داستانا گه‌لیێ زاویته وانه‌یه‌كا شۆرشێ
ئه‌حمه‌د سادق زاویته‌ى
ل به‌یانا 12\12\1961 و ل ده‌مژمێر (8) سپێدێ شه‌ره‌كێ دژوار ده‌ست پێ كر د ناڤبه‌را هێزێن حوكمه‌تا ئیراقێ ب سه‌رپه‌رشتیا فه‌رماندێ لیوایێ عه‌مید.حه‌سه‌ن عه‌بۆد كو ژ به‌تالیۆنه‌كا (القوه السیاره) پێكهاتبوون؛ ژمارا وان دگه‌هشته پتر (250) كه‌سان، هه‌روه‌سا (3) سریێن به‌تالیۆنا (2) لیوا یانزده یا سۆپایێ ئیراقێ كو هژمارا وان دگه‌هشته (600 تا700)كه‌سان، هه‌روه‌سا نێزیكى (500) جاشان زێده‌بارى هنده‌ك تۆپێن گران وه‌كى دگۆتێ جه‌به‌لى (خمسه خمسه) و گه‌له‌ك ره‌شاشه‌یێن فیكه‌رس و زریپۆش و ده‌بابه و چار فرۆكه‌یێن مێگ جۆرێ 15و17 یێن رۆسى و (15 تا 20) تۆپێن هاون و هێزێن پێشمه‌رگه‌ى ب سه‌رپه‌رشتیا بابێ روحى یێ نه‌ته‌وا كورد مسته‌فا بارزانى كو ل وى ده‌مى ل گوندێ زاویته بوو ل مالا پێشمه‌رگێ ئیلۆنێ (مه‌هدى ته‌یب زاویته‌ى كو دیداره‌كا تایبه‌ت دگه‌ل (مه‌لا حوسێن سپیندارى به‌روارى ژێرى كر كو هینگێ مه‌لایێ گوندێ زاویته بوو، ل سال (1963) وه‌غه‌ركریه كو زانایه‌كێ ناڤدار بوو ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان كو مه‌لا حوسێنى د ڤێ دیدارێ دا هانده‌ر و پشته‌ڤانیا بارزانیێ نه‌مر كر ژبۆ ئه‌نجامدانا داستانا گه‌لیێ زاویته. ئه‌ڤ شه‌ڕه ل زاویته و بتایبه‌تى ل گه‌لیێ زاویته هاته كرن كو بۆ (2) رۆژ و (2) شه‌ڤان ڤه‌كێشابوو، بۆ زانین كو چه‌كێ پێشمه‌رگه‌ى پێكهاتبوون ژ تڤه‌نگێن بڕنۆ و سه‌لیب و ئنگلیزیێن كورت و درێژ و (12) میل و كته‌كا ره‌شاشێن برێم، هه‌ژى گۆتنێ یه كو هژمارا پێشمه‌رگێن پشكدار د ڤێ داستانێ دا (300 تا400) پێشمه‌رگه بوون كو زیانێن ب هێزێن حوكمه‌تا ئیراقێ كه‌فتین د ڤى شه‌ڕى دا ب سه‌دان شه‌هید و برینداربوون ودیلكرنا(7 تا 8) جاشان كو زیانێن پێشمه‌رگه‌ى ژ (3 تا 4) شه‌هیدان بوون و برینداربوونا (5) پێشمه‌رگان.
پتریا و رویهسپى و كه‌سایه‌تى و سه‌رۆك عه‌شیرێن ده‌ڤه‌را مزوریان سه‌ر قۆل و سه‌ركرده بوون؛ ده‌لیڤه نینه ناڤێن هه‌میان ل ڤێره دیاربكه‌ین. دیسا چه‌ندین پێشمه‌رگێن ماروینسیان و ب پالپشتیا به‌رگرى ملى یێ زاویته و گوندێن ده‌وروبه‌ر كو ئه‌ڤ سه‌رقۆله هاتنه راسپاردن و دابه‌شكرن ل سه‌ر وان خالێن ده‌ستنیشانكرى. هه‌ژییه بێژین كو داستانا گه‌لیێ زاویته یا مێژووى دیاریه‌كا پڕ بها بوو هه‌روه‌سا وانه‌یه‌كا گرنك بوو ژ پێشمه‌رگێ شۆرشا ئیلۆنێ بۆ حوكمه‌تا ئیراقێ كو بۆ زانینا دوژمنێن كوردان ژبۆ نیاسینا هێزا شۆرشا كوردستانێ و هه‌بوونا وان ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان كو ژبۆ هه‌میان دیار بوو كو پێشمه‌رگه دشێت قه‌هره‌مانیێ و داستانان ب ده‌ستخوه‌ڤه بینن دا بۆ گه‌لێ ئیراقێ دیاربیت كو بزاڤا ئازادیخوازا كوردى دێ مینیت و به‌رده‌وامیێ ده‌ته خه‌باتا خوه تاكو دانپێدان ب هه‌مى مافێن گه‌لێ كورد بهێته‌كرن.
