فه‌ره‌نسا دۆسته‌ك باوه‌ریپێكریه
ئحسان ئامێدى
فه‌ره‌نسا دۆسته‌ك باوه‌ریپێكریه
(2-1)
(په‌یوه‌ندیێن كوردستانێ و فه‌ره‌نسا رۆله‌كێ كاریگه‌ر دیت بۆ ژناڤبرنا مه‌ترسیێن داعش)
مافێ ڤیتۆ مافێ بكارئینانا ده‌ستهه‌لاتا راگرتنا كاره‌كییه ژلایێ ده‌ستهه‌لاتداری ڤه دچارچووڤێ ده‌ستهه‌لاتداریا ویدا، و ل ئاستێ جیهانێ دا جڤاتا ته‌ناهیا نیڤده‌وله‌تى هه‌یه، یاكو به‌رپرس ژ پاراستنا ئاشتى و ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى، و هه‌مى ده‌وله‌تێن ئه‌ندام د رێكخراوا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی دا دپێگیرن ب میساق و بریارێن وێ جڤاتێ.
ئه‌ڤ جڤاته ژ پازده ئه‌ندامان پێكدهێت پێنچ ژ ده‌وله‌تێن زلهێزێن جیهانێ ئه‌ندامێن هه‌رده‌مێن وێ جڤاتێنه (وه‌لاتێن ئێكگرتیێن ئه‌مریكایى، رۆسیا، چین، به‌ریتانیا، فه‌ره‌نسا)، ئه‌ڤ ده‌وله‌ته وه‌كهه‌ڤن ب هێزا بریاردانێ د ڤێ جڤاتێدا، هه‌ر ئێك ژڤان ئه‌ندامێن هه‌رده‌م مافێ ره‌دكرنا هه‌ر پرۆژه بریاره‌كێ هه‌یه، و هه‌رده‌مێ ئێك ژ ڤان ئه‌ندامان مافێ (نه یان ئه‌ز دژم) به‌رامبه‌ر وێ بریارێ راگه‌هاند ئێدى ئه‌و پرۆژه دهه‌لوه‌شیێت، و ده‌ه ئه‌ندامیێن دى ده‌مكینه هه‌ردو سالان جاره‌كێ دهێنه دانان و كۆمه‌لا گشتیا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى دهه‌لبژێریت.
بارزانیێ نه‌مر دبێژیت بۆ كوردستانێ گه‌له‌ك پێدڤیه ده‌وله‌ته‌ك مه‌زن پشته‌ڤانیێ لێبكه‌ت دا سه‌ربكه‌ڤیت، بتایبه‌تى ئه‌مریكا یان رۆسیا، و شیا په‌یوه‌ندیێن دۆستینیێ ل گه‌ل هه‌ردو ده‌وله‌تان و چه‌ندین ده‌وله‌تێن دیتر چێكه‌ت، هه‌روه‌سا شێخ عبدولسلامێ بارزانى ژى هه‌ولدا خوه بگه‌هینیته بریتانیا بۆ وه‌رگرتنا پشته‌ڤانیێ بۆ دامه‌زراندنا ده‌وله‌ته‌كا كوردى، هه‌روه‌كو په‌یوه‌ندى دگه‌ل رۆسیا ژى چێكرین بۆ وێ مه‌به‌ستێ، هه‌روه‌سا هه‌ولدان ل گه‌ل چینێ ژى هه‌بووینه بۆ په‌یوه‌ندیێن دۆستینیێ.
خۆشخبه‌ختانه ل ڤى سه‌رده‌مى هه‌رێما كوردستانێ په‌یوه‌ندیێن فه‌رمى و راسته‌وخوه ل گه‌ل هه‌ر ڤان پێنچ ئه‌ندامێن هه‌رده‌مێن جڤاتا ته‌ناهیا نێڤده‌وله‌تى هه‌نه، هه‌روه‌كو دگه‌ل گه‌له‌ك ده‌وله‌تێن دى ژى هه‌ین.
بۆ كوردستانێ ئه‌ڤ هه‌ر پێنچ ده‌وله‌ته دگرنگن، هه‌ر پێنچ پێكڤه و ئێك ئێكه ژى د شێن پشته‌ڤان و هاریكارێن كوردستانێ بن و رێگر ژى بن ل هنگافتنێن دهێنه چێكرن.
