NO IORG
Authors Posts by ئيحسان ئامێدي

ئيحسان ئامێدي

ئيحسان ئامێدي
83 POSTS 0 COMMENTS

46

ئحسان ئامێدى

سالا نوى پیرۆزبیت، رۆژا نوى پیرۆزبیت، هه‌رده‌م پیرۆزبیت، ژیان پیرۆزه‌ و پیرۆزبیت، نویاتى پیرۆزبیت. گه‌شه‌دان و پێشڤه‌چوون پیرۆزبیت، جوانه‌ مرۆڤ هه‌لكه‌فتنان پیرۆزكه‌ت، جوانتر ژ پیرۆزكرنا هه‌لكه‌فتنان، گرنگیا هه‌لكه‌فتنێ یه‌، ژیان هه‌لكه‌فتنه‌ د ده‌میدا دبیت، ده‌م رێڤه‌چوونه‌كا هه‌روهه‌ره‌، راوه‌ستان بۆ نینه‌، ژیان ژى وه‌كو ده‌مى د رێڤه‌چوونه‌كا به‌رده‌وامدایه‌ و هه‌روهه‌ره‌، ژیان نویاتیه‌كا هه‌روهه‌ره‌.
ئه‌م یێن د ده‌مى دا و ده‌مێ دبۆریت و خوه‌ نوى ده‌كه‌ته‌ڤه‌، ژیان ژى ده‌مه‌ یا دبۆریت و خوه‌ نوى كه‌ته‌ڤه‌، هزرو كار و به‌رهه‌مێ ئه‌ڤرۆ مێژوویه‌ بۆ سوباهى.
هه‌ر زینده‌وه‌ره‌كى خاله‌كا به‌راهیێ هه‌یه‌ لێ ده‌ستپێدكه‌ت و خاله‌كا دووماهیێ هه‌یه‌ دووماهیێ ب هه‌بوونا خوه‌ دئینیت، د ناڤبه‌را هه‌ردو خالان دا ده‌مه‌ك هه‌یه‌ كا چ تێدا هاتیه‌ كرن ئه‌وه‌ پیڤه‌ره‌ بۆ وێ هه‌بوونى.
مرۆڤ یێ ژیر و هشیار و زانا و روشه‌نبیره‌، بهایێ ژیانێ و ده‌مى و نویاتیێ دزانیت، و هه‌ر گاڤا مرۆڤ تێدا نوویاتیه‌كه‌ پێش گاڤا به‌رى وێ، مێژوویه‌ك پێش هه‌بوونێ نینه‌، ئه‌ڤ هه‌بوونه‌ مێژوویێ چێدكه‌ت، هه‌ر ئه‌وه‌ مرۆڤ چه‌ند دشێت نویاتیێ په‌یداكه‌ت د ده‌مه‌كى دا كو ببیته‌ داهێنانه‌ك ژبۆ ژیانه‌ك باشتر، و بیت هه‌لكه‌فتن.
كه‌س نزانیت ته‌مه‌نى وى چه‌نده‌، لێ یا گرنگه‌ ئه‌و ده‌مێ مرۆڤ تێدا شیانێن خوه‌ یێن هزرى و زانستى و ماسۆلكى بكاربینیت بۆ نویاتیه‌ك باشتر و داهینانه‌ك پێشكه‌فتیتر و ژیانه‌ك خۆشتر و ب هه‌لكه‌فتن بهێته‌ ناسكرن.
ساله‌كا دى ژى بۆرى، 365 رۆژ بۆرین، چه‌ندین 365 رۆژ بۆرین، ته‌مه‌نى مرۆڤى هه‌مى ده‌مه‌ دبۆریت، ژیان بۆراندنه‌ د بزاڤا ده‌مى دا، هه‌بوون خوه‌ نیشاده‌ت، بۆراندن بزاڤا ژیانێ یه‌ مرۆڤ خوه‌ تێدا دبینیت، یا گرنگ ئه‌وه‌ ل ڤێ بۆراندنێ دا مرۆڤ چ به‌رهه‌م دئینیت ژ كه‌رستێن مادى و مۆرالى و ده‌روونى و گیانى ب خۆشى و نه‌خۆشى ڤه‌، كو مرۆڤ هه‌ست بكه‌ت مرۆڤ توخمه‌كێ به‌رهه‌مداره‌ و دلشاده‌ ب كار و به‌رهه‌م و ژیانا خوه‌.
د بزاڤ و ململانا ژیانێ دا مرۆڤ گه‌له‌ك هه‌لكه‌فتنان دئافرینیت، و هنده‌ك ژ وان گرنگیا وان پتره‌ و باندۆرا خوه‌ ل سه‌ر پتریا خه‌لكى هه‌یه‌، و دبنه‌ هه‌لكه‌فتنێن زیندى، و ل سالڤه‌گه‌رێن وان هه‌لكه‌فتنان ئاهه‌نگ و شاهى دهێن گێران و چالاكیێن جۆراوجۆر كو گرێداى سروشتێ هه‌لكه‌فتنێ بن دهێن ئه‌نجامدان.
ساخكرنا هه‌لكه‌فتنان بیرئینانه‌، لێ ئافراندنا هه‌لكه‌فتنان داهێنانه‌ و مرۆڤێ خواستیه‌ هه‌لكه‌فتنا بئافرینیت.
هه‌مى هه‌لكه‌فتن د ده‌مه‌كى دا هاتینه‌ ئافراندن و به‌رهه‌مێ بزاڤا مرۆڤینه‌، یا باشتره‌ ئه‌و هه‌لكه‌فتن د خزمه‌تا مرۆڤایه‌تیى دا بن و ل سالڤه‌گه‌را وێ هه‌لكه‌فتنێ دا پتریا خه‌لكى ب دلخۆشى زیندى بكه‌ن و بكه‌ن هانده‌ر بۆ ئافراندنا هه‌لكه‌فتنێن دیتر یێن باشتر.
هه‌لكه‌فتنێن مرۆڤى گه‌له‌كن و هه‌مه‌جۆرن، هنده‌ك دگشتینه‌ و هنده‌ك تایبه‌تى، هنده‌ك جیهانینه‌ و هنده‌ك هه‌رێمى، هنده‌ك نشتیمانینه‌ و هنده‌ك ناڤچه‌یى، هنده‌ك جڤاكینه‌ و هنده‌ك تویژى، هنده‌ك زانستینه‌ و هنده‌ك وێژه‌یى، هنده‌ك ئاینینه‌ و هنده‌ك سیاسى، هنده‌ك رێكخراوه‌یینه‌ و هنده‌ك مللى، و..هتد، هنده‌ك ل ئاستێ رێكخراوێن جیهانى و نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى دانپێداینه‌ و هنده‌ك ل ئاستێ ده‌وله‌تێ و هنده‌ك ل ئاستێ ملله‌تان و هنده‌ك ل ئاستێ تویژان و هنده‌ك ل ئاستێ كه‌سان، هه‌نه‌ پتریا خه‌لكێ جیهانێ زیندى دكه‌ن وه‌كو جه‌ژنا سه‌رێ سالێ و رۆژێن نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى بریار پێداى، و هه‌نه‌ ئاینه‌ك زیندى دكه‌ن وه‌كو رۆژێن بوونا پێغه‌مبه‌ران و جه‌ژنێن وان، و هه‌نه‌ ل ئاستێ ده‌وله‌تان دهێن ساخكرن وه‌كو جه‌ژنێن نشتیمانى، و هه‌نه‌ ل ئاستێ ملله‌تان دهێن زیندیكرن وه‌كو جه‌ژنێن جڤاكى و یێن وه‌رزێن سالێ و بیره‌وه‌ریێن گرنگێن ملله‌تى، و هه‌نه‌ ل ئاستێ رێكخراوان دهێن ساخكرن وه‌كو رۆژا كرێكاران و ئافره‌تان و رۆژا دامه‌زراندنا رێكخراوان، و هه‌نه‌ ل ئاستێ دامه‌زراوان و زانینگه‌هان و كۆمپانیان دهێن ساخكرن، ب هه‌لكه‌فتا دامه‌زراندنێ یان ئافراندنه‌كێ یان سه‌ركه‌فتنه‌كێ. و هه‌نه‌ ل ئاستێ كه‌سى دهێته‌ زیندیكرن وه‌كو رۆژا ژدایكبوونێ یان وه‌رگرتنا باوه‌رنامه‌كێ یان وه‌رگرتنا پله‌ و پایه‌ و فه‌رمانبه‌ریه‌كا گشتى یان پێكئینانا هه‌ڤژینیێ یان سه‌ركه‌فتنه‌كا كه‌سوكى. و ل هه‌مى ڤان هه‌لكه‌فتناندا خرڤه‌بوونێن جه‌ماوه‌رى چێدبن و پیرۆزبایى لێك دهێن گوهۆرین و چالاكیێن جۆراوجۆر دهێنه‌كرن وكارلێكیه‌كا جڤاكى چێدبیت و دبیته‌ هانده‌رێ لێكنێزیكبوونا خه‌لكى و پێشڤه‌چوونا په‌یوه‌ندیێن مرۆڤایه‌تى.
هه‌ر ملله‌ته‌كى و هه‌ر ده‌وله‌ته‌كێ گه‌له‌ك بیره‌وه‌رى و هه‌لكه‌فتن هه‌نه‌، و هه‌ر ئێكێ ژى تایبه‌تمه‌ندى و گرنگیا خوه‌ هه‌یه‌ و ب بریارێن فه‌رمى یێن حوكمه‌تێن ده‌وله‌تان بووینه‌ رۆژێن هه‌لكه‌فتنان و دهێنه‌ زیندیكرن.
نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى گه‌له‌گ رۆژێن دیاركری بۆ هه‌لكه‌فتنان ده‌ستنیشانكرینه‌ و ب چالاكیێن جۆراوجۆر زیندى دكه‌ت، ب مه‌ره‌ما خزمه‌تا مرۆڤایه‌تیێ و تۆێژێن جڤاكى و داهێنانێن زانستى و ژبۆ هاندانا خه‌لكى كو دووڤچوونا به‌رنامه‌ و چالاكیێن ریكخراوا جیهانى بكه‌ن و حه‌زژێ بكه‌ن و هشیاریا نێڤده‌وله‌تى خورت بكه‌ت و هاندانا كارێ جیهانى بكه‌ن، و پتریا هه‌لكه‌فتنێن جیهانى جڤاتا گشتى یا نه‌ته‌وه‌یێن ئێگرتى یان جڤاتا ته‌ناهیا نێڤده‌وله‌تى بریار پێداینه‌. هه‌روه‌كو ب ده‌هان رۆژێن سالێ ب رۆژێن تایبه‌ت ب هه‌لكه‌فتنه‌كێ یان ب روودانه‌كێ یان ب تۆیژه‌كێ یان ب كاره‌كى یان ب چالاكیه‌كێ ناڤكرینه‌ و چالاكیێن جۆراوجۆر و سه‌رتاسه‌رى بۆ دكه‌ن، وه‌كو رۆژا ئافره‌تان و رۆژا زمانى و رۆژا فێربوونێ و رۆژا دژى توندوتیژیێ و رۆژا به‌خته‌وه‌ریێ و رۆژا ساخله‌میێ و رۆژا ژینگه‌هێ و…هتد.
ئه‌ڤ هه‌مى هه‌لكه‌فتنه‌ ئافراندنێن مرۆڤینه‌ د ده‌مه‌كى دا هاتینه‌ ئه‌نجامدان و ژبه‌ر گرنگیا وێ ئافراندنێ بوویه‌ هه‌لكه‌فتن و دهێته‌ زیندیكرن.
هه‌لكه‌فتن د پیرۆزن، لێ هه‌مى ده‌م یێ پیرۆزه‌ و هه‌ژى ساخكرنێ و ئه‌نجامدانا چالاكیێن گرنگن و هه‌ر چالاكیه‌كا باندۆرا خوه‌ یا ته‌ڤایى هه‌بیت دبیته‌ هه‌لكه‌فتن و دهێته‌ زیندیكرن.
ژیان بخوه‌ هه‌لكه‌فتنه‌، هه‌مى ده‌م هه‌لكه‌فتنن، ده‌م و ژیان هه‌لكه‌فتنن و هه‌لكه‌فتنان دئافرینن، یا پێدڤیه‌ خودان ژیر داهێنانێن باشتر بئافرینن پێناڤى ژیانه‌ك باشتر.
ب هه‌لكه‌فتنا سه‌رسالێ یا گرنگه‌ مرۆڤ بزاڤ و چالاكى و ژیانا خوه‌ بكه‌ته‌ ترازیا پیڤانێ دا و ب هه‌له‌سه‌نگینیت، كا چه‌ندا به‌رهه‌مداره‌، ل ڤان 365 رۆژێن بۆرى مه‌ چكر و مه‌ ل به‌ره‌ چ بكه‌ین ل ڤان 365 رۆژێن بهێن.
ده‌مى خول و وه‌رزێن خوه‌ هه‌نه‌، گاڤ و ئه‌لند و سپێده‌ و نیڤرۆ ئیڤار و ئاڤابوون، شه‌ڤ و رۆژ و هه‌یڤ و سال، ئه‌ڤجا ژى مرۆڤى دابه‌شكرنا وێ كریه‌ دا باشتر لێ بزانیت، چڕكه‌ و خۆله‌ك و ده‌مژمێر و رۆژ و حه‌فته‌ و هه‌یڤ و سال، و رێڤه‌چوونا ده‌مى ناهێته‌ كونترۆلكرن لێ دهێته‌ رێخستن گۆره‌ى كار و به‌رنامان.
سه‌رێ سالێ، سالا نوى، رۆژه‌ك نوى، خولا سالێ زڤریڤه‌، لێ هه‌رۆژ رۆژا نوویه‌، ئه‌گه‌ر سه‌رێ سالێ پیرۆزه‌، هه‌مى رۆژ د پیرۆزن، ئه‌گه‌ر سه‌رێ سالێ هه‌ژى ئاهه‌نگ و شاهیانه‌ هه‌مى رۆژ هه‌ژى ئاهه‌نگ و شاهیانه‌، هه‌مى ده‌م و هه‌مى ژیان هه‌ژى ئاهه‌نگ و شاهیانه‌، مه‌ ژیانه‌ك هه‌یه‌، ده‌مه‌ك هه‌یه‌ دڤێت ئه‌ڤ ده‌مه‌ بهێته‌ رێخستن و بكارئینان كو ژیان پتر به‌رهه‌مدار و خۆش بیت.
سه‌رێ سالا زاینى، رۆژه‌ك پیرۆزه‌ و ئاهه‌نگا ته‌ڤایه‌، دامه‌زراوێن نیڤده‌وله‌تى و حكومى و رێكخراوه‌ى هه‌لسه‌نگاندنا خوه‌ یا سالانه‌ دكه‌ن، و ئه‌ڤه‌ كاره‌ك گرنگ و پێدڤیه‌، و هه‌ر تاكه‌كى ژى رۆژا زاینا خوه‌ هه‌یه‌، وه‌كو خولا سالێ زڤرى وێ رۆژى ئه‌و سه‌رسالا وى یه‌، و دڤێت مرۆڤ هه‌له‌سه‌نگاندنا سالا خوه‌ بكه‌ت هه‌روه‌كو یا پێدڤیه‌ مرۆڤ هه‌لسه‌نگاندنا خوه‌ یا هه‌یڤانه‌ و رۆژانه‌ و هه‌مى ده‌مانه‌ بكه‌ت، و ئه‌و كۆما هه‌لكه‌فتن و بیره‌وه‌ریێن جیهانى و مرۆڤایه‌تى و هه‌رێمایه‌تى و ده‌وله‌تى و مللى و تویژى و رێكخراوه‌ى و كه‌سۆكى ببنه‌ ماده‌یێ خۆهشیاركرن و ره‌وشه‌نبیركرنێ پێناڤى گه‌شه‌كرن و پێشڤه‌برنا هه‌مى بیاڤێن ژیانێ.
ده‌م پێدڤى رێخستنێ یه‌، و ژ بۆ رێخستنا ده‌مى پێدڤیه‌ مرۆڤ چه‌ند خاله‌كێن گرنگ ل به‌رچاڤ بگریت، ژ وان ده‌ستنیشانكرنا دید و په‌یاما كه‌سۆكى د ژیانێ دا، كو پێدڤیه‌ هه‌ر كه‌سه‌ك هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه‌ بكه‌ت د ژیانێ دا و بزانیت كو په‌یامه‌ك هه‌یه‌ و خوه‌ د په‌یاما خوه‌ بگه‌هیت و پیته‌ى پێ بده‌ت و ژ هزركرنێ بكه‌ته‌ پلان و كار بۆ بجهئینانا وێ بكه‌ت، و به‌رنامێ خوه‌ یێ ده‌مى دانیت بۆ گه‌هاندنا په‌یاما خوه‌. هه‌روه‌سا پێدڤیه‌ ئارمانجێن خوه‌ ب زه‌لالى دیاركه‌ت و ده‌مه‌كێ ده‌ستنیشانكرى بۆ بجهئینانا وان دانیت. زێده‌بارى رێخستنا به‌راهیێن كارى، كو پێدڤیه‌ هه‌ر تاكه‌ك بهایێن وان ئه‌ركان بزانیت یێن كو پێدڤیه‌ ل گاڤان یان ل ده‌مژمێران یان ل رۆژان یان ل حه‌فتیان یان ل هه‌یڤان یان ل وه‌رزان یان ل سالێ دا بكه‌ت و بجهبینیت، و پاشى ژى هه‌لسه‌نگاندنا كارێ بجهئینانێ بكه‌ت ئه‌و ژى ڤه‌گه‌ریان ل وان پلانێن داناى بۆ بجهئینان ئارمانجان ل هه‌مى قووناغان و هه‌ڤبه‌ركرن ل گه‌ل ده‌مێ بۆ داناى بۆ هندێ چ ده‌م ب هه‌روه‌ نه‌چیت.
گه‌ر رێخستنا ده‌مى بۆ تاكى هنده‌ گرنگ بیت، چ پێنه‌ڤێت بۆ ده‌وله‌ت و حوكمه‌تان و دامه‌زراوان و كۆمپانیان كو خودان ئارمانج و په‌یام و به‌رژه‌وه‌ندن، گرنگتره‌، دڤێت ب هه‌مان شیوه‌ و هوورتر رێخستنێ د ده‌مێ خوه‌ دا بكه‌ت.
ده‌م گرنگه‌ و ژ ده‌ستدانا ده‌مى ژده‌ستدانا بیاڤێن ژیانێ و ده‌لیڤێن پێشكه‌فتن و وه‌رار و گه‌شه‌بوونێ یه‌، راسته‌ گه‌له‌ك ده‌م ژمه‌ چوویه‌ و دێ گه‌له‌ك ده‌مێ دى ژى ب هه‌روه‌ چیت، لێ دره‌نگى د ده‌مى دا نینه‌، ئه‌وا چووى لێبگه‌ره‌ ناڤه‌گه‌ریته‌ڤه‌، ئه‌وێ ماى كو تو تێداى گرنگه‌، بگره‌ بلا یا به‌رهه‌مداربیت، یا گرنگ د ڤێ هه‌بوونێ دا مرۆڤ چه‌ند دشێت د ده‌مى تێدا كاربكه‌ت و داهێنانێ بكه‌ت و ژیانێ خۆشتر و باشتر لێكه‌ت.

