سلاڤ ل چیایـێ بلند و خۆراگـر
عـزەت یـوسف
ل سالا 1962، جەواهرێ نەمر، شیعرەك ل سەر نیشتمانێ كورد ب ناڤێ (كوردستان یا نیشتمانێ قەهرەمانان) رێكخست، تێدا ئاماژە ب خەبات و بەرخۆدان و وێرەكییا بارزانیێ نەمر و گەلێ كوردستانێ ددەت، (مللەتەك ستوینێن وی كەللە سەر و خوین بیت .. دونیا وێران بیت ئەو وێران نابیت). بارزانیێ مەزن، كولتۆرێ وی قوتابخانا نیشتمانپەروەری بوو دێ نەمر و زیندی ژ نڤش بۆ نڤشی مینیت. سلاڤ ل وی چیایێ بلند یێ جەواهری پێگۆتی، سلاڤ ل وی سەركێشێ كاروانێ مەزن یێ مزووری پێگۆتی. سلاڤ ل وی سەركردەی یێ دوژمنان بەری دۆستان دانپێدایە. سلاڤ ل وی سەركردەی یێ هەمی نڤیسەران؛ یێن دێرین و مودرێن ل سەر خەباتا وی مەندەهۆش راوەستیاین. هندەك شۆرەش و شەڕان تشتەكێ گرنگ ب ئەنجام گەهاندینە. د ڤان كاودانان دا، مللەتی یان كەسی بۆ پاراستن یان ستاندنا ئازادییا خۆ خەباتا كری. ئێك ژ ڤان شۆڕەشان یا ئیلۆنێ بوو. شۆرەشا ئیلونێ پەیام و هێمایا ئازادیێ بوویە. گەلێ كورد ل ڤێ شۆڕەشێ ب سەرۆكاتییا بارزانیێ نەمر لەهەنگی و دلسۆزی بۆ رامانا ئازادیێ یا وەراركری.
دەما من پەرتووكا چیرۆكێن ئازادیێ خواندین، د هەر شۆرەشەكێ دا خەباتا گەلێ كورد زیق و رۆن دهاتە بەرچاڤێن من، دێ هندەك ئاماژە وەك نموونە ب هندەك ژ وان چیرۆكان دەم.
ل شەڕێ (ماراسۆنێ، گریك، 490 پ.ز)، یازدە زەلامێن رەشتەعلە ل سەر كۆپێ چیایەكی راوەستیای و ل دۆلەكێ دنێڕین، هەمی زەلام د ئەسمەر و رویهدار و خۆدان زەند و باسك بوون، نیڤەكا دولێ دەشتەكا درێژ و بەرتەنگ بوو، پیچەك ژ میلەكی پتر ژ چیای یا دویر بوو. ل داوییا دەشتێ كەمپەكا مەزنا لەشكرێ دوژمنی لێبوو.. رۆژانە ئەڤی دوژمنی هێرشی ئەڤی چیای دكر، لێ نەدكارین بسەركەڤن. ئەڤێ، ئێكسەر بیرا من دئینا لەشكرێ دوژمنێ گەلێ كورد كو هێرشی چیایێن كوردستانێ دكرن همبەری دەه دوازدە پێشمەرگەیان دشكەستن. ژبەر حەزا پێشمەرگەی بۆ ئازادیێ دژوارتر شەڕ دكرن. باوەری و وێرەكییا وان همبەری دۆزا وان یا راست و رەوا سەركەفتن تۆمار دكرن. چونكی گەلێ كورد خۆدان مافێ رەوا بوو، خۆدان پێشمەرگە بوو، خۆدان سەركردەكێ مەزن – بارزانیێ نەمر بوو.
ل شەڕێ دارستانا (تیوتوبێرگ، ئەلمانیا، ساڵا 9 ز)، هێدی هێدی لەشكری بۆ ناڤ تیوتوبێرگا مەزن دا ڕێ، دارستانەك ب هەمی ئاراستەیان یا بەلاڤە بوو. دارستانەك ژ هزارەها دار بەڕیێن مەزن و بلند و دارێن دی یا چڕ و پڕ بوو، تاك و قەدێن داروباری د ناڤ ئێك وەرببوون و تێك ئالیای بوون و مینا كەپر و بانا لێهاتبوون. دارستانەكا رەش و شاڤی بوو، چونكی ژبەر چڕاتییا دارویباری كێم كێم تیرۆژك دگەهشتە ئەردی. ب هەمان شێوە، پێشمەرگێن كوردستانێ ل پشت هەر داربەڕیەكێ چەپەرەك دانابوو، بنێ هەر خولپەكێ ماڵ و حالێ وان بوو.ل وان كوسك و چەپەران شەڕ دكرن و دوژمن دبەزاندن، ئەڤە خەبات و وێرەكییا پێشمەرگێن بارزانیێ نەمر بوو.
