بسپۆره‌كێ كاروبارێن سیاسی: ئه‌مریكا ژی وه‌كو روسیا ل ئه‌فغانستانێ تووشی شكه‌ستنێ هات
دیدار، هۆشه‌نگ تاجر:
بسپۆره‌كێ كاروبارێن سیاسی و ماموستایێ زانكۆیێ دیار دكه‌ت كو ئه‌مریكا ب رێككه‌فتن هێزێن خوه ژ ئه‌فغانستانێ ڤه‌كێشا، لێ د راستی دا مرۆڤ دشێت بێژیت كو ئه‌مریكا ژی وه‌كو روسیا تووشی شكه‌ستنێ هات و له‌شكرێ ئه‌فغانستانێ ژی چو وه‌فایه‌ك بۆ وه‌لاتێ خوه نه‌بوو و ژ به‌ر گه‌نده‌لیا ل وی وه‌لاتی وان شه‌ر نه‌كرن و تالیبان بێی شه‌ر گه‌هشته پایته‌ختێ ئه‌فغانستانێ.
د. ره‌زوان بادینی بسپۆرێ كاروبارێن سیاسی و ماموستایێ زانكۆیێ د دیداره‌كا تایبه‌ت دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر كو ره‌وشا نها یا ل ئه‌فغانستانێ بوویه ئاریشه‌كا نێڤده‌وله‌تی و هه‌موو وه‌لاتێن جیهانێ ژ ره‌وشا ئه‌فغانستانێ دلگرانن، چونكو تالیبان یێ ب چه‌كێن ئه‌مریكا بێی شه‌ر هه‌موو ئه‌فغانستان كۆنترۆل كر و گه‌هشته پایته‌ختێ وی وه‌لاتی، چو وه‌لاته‌ك ل هه‌مبه‌ر تالیبانێ هه‌لوه‌سته‌ك توند نیشا نه‌دا و ئه‌مریكا ژی دبێژیت ئێدی دڤێت ئه‌فغانی ب خوه ئاریشا خوه چاره‌سه‌ر بكه‌ن و گۆت: (د راستی دا ئه‌مریكا ل ئه‌فغانستانێ وه‌كو روسیا تووشی شكه‌ستنێ هات، سوڤیه‌تا به‌ری چه‌ندین سالان ل ئه‌فغانستانێ شه‌رێ گرۆپێن هشكباوه‌ر كر لێ ژ به‌ر كو وی ده‌می پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا بۆ گرۆپێن تیرۆرستی ل دژی سوڤیه‌تێ هه‌بوو د ئه‌نجام دا سوڤیه‌تێ نه‌شیا ل ئه‌فغانستانێ یا سه‌ركه‌فتی بیت و تووشی شكه‌ستنێ هات و نها مرۆڤ دشێت بێژیت كو ئه‌مریكا ژی تووشی هه‌مان چاره‌نڤیسێ هاتیه).
ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو گه‌له‌ك چه‌كێن پێشكه‌فتی یێ ئه‌مریكا كه‌فتنه د ده‌ستێ تالیبانێ دا و ئه‌و یه‌ك ژی مه‌ترسیه‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه بۆ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی، چونكو بۆ هه‌ر كه‌سه‌كێ ئاشكرایه كو تالیبان ژی وه‌كو قاعیده و داعشێ رێكخراوه‌كا تیرۆرستی یه و وان به‌ری نها گه‌له‌ك تاوانێن مه‌زن ل دژی مرۆڤاتیێ ئه‌نجام داینه، بێگومان ئه‌فغانستان هه‌كه ب ته‌مامی بكه‌ڤیته ژێر كۆنترۆلا تالیبانێ دێ بیته ناڤه‌نده‌كا گرنگ بۆ هه‌موو رێكخراوێن تیرۆرستی، داعش دێ ب هێز كه‌ڤیت و ره‌نگه هه‌موو چه‌كدارێن داعشێ یێن ل سووریێ و ئیراقێ جاره‌كا دی بۆ راهێنانان و وه‌رگرتنا چه‌كان به‌رێ خوه بده‌نه ئه‌فغانستانێ، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ز دبێژم ره‌وشا نها یا ل ئه‌فغانستانێ د راستی دا بۆ هه‌موو جیهانێ بوویه جهێ مه‌ترسیێ و گۆت: (ئه‌مریكا شاشیه‌ك مه‌زن كر كو ده‌ست ب ڤه‌كێشانا هێزێن خوه ژ ئه‌فغانستانێ كر، لێ دیاره هنده‌ك تشتێن دی یێن ڤه‌شارتی ل پشت په‌رده‌ی دا هه‌نه، چونكو نها ئه‌ز ل موسكو مه، به‌رپرسێن روسیا دبێژن ئه‌مریكا ب ڤه‌كێشانا هێزێن خوه ل ئه‌فغانستانێ ده‌ست ب پیلانه‌كا نوو ل دژی روسیا كریه، ئانكۆ روسیا ڤه‌كێشانا هێزێن ئه‌مریكا و ب هێزبوونا تالیبانێ وه‌كو پیلانه‌كا ئه‌مریكا ل دژی خوه دبینیت و وه‌لاتێن سوڤیه‌تا به‌رێ ب تایبه‌تی ژی تاجیكستان ژ ره‌وشا نها گه‌له‌ك دلگرانه چونكو چه‌ندین وه‌لاتێن سوڤیه‌تا به‌رێ نها جیرانێن ئه‌فغانستانێ نه و ئه‌و ژ بهێزبوونا تالیبانێ گه‌له‌ك دترسن).
