڤ کیسێن نایلۆنی بھێنە گوھورین بۆ ‏کیسێن کاغەزی، چونکو ھندەک مادە دناڤا ڤی نایلۆنی دا ھەنە ھەر زوو حەل دبن ‏دناڤا وی نانی دا یان وێ سوبێ دا و کارتێکرنەکا ئێکسەر ل سەر ساخلەمی یا ‏مرۆڤی ھەیە و دیسا ئەو نایلون کارتێکرنێ ل ژینگەھێ دکەت و ھەتا 400 سالان ژی ‏دبەت.‏

ئەحمەد سالح، خودانێ ناپێژیەکێ یە بۆ ئەڤرۆ دیار کر، ساخلەمیێ ژێ خواست بوو ‏کیسێن کاغەزی بکاربینن ژ پێش کیسێن نایلونی ڤە، لێ ڤێ گوھورینێ دێ گەلەک ‏مەزاختی ل سەر ھەبیت، دڤێت کەسەک ھەبیت ب تنێ کیسێن کاغەزی بگریت، دیسا ‏کیسێن کاغەزی گەلەک دگرانن وەک بھا، دیسا ل نانپێژیا پتر وەلاتی نانی ناکەنە ‏دناڤا کیسێ نایلونی دا، بەلکو ددانە سەر دەستێن خوە.‏

عسمەت سەلمان وەیسی، رێڤەبەرێ چاڤدێری یا سەلامەتیا خوراکی ل چاڤدێریا ‏ساخلەمی یا دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: گوھۆرینا کیسێن نایلۆنی ل نانپێژی و ‏سەمونخانان ھزرا ساخلەمیا دھۆکێ بوو گەھاندیە وەزارەتێ، بەلێ ژ بەر قەیرانا ‏دارایی ئەو پرۆژە ھاتبوو راگرتن.‏
رێڤەبەرێ چاڤدێریا سەلامەتیا خوراکی ل چاڤدێریا ساخلەمی یا دھۆکێ ئاماژە کرە ‏وێ چەندێ کو ئەڤ بابەتە ل گەل قائیمقامیێ و کارگێریا پارێزگەھا دھۆکێ ھاتیە ‏گەنگەشەکرن ڤە کو دڤێت ئەڤ کیسێن نایلۆنی بھێنە گوھورین بۆ کیسێن کاغەزی، ‏چونکو ھندەک مادە دناڤا ڤی نایلۆنی دا ھەنە ھەر زوو حەل دبن دناڤا وی نانی دا ‏یان وێ سوبێ دا و کارتێکرنەکا ئێکسەر ل سەر ساخلەمی یا مرۆڤی ھەیە و دیسا ‏ئەو نایلون کارتێکرنێ ل ژینگەھێ دکەت و ھەتا 400 سالان ژی دبەت.‏

نەجمەدین نێروەیی، مامۆستایێ زانکۆیێ ل دور بابەتی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: ‏کیسێن نایلۆنی و پلاستیک ب گشتی ژ کەرەستەیێن ھایدرۆکاربوونی دھێنە ‏درۆستکرن کۆ ژێدەرێن وان ژ کەرەستەیێن خامە، وەکۆ غازێن سرۆشتی، نەفت و ‏رەژی،کیسێن نایلۆنی چەندین ماددەیێن کیمیایی یێن ژەھراوی تێدا ھەنە، وەکۆ ‏ئیپیکلۆروھایدرین و بیسفینول ئەی و ب رێیێن ڤەخۆارن خۆارن و ھەلمژین کارتێکرنێ ‏ل مرۆڤان دکەت.‏

زێدەتر دبێژیت: ئەڤ ماددەیێن سەری دیار کری دناڤ ئاڤێدا حەل دبن و ھەکە بچنە ‏دناڤ لەشێ مرۆڤی دا، مرۆڤی تۆشی چەندین نەخۆشیێن ب مەترسی دکەت، ‏شێرپەنجە، نەخۆشیێن مێلاکێ و گولچیسکا کۆ ئەندامێ زازوزێ، نەخۆشیێن شەکرێ، ‏تێکچوونا غودا و ھورموناتان، پەیدابوونا زارۆکێن مشەوە، چونکۆ کارتێکرنا ل ‏جیناتان دکەت و جیناتان دگوھریت، پەیداکرنا تەسەموما خوارنێ و گەلەک ‏نەخۆشیێن دی، نەخۆشیێن جلدی و قەرحە، ھەر کارتێکرنەکا دی کۆ ل ژینگەھێ ب ‏گشتی بکەت، د بەرامبەردا کارتێکرنێ ل سەر مرۆڤی ژی دکەت، ژ بەر کۆ نایلون و ‏پلاستیک رێژەیەکا رساسی دناڤدا ھەیە.‏