وه‌كو دیار فه‌ره‌نسا ئێك ژ وان ده‌وله‌تانه یێ ب زه‌لالى و ئاشكرایى و راسته‌وخوه په‌یوه‌ندى دگه‌ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌ین و به‌ره‌ڤانیێ لێدكه‌ت و پشته‌ڤانیێ بۆ دكه‌ت و پشتراستیه‌كا موكومتر چێدكه‌ت.
فه‌ره‌نسا ده‌وله‌ته‌كا ئورۆپیا مه‌زن و بهێزه سیسته‌مێ حوكمرانیا وێ كۆمارى ده‌ستووریه درووشمێ وێ ( ئازادى، وه‌كهه‌ڤى، برایه‌تى).
فره‌نسا ده‌وله‌ته‌ك كه‌ڤنه و كاریگه‌ره ل سه‌ر ئاستێ ئه‌ورۆپا و جیهانێ، و رۆله‌كێ دیار هه‌یه د مێژوو و نوكه و ئایندێ جیهانێ دا، ژبه‌ر ره‌وشه‌نبیریا وێ و و به‌لاڤبوونا زمانێ وێ و بهایێن وێ یێن دیمۆكراتى و سكۆلارى و كۆمارى، و هێزا وێ یا ئابۆرى و له‌شكرى و دیبلۆماسى و پیشه‌سازى و ته‌كنۆلۆجى.
فه‌ره‌نسا ئێك ژ ده‌وله‌تێن زلهێزێن جیهانێ یه و ژ دامه‌زرێنه‌ر و ئه‌نداما هه‌رده‌ما جڤاتا ته‌ناهیا نێڤده‌وله‌تى یه و دامه‌زرێنه‌را ئیكه‌تیا ئۆرۆپى یه و ئه‌نداما گه‌له‌ك كۆمبه‌ستێن نێڤده‌وله‌تى یه، و دهێته هژمارتن ده‌وله‌تا ئێكێ ب زه‌نگینیێ ل ئۆرۆپا و یا چارێ ل جیهانێ و ده‌وله‌تا دوێ یه ب سلكێ دیبلۆماسى و رۆلێ وێ ژ كه‌ڤندا و نوكه ژى لسه‌ر ئاستى ئۆرۆپا و جیهانێ یێ بهێز و كارایه..
فه‌ره‌نسا رۆله‌كێ كارا هه‌بوویه ل سه‌رده‌مێ شه‌ڕِێ جیهانیێ ئیكێ و هه‌تا نوكه، چونكى فه‌ره‌نسا لایه‌نێ سه‌ره‌كى بوو ل رێكه‌فتنێن سایكس پیكۆ ل سالا 1916 و سان ریمۆ سالا 1920 و سیڤه‌ر سالا 1920 و لۆزان سالا 1923 و د ئه‌نجامدا كوردستانا ل بن ده‌ستێ توركیا كره سێ پارچه و هه‌ر پارچه‌ك ب ده‌وله‌ته‌كا نوى چێكریڤه گرێدا!.
فه‌ره‌نسا ده‌وله‌تا ره‌وشه‌نبیریێ و هزرێ و بنه‌مایێن بهایێن مرۆڤیه، ده‌لیڤێن ئازادیێ و ده‌ڕبرینێ لێ به‌رفره‌هه، لێ د هه‌مان ده‌مدا لسه‌رده‌مێ جه‌نگێ جیهانیێ ئێكێ و لێكه‌فتێن وێ سه‌ره‌راى پشكداربوونا شانده‌كێ نه‌فه‌رمیێ كوردستانێ ل كۆنگرێ ئاشتیێ ل پاریسێ ل سالا 1920 ێ لێ ژبه‌ر كۆمه‌كا فاكته‌ر و هۆكاران تشته‌ك باش بۆ كوردستانێ نه‌كر!.
فه‌ره‌نسا ده‌وله‌ته‌ك گرنگ و كاریگه‌ر و كاراِ یه ل ئاستێ جیهانێ و ل دوماهیا سه‌دێ بیستێ خوه وه‌كو دۆسته‌ك و پشته‌ڤانه‌ك بۆ كوردستانا ئیراقێ نیشادایه و ده‌لیڤه دایه چالاكیێن كوردستانێ ل وێرێ بهێنه‌كرن و پێشوازى ل سه‌رۆك و سه‌ركوردێن كوردستانێ كریه و پرسا كوردستانێ كریه د ناڤ ئه‌جنیدایێن خوه‌دا، و كوردستانا ئیراقێ سووده‌كێ باش لێ دیتیه.
