رۆمالكرنا بۆیه‌رێن سه‌ڕی د ناڤ میدیا كوردی دا

رۆمالكرنا بۆیه‌رێن سه‌ڕی د ناڤ میدیا كوردی دا

100

هه‌ر چه‌نده‌ د درێژاهیا دیرۆكێ دا كورد تووشی شه‌ڕێن گران بووینه‌ ل هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ، لێ ره‌نگڤه‌دانا وێ ب ته‌مامی نه‌گه‌شته‌ كۆژیێن جیهانێ ژ به‌ر كو داگیركه‌رێن كوردان ب هه‌می ره‌نگان شه‌ر ل گه‌ل كوردان كریه‌ مینا شه‌ڕێ (ده‌رونی، ئایینی، سیاسی، ئایدۆلۆژی، مێژویی) و راگه‌هاندن ژی ل سه‌رده‌مێن بووری دا ل دژی گه‌لێ كورد هه‌ر جاره‌كێ ب به‌هانه‌كێ مافێن كوردان بن چاڤ كرینه‌، لێ به‌رده‌وامی دان ب خه‌باتا ماف و ئاخێ گه‌لێ كورد پێنگاڤ بۆ پێنگاڤێ ب ده‌ست و كه‌دا خوه‌ هه‌بوونا خوه‌ یا دسه‌لمینت راگه‌هاندن د سه‌رده‌مێن بووری دا ل كوردستانێ یا ساڤا بوو، ژ به‌ر وێ ده‌رده‌سه‌ریا مه‌ ل پێشیێ دیاركری و هێشتا به‌رژه‌نگێن وێ ددیارن.
راگه‌هاندن ئه‌ڤرۆ كو ب هه‌می چه‌قێن خوه‌ڤه‌ ئێك ژ ئالاڤێن هه‌ری گرنگه‌ بۆ گه‌هاندنا هه‌ر په‌یامه‌كا بێته‌ ئاراسته‌كرن بۆ رایا گشتی و ئه‌نجامێن وێ ده‌م ل ده‌ست دیار دبن ئه‌ڤجا چ دپوزه‌تیڤ بن یان نیگه‌تیڤ، هه‌ر چه‌نده‌ مه‌ گۆت ل سه‌رده‌مێن بووری خودانێن میدیایه‌كا ساڤا بووین و ل شه‌ڕێ رزگار عێراقێ ل سالا 2003ێ ژ رژێما فاشت میدیا كوردی وه‌ك ئه‌زموونه‌كا ده‌ستپێكی بوو لێ د هه‌مان ده‌م ده‌مێ چه‌كدارێن هشكباوه‌رێن داعشێ هاتین و ئه‌ڤ رووبه‌رێ هنده‌ مه‌زن یێ ئاخا سووریێ و عێراقێ ڤه‌گرتی ئێك خالێن گرنگێن ڤێ رێكخراوا تیرۆری یا داعشێ سه‌ركه‌فتن ب ده‌ستخوه‌ ڤه‌ئینایی راگه‌هاندن بوویه‌ ره‌نگه‌ گه‌له‌ك میدیا كار و ساسیه‌تمه‌دار بێژن به‌رنامه‌ و پشته‌ڤانیا دی ل پشت هاتنا چه‌كدارێن داعشێ هه‌بوو هه‌تا شیایی ڤێ روبه‌ری ب ده‌ست خوه‌ڤه‌ بینت، دبیت ئه‌و ژی تا راده‌یه‌كێ یا دروست بیت ئه‌و راگه‌هاندنا داعش كری و شیایی ترسه‌كا مه‌زن بۆ خه‌لكێ دروست بكه‌ت كو ب ده‌مژێران جه و مال و وارێن خوه‌ بجه هێلان و ب ده‌مژمێران هزاره‌هان كه‌س گه‌هه‌شتنه‌ دناڤا رێزا ڤێ رێكخراوا تیرۆری دا ب رێكا راگه‌ هاندنێ بوویه‌، دیسا ده‌رباره‌یی میدیا كوردی ل هه‌مبه‌ری ڤێ رێكخراوا تیرۆی ل سالا ده‌ربازبوویی تووشی گه‌له‌ك شاشیێن مه‌زن بوویه‌ ژبه‌ر كو شه‌ڕ كه‌فته‌ د ئاخا كوردستانێ دا و زۆربه‌یا جاران سازیێن راگه‌هاندنێ دچوو د چارچووڤێ تابورێ پێنجێ دا و به‌لگه‌ بۆ وێ چه‌ندێ هه‌ولێر و دهۆك و ل ره‌خ و روویێن ب هزراره‌هان خه‌لك ژ مالێن خوه‌ ده‌ركه‌فتن و قه‌ستا ده‌ڤه‌رێن سنۆری كرن و هه‌تا هنده‌كان به‌رهه‌ڤی بۆ ده‌رڤه‌یی وه‌لاتی كرن، ژ بلی ڤێ چه‌ندێ زۆربه‌یا جاران سازیێن راگه‌هاندنێ پلانێن سه‌ربازی یێن پێشمه‌رگه‌یی ئاشكه‌را دكرن و زیانێن مه‌زن دگه‌هاندنه‌ د ناڤ رێزێن پێشمه‌رگه‌یی دا هه‌تا گه‌هه‌شته‌ وی رادده‌یی راگه‌هاندنا كوردی ببوو ئێك ژ چاڤكانیێن هه‌ره‌ گرنگ و باوه‌ر پێكری بۆ رێكخراوا تیرۆری یا داعشێ و ب به‌لگه‌ و ده‌نگ و ره‌نگ په‌یامێن تیڤی و رادیۆ رۆژنامه‌ و مالپه‌رێن ئه‌لكترۆنی و تۆڕێن ته‌ڤنپیركێ به‌لاڤكرن كو هه‌ر ژده‌ڤ خوه‌ بۆ خوه‌ دبرن، ژ لایه‌كێ دیڤه‌ هه‌ر كه‌سێ ڤیابا دا خوه‌ كه‌ته‌ رۆژنامه‌ڤان و قه‌ستا به‌رۆكێن شه‌ڕی كه‌ت بێ كو زانیاریێن دروست ڤێ هه‌بن یان ژی بزانیت مه‌رجێ رۆژنامه‌ڤانێ جه‌نگێ چیه‌ و چ ئه‌رك ل سه‌رمللی یه‌ هه‌تا رۆژنامه‌ڤان و سازیێن راگه‌هاندنێ ده‌ما قه‌ستا به‌رۆكێن شه‌ڕی دكرن چ پیته‌ و گرنگی ب ناسناما خوه‌ و جلكێن خوه‌ نه‌ دا ئانكو وه‌ك سڤیل دیاردبوو ب تنێ مایكه‌ك و كامیره‌ك د ده‌ستی دابوو یا ژ وێ كمباختر هه‌ركه‌سێ ڤیابا دا داخویانیا ژێ وه‌گرت بێ كو بزانت كا ڤه‌رێژا وێ داخویانی یێ دی چ رووده‌ت و هنده‌كان ژی ل سه‌ر بنیاتێ عه‌شیرگه‌ریێ و مرۆڤكانێ دڤیا كه‌سێن نێزیكی وی د شاشه‌یاندا ببیته‌ قاره‌مان و دبیت رۆژنامه‌ڤان پاره‌ ژی ل هه‌مبه‌ری ڤێ چه‌ندێ وه‌رگرت بن، یا وێرانتر ئه‌و بوویه‌ هه‌ژماره‌كا كه‌نالان ده‌مێ پێشمه‌رگه‌ی هێرش دكره‌ ده‌ڤه‌ره‌كا چه‌كدارێن رێكخراوا توندره‌وا داعش ب ره‌نگه‌كێ راسته‌و خوه‌ ئه‌و جهه‌ نیشا ددا و هه‌ر چ نهێنیه‌ك هه‌با ژی دوی ده‌می دیاركر بێ كو هزر د هندێ دا بكه‌ت كو لایه‌نێ به‌رامبه‌ر دێ چه‌ند زانیاریان وه‌رگریت مینا ژمارا پێشمه‌رگه‌یی و چه‌كێ وان یێ گران و یێ سڤك ژبلی جه و پلان كو وه‌كی چاڤێ رۆژێ دیار