یادیاره بۆ كو گه‌نج و پیر و ئافره‌تێن زاویته رۆله‌كێ به‌رچاڤ و كاریگه‌ر و هه‌ژى هه‌بوو د سه‌ركه‌فتنا پێشمه‌رگه‌ى دا ل ڤێ داستانێ، ئه‌وژى ژبۆ ماوه‌یی (2) رۆژ و (2) شه‌ڤان به‌هه‌ڤكرنا خوارن و ڤه‌خوارنێ ژبۆ پێشمه‌رگه‌ى، هه‌روه‌سا دڤێت رۆلێ دارستانا زاویته نه‌هێته ژبیركرن و ب تایبه‌تى (دارا كاژا زاویته) د ڤێ داستانێ دا، ئه‌وژى وه‌ك په‌ژانه‌ك و جهه‌كێ ئارام ژبۆ هێزێن پێشمه‌رگه‌ى، هه‌روه‌سا كو ئافره‌تا كورد یا بێ به‌هر نه‌بوو د ڤێ داستانێ دا، ئێك ژ وان شێره ژنه‌ك بناڤێ (مارگرێت جۆرج) یا به‌رنیاس ب جاندارك كوردستان كو ئافره‌ته‌كا مه‌سیحى بوو ل گه‌ل بابێ خوه. ب راستى داستانا گه‌لیێ زاویته یا پڕ و پڕ مێرخاسى بوو كو چ قه‌له‌م و چ هۆزان و چ كه‌ڤال نه‌شێن ب دروستاهى مافێ ئه‌نجامده‌رێن ڤێ داستانا پڕ حنێر بده‌تێ، چنكو ئه‌و قاره‌مانیا وان پێشمه‌رگا نیشا داى و بكارئیناى گه‌له‌ك ژ په‌یڤ و هۆزان و كه‌ڤال و ژ گۆتاران مه زنتره، له‌وما تا نهو ژى خه‌لكێ به‌هدینان ب شێوه‌كێ پڕ شانازى رویدانێن ڤێ داستانا دیرۆكى بۆ كۆڕێن ئه‌ڤرۆ ڤه‌دگێرن. ئه‌گه‌ر مرۆڤ ب چاڤێ شرۆڤا له‌شكرى ژى سه‌حكه‌ته ڤێ داستانێ، دێ ژنوى زانیت كا وان عه‌گید و میرخاسان چ كاره‌كێ مه‌زن و زێده سه‌خت ئه‌نجامدایه. چنكو وه‌ك مه دیتى د ڤێ داستانێ دا دلشێر و دوژمن به‌زین شیان بۆ ماوێ (2) رۆژ و (2) شه‌ڤێن پڕ باران و سه‌رما و ته‌نگاڤى و سه‌خت به‌رسینگێ هێزه‌كا هه‌ره مه‌زنا دوژمنى بگرن و نه‌هێلاى ئێك بهۆست ژ گه‌لیێ زاویته ببۆرن. ئافه‌رین بۆ پێشمه‌رگێ شۆرشا ئه‌یلۆنا مه‌زن ئه‌و شۆرشا بنیاتێ كوردایه‌تیێ و ناسنامه‌یا كوردى گه‌هاندیه نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى و پتریا میدیایێن جیهانى یێن وى سه‌رده‌مى كو ژبه‌ر گرنگیا ڤێ داستانێ وه‌ك ل سالا 2009 د هه‌لكه‌فتا ده‌ستپێكرنا داستانا گه‌لیێ زاویته سه‌رۆك مه‌سعود بارزانى ئاماژه پێ داى و گۆتى داستانا گه‌لیێ زاویته ژ ده‌سپێكا شه‌ڕێن شۆرشا ئیلۆنێ بوو و ل شه‌ڕێ كۆڕێ ل سالا 1991 ب دویماهیك هات.