بۆ كوردستانێ گه‌له‌ك گرنگه ده‌وله‌ته‌كا مه‌زن وه‌كو فه‌ره‌نسا دۆست و پشته‌ڤانێ دۆزا كوردستانێ بیت، و فه‌ره‌نسا ئه‌و ده‌لیڤه لبه‌رامبه‌ر كوردستانێ ڤه‌كریه ژبه‌ر هندێ هه‌رده‌م به‌رپرسێن كوردستانێ و بزاڤا وێ یا سیاسى یا هه‌ولداى خوه نێزیكى فه‌ره‌نسا بكه‌ن و پشته‌ڤانیا وێ بۆ دۆزا كوردستانێ مسۆگه‌ركه‌ن، و رێ لبه‌ر چالاكیێن سیاسى و ره‌وشه‌نبیرى یێن كوردستانێ ڤه‌كه‌ن و خویندكارێن كورد ل زانكۆیێن وان بهێنه وه‌رگرتن و بخوینن و چالاكیێن رێكخراوه‌یى بكه‌ن.
به‌راهیا په‌یوه‌ندیێن فه‌رمى یێن كوردى-فه‌ره‌نسى ڤه‌دگه‌ریت بۆ سه‌رده‌مێ شارل دیگۆلى ل سالێن شیستاندا ده‌مێ بارزانیێ نه‌مر نامه‌ك بۆ هنارتى داكو كه‌رستێن له‌شكرى بۆ حوكمه‌تا ئیراقێ یا وى سه‌رده‌مى نه‌هنێریت!، و پشتى دامه‌زراندنا كۆمبه‌ستا سۆسیال دیمۆكرات هنده‌ك رێكخستنێن كوردستانى تێدا هاتن وه‌رگرتن، و ب سه‌ركه‌فتنا پارتا سۆسیالستا فه‌ره‌نسى ب سه‌رۆكاتیا فرانسۆ میترانى د هه‌لبژارتنان دا ل سالا 1981 ده‌لیڤه‌ك باشتر رۆخسا بۆ دروستكرنا په‌یوه‌ندیێن فه‌ره‌نسى كوردستانى، و رۆلێ خێزانا وى دانیال میترانى كاڕابوو د ڤى بیاڤى دا، هه‌روه‌كو ل سالا 1989 كۆنگره‌ك ل پاریسێ ل سه‌ر بكارئینانا چه‌كێ كۆمكوژ به‌ستى و كۆمه‌كا ده‌ربه‌ده‌رێن كوردستانێ و قورتالبۆیێن شه‌ڕِێن ئه‌نفالان ب په‌نابه‌رى وه‌رگرتن.
ل سه‌رهلدانا 1991 میدیایا فه‌ره‌نسى ب به‌رفره‌هى رامالینا چالاكیێن سه‌رهلدانێ كرن، و ل كۆچا ملیۆنى هه‌ر میدیا فه‌ره‌نسى شیا كاره‌سات و مه‌رگه‌ساتێن هێرشا هێزێن ئیراقێ بۆ سه‌ر كوردستانێ كۆچا ملیۆنى نیشا جیهانێ بده‌ن و رایه‌كا گشتیا جیهانى دژى رژێما دكتاتۆرى چێكه‌ن و زه‌مینه خۆشكر بۆ هه‌لویسته‌كێ جیهانى دژى رژێما سه‌دامى، و ب ڤێ چه‌ندێ فه‌ره‌نسا پێشه‌نگا وان ده‌وله‌تان بوو یێن پرۆژێ بریاره‌كێ بوو جڤاتا ته‌ناهیا نێڤده‌وله‌تى چێكرى و د گه‌هوا وێدا بریارا 688 ل 5/4/1991 یا جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى بۆ پاراستنا خه‌لكێ كوردستانێ ده‌رئینا و سنۆره‌ك بۆ سیاسه‌تێن سه‌ركوتكه‌رێن رژێما دكتاتۆریا سه‌دامى ده‌ینا، و ده‌ڤه‌را ئارام و دژى فڕین پێكئینا و ده‌لیڤا ڤه‌گه‌ریانا خه‌لكى دابینكر و هه‌رێما كوردستانێ هاته راگه‌هاندن.
فه‌ره‌نسا وه‌كو گه‌ل و وه‌كو حوكمه‌ت و كوڕ رێكخراوێن خێرخواز هه‌ر زوى دلینى ل گه‌ل خه‌لكێ كوردستانێ و بزاڤا وێ یا سیاسى كرن و هاریكارى و پشته‌ڤانى پێشكێشكرن و سه‌ركردێن وان ل ئاستێ وه‌زیران و ل ئاستێ ئافره‌تا ژماره ئێك خانم دانیال میتیران سه‌ره‌دانا كوردستانێ كرن و داوه‌تنامه بۆ سه‌رۆك و سه‌ركرده‌یێن هه‌رێما كوردستانێ پێشكێشكرن كو سه‌ره‌دانا فه‌ره‌نسا بكه‌ن و ل كۆچكا ئه‌لیزێ پێشوازى لێكرن. و ئێدى رۆژ بۆ رۆژێ ئاست و بیاڤێن په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و فه‌ره‌نسا بلندتر و به‌رفره‌هتر لێهاتن.
پشتى دامه‌زراندنا هه‌رێما كوردستانێ هه‌ڤبه‌ندیێن هه‌رێمێ و فه‌ره‌نسا شێوازه‌كێ فه‌رمى بخوه‌ڤه‌گرتیه و ل ئاسته‌ك پڕ باش دانه، فه‌ره‌نسا قونسلخانه‌یه‌كا فه‌رمى ل هه‌رێمێ هه‌یه و هه‌رێمێ ژى نوونه‌راتیا خوه ل فه‌ره‌نسا هه‌یه، و رۆلێ سه‌رۆك بارزانى د ڤى بیاڤى دا یێ كاریگه‌ربوویه. سه‌رۆك بارزانى و سه‌رۆكێ هه‌رێمێ و سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ رێزه‌ك مه‌زن ل ده‌ف حوكمه‌ت و خه‌لكێ فه‌ره‌نسا هه‌یه و سه‌ره‌ده‌یه‌كا فه‌رمى ل ئاستێ پڕۆتوكۆلێن نێڤده‌وله‌تى دگه‌لدا دكه‌ن.
بۆ جارا ئێكێ سه‌رۆك بارزانى وه‌كو سه‌رۆك ده‌وله‌ت ل كۆچكا ئیلیزێ ژ لایێ سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا نیكۆلاى ساركۆزى ڤه ل سالا 1910 هاته پێشوازیكرن و چه‌ندین رێكه‌فتنیێن سیاسى و ئابۆرى و ره‌وشه‌نبیرى و له‌شكرى هاتن كرن و ئه‌ڤه ڤه‌گوهاستنه‌كا جۆرى بوو د په‌یوه‌ندیێن دیبلۆماسیه‌تا كوردستانێ دا و رێخۆشكه‌ر بوو بۆ درێژه‌پێدانا ڤان په‌یوه‌ندیان ل ئاستێن بلند.
پشتى سه‌رهلدانا ده‌وله‌تا ئیسلامى ل ئیراق و شامێ (داعش) ل سالا 1914 مه‌ترسیه‌كا مه‌زن كه‌فته سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ، لێ په‌یوه‌ندیێن كوردستانێ و فه‌ره‌نسا رۆله‌كێ كاریگه‌ر دیت بۆ ژناڤبرنا مه‌ترسیێن داعش، و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا فرانسوا هولاند خۆیا كر كو دۆستێ راسته‌قینه‌یێ هه‌رێما كوردستانێ یه، د وان سێ سالێن مه‌ترسیدارێن شه‌ڕِێ دژى داعش، پێنج دیدارێن سه‌رۆكاتیێ د ناڤبه‌را سه‌رۆك بارزانى و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا دا هاتن ئه‌نجامدان، سێ جاران سه‌رۆك بارزانى و شاندێن دگه‌لدا ژلایێ سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا فرانسوا هۆلاند ل كوچكا ئیلێزێ ل سالێن، 2015 و 2016 و 2017 هاتنه پێشوازیكرن، و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا و شاندێن دگه‌لدا دو جاران ل سالێن 2014 و 2017 سه‌ره‌دانا هه‌رێما كوردستانێ كرن و ژلایێ به‌رێز سه‌رۆك بارزانى ڤه هاتن پێشوازیكرن. هه‌روه‌سا دو جاران كوچكا ئیلیزێ پیشوازیا شاندێن وه‌زاره‌تا پیشمه‌رگه‌ى كریه ل سالێن 2015 و 2016 ئێدى دانوستاندن به‌رده‌وام بوون ل هه‌مى ئاستان د ناڤبه‌را وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ى ل هه‌رێما كوردستانێ و وه‌زاره‌تا به‌رگریا فه‌ره‌نسا و چه‌ندین رێكه‌فتنێن له‌شكرى و چه‌كدارى و فیرَكرنێ و هه‌والگیرى و هاریكاریێن دیتر لێ كه‌فتن و ئاماده‌بوونه‌كا له‌شكریا فه‌ره‌نسى ل هه‌رێما كوردستانێ چێبوو.