ناڤبری ئاماژە ب ھندێ ژی داکو د ھەر گەرمبوونەکێ دا ئەو رساێە درژیێت و دبیتە ‏جھێ مەترسیێ، ئاریشا ژ ھەموویان مەزنتر، زوو حەل نابن و رەنگە پێدڤی ب زێدەتر ‏ژ 450 سالان ببن (ب گورەی جور و پێکھاتا پلاستیکی)، نمونەیەک کۆ ئەم ھەموو ‏رۆژانە ڤان ماددەیان دگەل کەرەستەیێن دی دخۆین:‏

دەما سەموونا گەرم بیت و دکەنە دناڤ کیسێن پلاستیکی دا و ب ڤێ رێیێ و دەما ‏ھەلم درۆست دبیت، دبیتە ئەگەر و رێ خۆشکەر ئەڤ ماددەیە حەل ببن و ب رێیا ‏ھەلمێ بچنە دناڤ نانی دا و پاشان ئەم وی نانی دخۆین. ئەڤە ژی مەزنترین مەترسی ‏یە بۆ گشت مرۆڤان و ب تایبەت بۆ ئافرەتان کۆ دەما ماددەیێ بیسفینۆل دچیتە دناڤ ‏لەشێ وان دا، نەزۆکیێ بۆ پەیدا دکەت، ھەر چەندە وەزارەتا ساخلەمیێ یا حکومەتا ‏ھەرێما کوردستانێ بریار دایە نابیت ل سەمونخانەیان عەلاگێن نایلونی بھێنە بکار ‏ئینان و دڤێت ل جھێ وان یێن کاغەزی بن، لێ ھەتا نھا ل ھەموو سەمونخانەیان ھەر ‏پلاستیک دھێتە بکار ئینان، دیسا بکارئینانا گلاسێن پلاستیکی بۆ ڤەخۆارنا چایێ و ‏مانا ئاڤا بتلا ل بەر ھەتاڤێ.‏

نەجمەدین خویاژی کر، ل جیھانێ، سالانە پتر ژ 5 ترلیۆن کیسێن پلاستیکی دھێنە ‏بەرھەمئینان، د ھەر چرکەیەکێ دا، پتر ژ ئێک ملیۆن بتلێن ئاڤێ دھێنە کرین، ل ‏کوردستانێ، رۆژانە 7 ھەتا 8 ھزار تونێن بەرمایکان دھێنە کومکرن، ژ بلی یێن ‏بەرەلای دھێنە ھاڤێتن.‏

ل دور چارەسەریێ ژی مامۆستایێ زانکۆیێ گۆت: بکارئینانا کیسێن نایلۆنی بھێتە ‏قەدەغەکرن و نەھێلن بھێنە دناڤ کوردستانێ دا، کۆ نە یا ب زەحمەتە و ھەتا نھا ‏پتری 55 وەلاتان قەدەغە کری یە، کیسێن نایلۆنی بکەنە ب پارە (بۆ نمونە عەلاگە ‏ب 250 دیناران) ب ڤی رەنگی رێژەیەکا مەزن ژ خەلکی بکار نائینن، کیسێن ‏کاغەزی بکار بینن، ھند تشتی بکری، ھندی پێدڤی و نە زێدەتر، ب ھیچ شێوەیەکێ ‏کەرەستەیێ گەرم یێن خوارن و ڤەخوارنێ نەکەنە دناڤ پلاستیکی دا و ھەول بدەن ‏نەھێلنە لبەر ھەتاڤێ ژی (ب تایبەت ئاڤا ڤەخوارنێ)، ل جھێ پلاستیکی بۆ ڤەخوارنا ‏گەرم، کەرەستەیێ شووشە بکار بینن، ھشیارکرنا خەلکی ب مەترسیێن پلاستیکی ب ‏گشتی و پێدڤی ھەموو رێکخراو دام و دەزگەھێن حکومی و میدیا ب تایبەتی رۆلێ خۆ ‏بگێریت.‏

