سه‌رۆكاتیا بارزانی یا ته‌كۆشینه‌كا پۆلایی یا ب سه‌د ساله‌كێ
د قووناخه‌ك یا چاره‌نڤیساز دا بۆ نه‌ته‌وه‌یا كورد گۆتوبێژێن ده‌رباره‌یێ سه‌رۆكاتیا سه‌رۆك بارزانی ده تێ كرن، دوورن ژ راستیان و به‌رژه‌وه‌ندیێن مله‌تێ كورد.
ئه‌ڤ گۆتوبێژ ژ بۆ باشكرنا دیمۆكراسیێ، باشكرنا داموده‌زگه‌هێن نه‌ته‌وه‌یی یان ژی بۆ ب ده‌ستڤه‌هێنانا ئارمانجێن نه‌ته‌وه‌یی ناهێن كرن. خوه‌زكا بۆ ئارمانجا دیمۆكراتیزه‌كرن و باشكرنا ره‌وشا كۆمه‌لگه‌ها كوردی گۆتوبێژێن وه‌ها بهاتیان كرن. لێ مخابن، مه‌به‌ستا وان گۆتوبێژان قه‌ت نه ئه‌ڤه. ل پشت ڤان هه‌میان “پلانێن ڤه‌شارتی” و ئاژه‌نده‌یێن تاری هه‌نه.
بۆ نموونه، هه‌رحال نه بۆ سه‌لامه‌تیا كوردستانێ و داخوازێن مله‌تێ كورد ب جه ببن د 23 ـ یێ خزیرانا بۆری دا كۆنسولێ ئیرانێ پشكداری جڤینا “چاره‌نڤیساز” یا پارلامه‌نتویا كوردستانێ بوو كو، ب وێ پشكداربوونا خوه وی ره‌وابوونا پارلامه‌نتویێ ژی تێكدا، نه‌مازه سه‌رۆكێ پارلامه‌نتویا كوردستانێ ب دوڤه‌لانگیا وی هێمی پێباوه‌ریێن خوه یێن پارلامه‌نی ژی ژ ده‌ستدان.
له‌ورا گه‌له‌ك دیار ه كو گوتوبێژێن ژ وێ رۆژێ هه‌تا نها د حه‌قێ سه‌رۆكاتیێ سه‌رۆك بارزانی دا تێن كرن ئیێك هه‌ده‌فا وان هه‌یه: ئه‌و ژی ئه‌و كو رێ ل به‌ر كارێن سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ بێ گرتن، یانژی هه‌ولێن سه‌رۆك بارزانی یێن د ڤی واری دا بێ تێكدان. ئاشكه‌را یه كو ئه‌ڤ نه ئاژه‌نده‌یا پێدڤیێن مله‌تێ كورده، به‌لێ ئاژه‌نده‌یا دوژمن و خێرنه‌خوازێ ملێتێ كورده. له‌وما ئه‌ركه ل سه‌ر ملێ هه‌ر كورده‌كێ خێرخوازێ مله‌تێ خوه ڤێ ئاژه‌نده‌یا قرێژ ته‌شهیر بكه و ل دژ راوه‌سته.
بۆ مله‌تان، لێده‌رێن سیاسی و دیرۆكی د ناڤا شه‌ڤ و رۆژه‌كێ دا چێنابن. گه‌ر هوون ب چاڤه‌كێ “پانۆرامیك” ژی ل سه‌د سالا بۆری بنێرن، هوون دێ ببین د هه‌می كۆناخێن سه‌ره‌كه یێن دیرۆكا مله‌تێ كورد دا موهرا “بارزانی” هه‌یه.
1ـ د 1907ـ دا پاكه‌ته‌ك یا ره‌فورمێ بۆ كوردستانێ ژ ئالیێ ئه‌بدولسه‌لام بارزانی ژ بۆ ده‌ستهلاتدارێن ئۆسمانیان هات پێش كێش كرن كو، هێژ ژی ل باكۆرێ وه‌لاتێ مه، د ئاسته‌یێ ناڤه‌رۆكا خالێن وێ پاكه‌تێ دا تشته‌ك ته‌نێ ژی نه‌هاتیه بجه ئانین.
