127 سال ل سەر ئێكەمین رۆژنامەیا كوردی كوردستان 1898- 1902 دەربازبوون
حەجی جەعفەر
1 ــــ 2
كوردستان ناڤێ ئێكەمین رۆژنامەیا كوردیە كو 22 نیسانا 1898 هەتا سالا 1902 بەردەوامبووی د ناڤبەرا ڤان چار سالان دا (31) ژمارە ژی دەركەفتینە. ئەڤ رۆژنامە، ب رۆژناما دایك دئێتە هژمارتن، چونكی بەری وێ كوردان چ رۆژنامە نەدەرئیخستینە، لەوما دبێژنی رۆژنامەیا دایك. دڤێت ئەم بزانین كو بەری رۆژنامەیا كوردستان پەیدا ببیت رۆژنامەگەریا ئەرمەنی و یۆنانی و توركی هەبوو، هەر ژسالا 1542 ز جوهیا چاپخانە كیشانە د ناڤ ئیمبراتۆریەتا ئوسمانی دا، پاشی ل سالا 1567 ز ئەرمەنان دەست ب رۆژنامەڤانیێ كر، پاشی ل سالا 1627 یۆنانییان دەستپیكر. ئەڤێ پێنگاڤێ بێگومان كاركرە سەر بیر و هزرێن رەوشەنبیرێن كورد كو ئەو ژی هزرا هندی بكەن رۆژنامەیەكی ب زمانێ مللەتێ خۆ دەربێخن.
ئێكەمین ژمارە هەتا ژمارە پینج (5) ڤێ رۆژنامی بریقەبەریا مقداد مەدحت بەدرخان 1858 – 1915 ز ل باژیری قاهیرە ل مسری دەرچووینە.
ژمارە (316) بریقەبەریا براین میقداد مدحت بەدرخان، عەبدولرەحمان پاشا بەدرخان 1868- 1936 ز دەركەفتینە وەكو مەلسەری گۆتی ژمارە (51) ل مسری ل باژێرێ قاهیرە دەرچووینە، نەمما ژماریت دی، ل ڤان جهێن خوارێ دەرچووینە: (196) ل جنیقن ل سۆیسرا دەرچووینە، ژمارە20-23) دوبارە لقاهیرە دەرچووینە، ژمارە (24) ل لەندن دەرچوویە، ژمارە (25 – 29) ل فۆلكستون دەرچووینە، ژمارە (30-31) دوبارە ل جنێفێ دەرچووینە. تاها دكتۆر كەمال فوئاد سالا 1972 ئەڤ رۆژنامە دیتی و چاپكری هندەك ژمارە ژی دكێم بوون، ئەو ژی ئەڤەبوون:
(10، 12، 17، 18، 19)، لێ پشتی هینگی، ژمارە (17) ژلایێ نڤیسەر مەحموود زامدار ڤە هاتەدیتن، ژمارە(18) ژ لایێ دكتۆر فوئاد ب خۆ هاتە دیتن، ژمارە (10 – 12) ژ لایێ دكتور جەلیلێ جەلیل ڤە، ل نەمسا هاتنە دیتن، نهۆ بتنی ژمارە (19) یا بێ سەرو شوینە، رۆژنامەیا كوردستان هەر پانزدە رۆژان جارەكێ دەردكەڤت، پاشی بوو هەیڤێ جارەك، ئەڤجا فەرە بێژین كو خودانێن رۆژنامەیا كوردستان، بێ پارە 2000 دانە بۆ خەلكی دهنارتن. ئەڤ گەڕیانا لسەری مە دیاركری، ئەگەرێ وی ئەوبوو، سولتانی كەربوكین ژ رۆژنامەیا كوردستان و خودانێن وی هەبوو، لەوما ب دویڤ كەتبوو، نە دهێلا ل جهەكێ ناكنجی ببیت. وەكو دیارە رۆژنامەیا كوردستان ل گەلەك وەلاتان بوویە مێڤان، هەروەسا ل گەلەك چاپخانەیان ژی هاتیە چاپكرن، ژ وان چاپخانەیان، ئێك گەلەك بۆ كوردان یا گرنگە، ئەو ژی چاپخانەیا كوردستانە، ئانكو ناڤێ ئێكەمین رۆژنامەیا كوردی كوردستانە، هەروەسا ناڤێ ئێكەمین چاپخانەیا كوردی ژی كوردستانە، هەردو ژی سالێن 1898 – 1902 ل باژێرێ قاهیرە ل مسرێ ژدایكبووینە.
هەژی گۆتنی یە بێژین كو، رۆژنامەیا كوردستان ل سەر دەمێ خدێۆی (عەباس حلمی) دەركەفتیە یێن كو سالا 1892-1914 حوكم ل مسرێ كری، خدێۆی عەباس حلمی ئیكە ژ نەڤیێن محەمەد عەلی پاشایی، كو د ئەسلی خۆدا كوردێ دیاربەكرێ یە، هەروەسا ل سەر دەمێ سولتان عەبدولحەمیدێ دوویێ بۆیەرێن كو دوژمناتیا رۆژناما و رۆژنامەنڤیسان كری. ئەو پرسیارا فەرە بهێتە گۆتن كانێ بۆچی ل تركیا دەرنەدچوو؟
بارودۆخێ توركیا ل وی سەردەمی، یێ هاریكار نەبوو كو رۆژنامەیەكا كوردی و ب زمانێ كوردی و داخوازێن مللەتێ كورد تێدا بن بهێتە مەیدانا رۆژنامەڤانیێ و شەرەنیخ
ل گەل سولتانی و رژێما وی بكەت. سولتان عەبدولحەمیدێ دوویێ دوژمنێ پەیڤا وێرەك بوو، ژ پەیڤێن وەكو:
دیموكراتیەت، هەڤپشكی سەربەستی، ئازادی دترسیا، سەرا تشتەكێ بچووك دەرگەهێن رۆژناما دهاتنە گرتن، لەوما هەردو برا نەچاربوون ژ دەرڤەی وەلاتی
رۆژناما خۆ دەربێخن ئەما بۆچی چوونە قاهیرە؟
-1 چونكی د وی دەمی دا مسرێ هەتا رادەیەكی سەربەخۆیا خۆ وەرگرت و دەستهەلاتا سولتان عەبدولحەمید ل وێری یا لاوازبوو.
.-2 بڕگەبەریا دژی سولتان عەبدولحەمید ل وێری كۆمبوو و خەباتا خۆ بەردەوام دكر.
-3 دستهەلات د دەستی نەڤیێن محەمەد عەلی پاشا پدابوو، ب رەگەز كوردبوون.
4- هەر ل سەر دەمێ ناپلیۆنی چاپخانە و شارستانیا ئۆرۆپی گەهشتبوو مسرێ.
-5 دەرگەه بوو ركەبەرا توركیا ڤەكری بوو وەكو ئەرمەنیا و پارتا (اتحاد و تەرەقی)، هەر ئێكی ژوان رۆژنامەیا خۆ هەبوو و دژی سولتان عەبدالحەمید بوون.