ده‌مێ هێرشا چه‌كدارێن داعش چێبووى بۆ سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر زوى سه‌رۆك بارزانى په‌یوه‌ندیه‌كا تێله‌فۆنى ب دۆستێ خوه سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسى كر و مه‌ترسیا بارودۆخى بۆ رۆنكر هه‌ر زوى سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا بریاردا هاریكاریێن له‌شكرى و ته‌قه‌مه‌نى بگه‌هنه هێزێن پێشمه‌رگه‌ى و فرۆكه‌یێن وان یێن شه‌ڕِكه‌ر پشكداربن ل گه‌ل فرۆكه‌یێن ئه‌مریكى بۆ لێدانا بنگه‌هێن داعش و راگرتنا هێرشا وان و ڤێ پشته‌ڤانیا فه‌ره‌نسا رۆله‌كێ كاڕا هه‌بوو بۆ گوهۆرینا ته‌ڕازیا هێزا د به‌رژه‌وه‌ندیا پیشمه‌رگه‌ى دا.
ل سێ سالێن شه‌ڕِێ دژى داعش، فه‌ره‌نسا وه‌كو ده‌وله‌ت و حوكمه‌ت خوه ب دۆسته‌كێ راسته‌قینه‌یێ هه‌رێما كوردستانێ نیشا دا و هه‌مى جۆرێن هاریكاریێ پێشكێشى هه‌ریما كوردستانێ كرن دا خوه رابگریت و سه‌ربكه‌ڤیت، ده‌مێ پیشمه‌رگه‌ى ب سه‌رۆكاتیا بارزانى شیایى خوه راگریت و قاره‌مانانه به‌رگریێ ژ كوردستانێ بكه‌ت، ڤى هه‌لویستێ پێشمه‌رگه‌ى سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسى هاندا كو سه‌ره‌دانا كوردستانێ بكه‌ت دا كو موكۆمیا په‌یوه‌ندیێن فه‌ره‌نسى-هه‌رێما كوردستانێ خۆیا بكه‌ت و ل گه‌ل هه‌ڤالێ خوه سه‌رۆك بارزانى راوه‌ستیت و پشته‌ڤانیا وى و پێشمه‌رگه‌ى و گه‌لێ كوردستانێ بكه‌ت د ڤان بارودۆخان دا. هۆسا سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ب دو سه‌ردانان هاته كوردستانێ و ب گه‌رمى ژ لایێ سه‌رۆك بارزانى ڤه هاته پێشوازیكرن و ڤێ سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا سه‌رنجا كۆمه‌كا ده‌وله‌تێن دیتر راكێشا كو گرنگیه‌كا مه‌زنتر ب هه‌رێما كوردستانێ بده‌ن و ره‌وشا كوردستانێ به‌ره‌ف باشتر بچیت.
