سروشتێ مرۆڤى د لۆژیكا هزركرنێ دا
جوان عزه‌ت/ پشكا سیێ
ژ بۆ تێگه‌هشتنا هزركرنێ د ناڤبه‌را كه‌لتوورێ باژێرڤانى و یێ نه باژێرڤانیێ، گرنگه دیڤچوونێ ل سه‌ر شه‌نگشته‌یێ كه‌لتوورێ سروشتى بكه‌ین و هه‌تا بشێن بزڤرینه تێگه‌هشتنه‌كا تمام ژى دڤێت هنده‌ك پێنگاڤێن زانستى د وارێ جڤاكى دا پاڤێژین، چونكو هه‌كه پێشڤه‌چوون ل سه‌ر بیروباوه‌را كه‌لتووره‌كێ شارستانى بیت و بچیت، هینگێ ئه‌م دشێن ده‌وله‌ته‌كێ ل سه‌ر بنه‌مایێن قانوونى به‌رهه‌م بینین و مه‌به‌ست ژى ژ هه‌بوونا ده‌وله‌تێ، ئانكو ئه‌و ده‌وله‌تا د ناخێن مه دا دهێته دیتن.
ل سه‌ر ڤى پیڤه‌رى كه‌لتوورێ پێشكه‌فتخوازیێ به‌رده‌وام د سروشتێ خوه دا كه‌لتووره‌كێ لڤۆكه و حه‌زا گوهۆرین و نوویاتیێ هه‌یه و د سروشتێ مرۆڤبوونیێ دا هه‌ولدان و ده‌ستپێشخه‌ریا ناخێن پاك و ئاڤا دكه‌ت، به‌لێ ئه‌و كه‌لتوورێ ل دووڤ رێ و قانوونێن نه‌گوهۆرى دچیت، پتر كه‌لتووره‌كێ ساڤا و لاواز و خوه‌جه گرتیه حه‌زا لڤین و وه‌رارا هزرى نینه.
ب ڤى ره‌نگى جۆره‌كێ نه‌ساخله‌میێ تێدا ره‌نگڤه‌دده‌ت، ئه‌و ژى ناهێلیت مرۆڤ، ئانكو تاكه‌كه‌س ل گۆر ده‌م و جهێن سه‌رده‌مى بهێته گونجاندن، ژ به‌ركو پتر خوه د هه‌لویست و ساخله‌تێن كه‌ڤن دا دیتیه، له‌ورا ژى كارڤه‌دانێن ڤى جۆرێ سروشتى دكه‌ڤنه بن بارگرانیا هێز و هزرا ده‌رماگیرى و توندره‌وى و خوه‌په‌رستیا هه‌ڤركیێ. نموونه گه‌ر ئه‌م ل دووڤ سروشتێ جڤاكێن ده‌وله‌تدارى بچین، هند ڤه‌كۆلین ل سه‌ر ئاڤابوونا هزرا مرۆڤى كریه هه‌تا وى راده‌یى نها سود و قازانجى ژ بنگه‌هێن خوه یێن ده‌وله‌تێ دبینن و وێ ده‌وله‌تێ وه‌كى ئه‌ركه‌كێ دبینن كو ململانێ د ناڤبه‌را ته‌خێن جڤاكى و هه‌مه جۆریا مرۆڤان كێم بكه‌ت، هه‌روه‌سا گرنگیێ ب پرۆژه‌یێن گشتوكالى و پیشه‌سازى و بازرگانیێ دده‌ن ل گه‌ل بجهئینانا قانوونێ، به‌روڤاژى جڤاكێن كو خزمه‌تا ده‌وله‌تا خوه یا مرۆڤى نه‌كربیت نه‌شێت خزمه‌تا ده‌وله‌تا خوه مه‌زن ژى بكه‌ت ئه‌وا دبێژن ده‌وله‌تا باژێرڤانیێ.
