خوه‌نیشادانێن عیراقێ و پێلا نه‌رازیبوونان
خالد ئه‌حمه‌د بادى
مرۆڤ و ملله‌ت و وه‌لات مینا خانیانه، هنده‌ك ژ وان دڤێت بهێنه چاره‌سه‌ركرن و نووژه‌نكرن، (ته‌رمیم)، هنده‌ك ژی ژ وان دڤێت بهێنه هه‌ڕفاندن و ژنوو بهێنه ئاڤاكرن و هنده‌ك خانى ژی مه نه‌چاردكه‌ن كو دڤێت بهێنه دانان بۆ فرۆتنێ، چونكو چ مفا تێدا نینه و یێ ژكاركه‌فتى و چ جاران چاره نابیت و هه‌كه چاره بیت ژی دێ شێوێ تیكا ل سه‌ر دیار كه‌ت. ل پرێس كۆنفرانسه‌كێ رۆژنامه‌ڤانیێ دا، رۆژنامه‌ڤانه‌كى پرسیاره‌ك ژ (لى كوان) دامه‌زرێنه‌رێ سه‌نگافۆره كر و گۆتێ: چ جوداهى هه‌یه ل ناڤبه‌را وه‌لاتین دى یێن ئاسیه‌وى و سه‌نگافۆره دا؟ لێ كوانى به‌رسڤ دا: جوداهى ئه‌وه ئه‌م پرتووكخانا ئاڤا دكه‌ین و جهێن زانست و زانینێ دروست دكه‌ین و ئه‌وێن دى په‌رستگه‌هان ئاڤا دكه‌ن و عیباده‌تى تێدا ناكه‌ن. هه‌ر دیسا ئه‌م بۆدجه و داهاتێ ده‌وله‌تێ ل زانستى خه‌رج دكه‌ین و ئه‌وێن دى ل چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى یا خه‌رج دكه‌ن, هه‌ر دیسا ئه‌م شه‌ڕێ گه‌نده‌لیێ و گه‌نده‌لكاران ل سه‌رێ هه‌ره‌مێ دكه‌ین و ئه‌و وه‌لاتێن دى ل ژخارێ ده‌سپێدكه‌ن و ب تنێ دزیكه‌رێن بچووك دگرن و یێن مه‌زن دمینن ل ده‌ستهه‌لاتى و هه‌ر ب كه‌یف و حه‌زێن خوه كارێ گه‌نده‌لیێ دكه‌ن. بابه‌تێ مه ل دۆر خوه‌نیشادانێن عیراقا فیدرالن كو ل حه‌فتێن بۆرى رووداین ل خوارویێ عیراقێ و ل پارێزگه‌هێن به‌سرا و به‌غدا و پارێزگه‌هێن دى كو ب هزاره‌ها خه‌لكێ سڤێل و بێ گونه‌ه رژیانه سه‌ر جاددان و ل دژى هه‌مى ده‌ستهه‌لات و پارتێن عیراقى یێن شیعى و سونى كو د ناڤ داخوازیێن وانان دا ئه‌ڤ چه‌نده دیار دكر كو ب تنێ دوژمنێن ده‌ستهه‌لاتێ نینن، به‌لكو وه‌سا خۆیا دكر كو هه‌مى پارت و كه‌سایه‌تى دوژمنێن وانانه و ب تنێ ئه‌وێن ده‌ستهه‌لاتدار ماینه ب خوه‌ڤه و ملله‌ت ژبیر كریه و حه‌تا نوكه ل عیراقێ ئاڤ كاره‌با و جادده و سۆلین و خزمه‌تگوزاریێن دى ژی نینن و وه‌لاتیێن عه‌ره‌ب یێن عیراقى برسى و تێهنى نه، زێده‌بارى پرسێن ئه‌منى كو هه‌رده‌م مه‌ترسیێن ته‌قین و هێرشێن چه‌كدارى ل سه‌ر وانه. ئه‌ڤا ل عیراقێ هه‌یى و داهاتێ زۆر زێده دێ ده‌هان وه‌لاتێن مه‌زن پێ هێنه خودانكرن و عیراقیێن بێگونه‌ه بێبه‌هر ماینه. ل عیراقێ ئه‌گه‌ر داهات ب شێوه‌كێ عادیلانه بهێنه دابه‌شكرن ل دووڤ ئاخفتنێن شاره‌زا و زانایێن ئابوورى و ئابوورناسان كو ل سالێن حه‌فتیان داهاتێ عیراقێ دابه‌ش بۆ ل سه‌ر وه‌لاتیێن عیراقى هه‌ر وه‌لاتیه‌كێ عیراقى رۆژانه (12) دوازده دینار و نیڤ رۆژێ دگه‌هشتنێ، هه‌كه به‌راورد بكه‌یى وان دوازده دیناران ل گه‌ل دۆلارى ل وى سه‌رده‌مى هه‌ر دیناره ب نێزیكى چار دۆلاران بوو، هه‌ر دیسا كیلۆیا كه‌ره‌ستێن خوارنێ ب فلسان بوو, هزر بكه ل وى سه‌رده‌مى هه‌ر نه‌فه‌ره‌كى ل عیراقى بچووك و مه‌زن و ژن و زه‌لام د خێزانێ دا هه‌ر كه‌سه‌كى (12ـ13) دوازده یان سێزده دینار گه‌هشتبایێ دا ژیان و شێوێ ژیانا عیراقیان چاوا بیت. لێ مینا ئاخفتنا ل سه‌رى دیار یا (لى كوانى) ده‌مێ گۆتى هه‌مى داهات و سامانێ ده‌ستهه‌لاتى دده‌نه ب چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و مرۆڤان پێ دكوژن ژكورد و عه‌ره‌بان یێن ل دووڤ حه‌ز و ڤیانا وان نه‌بیت. ل دووماهیێ دێ بێژم هندى عه‌قلیه‌تێن مینا مالكى و عه‌بادى و سیستانى و سه‌دڕى و جه‌عفه‌رى و..هتد.. ل ناڤ عیراقێ دا بن و ده‌ستهه‌لاتێ ل عیراقێ بكه‌ن و بریاران ژ سه‌ركرده و حوكمه‌تێن وه‌لاتێن بیانى و ده‌ردۆر وه‌رگرن دێ هه‌ر خوه‌نیشادان په‌یدا بن و دێ ره‌وشا عیراقێ خرابتر بیت. دووماهی په‌یام دێ دیار كه‌م كو ئه‌و كه‌سێن خرابیا ملله‌تێ مه دكه‌ن، كى و چ بن دێ گه‌هنه سزایێ خوه و هه‌ر سه‌ركه‌فتن به‌هرا ملله‌تێ كورده. له‌وما دبێژم زۆر دروسته خوه‌نیشاندان ل عیراقێ بهێنه ئه‌نجامدان، چونكو ره‌وش زۆر یا ئالۆزه.