فه‌ره‌نسا وه‌كو ده‌وله‌ته‌ك زلهێز و ئه‌نداما هه‌رده‌ما جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى و دۆسته‌كێ باشێ گه‌لێ كوردستانێ و سه‌رۆك بارزانى پێشبینى لێ دهاته‌كرن كو بهێزتر و ب ئاشكرایى پشته‌ڤانیا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت بۆ ئه‌نجامدانا راپرسینى و بریاردان لسه‌ر چاره‌نڤیسێ خوه، فه‌ره‌نسا وه‌سا نیشا دا كو راپرسین مافه‌كێ سروشتی و ره‌وایێ كوردانه لێ باشتر ددیت ئه‌ڤ بابه‌ته دگه‌ل حوكمه‌تا فیدرال ل ئیراقێ ب رێكه‌فتن بهێته‌كرن ، لێ وه‌كو ئیراق لبه‌ر نه‌هاتى ژبه‌ر عه‌قلیه‌تا شۆفینى و تایفه‌گه‌رى و گۆشارێن ده‌وله‌تێن دراوسێیان و گه‌لێ كوردستانێ بریارا خوه بجهئینا و ل 25/9/2017 راپرسین هاته‌كرن و سه‌ركه‌فتن ب ئه‌نجامێ پتر ژ 93% به‌لێ بۆ سه‌رخوبوونێ ب ده‌ستڤه‌ئیناى، هژیانه‌ك ب بارودۆخى كه‌فت و گوشارێن ئابۆرى و سیاسى و له‌شكرى كه‌فتنه سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ، حوكمه‌تا ئیراقێ هێرشه‌كا له‌شكرى كره سه‌ر كوردستانێ و پێشبینیا مه‌ترسیێن مه‌زن لێهاته‌كرن، لێ ب قاره‌مانى و خۆراگریا پێشمه‌رگه‌ى به‌رۆكێن شه‌ڕِى هاتن گرتن و به‌رگریه‌كا باش هاته‌كرن و هێرشا داگیركرنێ هاته شكاندن و ره‌وش هاته راگرتن، فه‌ره‌نسا ژ ده‌وله‌تێن به‌راهیێ بوو كو رۆل بۆ ئاسایكرنا بارودۆخى گیرَایى.
ده‌مێ حوكمه‌تا ئیراقێ هێرش كریه سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و خیانه‌تا 16 ئوكتۆبه‌رێ لێكه‌فتى و هه‌ولداى ڤێ سه‌ربۆرێ ژناڤببه‌ت فه‌ره‌نسا ده‌ستبه‌ردارى ئه‌ركێ خوه نه‌بوو به‌رامبه‌ر كوردستانێ، هه‌ر زى نوونه‌رێ فه‌ره‌نسا ل نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى ل 19/چریا ئێكێ/2017 پرۆژێ راگرتنا شه‌ڕِى ل سه‌ر كوردستانێ دانا سه‌ر مێزا گفتوگۆیان، لێ یا سه‌یر به‌ریتانیا ڤیتۆ بكارئینا داكو ئه‌و پرۆژه سه‌رنه‌گریت د وه‌خته‌كى دا كو به‌غدا و ته‌هران و ستانبۆل و لندن ئنیه‌تێن خراب هه‌بوونه كو ره‌وشێ وه‌سا بهێلن هه‌تا له‌شكرى ئیراقێ بشێت ده‌ستێ خوه دانیته سه‌ر هه‌ولێرێ و ڤێ سه‌ربۆرێ ژناڤببه‌ن!، به‌لێ فه‌ره‌نسا ب ڤێ پیلانێ دزانى ژ به‌ر هندێ یا رژد بوو ل بنگه‌هێن نیڤده‌وله‌تى كو قه‌بوول ناكه‌ت ب چ ره‌نگان سه‌ربۆرا هه‌رێما كوردستانێ ژناڤ بچیت و له‌شكرى ئیراقێ هه‌ولێرێ داگیركه‌ت چونكى دكه‌ڤیته ده‌ڤه‌را ئارام و دژى فڕین یا كو فه‌ره‌نسا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ چێكرى و دپارێزیت، و كوچكا ئیلێزێ په‌یوه‌ندى ب سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ كرن و پشتراستیه‌ك دا كاربده‌ستێن هه‌رێمێ كو ناهێلن ره‌وش خراپتر لێبهێت.