2ـ د سالێن 1930ـ یان دا شۆره‌شا كو د بن پێشیڤانیا مه‌له مستافا بارزانی دا، ل باشۆرێ وه‌لاتی ده‌ست پێ كری، ب چه‌رخا شۆره‌شا 11ـ ێ ئیلۆنا 1961ـ ێ تا 1970ـ یێ و شۆره‌شا گولانا 1976ـ 1991ـ ێ جهه‌ك یێ خوه یێ مه‌زن د دیرۆكا كوردستانێ دا پێكانی، كاریگه‌ری ل سه‌ر هه‌می پارچه‌یێن كوردستانێ كر و بۆ خه‌ته‌كا ئه‌ساسی یا ئاڤاكرنا شۆرێ كوردایه‌تیێ ل هه‌ر چار پارچه‌یێن كوردستانێ.
3ـ د 1946ـ دا كۆمارا كوردستانێ ل مه‌هابادێ هات ئاڤا كرن، هه‌ر موهرا”بارزانی” ل سه‌ر بوو.
4ـ د 1958دا د دستوورا عیراقێ دا جارا پێشیێ نه‌ته‌وه‌یا كورد ژی وه‌كی نه‌ته‌وه‌یا دویێ ل گه‌ل عه‌ره‌بان هات قه‌بوولكرن، هه‌ر موهرا “بارزانی” بوو.
5ـ د 1970ـ یێ ده شیان و شاروره‌شا كو ستوو ل ئارتێشا عیراقێ تاواند و په‌یمانا ئوتونۆمی بۆ كوردستانێ ل ده‌سهه‌لاتا خه‌دار یا ره‌ژیما به‌عسی یا عیراقێ دا قه‌بوولكرن، هه‌ر بارزانی بوو.
د 6ـ 1992ـ یێ دا ل باشورێ كوردستانێ ده‌وله‌تا فه‌ده‌ره هات ئیلانكرن هه‌ر موهرا وێ بزاڤا بارزانی ل سه‌ر بوو.
7ـ پشتی 2003 ـ یێ كوردستانا ڤه‌ده‌ره گه‌هشته قووناخه‌كا دستووری ل گه‌ل هێزا پێشمه‌رگه و هه‌می سازیێن خوه یێن قانوونی و سه‌روه‌رییێ ڤه. هه‌ر جار دێ موهرا بارزانی بوو كو وی ره‌تكر كو ئه‌و ل گه‌ل سه‌رۆكێ ئه‌مریكایێ بۆ سه باخڤه هه‌تا كو هه‌می داخوازێن نه‌ته‌وه‌یی یێن مله‌تێ كورد د چارچووڤه‌كا فه‌ده‌رالی یا دستوورێ دا نه‌یێن قه‌بوولكرن.
ئه‌ڤ هه‌می ده‌سكه‌فتیێن دیرۆكی یێن مله‌تێ كوردن، موهرا بارزانی د بن وان هه‌میێن ده هه‌یه.
8ـ ئیرۆ ده‌رگه‌هه‌كێ دی نوو بۆ سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ ده‌ركه‌تیا ناڤێ كو زێده‌تری 33 ده‌وله‌تێن دنێ ئاماده‌نه كو سه‌خوه‌بوونا كوردستانێ قه‌بوول بكن، هه‌ر جار دی بارزانی یه پێشیڤانێ ڤی كاروانێ پێشمه‌رگه‌یێ جانگوریێ سه‌رخوه‌بوونێ دكه.
ئه‌و ڤێ پێشڤانیێ ل دژی تیرۆره‌كا هه‌ری دره‌نده، د ته‌مه‌نێ خوه یێ 68ـ ێ ده وه‌كی پێشمه‌رگه‌یه‌كێ د سه‌نگه‌رێن شه‌ڕی دا ب جهتینه. ئه‌و ڤێ پێشیڤانیا خوه د لۆتكه‌یێن هه‌ری بلند یێن سیاسی و دیپلۆماسی یێن لیده‌رێن هه‌ری سه‌ره‌كه یێن دونیایێ دا وه‌كی لێده‌ره‌كه هه‌ری خوه‌دان روومه‌ت بجه تینه.
