هێرشێن تركیا و نهێنیێن ڤه‌شارتى
خالد ئه‌حمه‌د بادى
ره‌وشه‌كا ئالۆز په‌یدا بوویه و شله‌ژانیه‌ك كه‌فتیه ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ و نه‌ره‌حه‌تیه‌ك بۆ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ په‌یدا بوویه و ب تایبه‌ت پشتى هێرشێن به‌رده‌وام یێن ئاسمانى و له‌شكرى و بومبه‌بارانكرنا سنوورێن هه‌رێما كوردستانێ چ ژ لایێ ئیرانێ و ژ لایێ توركیا بیت و هه‌تا كو ره‌وش گه‌هشته وى راده‌یى كو هێرشێن پیاده و له‌شكرى ژى بكه‌نه هه‌رێمێ و ب تایبه‌ت ل ده‌ڤه‌رێن قه‌زایێن زاخۆ و ئامێدیێ كو ب دووراتیا 30 كلم ئاخا كوردستانێ به‌زاندى یه. ئه‌ڤ نه‌حه‌زیا ل ده‌ف دوژمنێن مه په‌یدا بووى كو رۆلێ كوردان پێشچاڤ بووى ل هه‌مى پارچێن كوردستانێ. له‌وما دبێژم تركیا كه‌فتیه د ناڤبه‌را چاكۆچێ سنى و سندانێ شیعى و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه دا. نیازێن ده‌وله‌تا توركیا زۆر بترسن به‌رامبه‌ر وه‌لاتێن هه‌رێمى و ب تایبه‌ت هه‌رێما كوردستانێ و ملله‌تێ كورد، سیاسه‌تا تركیا دیار و ئاشكه‌رایه به‌رامبه‌ر كوردان و ل ده‌مێ ئه‌نفالێن ره‌شتارى ل سالا (1988) هاتینه ئه‌نجامدان دژى ملله‌تێ كورد ل كوردستانا باشۆر ژ لایێ رژێما گۆربه‌گۆرا سه‌دامێ خوینمێژ ڤه، د ئه‌گه‌رێ دا ملله‌تێ كورد به‌ر ب سنوورێن توركیا چوون و خوه گه‌هاندیه سوورێ تركیا و ئیرانێ و به‌هرا هه‌را مه‌زن ژ ڤى خه‌لكى ل سنوورێن توركیا ئاكنجى بوون و ژیانه‌كا سه‌خت و دژوار و برسى و بێخودان دبره سه‌ر و پاشى كرێگرتى و زڕته‌ك و جاش و مسته‌شار و سۆپایێ عیراقێ د دووڤ مه دا بوون ب شێوێ ماراسۆنى و جاره‌كا دى نه‌چار بووین چووینه د ناڤ خاكا وه‌لاتێ تركیا دا و بۆ ماوه‌كى د ناڤ خاكا تركیا دا ئاكنجى بووین و ژیانه‌كا نه‌خۆش و ساده و برسى و تێهنى دبره سه‌ر حوكمه‌تا توركیا چ گرنگى نه ددا وان مشه‌ختان و به‌لكو دگۆته وان مشه‌ختان هه‌وه ناوه‌رگرین پێدڤى یه جاره‌كا دى بزڤرنه ڤه وه‌لاتێ خوه، لێ رایا گشتى یا جیهانى و راگه‌هاندنێَ وگڤاشتنێن جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى وبه‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌تێن تركیا هه‌لویستێن تركیا گوهۆرین و بریارا وه‌رگرتنا وان ئاواران ده‌ركر ورازه‌مه‌ندیا خوه ده‌ربرى و ل وى ده‌مى شانده‌كێ پایه‌به‌رزێ حوكمه‌تا تركیا كو پێك هاتبوون ژ ئه‌ندامێن په‌رله‌مانى و وه‌زیرێن تركیا و سۆپه‌ر والى كو سه‌رپه‌رشتى ل سه‌ر پێنچ والیان دكر