هه‌ر ل چریا ئێكێ یا وێ سالێ ده‌مىِ حه‌یدر عه‌بادى سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ چاڤ ب سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا كه‌فتى، داخواز ژ سه‌رۆك فه‌ره‌نسا كر كو خوه نێزیكى سه‌ركردایه‌تیا هه‌رێما كودستانێ نه‌كه‌ت و سه‌ركرده‌یێن فه‌ره‌نسى دیدارێ دگه‌ل سه‌ركرده‌ێن كوردان نه‌كه‌ن و ل به‌رامبه‌ر وێ ئیراق یا ئاماده‌یه هه‌مى به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابۆرى بده‌ن كۆمپانیێن فه‌ره‌نسى!، به‌لێ به‌رسڤا فه‌ره‌نسا وه‌كو بریسه‌كێ بوو، ئێكسه‌ر پشتى چه‌ند رۆژان سه‌روكێ فه‌ره‌نسا ماكرۆنى داخوازنامه‌كا فه‌رمى بۆ سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانى هنارت داكو سه‌ره‌دانا فه‌ره‌نسا بكه‌ت و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ل كوچكا ئیلێزێ پێشوازیا به‌رێزى كر و سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ، شیا د ڤێ سه‌ره‌دانێ دا وێ ئابلۆقا دبلۆماسى ل سه‌ر هه‌رێمێ بشكێنیت و ده‌رگه‌هێن جیهانێ ل به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كه‌ته‌ڤه، و ب ڤێ چه‌ندێ فه‌ره‌نسا خۆیاكر كو دۆستا هه‌رێما كوردستانێ یه كى سه‌رۆكێ وێ بیت.
ل سالا 1991 رۆلێ فه‌ره‌نسا یێ سه‌ره‌كى بوو ژبۆ ئاماده‌كرن و ده‌رئینانا بریارا 688 یا جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى، هه‌ر زوى ب ئه‌ركێ بجهئینانا وێ ژى رابوو بۆ دروستكرنا ده‌ڤه‌را ئارام.
ل سالا 2014 پشكداریه‌كا راسته‌وخوه یا سیاسى و له‌شكرى كر بۆ پاراستنا هه‌رێما كوردستانێ ژ هێرشا رێكخراوا تیرۆرستیا داعش
و ل سالا 2017 ده‌مێ نه‌هێلایى به‌غدا و ته‌هران و ستانبۆل سه‌ربۆرا هه‌رێما كوردستانێ ژناڤ ببه‌ن.و ئابلۆقا سه‌پاندى ل سه‌ر كوردستانێ شكاند و ده‌رگه‌هێن په‌یوه‌ندیێن جیهانى و هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كرینه‌ڤه.
سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ به‌رێز نیچیرڤان بارزانى پشتى رویدانێن 16 ئوكتوبه‌رێ ل 2017 هه‌تا نوكه سێ جاران ب فه‌رمى هاتیه بانگێشكرن ژلایێ سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ئیمانۆیل ماكرۆن ڤه بۆ سه‌ره‌دانا فه‌ره‌نسا، جارا ئێكێ ل دویى كانوونا ئێكێ 2017 وه‌كو سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ و جارا دوێ ل 10 تیرمه‌ها 2019 وه‌كو سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و جارا سیێ ل 29 ئادارا 2021 هه‌روه‌كو سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و هه‌ر سێ جاران ژلایێ سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ل كۆچكا ئیلیزێ وه‌كو سه‌رۆكێ ده‌وله‌ته‌كێ پێشوازى لێهاتیه‌كرن و كۆمبوونێن دوقولى ئه‌نجامداینه و ل سه‌ر پرسێن سیاسى و ئابۆرى و ئاسایشێ ل هه‌رێمێ و ل ئیراقێ و ده‌ڤه‌رێ و په‌یوه‌ندیێن هه‌ردو لایه‌نان ئاخفتینه، و پشته‌ڤانیا فه‌ره‌نسا بۆ هه‌رێما كوردستانێ دوپاتكریه، هه‌ر د ڤان سه‌ره‌داناندا به‌رێز نێچیرڤان بارزانى دیدار دگه‌ل وه‌زیرێ ده‌رڤه و چه‌ندین كاربده‌ستێن دى یێن فه‌ره‌نسا كرینه زێده‌بارى پێشوازیكرنا وان ل كوردستانێ و ئه‌ڤه خورتیا په‌یوه‌ندیێن هه‌رێمێ و فه‌ره‌نسا نیشا دده‌ت.
هێزا كه‌ساتیا سه‌رۆكاتیا كوردستانێ و كه‌ساتیا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ وه‌كریه كو په‌یوه‌ندیێن كوردستانى و جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى و بتایبه‌تى فه‌ره‌نسا بهێز بن و رێز لێ بهێته‌گرتن و پێگیریه‌كا سیاسى و سنجى بخوه‌ڤه ببینیت و به‌رپسیاریه‌ك چێبیت كو نابیت ده‌ست به‌ردارى ڤان دۆستێن به‌رێز ببن.