23

ئحسان ئامێدى

ره‌وایى رێككه‌فتنه‌ ل گه‌ل بنه‌مایێن قانوونى، پێناڤى بجهئینانا به‌ندێن وێ ل سه‌ر ده‌وله‌تێ و هه‌ڤوه‌لاتیان، ئانگو پێگیریا ده‌وله‌تێ و تاكێن جڤاكى ب بنه‌مایێن قانوونى و سه‌پاندنا پرانسیبا سه‌روه‌ریا قانوونى ل سه‌ر ده‌وله‌تێ و سازیێن ده‌وله‌تێ و تاكێن جڤاكى. و ئه‌ڤه‌ دابینكه‌را ماف و ئازادیێن جڤاكى و ئابوورى و سیاسى یێن هه‌ڤوه‌لاتیانه‌
قانوونێ ژى وى ده‌مى ره‌وایا خوه‌ هه‌یه‌ ده‌مێ دستوور ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى بكه‌ت و ب راپرسینه‌كا گشتى هاتبیته‌ په‌سه‌ندكرن، و ژلایێ جڤاتا قانووندانانێ یا هه‌لبژارتى ژ لایێ ملله‌تى ڤه‌ بهێنه‌ ده‌رئینان.
د سیسته‌مێ حوكمرانیا مه‌ده‌نى دا، یاكو بنه‌مایێن دیمۆكراسى پێره‌و دكه‌ت، دستوورێ په‌سه‌ندكرى ژلایێ ملله‌تى ڤه‌ هه‌یه‌ و قانوون سه‌روه‌ره‌، و دامه‌زراویێن ده‌ستهه‌لاتێ گۆره‌ى قانوونێ ره‌وایا خوه‌ ژ ملله‌تى وه‌ردگرن و ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ن و ب رێیا هه‌لبژارتنێن گشتى و ب ده‌نگێن خه‌لكى ب رێیێن ئاشتیانه‌ ده‌ستهه‌لاتێ وه‌ردگرن و راده‌ستى یێ سه‌ركه‌فتى د هه‌لبژارتنان دا دكه‌ن.
عیراق نموونه‌كێ سه‌یره‌ د حوكمرانیا ده‌وله‌تێ دا ل جیهانێ، چونكى عیراق ده‌وله‌ته‌كا ب خورتى چێكریه‌ ژ پێكهاتێن ژێكجودا و هه‌ڤناكۆك و ب درێژاهیا ته‌مه‌نێ خوه‌ نه‌شیایه‌ حوكمرانیه‌كا ده‌ربر ژ ئیرادا پتریا خه‌لكى پێكبینیت، ل به‌راهیا چێكرنا ده‌وله‌تا عیراقێ ژلایێ ئنگلیزى ڤه‌، ئنگلیزى عیراق (ولایه‌تا به‌سرا و ولایه‌تا به‌غدا) داگیركربوو و كره‌ شاهینشاهى و شاهه‌ك بۆ عیراقێ ژ سعوودیه‌ ئینان و ل سالا 1921 زاینى مه‌مله‌كا عیراقێ دامه‌زراند و سیسته‌مه‌كێ حوكمرانیێ ل دووڤ سیاسه‌تا خوه‌ دانا، پاشى ل سالا 1925 ولایه‌تا مووسل یا پتریا كوردى ل سه‌ر زێده‌كر.
عیراق یا فره‌ئه‌تنى، عه‌ره‌ب كورد، توركمان، ئاشوورى و كلدان، و فره‌ئاینى، مسلمان، كریستیان، ئێزدى، جوهى، سابیئه‌ و چه‌ندین مه‌زهه‌ب، مێژوویه‌كا خویناویا حوكمداریێ هه‌یه‌، یا ب ساناهى نینه‌، ئه‌ڤ پێكهاته‌ هه‌مى پێكڤه‌ د ده‌وله‌ته‌كا سه‌قامگیر دا بژین بێى رێكه‌فتنه‌كا سیاسى و قانوونا هه‌مى پێكهاتان ل سه‌ر بنه‌مایێ هه‌ڤوه‌لاتیبوونێ و وه‌كهه‌ڤیێ.
له‌وان ژى عیراق د به‌رده‌وامیا گێژه‌ڤانكا شه‌رێ ناڤخوه‌یى دابوویه‌، ده‌ستهه‌لاتداران ل گه‌ل خوه‌ بخوه‌ و پاشى ژى ل گه‌ل پێكهاتێن جڤاكى و ئاینى و سیاسى د ده‌وله‌تێ دا، پێناڤى سه‌پاندنا ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ توندوتیژى دژى هه‌مى پێكهاتان بكارئینایه‌ و سه‌ركوتكرینه‌.
ژ دانانا مه‌لكى بۆ عیراقێ هه‌تا روخاندنا رژێما سه‌دامى، هه‌مى ده‌ستهه‌لاتداران ب خورتى خوه‌ سه‌پاندیه‌ و ب كۆده‌تایێن له‌شكرى و ب پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كى هاتینه‌، و چیان ژ وان نه‌شیاینه‌ ده‌ربرینێ ژ ئیردا ملله‌تى بكه‌ن و دستووره‌كێ مه‌ده‌نى یێ جێگیر دانن و كێشه‌ و گرفتێن خه‌لكێ عیراقێ ب پێكهاتێن وێ ڤه‌ چاره‌سه‌ركه‌ن، له‌وا عیراق هه‌رده‌م د قه‌یرانێن ده‌ستهه‌لاتێ و سیاسى دا بوویه‌ و كاره‌سات و مه‌رگه‌سات ژێ چێبووینه‌.
ئه‌وا دبێژنێ شۆره‌ش ب تێگه‌هێ زانستى ل عیراقێ چێنه‌بووینه‌، ئه‌وا بووى كۆده‌تا بوونه‌ ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتى، چونكى ئه‌و رژێمێن د ئه‌نجامێن وان بزاڤێن سیاسی دا هاتین ب كۆده‌تایێن له‌شكرى و ب توندوتیژیێ هاتبوونه‌ و نه‌شیان گوهۆرینێن رهوریشالى یێن ئابوورى و سیاسى و جڤاكى بكه‌ن و و ئاسایشێ و ئازادیێ دابینكه‌ن و سه‌قامگیریێ بجهبینن، هه‌مى خه‌م و گرینگیدانا كۆده‌تاچیا سه‌پاندن و پاراستنا ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ بۆ ل سه‌ر حسێبا خوین و گیان و ره‌نجا خه‌لكێ.
دۆزا كوردى ل كوردستانا عیراقێ ئێك ژ پرسێن سه‌ره‌كى بوو كو دخواست ب گۆره‌ى رێكه‌فتنێن دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عیراقێ هه‌ر ل به‌راهیا دامه‌زراندنا وێ هاتبا چاره‌سه‌ركرن، لێ عه‌قلیه‌تا شۆفینى و سیاسه‌تا توخمپه‌رستیا عه‌ربى نه‌ به‌س ئه‌ڤ پرسه‌ چاره‌سه‌رنه‌كر، به‌لكى سیاسه‌تا به‌هژاندنا نه‌ته‌وه‌یا كوردى د ناڤ نه‌ته‌وا عه‌ربى په‌یره‌وكر و شه‌ڕێ پاكسازیا نه‌ژادى و جینۆسایدكرنا كوردستانێ ئه‌نجامدا و پتریا كوردستانا عیراقێ وێرانكر.
ل نیسانا 2003 رژێما دكتاتۆرى روخاند و راگه‌هاند كو دووماهى ب سه‌رده‌مێ خویناویێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ب عیراقێ ئینا، و عیراقا دیمۆكراتیا فیدرالیا دستوورى دامه‌زراند!، و ده‌لیڤه‌ بۆ ته‌عه‌دودیا سیاسى و هه‌لبژارتنێن گشتى ڤه‌بوو و هه‌ڤڕكى ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ ب شیوازێن دیمۆكراتى كارپێكرن، لێ ژبه‌ركو كلتوورێ سیاسى و جڤاكیێ عیراقێ كلتووره‌كێ تاكره‌و و سه‌پێنه‌ره‌، له‌وا لایه‌نێن سیاسى و جڤاكى و ئاینى نه‌شیان سه‌رده‌میانه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ده‌ستودارێ هاتیه‌ پێش بكه‌ن و جاره‌كا دى ل بن ناڤێن ژێكجودا سه‌رژنوى خه‌له‌كه‌كا دى یا عیراقا خویناوى ده‌ستپێكرن. شه‌ڕێ لایه‌نێن سیاسى و شه‌ڕێ ئاینى و شه‌ڕێ مه‌زهه‌بى ب دژوارى سه‌رهلدا، و گه‌نده‌لیێ هه‌مى چۆمكێن ژیانێ و سازیێن سیاسى و كارگیرى ڤه‌گرتن و بیكارى به‌ربه‌لاڤبوو و خزمه‌تێن گشتى كێمبوون و پێدڤیێن بنه‌كى یێن ژیانێ نه‌هاتن بجهئینان، و برسێ كه‌رته‌كێ مه‌زنێ جڤاكى گرت، خوه‌ شه‌ڕێ دژى كوردستانێ ژى هه‌رێ به‌رده‌وام ماڤه‌، و كۆما پرسێن هه‌لاویستى نه‌هاتن چاره‌سه‌ركرن!. ئێدى ل عیراقا نوى ژبلى ته‌عه‌دودیا سیاسى هه‌ر تشته‌ك به‌ر ب خراپتریێ و ویرانیێ ڤه‌ چوو.