جارا پێشیێ كو د كه‌ساتیا بارزانی دا كورد دگه‌هین لێده‌ر و پێشیڤانه‌كه وه‌سا كو هه‌می لێده‌رێن دنێ رێز و باوه‌ریه‌كا مه‌زن ددن وی.
هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ تێكۆشینا ب “موهرا بارزانی” ب دومدرێژاهیا سه‌دساله‌كێ زێده‌تره به‌رده‌وام ئه: هه‌ر گاڤه‌ك، هه‌ر بهۆسته‌ك یا وێ ب ئاگر، بارووت و ئاسن هاتیه ته‌جربه كرن. ب ئه‌نفال و كیمیا بارانان ده‌نگڤه دایه ل دنێ. خه‌داری و ئیخانه‌تێن هه‌ری گران دیتنه. د 1947ـ ێ دا شه‌ڕێ ل گه‌ل سێ ده‌وله‌تان و ده‌ربازبوونا چه‌مێ ئاراسێ وه‌كی ده‌ستانه‌كا میتۆلۆژیایێ یه.
مه‌سعود بارزانی، ب ناڤێ “بارزانی و رێخستنا رزگاریخوازه نه‌ته‌وه‌یی” وه‌كی شاهدیا دیرۆكێ ژی كتێبه‌كا بێ هه‌مپا نڤیسیه، وه‌رگه‌را وێ یا بۆ تركی دو جلدێن مه‌زنن.. ئه‌ڤ دیرۆك ب تراژه‌دیێن دژوار و ب تێكۆشینه‌كا ب پۆلایی داگرتیه. ئه‌ڤ به‌رهه‌م ژی وه‌كی میراسه‌ك مه‌زن یێ بێهه‌مپا یه بۆ دیرۆكا نه‌ته‌وه‌یی یا مله‌تێ كورد.
یێن كو سه‌رۆكاتیا بارزانی تێخن به‌ر گۆتوبێژێن پووچ و ڤالا د ڤێ هه‌ر كورده‌كه خێرخواز باش به‌رێ خوه بده كا ئه‌و كینه و چ ل پشت وان هه‌یه؟
قووناخا كو كوردستان و مله‌تێ كورد ئیرۆ رووبروو یه، نه ئه‌وه كا دێ هلبژارتن چێبن یان نه، یان كا كیژان پارتی دێ د پارلامه‌نتۆیێ دا چه‌ند كورسیان ب ده‌ستێ خوه ڤه بینه، یانژی كا كی دێ ببه سه‌رۆك.
قووناخ، قووناخا بریاره‌كا چاره‌نڤیساز یا كو مله‌تێ كورد دێ بریارێ ل سه‌ر ئاینده‌یا خوه یا سه‌دان سالێن بێ ده بده. پرسیار ئه‌ڤه: كا كورد دێ ده‌وله‌تا خوه یا سه‌ربخوه ئیلان بكن یان نا؟ كا كیژان لێده‌رێ سیاسی دێ بكاره ژ بن ڤی باری ده‌ركه‌ڤه؟ كا كیژان لیِده‌رێ كورد هه‌یه كو د ڤی واری دا بكاره باوه‌ریێ بده دنێ و مله‌تێ كورد و مه‌رتاله‌ك یێ ئه‌وله‌كاریێ بۆ ده‌وله‌تا كوردی دورست بكه؟.
گه‌لۆ كه‌س و سیاسیێن كو دوڤه‌لانگیا مه‌مورێن د پله‌یا سیێ یێن وه‌لاتێن نه خێرخوازێ كوردان دكن، دێ چاوا بكارن هه‌ركه‌كه وه‌ها بگرن سه‌ر ملێ خوه؟
د هه‌می دیرۆكا دنیایێ دا د قووناخێن وه‌ها نازك دا رۆلا لێده‌ران چاره‌نڤیسساز بوویه ل سه‌ر قه‌ده‌را مله‌تان.