بریاره ل 28 ته‌باخێ كۆنگره‌كێ هه‌رێمایه‌تى ل ئیراقێ بهێته‌كرن و چه‌ندین ده‌وله‌ت بانگێشكرینه پشكداربن ژ وان فه‌ره‌نسا، و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا راگه‌هاندیه كو دێ پشكداربیت، و ئه‌ڤه ژى ده‌رفه‌ته‌كا دیتره بۆ ئیراقێ و سه‌ربۆرا وێ یا نوى و هه‌رێما كوردستانێ كو ل كۆنگره‌كێ ب ڤى ره‌نگى سه‌رۆكێ ده‌وله‌ته‌كا زلهێز و كاریگه‌ر تێدا پشكداربیت و گوتنا خوه بێژیت.
بۆ فه‌ره‌نسا و سه‌رۆكێ وێ ئیراق ده‌وله‌ته‌ك گرنگه و جهێ پیته‌دانا وێ یه، له‌وان سه‌رۆك ماكروۆن ئێكه‌م سه‌رۆكێ ده‌وله‌ته‌كا مه‌زن بوو هه‌ر زوى راگه‌هاندى كو دێ ئاماده‌بیت ل كۆنگرێ، و بۆ مه وه‌كو هه‌رێما كوردستانێ ئاماده‌بوونا وى وه‌كو سه‌رۆكێ ده‌وله‌ته‌كا ئه‌نداما هه‌رده‌ما جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى و دۆست و هه‌ڤالێ هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رۆكێ هه‌رێمێ و خودان هه‌لویستێن باش و بریارێن وێره‌ك پشكداریا وى گه‌له‌ك گرنگه، و لێ دهێته چاڤه‌رێكرن یا باش بۆ هه‌رێما كوردستانێ لبه‌رچاڤبگریت و رێگربیت ل پیلانه‌كا هه‌رێمایه‌تى دژى هه‌رێمێ، هه‌روه‌كو لێ دهێت چاڤه‌رێكرن سه‌ره‌دانا هه‌رێما كوردستانێ و دۆست و هه‌ڤالێ خوه سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، وه‌كو سه‌رۆكێ به‌رێ یێ فه‌ره‌نسا دوجاران سه‌ره‌دانا هه‌رێمێ كرى.
دبێژن سیاسه‌ت گۆره‌ى به‌رژه‌وه‌ندیا دهێت هاژوتن و جهێ باوه‌رى نینه، لێ سیاسه‌تێ بنه‌مایێن خوه و پێگیریێن خوه هه‌نه و باوه‌ریێ چێدكه‌ت، و هه‌رێما كوردستانێ ژى كۆمه‌كا به‌رژه‌وه‌ندى و پێگریا بجهدئینیت و خوه دگونجینیت دگه‌ل ره‌وش و پێشداچوونا، و بوویه هێز و بوویه ده‌ستهه‌لات و ره‌وایا خوه هه‌یه، دشێت كارلێكیێ ل جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى و بالكێشبكه‌ت.
فه‌ره‌نسا د دۆستینا خوه‌دا دگه‌ل كوردستانێ و د سه‌ربۆرا چه‌ند سالێن بۆریدا خۆیاكریه دۆسته‌ك باوه‌ریپێكریه، فره‌نسا ب ساناهى دشێت پرۆژه بریاره‌كێ د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردستانێ دا بده‌ته جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى، هه‌روه‌كو دشێت پرۆژه بریاره‌كا دژ ژى هه‌لوه‌شینیت بكارئینانا مافێ ڤیتۆ.
چ باشه ده‌وله‌ته‌كا هۆسا بهێز دۆستا كوردستانێ و سه‌ركردین وێ بیت، له‌و گه‌شبینین هه‌رێما كوردستانێ ب خۆراگریا ملله‌تى و ب قاره‌مانیا پێشمه‌رگه‌ى و ب سیاسه‌ت و دیبلۆماسه‌تا سه‌رۆك و سه‌ركردایه‌تیا هه‌رێمێ دێ د پێشڤه‌چوونه‌كا به‌رده‌وامدا بیت و ئارامى و سه‌قامگیرى جهگیربیت.
