پرۆژەیێ سووریا یا نوی و شاندێن ئەورۆپی
سالح حەكیم
پشتی شاندێن ئەورۆپا سەرەدانا سووریێ كری؛ ڕەنگە گەلەك پێشهات و گورانكاری بهێنەكرن لەو ئەو شاندە دخوازن ژ نێزیك هایداری پرۆژەیێ جۆلانی و حوكمەتا دەمكی یا سووریێ ببن، ئەڤجا لدویڤ رەفتارا دانوستاندنا وان شاندێن رۆژانە سەردانا سووریێ دكەن دمینیت ڕەنگە ژی جهێ رازەمەندیا وان نەبیت، دبیت ژی ئەورۆپا ب گشتی و ئەمریكا ب تایبەتی پشتەڤانیا حوكمەتا سووریا بەروەخت نەكەت هەكە ل گۆڕ سیاسەتا ستراتیژیا وان نەگونجیت یان ئەو شاندێن ناڤبری هەكە دگەل پرۆژێ ئەمریكا و ئەورۆپا نەهێنە ئاشێ هویر، لەو دبیت ئەو حوكمەت هەر زوو بهێتە هەلوەشاندن پرۆژەیێن وێ یێن سیاسی سەرنەگریت، دیسا شەرۆ ئالۆزی ل دەڤەرێ رووبدەن یان هەكە بەرۆڤاژی جۆلانی دگەل شاندێن ئەورۆپا بگونجیت ب دانوستاندیێن خوەدا یێ ئەرێنی بیت هەماندەم دا مافێن پێكهاتەیێن سووریێ بهێنە گەرەنتیكرن ژ لایێ شەرعی ڤە كو د بەرژەوەندییا حوكمەتا سووریێ دابیت ل گۆر پرۆژێن ئەمریكا و ئەورۆپا بیت بۆ سووریا نوی، چونكی ئەو وەسا دخوازن دەولەتەكا دیمۆكراتیخواز ل وی وەلاتی پەیداببیت دا بشێت بۆ پاشەرۆژا سووریایێ بەرەڤ باشتربوونێ ڤە ببەن، پێنەڤێت ئەمریكا دخوازیت هندەك دەرگەهێت ستراتیژی و سیاسی بهێنە ڤەكرن نە بەس بۆ سوریایێ بەلكۆ ل رۆژهەلاتا ناڤین هەمیێ مەرەم ژێ بۆ پێشڤەبرنا وان وەلاتانە ئەڤێن چیڤێ دارێ زۆریێ ل سەرهلدای لەو فەرە جۆلانی پەیوەندیێن خوە دگەل هەڤسنۆرێن خوە خوەشكەت ئێمناهیا وەلاتی بپارێزیت، دڤێت مافێ چو نەتەوایێن جودا نەهێنە بنپێكرن دا بكاریت گوزەرانیەكا باشتر بۆ گشت وەلاتیێن وەلاتێ خوە پەیدابكەت تایبەتی ژ ئالیێ هەڤسنۆر و هەڤپەیمانیێن خوەڤە چو دەستتێوەردان نەهێنە ئەنجامدان ژ لایێ وێ بزاڤێ ڤە دا بشێت وەلاتەكێ نموونە سەر پرەنسیپێن لێكتێگەهشتێ بنە بنگەه و پێگەهێ هەمی ئالیێن سیاسی ل وەلاتێ سووریایێ لێ وەكو دیار جۆلانی هەڤپەیمانە ل گەل ئەردۆگانی ئەرێ ئەڤا ئەو دخوازن دێ چ ل دەڤەرێ ب تایبەتی هەماندەم دا وەلاتێن جیران ب گشتی روودەت وەكو نموونە تركیا پرۆژێ خوەیێ ئاشتێ یێ بەرپاكری بۆ سەقامگێریا تركیا ئەڤ گاڤێن نوو دانە بەر، لێ ئەو تەپا تركیا بۆ ئاشتیێ هاڤێتی د ساحێ دا پرس ئەوە دێ هەدەفێ ئینیت؟ یان بەروڤاژی بتنێ بۆ بەرژەوەندیا نفشێ ئوسمانیا كاردكەن هەكە تركیا ب كریار پێڤاژۆیا ئاشتیێ نەكەت یان دانپێدانێ ب مافێ كوردان نەكەت رەنگە تووشی لێدان و قەیرانێن مەزن ببیت، لەو توركیا ئەڤرۆ ژ هەر وەختەكی پتر پێدڤی پرۆسسا ئاشتیێ یە، دا بكاریت خوە دگەل گۆرانكاریێن نها بگونجینیت نەكەڤیت بن كۆنترۆلا شاشیێن خوە، لەو تركیا نەچارە دانپێدانێ ب مافێن كوردان بكەت، چونكی ئەورۆپا و ئەمریكا ب هەڤڕا سیاسەتەكا ستراتیژی یا نوی بۆ دەڤەر و وەلاتێن رۆژهەلاتا ناڤین هەیە.