دكر، یا گرنگ د ڤێره‌ دا ئه‌وه‌ كو ژ ئه‌ڤرۆ پێڤه‌ رۆژنامه‌ڤانێ جه‌نگی بێته‌ دیار كرن و مه‌رج بۆ بێنه‌ دانان و وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌یی ژۆرێن راگه‌هاندنێ دروست بكه‌ت بۆ داخۆیانیان و ڤیدیۆیێن توماركری ژ لایێ وه‌زاره‌تا ناڤبری ڤه‌ بۆ سازیێن راگه‌هاندنێ بێنه‌ به‌لاڤكرن و قانوونا كارێ سه‌ربازی بۆ راگه‌هاندنكاران بهێنه‌ دیاركرن چ ب رێیا سه‌ندیكا رۆژنامه‌ڤانان بیت یا ن ژی ب هه‌ر رێكه‌كا هه‌بیت خول بێنه‌ ڤه‌كرن و رێنما بێنه‌ ده‌ركرن كو ئه‌و كه‌سێ دبیته‌ په‌یامنیرێ جه‌نگی پێدڤیه‌ مه‌رج هه‌بن بۆ نموونه‌ هه‌ر چنه‌ بیت قانوونا كارێ رۆژنامه‌ڤانی بزانیت و یاسایا په‌یامنیرێ جه‌نگی ژی زێده‌باری جل و به‌رگێن گولله‌ نه‌بر ل به‌ر بن و ناسنامه‌ و وینه‌ و جۆرێ خوینێ و په‌نجه‌مۆر ل سه‌ر باجا وی بیت یێ كوردستانی یه‌ یان یێ بیانی یه‌ پێدڤیه‌ پتر ژ دو زمانان بزانیت و مه‌رجه‌ زمانه‌ك یێ جیهانی بیت و په‌خشێن راسته‌و ب ئێكجاری بهێنه‌ قه‌ده‌غه‌كرن ل جهێ شه‌ڕ و پلان دانانێ یان ژی هه‌تا راده‌یه‌كێ بێنه‌ راوه‌ستاندن ب تنێ ل ده‌مێ ژۆرا راگه‌هاندنێ پرێس كۆنفراسی دبه‌ستیت ل وی ده‌می مافی بده‌ته‌ سازیان په‌خشی راسته‌وخوه‌ رۆمال بكه‌ن و ل دووماهیێ هه‌یڤیه‌ رۆژنامه‌ڤان كه‌سه‌ك بیت شاره‌زاو ره‌وشه‌نبیریا جه‌نگی هه‌بیت بزانیت ل سه‌ر وان پره‌نسیپێن رۆژنامه‌ڤانی په‌یامێن راست و دروست به‌لاڤ بكه‌ت نه‌كو ئه‌و په‌یامه‌ بچته‌ د خانا تابۆرێ پێنجێ دا یان ژی ببیته‌ ئه‌گه‌رێ به‌زاندنا هێلێن سۆر بۆ تێكدانا ئیمناهیا وه‌لاتی و ل سه‌ر وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌یی ژی فه‌ره‌ ئه‌و قانوونێن نه‌بنه‌ رێگر د پێشیا رۆژنامه‌ڤانی دا د هاریكار بن و ئه‌رك و پاراستنا گیانێ رۆژنامه‌ڤانی ل سه‌ر مللێ وه‌یه‌ و گرنگه‌ ره‌فتاره‌كا باش بۆ بێته‌ كرن دا كو بشێت په‌یامه‌كا ئاراسته‌كری یا رێك و پێك به‌لاڤ بكه‌ت و ل دووماهیێ دبێژم راگه‌هاندنا نوكه‌ به‌لایه‌ گه‌له‌كا گرنگه‌ ب ژ ویری سه‌رده‌ریێ ل گه‌ل دا بكه‌ین چونكه‌ هه‌می بۆیه‌رێن نه‌چاڤه‌رێكری ژ ته‌كنولوژیا سه‌رده‌م په‌یدادبن.

کۆمێنتا تە