و فه‌رمانبه‌رێن پله ئێك ودو یێن وه‌زاره‌تان و ئه‌فسه‌رێن له‌شكرى و هه‌والگێرى ژى دگه‌لدا بوون، ئانكو شانده‌كێ فه‌رمى و پایه‌بلندێ حوكمه‌تا تركیا سه‌ره‌دانا ئاوارێن كوردێن به‌ربه‌لاڤ ل ده‌ڤه‌را (قه‌شیریا و گوندێن ئاروشا ژۆرى و ئاروشا ژێرى و مه‌لێسێ و ئالیتۆسێ و وئاشیت و خه‌نوكه‌ى و سه‌ربه‌ستا و.. هتد) كرن وب چار فرۆكێن هێلیكۆپته‌ر هاتبوون و خه‌لكێ ئاواره كۆمڤه‌كرن و بۆ وان ئاخڤتن و مزگینى یا وه‌رگرتنا وان ئینابوون و وه‌كو په‌ناهند و رێك و چاره دانان ژبۆ ڤه‌گوهاستنا وان مشه‌ختان بۆ ناڤ چادرگه‌ه وكه‌مپان دا و زۆر كه‌یڤا خه‌لكێ مه هات و پشتى خه‌لكێ ئاواره ڤه‌ره‌ڤى و ئۆمێده‌ك ل جه‌م وان په‌یدا بووى و پاشى بۆ كۆمڤه‌بوون و فراڤینێ ل مالا موختارى بوون دو سێ ئه‌ندامێن وى شاندى ل وى سه‌رده‌مى ب فه‌رمى گۆت نه‌ترسن حوكمه‌تا مه دڤێت بهانه‌یه‌ك هه‌بیت، كو شه‌ڕى ل گه‌ل حوكمه‌تا عیراقێ بكه‌ت وان به‌رپرسێن پایه بلند گۆت، چونكو مه پرۆژه‌كێ هه‌ى ب ناڤێ (GAP) و ئه‌ڤ پرۆژه (23) به‌نداڤن و هه‌ر به‌نداڤه‌ك دشێت ب ملیۆنان لیتر و موكه‌عه‌بێن ئاڤێ عومبار بكه‌ت و به‌نداڤا ئێكێ د ڤى پرۆژه‌ى دا به‌نداڤا (ئه‌تاتوركه) كو رێزبه‌ندا قه‌بارێ مه‌زنێ وێ به‌نداڤێ یا سێ یێ یه د جیهانێ دا و هه‌روه‌سا گۆت ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ پرۆژێ مه بداوى بهێت دێ ئاڤێ ژ عیراقێ و سووریێ برین و ب تایبه‌ت عیراقێ و ناهێلین ئێك لترا ئاڤێ بچیت بۆ عیراقێ و دێ عیراقێ نه‌چار كه‌ین كو لترا ئاڤێ ب لیترا گازێ بیت و گۆت ویلایه‌تا مووسل یا مه‌یه و ئه‌گه‌ر ب شه‌ڕى نه‌شیێن بزڤرینین، دێ ب گڤاشتنێن ئاڤێ زڤرینین و دێ سیاسه‌تا ئاڤێ بكارئینینن و ل وى سه‌رده‌مى وه‌كو مه دزانى په‌یوه‌ندیێن عیراقێ و تركیا زۆر د ئاسته‌كێ به‌رز دا بوون، لێ هزر و سیاسه‌تا تركیا ئه‌ڤه بوو و هه‌ر كه‌سه‌كێ ده‌ستهه‌لاتى ل تركیا وه‌رگریت ل سه‌ر وى لایه‌نى یان كه‌سایه‌تى دسه‌پینن كو هه‌ر وى سیسته‌م و سیاسه‌تێ په‌یره‌و بكه‌ت یا كو بۆ وان هاتیه دانان د هنده‌ك پرۆتۆكولان دا. له‌وما دبێژم سیاسه‌تا توركیا و حه‌زێن توركیا هه‌ر ئه‌ڤه نه یێن مه به‌حس لێ كرین و جاران ب بهانا (pkk) و جاران ژى ب بهانێن توركومانان و جاران ژى ب بهانێن جودا جودا لێ مه‌ره‌ما سه‌ره‌كى یا توركیا كو ئیمپراتۆریه‌تا خوه بزڤرینیت و ئه‌و عه‌ردێن ژێ هاتینه ستاندن هه‌میان بزڤرینیت و ب تایبه‌ت كو ئه‌و عه‌رده هه‌مى ب خێر و بێرن و پڕى سامان و سه‌روه‌تن.