ئه‌ڤه ره‌وشنبیریا تاكه‌كه‌سى دروست دكه‌ت و ژ بلى وێ چه‌ندێ ئه‌و تاكێ دبیته خودانێ جڤاكه‌كێ ده‌ست بۆ ده‌ستى جۆره‌كێ نه‌ریت و ساخله‌ت و پره‌نسیپان ژێ ده‌ردكه‌ڤیت ب شێوازه‌كێ په‌روه‌رده‌ى هزر و كریارێن كه‌سى ڤه دگوهێزیته ناڤ جیهانه‌كا نویخواز و سه‌رده‌مه‌كێ گونجایێ مه‌عریفى سه‌ره‌راى ئه‌و بنه‌مایێن وه‌كى هزر، باوه‌رى، مورال، سنور، گرێ، قه‌بیلكرن، یاسا و هونه‌رێ ژیانێ و گه‌له‌كێن دى تر وه‌دكه‌ن رێك و زه‌مینه‌یى بۆ چێكرنا ره‌وشنبیریا تاكه‌كه‌سى ڤه‌دكه‌ن، هه‌تا كو هێدى سروشته‌كێ نوو یێ هزركرنێ د ناخ و هشێن تاكى دا دروست ببیت.
ئه‌نجام: ئه‌و ره‌وشێن ناله‌بارێن ژ لۆژیكا كه‌ڤن په‌یدابووین ب تنێ ئارمانج و مه‌به‌ستا وان بۆ پاراستنا وان سالۆخه‌تێن گرێدایى خه‌تا سۆر بوون مینا پرسێن ئاینى، سیاسى و ناڤه‌ندا ناڤه‌رۆكێن جڤاكى، به‌لێ پشتى زانستێ نوو سه‌رهلداى و ده‌ركه‌ڤتى ئێدى لۆژیكا هزركرنێ د كریارا گوهۆرینێ دا كه‌ڤته به‌ر پرسیاریێن دووڤچوون و شه‌ڕه‌كێ دۆرهێلى و ره‌خنه‌یى، له‌ورا ژى یا ئاشكه‌رایه كو ناخێ مرۆڤى بۆ هه‌ر جۆره زانسته‌كێ نه‌یێ چارچووڤه‌كریه، به‌لكو مرۆڤ دشێت د خوه‌بوونا ژیانێ دا ببیته هه‌لگرێ په‌یامه‌كا راست.
سروشت مرۆڤى د لۆژیكا هزركرنێ دا
جوان عزه‌ت/ پشكا چارێ و دووماهیێ
وه‌ك به‌رى نها مه گۆتى، هه‌ر جڤاكه‌كێ ساخله‌ت و قانوونێن خوه یێن جودا هه‌نه و تیدا ده‌ربرینێ دده‌نه كۆمه‌كا پشكێن هه‌مه‌جۆر یێن پێكهاتان، هه‌ر پێكهاته‌یه‌ك ژى ب شێوازه‌كێ سه‌ره‌ده‌ریێ د گه‌ل سروشتێ مرۆڤینى و جڤاكى و ژیانێ دكه‌ن. گه‌ر هنده‌ك شرۆڤه‌كرنێ بده‌ینه سروشتێ كوردى دێ دیاربیت، كو ژ پێخمه‌ت هنداكرنا خوه به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنا یێدى و نه په‌یداكرنا زانسته‌كێ مرۆڤى، تاكه‌ك دروست بوویه كو پێنگاڤێ ب ڤى ره‌نگى پاڤێژیت مینا ئه‌و هێرشێ بكه‌ت، لێ یێن دى تووشى هێرشكرنێ نه‌بن، ئه‌و ئه‌ركى بده‌ت، لێ مافى نه‌وه‌رگریت، ئه‌و باجێ بده‌ت، به‌لێ یێن دى زیاندار نه‌بن ئه‌و پاراستنا خه‌لكى بكه‌ت، لێ خه‌لك وى نه پارێزیت و…هتد ئانكو به‌رده‌وام تووشى كاره‌سات و ده‌رده‌سه‌ریان بهێت ب تنێ دا یێن ژ خوه رازى بكه‌ت.