بسپۆرێ كاروبارێن سیاسی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ئه‌مریكا ستراتیژیه‌كا ده‌مدرێژ بۆ ئه‌فغانستانێ نه‌بوو، نها بۆ ئه‌مریكا گرنگ نینه كا دێ كێ حوكمێ ل ئه‌فغانستانێ كه‌ت، به‌لكو بۆ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا یا گرنگ ئه‌وه كو ئێدی سه‌ربازێن وی ل ئه‌فغانستانێ نه‌هێنه كوشتن و ئه‌و پارێن وه‌سا مه‌زن ل ئه‌فغانستانێ نه‌مه‌زێخن، ئه‌مریكا ب رێیا رێككه‌فتنا ل گه‌ل تالیبانێ دڤێت شكه‌ستنا خوه ل ئه‌فغانستانێ ڤه‌شێریت لێ د راستی دا یا نها ل ئه‌فغانستانێ روو دده‌ت كاره‌ساته‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه، چونكو رۆژانه ب هزاران وه‌لاتیێن سڤیل ژ ترسا تالیبانێ دره‌ڤن و دیار نینه كا دێ چاره‌نڤیسێ ئه‌فغانستانێ به‌ر ب كیڤه چیت و گۆت: (روسیا داخوازا كۆمبوونا نه‌ئاسایی یا جڤاتا ئاسایشێ كریه سه‌باره‌ت ب روودانێن ل ئه‌فغانستانێ، بێگومان هه‌كه د ئاستێ نێڤده‌وله‌تی دا ل هه‌مبه‌ر ره‌وشا نها یا ل ئه‌فغانستانێ پێنگاڤێن پێدڤی نه‌هێنه هاڤێتن دێ رۆژ ب رۆژێ كاریگه‌ریا خراب یا تالیبانێ ل سه‌ر رۆژهه‌لاتا ناڤین و جیهانێ دیار بیت).
د. ره‌زوان بادینی د به‌رده‌وامیا ئاخڤتنا خوه دا ئاماژه ب هندێ ژی كر كو مه‌ترسیا هندێ هه‌یه كو ئه‌وا نها ئه‌مریكا ل ئه‌فغانستانێ كری ل ئیراقێ ژی دوباره بكه‌ت، هه‌كه ئه‌مریكا هێزێن خوه ژ ئیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كێشیت دێ هه‌مان مه‌ترسی ل سه‌ر كوردان ژی دروست بیت، براستی ژی ره‌وشا نها ب گشتی گه‌له‌ك خرابه، راسته مه‌ترسیا تالیبانێ ب ره‌نگه‌كێ راسته‌وخوه ل سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ نینه لێ هه‌كه بۆ ده‌مه‌كێ درێژ تالیبان ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ بیت دشێت پشته‌ڤانیێ ل هه‌موو رێكخراوێن هشكباوه‌ر بكه‌ت و ئه‌و ژی دشێن ببنه مه‌ترسی بۆ كوردان و هه‌موو ده‌ڤه‌رێ و گۆت: (هه‌كه د ئاستێ نێڤده‌وله‌تی دا ب تایبه‌تی ژی هه‌ر دو وه‌لاتێن ئه‌مریكا و روسیا پێكڤه ل دژی تالیبانێ ده‌ست ب شه‌ره‌كێ نه‌كه‌ن ئه‌ز باوه‌ر ناكه‌م كو وه‌سا ب ساناهی تالیبانی ده‌ستهه‌لاتێ ل ئه‌فغانستانێ ژ ده‌ست بده‌ت و دێ بزاڤان كه‌ت كو سنورێ ده‌ستهه‌لاتا خوه به‌رفره‌هتر ژی بكه‌ت، وی ده‌می ئه‌و یه‌ك دێ مه‌ترسیا خوه بۆ ئورۆپا، ئه‌مریكا و هه‌موو رۆژهه‌لاتا ناڤین ژی هه‌بیت).
ناڤهاتی د دووماهیا ئاخڤتنا خوه دا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو جیهانا رۆژئاڤا نها ژ به‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه یێن ئابووری و سیاسی ل هه‌مبه‌ر ره‌وشا ئه‌فغانستانێ خوه بێده‌نگ كرینه و به‌رێ خوه دده‌نێ كا دێ ره‌وش به‌ر ب كیڤه بچیت، هه‌مان تشت ل هه‌مبه‌ر داعشێ ژی كرن و ده‌مێ داعش ده‌ست ب كریارێن تیرۆرستی ل ئورۆپا كری ژ نوو وان ده‌ست ب ئاڤاكرنا هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ ل دژی داعشێ كرن، لێ دیار نینه كا دێ تالیبان هه‌مان ستراتیژیا خوه یا به‌ری چه‌ند سالان دوباره كه‌ت یان دێ ده‌ست ب ستراتیژیه‌كا نوو كه‌ت؟ لێ ل گۆر باوه‌ریا من هه‌ر چاوا بیت تالیبان مه‌ترسیه‌كا مه‌زنه بۆ هه‌موو جیهانێ و دێ ئه‌فغانستان ژی بیته ناڤه‌نده‌كا مه‌زن بۆ بهێزكرنا رێكخراوێن تیرۆرستی و دێ ره‌وشا رۆژهه‌لاتا ناڤین گه‌له‌ك ئالۆزتر لێ هێت.
