بسپۆرەكێ قانوونی: دادگەها فیدرال یا بوویە پێگوهۆڕا حەشدا شەعبی بۆ دژایەتیا هەرێما كوردستانێ
هەولێر، قائید میرۆ
بسپۆرەكێ قانوونی دبێژیت، بڕیارێن دادگەها فیدڕالی ب سیاسی هاتینەكرن و ل هەموو وەلاتەكێ فیدڕالی دادگەها بلند هەیە بۆ شرۆڤەكرنا مادەیێن دستووری و ئاریشەیێن دناڤبەرا حوكمەتا فیدڕال و هەرێمان، بەلێ دادگەها فیدڕالی ل ئیراقێ ب ئاشكرا یا دژایەتیا كوردان و هەرێما كوردستانێ دكەت ئەز دشێم بێژم جهێ حەشدا شەعبی و لەشكرێ دیجلە ڤەگرتیە بۆ دژایەتیا هەرێما كوردستانێ.
جەواد مستەفا ستۆپەیی، بسپۆرێ قانوونی بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گۆت « ل هەر ولاتەكی فیدرالی دادگەهەكا بلند هەیە بۆ شرۆڤەكرنا مادەیێن دستووری و قانوونی هەروەسا بۆ ئێكلایی كرنا ئاریشەیێن قانوونێن حوكمەتا فیدرالی و هەرێمان. هەر وەلاتەك ل دووڤ دستوورێ فیدرالی ناڤەكی د دانیتە سەر وەكو (دادگەها دستووری یان دادگەها فیدرالی، یان دادگەها بلند)، ئەركێ ڤێ دادگەهێ ئێكلاكرن، یان چارەسەركرنا ئەوان ئاریشەیانە كو د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرال و هەرێمان دا یان د ناڤبەرا هەرێم و هەرێمەكا دی دا رووددەن، هەروەسا ئەركێ وێ شرۆڤەكرنا مادەیێن دستوورییە ئەو مادەیێن نەرۆهنی تێدایە یان، ئەو مادەیێن زێدەتر ژ رامانەكێ ددەن. هەر ژ بەر ڤی ئەگەرێ پترییا وەلاتان دبێژنی دادگەها دستووری یا بلند ی یان یا فیدرال».
پێكهاتەیا دادگەها فیدرالییا ئیراقی ژ 9 ئەندامان و سێ ئەندامێن یەدەگ پێك دهێت، كو دو ژ ئەوان ئەندامان كوردن و بەرگریێ ژ مافێن هەرێمێ دكەن. بەلێ ئەڤ هەردو ئەندامێن كورد ژ ئالیێ جڤاتا دادوەرییا فیدرال ڤە دهێنە هەلبژارتن، نەكو ژئالیێ جڤاتا دادوەریا هەرێمێ ڤە. بڕیاردان ل ڤێ دادگەهێ ب رازیبوونا دو ل سەر سێی ئەندامایە، ئانكوب رازیبوونا شەش ئەندامایە. هەكە ئێك ژ ئەندامێن كورد بەرهەڤ نەبیت ب یەدەگێن ئەرەب دهێتە پركرن. بڕیارێن ئەڤێ دادگەهێ دووماهی و ئێكلاكەرن، ئانكو كەس نەشێت تانەیان ل بڕیارێن ئەوێ دادگەهێ بدەت».