ئه‌ڤ ره‌فتاره ژى هه‌ر ژ سه‌رده‌مێن كه‌ڤن په‌یدا ببوو ده‌مێ خه‌لك د ناڤ سروشتێ گوندان د ژیان هنده‌ك هزر ان جهێ خوه د ناڤ په‌روه‌ردا گوندان دا ئاڤاكر، چونكو سروشتێ گوندى گه‌له‌ك جوداهێن دى یێن تام كۆچه‌رى د ناڤ دا هه‌نه وه‌كى ئه‌و ره‌فتاران ل گه‌ل ژنێ دهاته كرن ل سه‌ر پرسێن مال و مالداریێ، هه‌روه‌سا ژ پرسێن پێكئینانا خێزانێ دا یان ژى ئه‌و كێشه‌یێن گرێدایى شه‌رم و شه‌ره‌فێ، دیسا دانانا عورفێ پێگوهه‌رینێ و عورفێ كچ ژ مالبابێ ل سه‌ر ناڤێ پسمامى دهاته ژیانێ و چه‌ندیێن هزر و بیریێن كو په‌یوه‌ندى ب دانانا شێوازێن گوندان ڤه هه‌یى هاتبوون چه‌سپاندن، له‌ورا ژى ئه‌و سه‌ره‌ده‌ریا تاك نها ژى خوه تێدا په‌روه‌رده‌كه‌ت هێشتا هه‌مان رێكه، به‌لێ ئه‌م شێن بێژین نه هه‌مى، به‌لكو رێژه‌یه‌ك.
هه‌ر دیسا ئه‌و سروشتێ د باژێرى دا ئاڤا دبیت به‌روڤاژى یه، چونكو باژێر ل سه‌ر سێ چاڤكانیان هاتیه ئاڤاكرن، ئه‌و ژى ئه‌قلێ پیشه‌سازى، جڤاكى و دیالۆگى، ئه‌ڤ بنه‌مایه هاریكارن بۆ پاراستنا سه‌قامیگریا جڤاكێ باژێرڤانى و په‌روه‌رده‌یا راسته‌قینه‌یا مرۆڤى، ل دووڤ وێ چه‌ندا كو د جیهانا سروشتى دا دیاردبیت هه‌ر مرۆڤه هه‌ڤبه‌ركرنێ دناڤبه‌را ناڤخوه‌یا خوه و ده‌رڤه‌یا خوه دكه‌ت، ئه‌ڤجار ئه‌و دید و ره‌فتار و ره‌هه‌ندیێن دهێنه ڤه‌گوهازتن بۆ په‌روه‌ردا قوتابخانه، په‌یمانگه‌ه و زانكو و ده‌زگه‌هان نموونه‌یه‌كێن ژ په‌روه‌رده‌یا ناخێن تاك ب تاكێ ئاڤاكرى ده‌رده‌كه‌ڤن، به‌لێ مخابن هه‌تا نها د جیهانا جڤاكێ كوردى سه‌پاندن و شیره‌ت كرن هه‌یه، له‌ورا ژى ئه‌ڤ جڤاكه به‌رده‌وام دناڤ جۆرێن قه‌یران و نه‌پاكیا ژیانێ دا دزڤریت و بێ كو تاك هه‌ست پێ كه‌ت كا نیشانا بێ ئومیدى و نه‌گونجاندنا وى/وێ یا سه‌رده‌مى د كیژ خالێ دا ده‌ستپێكرى و دێ چاوان ب رێیه‌كا ده‌ستبیشانكرى چاره‌سه‌ربیت؟
ئه‌نجام: ئه‌و ناكۆكێن كو تاك د سروشتێ خوه یێ مرۆڤى دا دكه‌ت پتر ل سه‌ر بیروباوه‌ره‌كا حاكمى یێ، نه‌كو هزركرنێ وه‌كو كا چاوان دسیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتداریا باژێرى دا خه‌لك د كویراتیا خوه دا حاكمى قه‌بوول ناكه‌ن، به‌لێ د دۆرهێلى دا وى سیسته‌مى ب شانازى قه‌بوول كه‌ت و ل دووماهیێ هه‌ڤدژیا ئاخفتنێ ل سه‌ر دل و زمانێ وى دیاردبن كو ئه‌ڤ ره‌فتاره گرییه‌كا ده‌روونى یه پیدڤى ب ڤه‌كرنا وێ هه‌یه.