محەمەد تاھر سەلاحەدین، رێڤەبەرێ فەرمانگەھا ژینگەھا دھۆکێ ل دور بابەتی گۆت: ‏لیژنەکا بلند ھاتبوو پێکئینان ل سەر گوھورینا کیسێن نایلۆنی بۆ کیسێن کاغەزی ل ‏سەر ئاستێ پارێزگەھا دھۆکێ کو ئەڤ کیسە بھێنە گوھورین و تایبەت ل سەمونخانە و ‏ناپێژیان کو نانێ گەرم دکەنە تێدا و کارتێکرن ل سەر نانی ھەیە و دبیتە ئەگەرێ ‏پەیدابوونا نەخوشیان بۆ مرۆڤی، پشتی بریار ل سەر گوھورینا کیسان ھاتیەدان ‏خودانێن سەموخانان نەرازیبوون بەرامبەر قائیمقامیا دھۆکێ دیارکرن کو ھەکە ئەڤێ ‏چەندێ بکەن دێ بھایێ سەموونا بلند کەن، چونکو کیسێن کاغەزی گەلەک دگرانن و ‏دێ نەچاربن بھایێ سەموونێ بلند کەن، چونکو دا ئاریشەکا مەزنتر پەیدا کەن و ‏تایبەت ئەڤ بریارە ل سالێن قەیرانێ بوویە، لەوما بریار ل سەر گوھۆرینا کیسێن ‏نایلۆنی ھاتبوو راگرتن ھەتا وەبەرھێنەرەک کارگەھەکێ دانیت کو کیسێن کاغەزی ‏دروست بکەت و ئەم ژی چاڤەرێی ڤێ چەندێینە.‏

رێڤەبەرێ فەرمانگەھا ژینگەھا دھۆکێ ئەو ژی دیار کر، چەندین جاران ل پارێزگەھا ‏دھۆکێ دەست ب گوھورینا کیسێن نایلۆنی کریە بۆ کیسێن کاغەزی و ئەڤە ژی د ‏بەرژوەندا گشت خەلکی دایە و دڤێت ئەو رەوشەنبیری ژی بۆ خەلکێ مە پەیدا بیت ‏کو ڤێ چەندێ کارتێکرنێن نەباش ل سەر ژیانا خەلکی ھەنە و دیسا کارتێکرن ل سەر ‏ژینگەھێ ھەنە .‏

ھێشتا گۆت “گرنگە کیسێن نایلۆنی ببنە پارە و ئەڤە پێنگاڤەکە ئەڤ کیسە ل ‏سەرانسەری پارێزگەھا دھۆکێ بھێنە گوھورین و ئەگەر بھایێ وا ھاتە زێدەکرن ھەموو ‏خەلک دێ نەچاربیت بەرێ خوە ژ ئەڤان کیسان ڤە گوھێزن، چونکو ھەبونا کیسێن ‏نایلۆنی ل سەر عەردی کارتێکرنێن مەزن ل سەر ژینگەھێ ھەنە و ب سالان ئەڤ کیسە ‏ژناڤ ناھێنەبرن.‏

عبدالرزاق نھێلی، ھەڤال دوستێ ژینگەھێ ل سەر بابەتی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: ‏بکارئینانا کیسێن نایلۆنی بۆ ھەموو خوارنا و نانی کارتێکرن ل سەر ساخلەمی یا ‏مرۆڤی ھەیە، چونکو ژ ھندەک مادێن ژەھراوی دروست دبیت، تایبەت ل وەلاتێن ‏رۆژھەلات کوالێتی یا کونترۆلی ل سەر ڤان کیسان نینە و ڤێ چەندێ ژی کارتێکرنەکا ‏نەباش ل سەر ساخلەمی یا مرۆڤی ل دەسپێکێ ھەیە و ل دووڤ دا ب گشتی ل سەر ‏ژینگەھێ، کارتێکرنا ڤان کیسێن نایلۆنی پشتی چەند سالان دێ ل وی کەسی پەیدابن ‏و ئەگەر ژی کیسێن نایلۆنی نە.‏

ژینگەە دوست، عەبدوالرزاق نێھلی گۆت ژی: گرنگە حۆکمەتا ھەرێما کوردستانێ پتر ‏فشارێ ل سەر ڤان مارکێت و سەموخانا و ناپێژیان بکەت ب وێ چەندێ ئەڤان ‏کیسان ب گوھورن بۆ کیسێن نایلۆنی دا کارتێکرنێ ل سەر ساخلەمی یا خەلکی ‏نەکەن.‏