باژێرەك دژی ئمپراتۆڕیەك، گریك، 490 پ.ز، (میلتیادسی گۆتە كالیماكوسی): (یا مایی گرێدایی تەیە، بریارا تە دكاریت ئەسینایێ بكەتە كۆیلە یان ژی ئازاد بپارێزیت. چونكی دبێژمە تە، ئەگەر ئەم شەڕی نەكەین، دبیت ئەم ژ ئالیێ سوپایێ فارسان ڤە بهێینە گرتن!) دەستێ خۆ درێژ كر و دانا سەر ملێ فەرماندارێ باڵا. (ئەم دێ شەڕی كەین و دێ سەركەڤین). وەسا ژی كوردان درووشمێ یان كوردستان یان نەمان بلند كر و شەڕ كرن و كۆیلاتی و بندەستی قەبوول نەكرن.
شەڕێ تۆڕس، (فرەنسا، ساڵا 732 ز)، پێلەكا مرۆڤان، ب رێیەكا بەرتەنگا ئاخێ، كو بەر ب گۆندێن رۆژئاڤایا فرەنسا دا دەرباز دبوو، دچوون. پڕانییا وان پشتیێن خارنێ و كەلوپەل ڤێبوون. كچەكا بچویك بزنەكا ب قەد كنفەك ل ستۆیی گرێدایی رادكێشا، كوڕەكی كاركەكێ بچویك ل بەرملا بوو. ئەڤان هەمی كەسان سیمایەكێ تڕس و نەمانێ لێبوون. گەلەك جاران ل دۆر خۆ دزڤرین ب تڕسڤە چاڤێن خۆ ل رێ دگێڕاندن. دزانین ل پشت وان مرن یا نێزیك بووی. ب هەمان ئاوایی، ئەڤێ دەردەسەرییێ؛ مەرگ و مرن و دەربەدەری ل سەر دەستێ دوژمن و داگیركەران بەردەوام ب سەر گەلێ كورد دا هاتینە. لێ كوردی دگۆت گەر ئەز خۆدان چیا و بڕنۆ و پێشمەركە و سەركردەكێ وەكی بارزانی بم منەتا كەسێ نزانم.
شەڕكەرێن هەلاتنا رۆژێ، هێرشا (مەنگولیان، ژاپۆن،1281)، سپێدەكا گەش و گەرما خزیرانێ بوو، عەورێن سپی ل ئاسمانێ شین دلڤین، و ئاوازێن بالندەیان سەقا تژی كربوو. لێ (موسۆكی ئوگاساوارا) ئەو دەم نەبوو خۆشیێ ب جوانیا رۆژێ ببەت. ئەوی زرێ خۆ یێ شەڕی ل بەر خۆ كربوو. موسۆكی شەڕكەرەكێ ژاپۆنی – سامۆڕای بوو. وان نزیكان دێ شەڕی ل گەل بەربەرییێن دوژمنی كەت، ئەوێن هاتین هەوڵا داگیركرنا ژاپۆنێ بدەن! ئەڤان شەڕ كرن و داگیركاری ب داوی ئینا، ژاپۆن ئازاد بوو!.. بارزانیێ نەمر ژی مل ب مل ل چەپەرێن شەڕێ ئازادیێ دا بوو.
ل سالا 2010 پەرتووكەكا نوی یا زارۆكان یا سەرۆكێ ئەمریكا باڕاك ئۆبامای ل ژێر ناڤێ (بۆ وە سترانان دبێژم: نامەك بۆ كچێن من)، كو ل وی دەمی كچێن وی زارۆك بوون، كەتە بەردەستێ خوێندەڤانان. پەرتووك دەربڕینەكا رێزلێنانێیە بۆ سەركردە و پیشەنگێن ئەمریكی، وەكی: (ئەبراهام لینكۆلن و جۆرج واشنتن و تیۆدور رۆزەفلت..). دبێژتێ ئەمجادێن پیشەنگ و سەركردەیێن خۆ ژبیرنەكەن.. بەلێ دڤێت ئەم ژی پیشەنگ و پێشرەوێن خۆ ژبیر نەكەین، بیرەوەریێن وان ب رێز راگرین.