هوون چ ئانالیز و ئارگومه‌نتان ب كاردئینن بینن، هوون نكارن بێیی كو رۆلا سه‌لاحه‌ددینێ ئه‌یۆبی ل به‌ر چاڤان بگرن، به‌حسا قه‌ده‌را ئیسلامێ یا هه‌زار سالان بكن. هوون چ ده‌لیلان ب كاردئینن بینن، هوون نكارن ئانالیزه‌كه راست ل سه‌ر شه‌ڕێ جیهانێ یێ ئێكێ و دویێ بكن، گه‌ر هوون رۆلا قوماندار، زلامده‌وله‌ت و سیاسیێن وه‌كی جهورجهلل ل به‌ر چاڤان نه‌گرن. هوون رۆلا له‌نن ل به‌ر چاڤان نه‌گرن هوون دێ چاوا به‌حسا شۆره‌شا سۆڤیه‌تان بكن؟ گه‌ر گه‌ورگه واشنگتۆنێ باڤێ دانێر و باڤێ دی یێن دانه‌ر یێن ئه‌مریكایێ هوون ژ دیرۆكا ئه‌مریكایێ ده‌رخن گه‌لۆ دێ چ بمینه؟
ژ ئه‌فریكایێ هه‌تا ئاسیا و ئه‌ورۆپایێ ئه‌م دكارن ب سه‌دان نموونه‌یێن ب ڤی ره‌نگی رێز بكن.
له‌وما د قووناخا ئیرۆ دا، یا مله‌ته‌ك وه‌كی مله‌تێ كورد كو ب درێژاهیا سه‌دسالان د بن زۆرداریه‌كه ره‌ش دا ژیایی، به‌لێ ئه‌و مله‌ت ئیرۆ گه‌هشتیه قووناخا كو ده‌وله‌تا خوه یا ئازاد و سه‌بخوه ئیلان بكه ده: هه‌لبه‌ت دێ لێده‌ر و پێشیڤانێ ڤێ دۆزێ ژی نه كه‌سه‌ك ژ رێزێ به. دێ ئه‌و لێده‌ر به، یێ كو ئه‌ركا دیرۆكه‌ك ب درێژاهیا سه‌د ساله‌كه هه‌ر گاڤه‌ك یا وێ ب بارووت و ئاسن هاتیه ته‌جربه كرن گرتیه سه‌ر ملێ خوه.
دێ ئه‌م و دیرۆك ژی شاهدیێ ژ وێ ئێكێ را بكن كو، مه‌سعود بارزانی دێ وه‌كی ئاڤاكه‌رێ ده‌وله‌تا كوردی جهێ خوه د دیرۆكا كوردستانێ و مرۆڤاهیێ دا بگره. ئه‌ڤ شان و شه‌ره‌ف ل وی و ئه‌ركا كو وی گرتیه سه‌ر ملێ خوه تێ. دێ هه‌می پلانێن كرێت یێن خێرنه‌خوازێن كوردان تێكبچن. بلا”سیاسیێن” كورد یێن كو دووڤه‌لانكیێ ژ مه‌مۆرێن پله‌یا سێیێ یێن وه‌لاتێ بیانی را ژی دكن ژ خوه شه‌رم بكن، بلا ژ پێشمه‌رگه‌یێ جانگۆری یێ كو شه‌ڕڤانیا وی د دنێ هه‌میێ دا بوویه سه‌مبولا شان و شه‌ره‌فێ شه‌رم بكن. ئه‌و دووڤه‌لانكێن خه‌لكێ دێ سبه ل همبه‌ری زارۆیێن خوه ژی بێن شه‌رمێ. سه‌ركه‌فتن هه‌ر بۆ مله‌تێ كورد، پێشمه‌رگه و كوردستانێ یه.