شازده‌ سالێن ب ناڤێ حوكمرانیا دیمۆكراتى ل عیراقێ، ئه‌و ده‌ستهه‌لاتێن ل ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان هاتیه‌ پێكئینان ده‌وله‌ت به‌ر ب خراپتریێ ڤه‌ بر، و دستوور ب جهنه‌ئینا و سه‌ربۆره‌كا خرابكارئینانا ده‌ستهه‌لاتێ حوكمرانیا فاشل نیشادا و ب تالانبرنا سه‌روه‌ت و سامانێ ملله‌تى تاوانبار بوون و ب گه‌نده‌ل هاتن نیاسین، و نه‌شیان پێدڤیێن خه‌لكى دابینكه‌ن و گیروگرفتێن وان چاره‌سه‌ركه‌ن، بارودۆخ گه‌هشته‌ راده‌كێ مه‌ترسیدار زێده‌تر نه‌هێته‌ قه‌بوولكرن، له‌وان پتریا خه‌لكێ عیراقێ نه‌رازیبوون و رژیاینه‌ سه‌ر جادێ دژى حوكمه‌تێ.
رژیانا خه‌لكى ل سه‌رجادێ و خوپیشاندانێن به‌رده‌وام دژى دامه‌زراوێن حكمرانیێ ل عیراقێ، به‌رى هه‌ر ده‌ستێوه‌ردانه‌كێ ده‌ربرینه‌ ژ ئیرادا خه‌لكێ بێكار و برسى و نه‌رازى ژ ئیدارا حوكمرانیێ و هه‌ژمۆنا ده‌ره‌كى، ئه‌ڤه‌ كۆده‌تایه‌كا جه‌ماوه‌ریه‌ ب رێیا ئاشتیانه‌.
د ڤى ده‌ستودارى دا، ده‌ستهه‌لات ل عیراقێ د بارودۆخه‌ك مه‌ترسیدار دایه‌ و راستگۆیى ژ ده‌ستدایه‌، و یا د تاقیكرنه‌كێدا كا دێ چاوا باوه‌ریێ ڤه‌گه‌رینیت ب رێیا یان چاكسازیێن بنره‌تى یان بسه‌پاندنا ئیرادا خوه‌ بكارئینانا توندوتیژیێ كو یا ره‌دكریه‌، یان دێ راده‌ستى ئیرادا خۆنیشاده‌ران بیت، ئه‌ڤه‌ ژى یا ره‌وا نینه‌، و قه‌بوولكرنا ژیوارێ كۆده‌تایێ یه‌، و هێزێن ده‌ستهه‌لاتدار ب چ ره‌نگا قه‌بوول ناكه‌ن!؟.. ل ناڤبه‌را ڤان بژاران دا پێكهاتنه‌كا مه‌رجداره‌ و مه‌ترسیداره‌.
خۆنیشانده‌ر و ره‌وتێ نه‌رازى ژ حوكمرانیا عیراقێ ژماره‌ك زۆره‌ هه‌ژى هندێ یه‌ داخوازێن وان ل به‌رچاڤبگرن و سه‌رده‌میانه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌لدا بهێته‌كرن، هه‌رچه‌نده‌ داخوازێن وان د ره‌وانه‌ لێ گومانه‌ك ژى هه‌یه‌ هنده‌ك مه‌به‌ستێن نه‌دیاركرى هه‌بن، و بێهنا كوده‌تایێ ژێ دهێت و رێكخستنێن نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانیێن عه‌ره‌بى ب پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كى پێرادبن!.
ل عیراقێ حوكمه‌ته‌ك ره‌وا هه‌یه‌، ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ت، و ب هه‌لبژارتنێن گشتى هاتیه‌، هه‌روه‌سا خۆنیشاده‌ر ژى هه‌نه‌ ئه‌و ژى ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ن، چونكى ژمارا وان زۆره‌ و شیاینه‌ ده‌وله‌تێ بهه‌ژینن، نها دو ئیراده‌ هه‌نه‌، كێشوڤه‌كێشێ دكه‌ن، و ره‌وشا سیاسى و كارگیرى و ئابووریا عیراقێ ئیفلیچ كریه‌، ئه‌ڤ ره‌وشه‌ یا پێدڤى چاره‌سه‌رك ب له‌زه‌، دخوازیته‌ هه‌لوه‌شاندنا په‌رله‌مانى و سه‌رژنوى هه‌لبژارتنا وى داكو هه‌ر ئیراده‌ك قه‌بارێ خوه‌ وه‌رگریت و بكه‌ڤیته‌ بن بارێ به‌رپسیاریا خوه‌.
حه‌تا نها بنه‌مایێن دیمۆكراتیێ وه‌كو فره‌پارتایه‌تى و هه‌لبژارتنێن گشتى و ئازادیا سیاسى و راده‌ربرین و خۆنیشادانا هه‌تا راده‌كى ل عیراقێ هه‌نه‌، له‌وان خۆنیشاده‌ر دشێن ڤێ گڤاشتنێ بكه‌ن و حوكمه‌تێ نه‌چاركه‌ن دانوستاندنان دگه‌لدا بكه‌ت و هنده‌ك داخوازێن وان بجهبینیت!، لێ نه‌دووره‌ داخوازێن زێده‌ و گڤاشتنێن زێده‌ په‌قینه‌كا نه‌چاڤه‌رێكرى لێ بكه‌ڤیت و بارودۆخ ئالۆزتر لێبهێت.
عیراق ل دۆریانه‌كێ یه‌، تاقیكرنا هێزا ئیرادایه‌، ئیرادا پرۆسا سیاسى یا ده‌ستهه‌لاتدار یا فه‌شه‌لا خوه‌ د رێڤه‌برنا ده‌وله‌تێ دا خۆیاكرى، و ئیرادا هێزێن نه‌رازى و خۆنیشاده‌ر یا ده‌رئه‌نجامێ فه‌شه‌لا لایه‌نێ ده‌ستهه‌لاتدار گه‌شه‌كرى و به‌رفره‌ه بووى، و د ناڤ هه‌ر ئیراده‌كێ كۆمه‌كا ژێكجودا یا پێكهاتێن جڤاكى و بیر و بۆچوونان هه‌یه‌، د ده‌وله‌تێن وه‌كو عیراقێ یێن جڤاكێ وێ نه‌یێ هه‌ڤگونجاى، یا ب زه‌حمه‌ته‌ هه‌مى پێكهاتێن وێ پێكبهێن ل سه‌ر شێوازه‌كێ گونجاى یێ حوكمرانیێ، له‌وان دێ یا باشتر بیت بۆ عیراقێ ببیته‌ ده‌وله‌ته‌كا دیمۆكراتیا كۆنفیدرالى ل سه‌ر بنه‌مایێ جوداهیا ئه‌تنى و ئوولى، كو ده‌ربرینێ ژ خواست و پێدڤیێن هه‌مى تاك و پێكهاتێن جڤاكێ عیراقێ بكه‌ت.
بۆ هه‌رێما كوردستانێ بارودۆخه‌ك ئالۆزه‌، چونكى د عیراقا نوى دا هنده‌ك مافێن هه‌رَیمێ د دستوورى دا دجێگیركرینه‌ و هنده‌ك ماف دهێنه‌ بجهئینان، و هه‌رێم پشكداره‌كا كارایه‌ د دامه‌زراوێن ده‌ستهه‌لاتداریێ دا ل عیراقێ، و به‌هرا خوه‌ ژ بۆدجا گشتى هه‌یه‌ هه‌وه‌كو كۆمه‌كا پایه‌ و پله‌ و فه‌رمانبه‌ریێن گشتى و ده‌ستكه‌فتیێن دیتر هه‌نه‌، د هه‌مان ده‌مدا هشتا هنده‌ك پرسێن چاره‌نڤیسى یێن هه‌رێما كوردستانێ ماینه‌ هه‌لاویستى و یا ژ هه‌میان گرنگتر پرسا ده‌ستنیشانكرنا سنوورێ هه‌رێما كوردستانێ، كو وه‌سا دهێته‌ هزركرن هه‌كه‌ عیراقه‌كا لاواز و هه‌لوه‌شیاى و هه‌ڤپشك ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ یا ب هێز یا ئاماده‌نه‌بیت ڤێ پرسێ چاره‌سه‌ركه‌ت و هه‌مى به‌ندێن دستوورى، ژ وانا مادێ 140 دستوورى یێ په‌یوه‌ندیدار ب سنۆرێ هه‌رێما كوردستانێ بجهبینیت، و ناهێته‌ چاڤه‌رێكرن عیراقا خۆنیشاده‌ران ژى وان مافان بجهبینیت و نه‌ دووره‌ گوهۆرینه‌ك بكه‌ڤیته‌ د دستوورى ژى دا و هه‌ول بده‌ن عیراقه‌كا ناڤه‌ندى چێكه‌ن و ئێدى ئه‌وا هه‌یى ژى بێخنه‌ د مه‌ترسیێ دا.
له‌وا زۆرا پێدڤیه‌ هه‌رێما كوردستانێ خوه‌ بهێزتر بێخیت و هه‌مى به‌رهه‌ڤیان بكه‌ت بۆ هه‌ر نویاتیه‌كێ و كاربكه‌ت بۆ ڤه‌گه‌راندنا ده‌ڤه‌رێن كوردستانیێن ده‌رڤه‌ى ئیدارا هه‌رێمێ و به‌ر ب كۆنفیدرالیكرنا عیراقێ ڤه‌ بچیت.