ئەڤی بسپۆرێ قانوونی گۆت ژی» ژ بەر كو ل ئادارا 2021قانوونا ئەڤێ دادگەهێ ب نەدادپەروەرانە و ئێكلایەنە هاتییە دانان، هیچ گەرەنتییەك بۆ مافێن هەردو پێكهاتەیێن كورد و سوننەیان د ئەڤێ قانوونێ دا نینە، چونكی پترییا ئەندامێن جڤاتا نوونەران ژ پێكهاتەیا شیعی بوون، ئەو شیان قانوونا ئەڤێ دادگەهێ ل دووڤ حەز و ئارەزوویێن خوە دارێژن و هیچ گەرەنتییەك بۆ پاراستنا
مافێن هەرێمێ د ئەڤێ قانوونێ دا نینە. هەر ژ بەر ئەڤێ ئەگەرێ پێكهاتەیا شیعی یا بالا دەستە د ئەڤێ دادگەهێدا و ئەو شیان د بەرژەوەندییا خوەدا بكاربینن بۆ دژایەتی و كێمكرنا دەستهەلاتێن هەرێمێ ب رێكێن نەدستووری و نەشەرعی كو هەموو خەون وهیڤیێن ئەوان گوهۆڕینا سیستەمێ فیدرالییە بۆ سیستەمەكێ تاكرەوی دیكتاتۆری
ناڤەندی. چونكی ل هەر وەلاتەكێ فیدرالی و پێشكەفتیدا ئەركێ ئەڤێ دادگەهێ چارەسەركرنا ئاریشەیایە، بەلێ هەموو بزاڤێن دادگەها فیدرالییا ئیراقی خولقاندنا ئاریشەیایە، ب تایبەتی ل دژی هەرێما كوردستانێ و بێ ناڤەرۆككرنا قەوارەیێ هەرێمێیە، د هەمان دەمدا سوننەژی بێ بەهر نەبوونە ژ ڤێ ستەمێ وەكو لادانا حەلبۆسی
سەرۆكایەتییا جڤاتا نوونەران، چونكی ئەڤ دادگەهە هندەك بڕیاران ددەت كو د بسپۆرییا وێدا نینن بەلكو پسپۆرییا دادگەهێن ناڤخوەییە، ئەڤ دادگەهە گەلەك جاران دەست بۆ دارێشتنا هندەك زاراڤە و قانوونان دبەت كو بسپۆرییا جڤاتا نوونەرایە نەكو بسپۆریا ئەڤێ دادگەهێیە، ژ بەر كو بڕیارێن ئەڤێ دادگەهێ دووماهی و ئێكلا كەرن ئەو بكەیفا خوە و ل دووڤ بەرژەوەندیێن سیاسی یێن پێكهاتەیا شیعی هندەك بڕیارێن سیاسی ددەت كو ئەركێ ئەڤێ دادگەهێ دانا بڕیارێت قانوونییە نەكو سیاسی».
جەواد مستەفا ستۆپەیی ئاماژەكر» حوكمەتا ئیراقێ ب گەلەك رێكێن لەشكری و دۆرپێچا ئابۆری و بڕینا بودجێ و راگرتنا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێمێ دوژمنایەتیێ دگەل مە دكەت، نوكە ژی بزاڤێ دكەت ب رێكا دادگەها فیدرالی ژەهرا خوە ل دژی هەرێمێ برێژیت. د هەمان دەمدا هەبوونا دو ئەندامێن كورد د ڤێ دادگەهێدا شەرعیەتێ د دەتە بڕیارێن وێ، چونكی كورد پێكهاتەیەكا سەرەكییا ئیراقێیە، بەلێ هەكە ئەم وەكو كارڤەدانەك ئەڤان هەردو ئەندامان ژ ئەڤێ دادگەهێ ڤەكێشین، ژ بەر كو ئەو چو حیسابا بۆ مافێن هەرێما كوردستانێ ناكەن ژبلی دژایەتیكرنێ، د ئەوی دەمیدا هیڤییا ئەوان دێ هێتە بجه، چونكی ئەوان هیچ باوەری ب سیستەمێ فیدرالی نینە و ئەو حەز دكەن ببیتە سیستەمێ ناڤەندی و هەموو دەستهەلاتێن سەرەكی یێن وەلاتی بكەڤنە بن دەستێ حوكمەتا ناڤەندی، داكو دیكتاتۆریەتا خوە ب دروستی ل سەر بكەن.
