بهایێ به‌رپرسیاریا نیشتمانپه‌روه‌ریێ د هزرا خه‌لكێ دا (سایكۆلۆژیا جڤاكى و سیاسه‌تێ)
(هه‌كه بێژنه ئێكى دێ ده‌سته‌ك یان تله‌كا ته بڕین و پێشڤه (20) ملیۆن دۆلاران وه‌رگرى دێ وه‌كه‌ت؟ پا چاوا خۆبه‌خش و پێشمه‌رگه؟!)
مه گه‌له‌ك جاران گوه ل گازنده‌كێ دبیت كه ناڤه‌رۆكا وێ ئه‌وه هه‌كه‌ر هنده‌ك كه‌سان شۆله‌ك كربیت، بۆچى وى چ تشته‌ك نه‌وه‌رگرتیه، ئه‌ڤ چه‌نده و گازنده‌یه كه‌سانه‌ك فێرى په‌روه‌رده‌كێ كرن به‌رده‌وام كه‌ربوكینه‌ك ڤه‌شارتى یان ئاشكرا ژ هه‌ر تشته‌كى و كه‌س و لایه‌ن و سیاسه‌ت و حوكمه‌تا هه‌رێمێ و هه‌مى پێكهاته‌یێن ڤێ كوردستانێ هلگرن و گه‌له‌ك ش وان برنه ناڤ ڕێزێن وان گرۆپ و لایه‌نێن تیرۆرستى یێن وه‌كى ئه‌نسارولئیسلام و ئه‌لقاعیده و داعش و …هتد، هه‌بین ل وه‌لاتێن وه‌كى ئه‌فغانستان و كۆسۆڤۆ یان ل چیچان و جهێن دیتر ژناڤچۆن و كه‌سێ نزانى ب چ سه‌ر چوون. ئێكى ڤه‌دگێڕا جاره‌كێ وى گوه ل ده‌یكه‌كێ بى دگۆته كۆڕێ خوه:” بابێ ته چه‌ند سالان پێشمه‌رگاتى كر چ بۆ نه‌هات كرن. هه‌ڕه بۆ خۆدێ بكه و وه‌كى بابێ خوه نه‌به”، پاشى به‌رێ كۆڕى كه‌ته ل گه‌ل ڕێكخراوه‌كا تیرۆرستى و كارێ وى بیه مرۆڤێن بێ تاوان كۆشتن. به‌لكو وى مرۆڤ ژى سه‌رژیكربن و یان وه‌كى داعشان ژى مالا گه‌له‌ك كه‌سان وێران كربیت. ئه‌رێ ئه‌ڤه‌یه یا ده‌یكێ دگۆتى وى “بۆ خۆدێ”؟ بلا ئه‌ڤ جۆره هزركرنه ب سه‌ر مێنتالیته‌یا مرۆڤێ كوردستانێ زال نه‌بیت. ڕاسته مافێ هه‌ر كاره‌كیه بهایێ خوه وه‌رگریت، به‌لێ پا هنده‌ك جاران په‌روه‌ردكرن ل سه‌ر كه‌ربوكینه و نه‌ڤیان و ڕكمانه‌یێ ناهێلیت ئه‌و كه‌س ب شێوه‌كێ لۆژیكانه و دروست هزر بكه‌ت. بابێ وى كه‌سێ ئه‌م به‌حسێ وى ژ ڤێ پاداشتێ نه‌هاتبیه زڕبه‌هركرن، به‌لێ ده‌یكا وى و هنده‌كان نه‌دهێلا ئه‌و وێ پاداشتێ، هه‌ر چه‌نده یا كێم ژى بیت، ببینیت. وان ماسكه‌ك كربیه به‌ر چاڤێن وى و وى ب وێ به‌رچاڤكێ تشتێ جوان ژى كرێت ددیت. ئه‌ڤ مرۆڤه نموونه‌ى سه‌دان و هزاران كه‌سانه ل كوردستانا مه. ئه‌و ژ به‌ر ڤێ كه‌ربێ دشێن ببنه دوژمن و ئاگرى به‌ردنه كوردستانێ. سه‌دان كه‌سێن ناڤ داعشێ ژ ڤان توخمه مرۆڤان بوون. باشه كیژ (ئه‌قلێ) دروست دێ باوه‌ر كه‌ت هه‌كه ئێك بێژیت چ تشتێ باش و جوان ل ڤێ كوردستانێ نه‌هاتیه كرن و نینه؟ یێ ئه‌ڤه د هزر و مێنتالیته‌یێ وى بیت به‌س ئه‌و مرۆڤه یێ شێت بیت و چ د مه‌ژیێ وى دا نه‌بیت. هه‌ر چه‌نده نینه ل ڤێ كوردستانێ كه‌سه‌ك تێرا خوه نه‌بیت و وه‌رنه‌گرتبیت، به‌لێ پا ناهێته ڤه‌شارتن كێماسى ژى دێ هه‌بن. هه‌مى مرۆڤێن ڤى وه‌لاتێ نازدار مفایێ ژێ وه‌رگرتى، كێم و زێده، به‌لێ پا هه‌كه هنده‌كان زێده‌تر هه‌بیت یانژى كه‌سانه‌كێ گه‌نده‌لێ كربیت، ناهێته ڤه‌شارتن، به‌س پا ئه‌ڤه ڕامانا هندێ نینه ئه‌ز و تو ڕابین سه‌ر وى