42

ئحسان ئامێدى

ئه‌م یێ به‌ر ب سالا 202 زاینى ڤه‌ دچین ب هیڤى و ئۆمێد ڤه‌. به‌رێز مه‌سرۆر بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د سه‌د رۆژیا ده‌ستبكاربوونا كابینا نه‌هێ د گۆتاره‌كا گرنگ دا سه‌ركه‌فتنا كابینا نه‌هێ بجهئینانا به‌رنامێ حوكمه‌تێ دا نیشادا و داكۆكى و رژدیا خوه‌ نیشادا بۆ چاره‌سه‌ركرنا هه‌مى پرس و گرفتێن هه‌ین.
د ڤان سه‌د رۆژان دا خه‌لكێ كوردستانێ هه‌ست پیشڤه‌چوونێ كریه‌، سالا 2020، سێ سه‌د و شیسَت و پێنچ رۆژن، دێ سێ جار و نیڤا هند كار هێته‌كرن و ده‌مێ به‌رنامه‌ كه‌فته‌ سه‌ر راسته‌رێیێ دێ پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌بوون بله‌زتر چیت. و چار سالێن ژیێ یاسایێ كابینێ 1460 رۆژن، پشتراستین دێ كوردستانا ب هێزتر بجههێت.
ئه‌م هه‌مى دزانین ژیان یا ب زه‌حمه‌ته‌ و یا پرى ئالۆزى و ئاسته‌نگه‌ لێ مرۆڤ یێ گه‌شبینه‌ دێ ب كار و بزاڤا خوه‌ ل سه‌ر وان هه‌مى ئاسته‌نگان دا زالبیت و سه‌ركه‌ڤیت.
مرۆڤى وه‌كو تاك پێدڤیێن خوه‌ هه‌نه‌ دێ ب بزاڤ و كارێ خوه‌ هه‌ولده‌ت بده‌ستڤه‌ بینیت، و وه‌كو ملله‌ت ژى پێدڤیێن خوه‌ هه‌نه‌ دێ هه‌ولده‌ت ب هه‌ڤرا خه‌بات و ململانێ بۆ كه‌ن دا وان ئارمانجان بده‌ستڤه‌بینن یێن كو ده‌ربرینى ژ ئیرادا ته‌ڤایى دكه‌ن و هاتینه‌ ده‌ستنیشانكرن.
یا باشه‌ مرۆڤ ب گه‌شبینى به‌رێ خوه‌ بده‌ت ژیانێ و ئارمانجێن خوه‌ ده‌ستنیشانكه‌ت و پلانان بۆ بجهئینانا وان دانیت.
هه‌رێما كوردستانێ ئه‌و قه‌وارێ سیاسى و نه‌ته‌وه‌یێ كوردستانێ یه‌ یێ هه‌مى بنه‌مایێن ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یى تێدا هه‌ین و د شیانان دایه‌ بهێنه‌ پێشڤه‌برن و گه‌شه‌یى پێ بهێته‌كرن.
د ڤى قه‌واره‌ى دا مرۆڤ وه‌كو تاك و وه‌كو كۆم و وه‌كو ملله‌ت ده‌ربرینێ ژ هه‌بوونا خوه‌ باش دكه‌ت و ناسناما كه‌ساتیا خوه‌ دبینیت.
هه‌رێم، هه‌رێما كوردستانێ یه‌، یا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌، ره‌هه‌ندێ خوه‌ یێ نه‌ته‌وه‌یى یێ هه‌یى، هیڤیا هه‌مى گه‌لێ كوردستانێ یه‌، ب بزاڤ و خه‌باتێ و ب ره‌نج و زه‌حمه‌تێ و ب گۆرى و قوربانیدانێ هاتیه‌ دامه‌زراندن و پێشڤه‌برن.
هه‌رێما كوردستانێ تاكه‌ قه‌وارێ سیاسیێ كوردستانیێ دانپێدایێ دستوورى و قانوونى و نێڤده‌وله‌تى یه‌، گه‌له‌ك قووناغێن پیشكه‌فتنێ ده‌ربازكرینه‌ و هێشتا گه‌له‌ك قووناغ د رێیا وێ دانه‌ داكو بگه‌هیته‌ ئاستێ هیڤى و حه‌ز و ڤیانان.
هه‌رێما كوردستانێ هه‌مى بنه‌مایێن ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یى، ده‌وله‌تێ تێدا هه‌نه‌، ل به‌راهیا هه‌میان ملله‌ت و وه‌لات، ئه‌ڤجا ژى ڤى ملله‌تى ئیرادا سه‌رخوه‌بوونێ هه‌یه‌ و یێ توخمێن ئاڤاكرنێ په‌یدادكه‌ت و خه‌باتێ بۆ دكه‌ت و قوربانیێ بۆ دده‌ت.
هه‌رێم وه‌كو نشتیمان و گه‌ل وه‌كو خه‌لك و ئیراده‌ و پێكهاتێن پێشمه‌رگه‌ى وه‌كو هێزا رزگاركه‌ر و پارێزڤان و حوكمه‌ت وه‌كو دامه‌زراوێن ده‌ستهه‌لاتداریێ و خزمه‌تكرنێ، و ئابوور وه‌كو شاده‌مارێ ژیانێ، و جڤاك وه‌كو ژێده‌رێ دابینكرنا توخمێن بزاڤ پێكه‌رێن هه‌مى بنه‌ما، و هه‌ڤگونجاندن و پێكڤه‌ژیان وه‌كو سه‌قامگیریا ناڤخوه‌یى، و دیمۆكراسیه‌ت وه‌كو سیسته‌م و هزرا هه‌ڤقه‌بوولكرنێ و فره‌یێ و رێزگرتنێ، و كه‌ساتیا سه‌ركردێن دلسۆز و خه‌مخۆر و ب شیان وه‌كو هێزێن كارتێكه‌ر ل سه‌ر هه‌مى چومكێن كارپێكه‌ر ل ئاستێ ناڤخوه‌ و ده‌رڤه‌، زیده‌بارى دامه‌زراوێن ئاسایشا ناڤخوه‌یى و به‌رنامێن په‌روه‌رده‌كرن و فێركرن و ساخله‌مى و خزمه‌تگوزارى یێن جۆراوجۆر، كو ئه‌ڤه‌ هه‌مى خوه‌ د قه‌وارێ ده‌وله‌تاندا دبینه‌ڤه‌.
ئه‌ڤه‌ هه‌مى ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌نه‌ و هێشتا ناهێلن ببیت ده‌وله‌ته‌ك سه‌ربخوه‌!، هۆیێن نه‌هێلانا هه‌رێمێ كو ببیت ده‌وله‌ت گه‌له‌كن، هنده‌ك ناڤخوه‌یى نه‌، و هنده‌كێن دى عیراقی نه‌، و هنده‌كێن دیتر هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى نه‌، ل ئاستێ ناڤخوه‌ هه‌ر چه‌نده‌ ل ریفراندۆما 25 ئیلۆنا 2017 پتر ژ 93% گۆتى به‌لێ بۆ سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ، لێ د هه‌مان بارودۆخدا لایه‌نه‌كێ سیاسى درێژى دا ناكۆكیێن ناڤخوه‌یێن مێژوویى و چوو د سه‌نگه‌رێ دوژمنى دا و ده‌ڤه‌ره‌كا مه‌زنا كوردستانێ ده‌ست ب دوژمنى ڤه‌ به‌ردا، و نافمالیا كوردستانى ژێكڤه‌كر!، و ل ئاستێ عیراقێ كو هه‌رێما كوردستانێ قه‌واره‌كێ فیدرالیێ وێ یه‌، عه‌قلیه‌تا شۆفینى و ئاینى و تایفه‌گه‌رى و تاكره‌وى یا زاله‌ د سیسته‌مێ حوكمرانیا عیراقێ دا، و هێشتا عیراقا فیدرالیا دیمۆكراتیا پێگیر ب ده‌ستوورى ئاڤا نه‌بوویه‌، و ل ئاستێ هه‌رێمایه‌تى كو هه‌رێما كوردستانێ پارچه‌كه‌ ژ كوردستانێ و هه‌ڤسنووره‌ دگه‌ل وان ده‌وله‌تان، رێگریا ده‌وله‌تێن هه‌رێمایه‌تى ژ به‌ر كو ئه‌وژى هه‌لگرێن هه‌مان عه‌قلیه‌تا حوكمداریا عیراقێ نه‌، زێده‌بارى ئه‌و وه‌سا خوه‌ تێدگه‌هینن هه‌ر قه‌واره‌كێ كوردستانى ل هه‌ر پارچه‌كێ گه‌فه‌ ل سه‌ر ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یا وان ده‌وله‌تان، و ره‌نگڤه‌دانا خوه‌ دكه‌ته‌ سه‌ر پارچێن دى یێن كوردستانێ كو ل ژێر ده‌ستهه‌لاتا وان دانه‌، و ل سه‌ر ئاستێ نیڤده‌وله‌تى ژ به‌ركو ده‌وله‌تێن زلهێز گرێداى به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێن خوه‌نه‌ ل گه‌ل داگیركه‌ران زێده‌بارى رێكه‌فتن و په‌یمانێن دابه‌شكرنێ، كو هشتا ده‌ست ژێ نه‌ به‌رداینه‌.
