نەژادێ کوڕێ «ژیلا»یێ و گومانا ناسنامەیێ د ڕۆمانا (تاڤگە)دا
سالح فەیسەل
ڕۆمانا ((تاڤگە ـ لێگەڕیان ل رۆناهییا پرا جینۆتێ)) رۆمانا پێنجێ یە ژ ڕۆمانێن ڕۆماننڤیسێ کورد تەحسین ناڤشکی ل سالا 2011 ل چاپخانەیا ڕەوشەنیری ل هەولێرێ هاتیە چاپ کرن.
ب ڕاستی من خوەشییەکا تایبەت د ڤێ ڕۆمانێ دا دیت، تایبەت ژ ئالیێ پەیداکرنا پرسیاران ڤە بۆ خواندەڤانی دا کو ئەو ژی پتر هزرا خوە د پەیاما ڕۆمانێ دا بکت. ئێک ژ وان پرسێن ڕۆماننڤیسی بۆ خواندەڤانێ ژیر هێلایە هەلاویستی، نەژادێ کوڕێ ژیلایێ یە و ب زەلالی دیار نەکریە کانێ نەژاد ب دروستی کوڕێ بابێ خوە یە یان کوڕێ تاوانبارەکی یە کو دەستدرێژییێ، د دو قووناغێن دیرۆکی دا، ب زۆری ل سەر ژیلایێ دکت.
د ڕستنا لایەکێ تەڤنێ ڕۆمانێ و پێشڤەچۆنا ڕوودانان و ئازراندنا پرسیاران دا دیار دبت کو خسرۆ: زەلامێ ژیلایی یە، کەسەکێ گەلەک ئارامە، بێدەنگە، ل سەر هشێن خۆیە، زەلامەکێ کوردپەروەر و ئاخپارێزە، ژ زەلامینییا خۆ شەرم دکەت، چ کار و ڕەفتارێن خراب ناکەت و حەز ل سەر نینە، کەیف ب کەیفێ دهێت، وەک پێشمەرگەیەکێ کێم وێنە چو جاران نەڤیایە خۆ دیار بکەت کو ئەو یێ هەی و زەلامەکێ ب سەد زەلامایە، ب تنێ ل بەرۆکێن شەڕی خۆ دیار دکەت، حەز ژ باکژییێ دکەت، تنێ چاڤێ وی ل سەر خێزانێ و مالا وی یە. دەربارەی کەسۆکییا خسرۆی، وەک پێشمەرگەیەکێ وەفادار، ڕۆماننڤیس د ڤێڕاچوونا ڤەگێڕانا تێکستێ خوە دا دبێژت: ((بەلێ ئەو دو سال بوون، ژیلا بۆ خۆ خواستی و چ زاڕۆک ژێ نەبوون، لێ ل دووماهییێ چووبوونە دەف جامێرەکی و دەرمانەک دابوویێ و گۆتبوویێ تو دێ چێ بی و دێ هەوە زاڕۆک هەبن)). ئانکو ئەگەرێ زاڕۆکنەبوونێ ژ خسرۆی بوو نە ژ ژیلایێ بوو. گرێیا ئالۆز، ل ڤێرێ ئەوە، مەرج نینە ژیلا ژ خسرۆی دوگیان ببت. جنکو ئەڤ گرێ یە گەلەک ب گۆمانە و دبت پێنج ژ سەدێ یە، بۆ وی سەردەمی ڕوودانێن چیڕۆکێ، ژبەر کو زانست هندە یێ پێشکەفتی نەبوو کو دەرمانەکێ سەدا سەد بدەتە خسرۆی و ئێکسەر مادێ زاڕۆکبوونێ دروست ببیت.
ئالێ دی یێ هەڤڕکییێ د ڕۆمانێ دا، نەوزاد ئەچاری یە، کوڕێ مختارێ گوندی یە، کەسەکێ وێرەک و چاڤنەترسە، لێ ب تنێ بۆ بەرژەوەندییێن خۆ ب کار دئینیت، حەز ژ خۆشییا ژیانا بێقانوون و سربەردایی دکەت، حەز دکەت چاڤ ل سەر بن، هەر کارەکێ باش ئەنجام بدەت، ئیلا مەرەمەکا خراب ل پشت هەیە، یێ چاڤ حیز و دەست درێژە، تشتێ کرە دلێ خۆ دێ ئەنجام دەت خۆ ئەگەر چەند ب زحمەت بیت، گەلەکێ بێڕەوشتە و دووری دابونەریتێن جڤاکی یە. هەکە بیاڤ هەبت، چو کەس ژێ خلاس نابن، چ ژن و کچ و هەتا ڕەگەزێ نێر ژی بت، ب کورتی چ تشتێ خراب ژ ڤی مرۆڤی دەردکەڤن.
دەمێ خسرۆ دچیتە بەرۆکێن شەڕی، نەوزاد ڤێ چەندێ بۆ خۆ ب دەلیڤە دزانیت و ئێکسەر ب هەر هێجەتەکێ دچیتە مالا ژیلایێ و ژیلا ب تنێ یە، چنکو ژیلا و خسرۆ ب تنێ د خانییەکێ سازییەکا ڕژێمێ یا بەرێ ڤە دژیان، نەوزاد، وێ جارێ ب هێرشێ و ب زۆری دەستدرێژیێ دکەتە سەر ژیلایێ و ئەو کارێ نەوزادی ڤییای ل گەل وێ دکەت.
پرس ئەوە: چاوا بزانین (نەژاد) کورێ کێ یە؟ سالۆخەتێن نەژادی: دەمێ تاڤگە ل گرتیخانەیێ چاڤپێکەفتنێ دگەل وی ژی دکەت کو ژ سالۆخەتێن وی دیار دبت، گەلەک تەماشەی لەشێ تاڤگەخانێ دکەت و حەز دکەت چاڤێن خۆ ژێڤە نەکەت، ئەڤ ڕەفتارە گەلەک جارا دوبارە دبیت، وەکی دیار، ئەو ڕەفتار لدەڤ خسرۆی نەبوون، بەلێ ل دەڤ نەوزادی هەبوون. نەژادی ب چاڤحولیاتییا خوە حەز دکر و ئەگەر ب دەستکەفتبا دا دەستدرێژییێ کەتە سەر تاڤگەخانێ، بەلێ ئەڤ تشتە ل دەڤ خسرۆی نەبوو و هەرەوسا نەوزاد ب ڤان کارا یێ ڕەهوان بوو و نموونە ژی رەفتارێن وی یێن نەشرعی بوون.
نەژاد کەسەکێ وێرەک و چاڤنەترس بوو، نمونە ژی شیا ب هاریکارییا دایکا خوە کوشتنێ بکەت، هەروەسا نەوزادی ژی ب ڕێکێن نەڕاستەوخۆ کوشتن یا کری، (خسرۆ و نەوازد هەردو د وێرەک بوون، لێ وێرەکیا نەژادی پتر وەکی یا نەوزادی بوو چنکو وێرەکیا خوە پتر بۆ خرابییێ و بۆ کوشتنێ بکاردئینا، بەلێ وێرەکییا خسرۆی پتر بۆ پاراستنا وەلاتی و کوردپەروەرییێ بوو.
ئەم گەهشتینە ڤی ئەنجامێ ل بنی دیار کو وەسا بۆ مە خویا بوو، دبیت نەژاد پتر ژ خوینا نەوزاد ئەچاری یە.
تێبینی: ئەڤ چەندە لدیف بەلگێن ئەدەبی یێن ڕۆمانێ یە، نەک یێن زانستی.