كه‌سى ڤێ كوردستانێ و هه‌مى مرۆڤێن وێ بێخینه بن چه‌نگێن داگیركه‌ران، وه‌لا چیه گه‌نده‌لیا هه‌ى و من و بابێ من چ بۆ نه‌هاتیه‌كرن. دبیت ئه‌و ڕۆژ بڕێڤه بیت، به‌لكو ژى چ جاران نه‌هێت. هزاران پێشمه‌رگه و خۆبه‌خش و مرۆڤان بۆ ڤى وه‌لاتى زه‌حمه‌ت كێشان و چوون و یان شه‌هیدبوون و ده‌مێ خزمه‌ت دكر ل هیڤیا هندێ نه‌بین و دزانى به‌لكۆ چ جاران ژى چ تشت بۆ نه‌هێته‌كرن به‌لێ پا به‌رده‌وام بى. به‌لگه ژى شه‌هیدبوونا وى یه. باشه هه‌كه بێژنه ئێكى دێ ده‌سته‌ك یان تله‌كا ته بڕین و پێشڤه (20) ملیۆن دۆلاران وه‌رگرى دێ وه‌كه‌ت؟ مه‌رج نینه هه‌ر كاره‌كێ كه‌سه‌ك بكه‌ت پێشڤه تشته‌ك به‌ربكه‌ڤیت. خوه ڕاهینان ل سه‌ر كه‌ربوكینه‌یێ ژ كه‌س و لایه‌ن و وه‌لات و نیشتمان و ئاخ و ئالا و كوردستانێ ل سه‌ر تشتێ هۆسا و فرۆتنا وه‌لاتى مه‌زنترین گونه‌هه و ئه‌ڤ په‌روه‌رده‌كرنا زارۆیێن خوه گورزه‌كێ كۆژه‌كه ل پێكهاته‌یا كه‌ساتیا وان و وان نه‌چارى هندێ دكه‌ت د ژیانا خوه دا هه‌مى ده‌مه‌كى ڕه‌شبین و شكه‌ستى بن و تام و چێژێ ژ ژیانێ و په‌یوه‌ندیێن خوه ل گه‌ل خه‌لكێ وه‌رنه‌گریت. ئه‌ڤ كه‌سه بۆ تووشبوون ب نه‌ساخیێن ده‌روونى (سایكۆلۆژیك) و جڤاكى ب سانه‌هیتر بن و د خوه‌ل به‌ر نه‌خۆشیان گرتنێ لاواز بن و ب سانه‌هى تووشى تێكچوونێن مه‌ژى ببن، سیسته‌مێ ده‌مارى و بایۆكێمیاوى، یێ كۆ ڕه‌فتار و كریارێن وان ڕێكدئێخیتن وه‌كى پێدڤى و دروست كار نه‌كه‌ت. كى به‌رپرسیاره؟ باشه بۆچى ئه‌م نه‌شێین وه‌كى كه‌سانه‌كێ هزر بكه‌ین كه جۆن ف. كێنێدى (1917-1963) سى و پێنجه‌مین سه‌رۆك كۆمارێ وه‌لاتێن ئێكگرتیا ئه‌مریكا، ئێكه ژ وان نموونه‌یان، یێ كو د ئێك ژ جوانترین گۆتنێن خوه ل دۆر بهایێ به‌رپرسیاره‌تیێ ل نك مرۆڤان دبێژیت:”پرسیار نه‌كه‌ن كا وه‌لاتێ من بۆ من چ كریه، پرسیار بكه‌ن و بێژن كا من بۆ وه‌لاتێ خوه چكرییه؟” باشه ما ژ ڤێ جوانتر هه‌یه؟ ئه‌ڤه گۆپیتكا ڕه‌وشتییه. ناڤبرى مه‌سیحى یه و به‌لكو ژى ئایین و ئاییندارى ل نك وى و د پله و پایه و پۆستێ وى یێ جڤاكى و سیاسى دا چ ڕامانه‌ك ژى نه‌بیت. بۆچى ل كوردستانێ ژى هه‌نه به‌رۆڤاژى وى هزر دكه‌ن و وه‌سا دبینن چونكى بۆ “بابێ” وى چ نه‌هاتیه‌كرن، بلا كوردستان ژناڤ بچیتن. كى ل بن گوهێن وان كه‌سان دخوینیت و پف دكه‌ته بن گوهێن وى؟ ئه‌رێ ئه‌ڤه ڕاسته كه‌سه‌ك وه‌سا هزر بكه‌ت هه‌كه ئه‌ز نه‌بم و چ بۆ من نینه بلا بۆ كه‌سێ نه‌بیت؟ ل ده‌مه‌كى وه‌سا نینه. گوه و چاڤێن ب نه‌ڤیان و كه‌ربوكینێ هاتیه تژیكرن هه‌مى جۆرێن هزر و ڕه‌فتارێن شاش دكه‌ن، هه‌تاكو ژ ناڤبرنا كوردستانێ و جیهانێ ژى بیت. تیرۆرسته‌كێ داعشى دیارترین ئه‌و نموونه‌یه.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگى و په‌روه‌رده‌یى/فاكۆلتییا په‌روه‌رده/زانینگه‌ها زاخۆ