د ڤى ده‌ستودارێ ئالۆز دا هه‌رێما كوردستانێ هه‌بوونا خوه‌ سه‌پاند و به‌ر ب پێشڤه‌یه‌، ئه‌ڤ به‌ر ب پیشڤه‌ ل هه‌مى ئاستان و ل هه‌مى بیاڤان بخوه‌ڤه‌ دگریت، و هه‌مبه‌رى ركه‌به‌ریان دبیت!..
ل ئاستێ ناڤخوه‌ ئاسایش و سه‌قامگیریا سیاسى و جڤاكى هه‌یه‌، لێ ململانا سیاسى سنۆرێ به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌رێمێ ده‌رباز دكه‌ت و مه‌ترسیێ چێدكه‌ت، و ئه‌و چارچووڤێ نشتیمانى و نه‌ته‌وه‌یێ پێگیر جێگیر نه‌بوویه‌. ژێرخانا ئابوورى به‌ر ب باشیێ یه‌ لێ هشتا ئه‌و پشتراستى دروستنه‌كریه‌ كو هه‌رێم دشێت پشتبه‌ست بیت ب داهاتیێ ناڤخوه‌یى، و خه‌لك چاڤه‌رێ یه‌ هه‌مى داهاتى بهێته‌ رێخستن و كۆمڤه‌كرن و رێكوپێككرن و ب زه‌لالى سه‌ره‌ده‌رى ل گه‌ل بهێته‌كرن. له‌شكرێ كوردستانێ ژماره‌ك زۆره‌ و چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیا وى باشه‌ و گیانێ خۆگوریكرنێ ل ده‌ف خورته‌، لێ هشتا ئه‌و هه‌ڤگرتنا پیدڤى دروست نه‌بوویه‌، و پێدڤى ب زێده‌تر ب رێكوپیكى و مه‌شق و راهینانێن له‌شكرى و چه‌ك و ته‌كنولۆجیا له‌شكرى یا سه‌رده‌میانه‌نه‌. هه‌روه‌سا هنده‌ك پێدڤیێن بنه‌كى یێن ژیانێ دخوازنه‌ چاره‌سه‌ریێن رهوریشالى، وه‌كو كێشا كاره‌بێ و سۆته‌مه‌نیێ و پشته‌ڤانیكرنا به‌ره‌هه‌مێن خومالى و كونترۆلكرنا بازارى د خزمه‌تا ته‌ڤایى دا و رێگرتن ل گه‌نده‌لیێ و قورخكاریێ.
مه‌ باوه‌ره‌ ئه‌م یێ به‌ر ب كوردستانه‌كا ب هێز ڤه‌ دچین، كوردستانه‌كا ب هێز ب ده‌ستهه‌لاته‌كا ب هێز، ب به‌رنامه‌كێ تێروته‌سه‌ل، و ب ئیراده‌كا خورت، و ب دلسۆزیێ و خه‌مخۆریێ چێدبیت، ئه‌ڤرۆكه‌ كابینا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌رۆكاتیا مه‌سرۆر بارزانى هه‌مى ئه‌و توخمێن كوردستانا ب هێز تێدا هه‌نه‌، ژ كه‌ساتیا وى یا ب هێز و ب سه‌ربۆر و شاره‌زا و دلسۆز و خه‌مخۆر و خودان به‌رنامه‌كێ به‌رفره‌ه و هه‌می بیاڤى، و یێ رژد و به‌رده‌وام ل سه‌ر بجهئینانا به‌رنامێ راگه‌هاندى و دووڤچوونا بجهئینانێ.
به‌رى چه‌ند رۆژان سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نى وه‌زیران به‌رێز مه‌سرۆر بارزانى ب هه‌لكه‌فتنا سه‌د رۆژیا ده‌ستبكاربوونا كابینا نه‌هێ گۆتاره‌كا گرنگ پێشكێشكر تێدا سه‌د رۆژێن كاركرنێ ئێخسته‌ د ترازیا هه‌لسه‌نگاندنێ دا، و گۆت ب باوه‌ریا مه‌، مه‌ قووناغێن باش برینه‌ و ره‌وتێ كارێ خوه‌ مه‌ دانیه‌ سه‌ر رێیا راست و ده‌ستكه‌فتیێن پێشچاڤ ب ده‌ستڤه‌ هاتینه‌، هه‌روه‌سا گۆت، مه‌ حوكمه‌ته‌ك دڤێت خزمه‌تا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، و ئه‌م دوپات دكه‌ینه‌ڤه‌ بۆ ئاڤاكرنا كوردستانه‌كا ب هێزتر و حوكمه‌ته‌كێ كو د خزمه‌تا خه‌لكى دا بیت، و هه‌ر چیا د شیانێن مه‌ دا بیت دێ كه‌ین بۆ خزمه‌تكرنا خه‌لكێ كوردستانێ، ئۆمێدا مه‌ زۆره‌ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دێ ل ئاستێ چاڤه‌رێكرنا خه‌لكى دا بیت.
تنێ د سه‌د رۆژان دا كابینا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب سه‌روكاتیا رێزدار مه‌سرۆر بارزانى شیایه‌ نافمالیا هه‌رێمێ رێكبێخیت و سه‌قامگیریا ناڤخوه‌یى دابینكه‌ت و و ریبرى گه‌نده‌لیێ ببیت و چاكسازیێ ده‌ستپێبكه‌ت و زه‌لالیێ د داهاتى دا ڤه‌گه‌رینیت و داهاتیێ هه‌رێمێ زێده‌تر لێكه‌ت و بیرۆكراتیه‌تێ و رۆتینێ كێمبكه‌ت و دامه‌زراوێن حوكمه‌تێ كاراتر بكه‌ت و ل سه‌ر پێدڤى و داخوازێن بنه‌كى یێن خه‌لكى راوه‌ستیت و چاره‌سه‌ربكه‌ت، و په‌یوه‌ندیان دگه‌ل حوكمه‌تا فیدرالى باشتر لێكه‌ت، و د كارێ به‌رده‌وام دایه‌ بۆ چاره‌سه‌ركرنا هه‌مى كێشێن هه‌لاویستى ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالى وه‌كو كێشا ده‌ڤه‌رێن كوردستانیێن ده‌رڤه‌ى ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ و پرسا بۆدجا گشتى و به‌هرا هه‌رێمێ ژ بۆدجێ و ژ به‌هره‌یێن حوكمرانیێ و سه‌روه‌ریێ و پێشمه‌رگه‌ى و قه‌رێن خه‌لكێ زیانڤێكه‌فتى و چاره‌سه‌ركرنا ناكۆكیێن پرۆسه‌یێن نه‌فتێ و داهاتیێ گشتى.
حوكمه‌ته‌ك هۆسا جدى و خه‌مخۆر بیت ل سه‌ر هه‌مى پرس و گرفتێن خه‌لكى و هه‌رێمێ ل سه‌ر هه‌مى ئاستان و ئه‌و بخوه‌ پێداچوونێ د كارێ خوه‌یێن سه‌د رۆژى دا بكه‌ت و ب گرۆڤه‌ و به‌لگه‌ بهه‌لسه‌نگینیت ب گرۆڤه‌، و ئه‌نجامێن پێشچاڤێن پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌بوونێ نیشا بده‌ت، مسۆگه‌ر دێ یا سه‌ركه‌فتى بیت، چونكى ئه‌ڤه‌ به‌راهیا ده‌ستپێكرنا كارى یه‌، و گه‌له‌ك سه‌د رۆژێن دى ل پێشیا وێ نه‌ كو هه‌مى به‌رنامێ خوه‌یێ راگه‌هاندى و بریار پێداى بجهبینیت.
نیشانێن پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌دانێ دیارن، ده‌ستپێك یا باش و ساخله‌مه‌، ژ بیركرنه‌كا باش بۆ گۆتنێن باش بو كریارێن باش یا دچیت، ئه‌م باوه‌رین سالا 2020 دێ بیته‌ سالا پێشڤه‌چوون و گه‌شه‌بوونا هه‌مى چومكێن ژیانێ ل هه‌رێما كوردستانێ و دێ خه‌لكێ كوردستانێ ل ژێر ریبازا پارتى و بارزانى ئاسایشێ و ئازادیێ و سه‌رفرازیێن باشتر ب ده‌ست خوه‌ڤه‌ ئینیت، و كوردستانه‌كا ب هێزتر دێ بجههێت.

41

ئحسان ئامێدى

ره‌وشه‌ك ئالۆزه‌، ده‌وروبه‌ر هه‌مى ئاگرن، ئه‌و بخوه‌ ئاگرن و د ئاگرێ خوه‌دا سۆژن، چه‌قێن وان ب مه‌ دكه‌ڤن، هه‌ر لایه‌كێ بچیێ خراپتره‌، دگه‌ل خوه‌ د خرابن، ل گه‌ل یێن ده‌وروبه‌رێن خوه‌ خرابترن، ل گه‌ل یێن خوه‌ د باش نینن دێ چاوا ل گه‌ل یێن دى دباش بن، زانا دبێژن هه‌كه‌ ته‌ بڤێت یێ ته‌نا بى ته‌نایێ بده‌ جیرانى ژى دا د ته‌نایێ دا بمینى، و یێ بۆ ئێكى نه‌خۆشكه‌ت دێ بۆ وى ژى نه‌خۆش بیت، سته‌مكار د ئاگرێ سته‌مكرنێ دا دكه‌لیت، هه‌كه‌ هه‌ڤكارێن وى ژى د سۆدمه‌ندبن د سته‌مكاریێ دا ل دووماهیێ دێ سته‌مكار و هه‌ڤكارێن وى د ئاگرێ سته‌ما وى و كه‌ربوكینا سته‌ملێكریان دا سۆژن.
مێژوویا سته‌مكاران بخوینن بزانن چ ب سه‌رێ خه‌لكێ خوه‌ ئینایه‌ به‌رى خه‌لكێ دیتر، پاش بزانن كا دووماهیا وان چاوا بوویه‌ و ب چ ب سه‌رێ وان هاتیه‌، و میژوویێ جهێ وان ل كیش به‌رپه‌ران نڤیسه‌ و په‌ند و وانان لێببینن.
دووهى ده‌ستهه‌لاتدارێن ڤان ده‌وروبه‌ران سته‌مكارێن درندانه‌بوونه‌، حه‌تا بۆسته‌كا عه‌ردێ ئێكێ دیتر داگیردكر شه‌ر و كوشتن و تالانكرن دكر، حه‌تا بیروباوه‌رێن خوه‌ دسه‌پاندن بیروباوه‌ر و كلتۆرێ یێن دى ژناڤدبرن، حه‌تا مزگه‌فته‌ك ئاڤادكر ب ده‌هان دێر و كنیشت و په‌رستگه‌ه خراب دكرن، حه‌تا هه‌ڤركه‌كێ خوه‌ دكوشت ب ده‌هان ژ خه‌لكێ خوه‌ ژى دكرنه‌ گورى و قوربان، یا ب ناڤێ شارستانیه‌ت و پێشكه‌فتنا وان سه‌رده‌مان دا ناسین ل سه‌ر كلوخێن مرۆڤان و گیانێ جانان و خوینا گه‌نجان و وێرانكرنا وه‌لاتان دهاته‌ نژینین، ئاڤاكرنه‌كا بێ بنیات بوو و ئاڤاهیه‌كێ هژهژین بوو، له‌وا هندى ئاڤادكر هه‌ر ب سه‌رێ واندا د هه‌رفت، میّژوویه‌كا شه‌رانگیرى و خویناوى و یرانكه‌ر، ب ملیۆنان گۆرى و قوربان پێناڤى ناڤێ سته‌مكاره‌كى!. ده‌ستهه‌لاتدارێن ئه‌ڤرۆ ژى میراتگرێن وان به‌ره‌بابانه‌ و هه‌لگرێن وى كلتوورى نه‌، وه‌كو وانه‌ و خراپترن و وه‌سا دهێت پێشبینیكرن یێن بهێن ژى دێ د وه‌سا بن و خراپتر بن، كوشتنه‌، سوتنه‌، دزیه‌، تالانه‌، ژناڤبرنه‌، و وێرانكرنه‌، ئه‌ڤه‌یه‌ كلتۆرێ ملله‌تێن ده‌وروبه‌رێن كوردستانێ و شانازیێ پێ دبه‌ن و ل سه‌ر دچن، هه‌ر رژێمه‌كا چووى ئێكا خراپتر هاتیه‌ شینێ، ب كوشتنێ و ژناڤبرنێ هاتینه‌ و هه‌ر ب وێ رێ چووینه‌، ئه‌ڤه‌ گورگن، هه‌ڤدو درینن، یێن دى هه‌كو پێچێبیت دبرینن، چ خزمه‌تا شارستانیه‌تێ و مرۆڤایه‌تیێ نه‌كریه‌ و ژێ ناهێت بكه‌ن، مرۆڤ چاڤه‌رێ چ باشیێ لێناكه‌ت، تنێ ب هێزێ به‌رسڤا وان دهێته‌دان، (قوه‌ت عله‌تى دبریت)، كوردستان یا خواستیه‌ خوه‌ بهێز بێخیت، ئه‌و هێزا دشێت به‌رسینگا وان ركه‌به‌ریا بگریت، كو خوه‌ دهه‌ڤگرتنێ و میساقێ نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى دا دبینیته‌ ڤه‌.
كوردستان وه‌لاته‌كێ ئارامبۆیه‌، چونكى خه‌لكێ وێ مرۆڤێن ئاشتیخواز جامێربوونه‌، لێ هه‌ر ئه‌ڤ وه‌لاته‌ مه‌یدانا شه‌ر و ململانا هێزێن ده‌وروبه‌ران بوویه‌، و ژلایێ وانڤه‌ هاتیه‌ داگیركرن و پارچه‌پارچه‌كرن و لێكڤه‌كرن و بێ به‌هركرینه‌ ژ ئاساییترین مافێن وانێن ره‌وا، و هه‌ر پارچه‌ك بوویه‌ پشكه‌ك ژ هه‌ڤكێشێن وێ ده‌وله‌تا داگیركه‌ر به‌رامبه‌ر ده‌وله‌تا دیترا داگیركه‌ر، و گه‌له‌ك جاران ژ ئه‌نجامێن شه‌رێن ڤان داگیركه‌ران دگه‌ل هه‌ڤدو كورستانیێن وان پارچان بووینه‌ پشكه‌ك ژ سۆته‌مه‌نیا وان ململانان بێى كو مافه‌ك تێدا هه‌بیت یان به‌هره‌ك.
شه‌ر و ململانێ ل به‌رى سه‌رهه‌لدانا ئیسلامى ل ناڤبه‌را ده‌وله‌تێن وى سه‌رده‌مى ل سه‌ر وه‌لاتێ كوردان هه‌بوون، و پشتى ئیسلامبوونێ ژى ده‌وله‌تێن بسلمانان ژى هه‌ر ب شه‌ران ڤه‌ بوون و كوردستان هه‌ر جهێ شه‌رێن وانبوویه‌، و پشتى چێكرنا ده‌وله‌تێن نوو ژى ل سه‌رده‌مێ هه‌رفینا ده‌وله‌تێن ئیسلامى ڤێ سیاسه‌تا شه‌رى درێژى كێشا و هشتا ب شێوازێن جۆراوجۆر به‌رده‌وامن.
ل ئه‌نجامێ وان سیاسه‌تێن شكه‌ستیێن ده‌ستهه‌لاتدارێن ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ، ده‌ڤه‌ر هه‌مى كه‌فتیه‌ د شه‌ران دا، ئه‌ڤه‌ شه‌ره‌كێ جیهانیه‌ ب ره‌نگه‌كێ دیتر، ئه‌ڤه‌ لێكدانا شارستانیه‌تانه‌ ب شێوازه‌ك دیتر، ئه‌ڤه‌ ئاگره‌كه‌ ب هه‌ڤشى كه‌فتیه‌ و هه‌مى تێدا دسۆژن، رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌موو د ڤى ئاگرى دایه‌.
سه‌ر هندێ را هه‌رێما كوردستانێ ژ هه‌میان باشتره‌!، باشتریا چ!؟.. به‌لێ ئه‌گه‌ر ئاسایش بیت ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌یه‌ و هه‌كه‌ ئازادى بیت ته‌عه‌دودیا سیاسى و ئازادیا ده‌ربرینێ هه‌یه‌، و هه‌كه‌ تێرخوارن بیت ره‌وشا ئابوورى یا هه‌رێمێ ژ یا ده‌وروبه‌را باشتره‌ و هه‌كه‌ خزمه‌تێن دیترێن شارستانى بن ل هه‌رێمێ ژ هه‌میان پترن!، ئه‌رێ ئه‌ڤه‌ تێرا مه‌هه‌یه‌، و دێ بۆ مه‌ هۆسا چیته‌ سه‌رى، و دێ شێین باشتر كه‌ین؟، ئه‌رێ ئه‌ڤ هه‌ڤكێشه‌نه‌ به‌ر ب كیڤه‌نه‌؟.
دبیت یا ب زه‌حمه‌ت بیت مرۆڤ ب دروستاهى بزانیت ئه‌ڤه‌ چ فه‌زایه‌ ل ڤان ده‌وله‌تان ژ جه‌زائیرێ بۆ توونسێ و لیبیایێ و مسرێ و سووریێ و و ئیراقێ و یه‌مه‌نێ و ده‌وله‌تێن كه‌نداڤى و توركیایێ ئیرانێ و ئه‌فغانستانێ و كوردستان ژى د نیڤێ دا رووده‌ت، ئه‌ڤ جوگرافیه‌ دلێ دنیایێ ڤه‌دگریت و ژێده‌رێ سه‌ره‌كیێ ووزا جیهانێ لێ هه‌یه‌، چراتیه‌كا مه‌زنا مرۆڤان پێكدئینیت و سه‌رۆكانیا بیروهزرێن توندره‌وه‌، ره‌وشه‌ك ئالۆزه‌ و نه‌ یا دیاره‌ سه‌متا وێ به‌ر ب كیڤه‌یه‌، چونكى ئه‌ڤه‌ هه‌ڤكێشه‌كا ب زه‌حمه‌ته‌ و گه‌له‌ك هۆكار و فاكته‌رێن ناڤخوه‌یى و ده‌وله‌تى و هه‌رێمایه‌تى و نیڤده‌وله‌تى تێكه‌لبوونه‌ و كێشوڤه‌كێشه‌كا ئالۆز پێكئینایه‌، د ناڤ ئێك ده‌وله‌تدا، گه‌له‌ك دیدو بۆچوون و گرۆپ و هێزا سه‌رهلدانه‌ و كه‌سێ ب كه‌سێ نینه‌، هۆكارێن پێدڤیێن تاكى و یێن كۆمێ و یێن هزروبیرى و یێن تایفه‌گه‌رى و یێن ئه‌تنى و یێن جوگرافى باندۆرا خوه‌ هه‌یه‌ ئه‌ڤه‌ فه‌وزایه‌كا چێكریه‌ ژبوونا لاوازكرنا ڤان قه‌وارێن هه‌ین و سه‌ر ژنو دانانا جۆره‌كێ دى یێ قه‌واران.
چاوا ئه‌ڤ فه‌زایه‌ هاته‌ چێكرن، و پیرۆزیا ڤان ده‌وله‌تێن سته‌مكار هاته‌ شكاندن؟، چ پێنه‌ڤێت هۆكارێ به‌راهیێ سیاسه‌تا شكه‌ستخواریا ده‌ستهه‌لاتدارابوویه‌، كو نه‌شیاینه‌ ده‌ربرینێ ژ ئیراده‌ و خاست و پێدڤیێن ملله‌تان بكه‌ن، مژوولبوونا وان ب حه‌ز و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ و پیشتگوهخستنا خه‌لكى، بێكارى و بێداهاتى و برسیكرنا خه‌لكى و بێدادیێ بوویه‌، ل دووڤ دا یاریا هه‌والگیرى و سیخۆریه‌، زلهێزێزێن جیهانى بۆ مه‌به‌ستێن تایبه‌ت چێكرینه‌ و ئازراندینه‌، و بهانه‌یێن مایتێكرنێ د كاروبارێن ده‌وله‌تاندا په‌یداكرینه‌.
ئه‌ڤه‌ ره‌وشه‌ك خرابه‌ و یاریكه‌ر گه‌له‌كن و كێشوڤه‌كێشه‌ك ب هێزه‌ و هه‌ر ئێكى بۆ خوه‌یه‌، خرابكرنه‌ ژبوونا نوو ئاڤاكرنێ، ژبه‌ر هندێ دڤێت هه‌رێما كوردستانێ ره‌وشا ناڤخوه‌ باشتر لێكه‌ت و خوه‌ بهێزبێخیت و به‌رهه‌ڤبیت داكو د قووناغا ئاڤاكرنێ دا بشێت قه‌وارێ خوه‌یێ نشتیمانى ل سه‌ر بنیاته‌ك باش ئاڤابكه‌ت و گه‌شه‌یێ پێبكه‌ت.

27

ئحسان ئامێدى

تاكره‌وى د ده‌ستهه‌لاتێ دا و برێڤه‌برنا كاروبارێن گشتى دا مه‌ترسیا درستبوونا ناڤه‌ندیێ و دكتاتۆریه‌تێ په‌یدادكه‌ت، ئێدى ره‌وش ل وان جهان به‌ر ب خراپتریێ ڤه‌ دچیت هه‌تا دهه‌لۆشیێت و وێران دبیت، و تاكره‌وێ بوویه‌ دكتاتۆر وه‌سا هزردكه‌ت ئه‌و ده‌ستهه‌لاتا ره‌هایه‌ و كه‌س ژ وى هه‌مى پرس و بابه‌تا باشتر نزانیت ئێدى ل دووڤ دیدوبۆچوونێن خوه‌، دێ بریار و فه‌رمانا ده‌رئینیت و ل سه‌ر خه‌لكى سه‌پینیت و ل دووماهیێ كاره‌سات و وێرانى ب وه‌لاتى دكه‌ڤیت له‌وان ژمێژوه‌ره‌ جڤاكێن مرۆڤى ئه‌ڤ جۆره‌ ده‌ستهه‌لاته‌ ره‌دكرینه‌ و به‌ر ب وان سیسته‌مان ڤه‌ چووینه‌ یێن ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ن و گرنگیێ ب راوێژكاریكرنێ و گوهداریكرنێ ل یێ دیتر دده‌ن.
سیسته‌مێن ده‌ربرینێ ژئیرادا ملله‌تى دكه‌ن ده‌رگه‌هێ دیالۆگ و دانوستاندنن و گفتوگۆیان ڤه‌دكه‌ت د ناڤبه‌را پێكهاتێن سیاسى، و ده‌ستهه‌لاتێ و ملله‌تى و ده‌وله‌تى و ده‌وله‌تێن دیتر دا، و ب ڤێ رییێ ده‌ستهه‌لات ئاگه‌هدارى گیروگرفت و كیشه‌ و پرس و پێدڤیێن خه‌لكى و لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار ئاگه‌داردبیت و چاره‌سه‌ریێن گونجاى بۆ دكه‌ت.
ده‌ستهه‌لاتێن جڤاكێن رۆژهه‌لاتى تاكره‌ون د ئیداره‌كرنا جڤاكى دا و ده‌ستهه‌لات یا سه‌پاندیه‌ چ ب میراتگریێ یان ب كۆده‌تایێن له‌شكرى، ژ به‌ر هندێ ژى بریار بده‌ست دبه‌رهه‌ڤ نینن گوهداریا ره‌ئیا یێ دیتر بكه‌ن و چاره‌سه‌ریێن گونجاى بۆ پرس و كێشا ببینن، زێده‌بارى به‌كره‌وه‌ندێ سیاسى ڤێ ده‌ڤه‌رێ تاكره‌ویا ده‌ستهه‌لاتدارى بوویه‌ چیێ سیاسى یان ئه‌تنى یان یێ ئاینى یان یێ بیروباوه‌ران یان یێ جڤاكى، هه‌ر ئێكى بۆ خوه‌ ب تنێ یا ڤیایى و هه‌ڤكیفێ خوه‌ یێ سه‌ركوتكرى و ته‌په‌سه‌ركرى.
ژ كه‌ڤندا جڤاكێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ د ئێك دیدێ دابوونه‌ و تنێ ئێك گۆتار هه‌بوویه‌، گۆتارا ده‌ستهه‌لاتدارى، ژبلى وى بیاڤێ چ دید و گۆتاران نه‌بوویه‌، هه‌ر هه‌بوونه‌كا جودا دهاته‌ سه‌ركوتكرن و ژناڤبرن، هه‌رده‌م یێ ب هێز لاوازێ ژناڤبرى و دید و گۆتارا خوه‌ یا سه‌پاندى، و هۆسا هه‌مى ده‌لیڤێن دانوستاندنێ و دیالۆگێ هاتینه‌گرتن و تنێ ئێك بژراده‌ ل به‌رامبه‌ر خه‌لكى هێلا ئه‌و ژى (دێ ئه‌و بیت یا من گۆتى)!.
مرۆڤ یێ گه‌شبینه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ كو سیسته‌مێ حوكمرانیێ به‌ر ب دیمۆكراتیه‌تا راسته‌قینه‌ ڤه‌ دچیت سه‌ره‌راى كێموكاسیێن هه‌یین، چونكى ده‌ستهه‌لاتدارێن هه‌رێمێ ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ن و ب ده‌نگێن خه‌لكى هاتینه‌ و خه‌مخۆرێن پرسێن خه‌لكینه‌ و خوه‌ ل پێدڤى و داخوازێن خه‌لكى دكه‌نه‌ خودان و گوهداریا دیدو بۆچوون و رایی و پشنیازێن ملله‌تى دكه‌ن.
یا پتر دیمۆكراتیه‌تێ جێگیردكه‌ت ل هه‌رێما كوردستانێ پشكداریا ده‌ستهه‌لاتدارێن هه‌رێمێ ل بلندترین پایه‌ و پله‌دا د كوربه‌ند و دیبه‌یت و په‌نال و دیدارێن تایبه‌ت ب پرسێن ملله‌تى ڤه‌، و پێشكێشكرنا بابه‌تێن هه‌ستدار و گه‌نگه‌شه‌كرنا وان بابه‌تان ل گه‌ل ئاماده‌بوویان و گوهداریكرنا بابه‌تێن پشكدارێن دى و مانه‌ڤه‌یا وان بۆ ده‌مێن درێژ ل وان كوربه‌ندێن دیالۆگى، ئه‌ڤه‌ رێبازا بنه‌جهكرنا جێگیركرنا زهنیه‌تا قه‌بوولكرنا یێ دیتره‌ و خوشكرنا زه‌مینا هزرى و ده‌روونى و سیاسى و جڤاكیه‌ بۆ پرۆسا دیمۆكراتى ب هه‌مى بنه‌مایێن خوه‌ڤه‌.
بزاڤا سیاسیا كوردستانێ و سه‌ربۆرا هه‌رێما كوردستانێ زه‌مینه‌كا گونجاى چێكریه‌ بۆ دیالۆگ وگفتوگویان ب رێیا كوربه‌ند و دیبه‌یتێن و دیدارێن دانوستاندنێ ل ئاستێن هه‌رێن بلند د ناڤبه‌را وان بخوه‌ و ل گه‌ل ته‌خوجینێن جڤاكیێن ژێكجودا دا، و ئه‌ڤه‌ بۆ چه‌ندین جاران كه‌ساتیا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران و سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ و به‌رپرسیێن دى یێن سیاسى و ئیدارى و جڤاكى و ئه‌كادیمى و ره‌وشه‌نبیرى و یێن دیتر ب كارانه‌ د ڤان كۆڕبه‌ندا دا پشكداربوون، ئه‌ڤ پشكداربوونا ل ڤى ئاستى رێخۆشكه‌را به‌رهه‌مئینانا بنه‌مایێن دیمۆكراتیه‌تێ و سیاسه‌تا نه‌رم و كارلێكیا ئه‌رێنیه‌ بۆ هه‌مى چومكێن حوكمرانیێ ل هه‌رێمێ، و به‌ر ب چاره‌سه‌ركرنا گیروگرفت و كێشه‌یێن هه‌یین ب رێیا ئالوگۆریا دید و بۆچوونان و لێكتێگه‌هشتنێ.
دیالۆگ رێیا هه‌را باشه‌ بۆ دیتنا چاره‌یێن هه‌رێن گونجایه‌ بۆ هه‌ر پرسه‌كا بهێته‌ پێش، دیالۆگ گه‌نگه‌شه‌كرنه‌كا سه‌رخوه‌یانه‌یه‌ د ناڤبه‌را دو كه‌سان یان لایه‌نان و پتر بۆ ئالوگۆركرنا بیرو بۆچوونان ل سه‌ر بابه‌تێن دیاركرى بۆ مه‌به‌ستا هه‌ڤتێگه‌هشتنێ و دیتنا چاره‌سه‌ریێن پێدڤى.
قه‌بوولكرنا دیالۆگێ و به‌رهه‌ڤبوون بۆ گوهداریكرنا ره‌ئیا یێ دیتر پێنگاڤه‌كا هه‌را گرنگه‌ ب نیازا دیتنا چاره‌سه‌ریێن گونجاى بۆ بابه‌تێن دیالۆگ ل سه‌ر دهێته‌كرن.
دانوستاندن ئه‌و دیالۆگه‌ یاكو دهێته‌كرن ب ئارمانجا چاره‌سه‌ركرنا ناكۆكیان و گه‌هشتن ب رێكه‌فتنا كو رازیبوونا هه‌مى لایه‌نان ل سه‌ر هه‌بیت.
ئه‌ڤرۆ هه‌رێما كوردستانێ مل ب ملێ كاركرن بۆ دابینكرنا ئاسایشێ و ئازادیێ و ئاڤه‌دانكرنێ و خزمه‌تگوزاریێ، یا پرۆسا دیالۆگ و گفتوگریێ دروست دكه‌ت و ب هێزدئێخیت و بسپۆریا هونه‌رێ دیالۆگێ دئافرینیت، ئه‌ڤ ئافراندنه‌ نه‌فه‌س درێژیێ و نه‌رماتیێ دروست دكه‌ت بۆ هندى دیالۆگان درێژخایه‌ن جهێ ركاتیێ و توندره‌ویێ و كاردانه‌ڤه‌یا نه‌رینى بگریت.
ئاماده‌بوونا خودانێن پایه‌ و پله‌یا و پشكداریا وان د پێشكێشكرنا بابه‌تان دا و گوهداریكرنا بابه‌تێن یێن دیتر و گه‌نگه‌شه‌كرنا سه‌رخۆیانه‌ ل سه‌ر كۆما بابه‌ت و پرسێن كوربه‌ند ل سه‌ر دهێنه‌كرن جێگیركرنا هه‌لبژاردێ دیالۆگێ و دانوستاندنێ یه‌ ل جهێ ئیك گۆتاریا سه‌پاندى.
یا خۆشتر و باشتر و دلخۆشكه‌رتر پشكداریا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ و سه‌رۆكێ ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و چه‌ندین كاربده‌ستێن دى ل وان دیبه‌یت و په‌نال و كوربه‌ندان دا و پێشكێشكرنا په‌یاما خوه‌ ب زه‌لالى و به‌رپرسانه‌ و راوه‌ستان ل سه‌ر بابه‌تان ب زمانه‌ك زانستى دیمۆكراتى سه‌رده‌میانه‌ و راسته‌وخوه‌ بكه‌ڤن د دیالۆگ و دانوستاندنێ دا، ئه‌ڤه‌ گه‌شبینیه‌كێ دروستدكه‌ت كو ئاسۆیێن گه‌ش ل به‌رامبه‌ر سیسته‌مێ حوكمرانیێ و گه‌شه‌دانا هه‌مى بیاڤێن ژیانێ ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌نه‌.
ملله‌ته‌ك كو ده‌ستهه‌لاتدارێن وان خوه‌ د ناڤ خه‌لكى دا ببینن و دانوستاندنێن راسته‌وخوه‌ دگه‌لدا بكه‌ن و خوه‌ ب خودانێن ملله‌تى بزانن و كێشه‌ و گرفتێن وان چاره‌سه‌ربكه‌ن و پێدڤى و داخوازیێن وان بجهبینن دێ هه‌ر سه‌ركه‌ڤیت.
ئه‌م باوه‌رین ماده‌م ملله‌تێ مه‌ خودان ڤان ده‌ستهه‌لاتدارێن دلسۆز و بسپۆر و خه‌مخۆر و خودان شیانن و باوه‌رى ب خوه‌ و ب یێ دى و پرانسیبێن دیمۆكراتیه‌تێ هه‌یه‌ و ده‌رگه‌هێ دیالۆگێ و دانوستاندنێ ڤه‌دكه‌ن دێ ره‌وش ب هه‌مى لایه‌كى ڤه‌ به‌ر ب پێشڤه‌ چیت، ئه‌ڤه‌ كلتوورێ پارتى و بارزانى یه‌ رۆژ بۆ رۆژێ د گه‌شه‌یێ دایه‌ و پێشڤه‌دچیت و سه‌ركه‌فتن هه‌ر به‌هرا وێ یه‌.

49

ئحسان ئامێدى

پتر ژ سه‌د سالانه‌ خه‌لكێ كوردستانا عیراقێ خه‌باتێ دكه‌ت و قوربانیێ دده‌ت، پێناڤى ماف و ئارمانجێن خوه‌یێن نه‌ته‌وایه‌تى و د ئه‌نجامدا هه‌رێما كوردستانێ به‌رهه‌م هاتیه‌.
هه‌رێما كوردستانێ ل باشۆرێ كوردستانێ هاتیه‌ دامه‌زراندن ل سالا 1991 كو ژ به‌رهه‌مێن سه‌رهه‌لدانا جه‌ماوه‌رى و كۆچا ملیۆنى و خه‌بات و قوربانیدانا ملله‌تى بوو، به‌راهیێن بیرۆكا ڤێ هه‌رێمێ بۆ رێكه‌فتنا 11 ئادارا سالا 1970 بوو د ناڤبه‌را حوكمه‌تا عیراقێ یا وى سه‌رده‌مى و سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شا ئه‌یلۆلا نشتیمانى ب سه‌رۆكاتیا بارزانیێ نه‌مر ڤه‌دگه‌ریت، گۆره‌ى وێ رێكه‌فتنێ بۆ ده‌مێ چار سالان سه‌ركردایه‌تیا ڤێ ده‌ڤه‌رێ كه‌فته‌ د ده‌ستهه‌لاتا پارتى و شۆره‌شێ دا و وه‌كو كیانه‌ك كوردستانى دهات برێڤه‌برن.
كێشا سنۆرێن باشۆرى یێن هه‌رێما كوردستانێ كه‌ڤنه‌ و ڤه‌دگه‌ریته‌ڤه‌ بۆ به‌رى دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عیراقێ و هه‌را به‌رده‌وامه‌ و هه‌رده‌م كێشه‌ و ناكۆكى د ناڤبه‌را حوكمه‌تێن عیراقێ و سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ هه‌بوونه‌ ل سه‌ر سنۆرێ هه‌رێمێ.
ل دووڤ راستیێن جوگرافى و مێژوویى و مرۆڤى سنۆرێ باشۆرێ كوردستانێ زنجیرا چیایێن حه‌مرینه‌، و ئاكنجیێن هه‌رێما كوردستانێ پتریا وان كوردن و پێكهاتێن دیتر ژى هه‌نه‌ وه‌كو توركمان و عه‌ره‌ب و ئاشۆرى و كلدان، و پتریا ئاینێ خه‌لكى وێ ئیسلامه‌ هه‌روه‌سا ئێزدى و مه‌سیحى ژى لێ هه‌نه‌، پێكڤه‌ژیانه‌كا ئاشتیانه‌ یا سروشتى یا ڤان پێكهاتان ب جوداهیێن خوه‌یێن ئه‌تنى و ئاینى هه‌بوویه‌ و هه‌یه‌، و ئه‌و كاره‌ساتێن ب سه‌رێ كوردستانێ ئیناین هه‌مى ئه‌ڤ پێكهاته‌ ڤه‌گرتینه‌ و چ پێكهات ڤه‌ده‌ر نه‌كرینه‌.
هه‌رێما كوردستانێ جوگرافیه‌كا مه‌زنه‌ و چراتیه‌كا مه‌زنا مرۆڤان تێدا هه‌یه‌ تێرا ڤه‌حه‌واندنا ئاكنجیێن خوه‌ هه‌یه‌، و خودان سه‌روه‌ت و سامانه‌ك مه‌زنه‌ هه‌رده‌مێ ب رێكوپێكى بهێن رێخستن تێرا ئاكنجیێن وێ و گه‌شه‌دانا وێ هه‌یه‌، لێ یا دۆرپێچكریه‌ ب سنۆرێن سیاسى و یاسایێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى، كو گه‌له‌ك جاران ئه‌ڤ سنۆرێن چێكرى رێگر بووینه‌ بو پێشڤه‌چوونا هه‌رێما كوردستانێ و بزاڤا سیاسیا نه‌ته‌وه‌یا كوردستانێ.
هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ سروشتى ڤه‌ پارچه‌كا كوردستانێ یه‌ سێ سنۆرێن وێ ل رۆژهه‌لات و ل باكۆر و رۆژئاڤا هه‌ر كوردستانه‌، لێ ژلایێ سیاسى و یاسایى ڤه‌ سنوره‌كێ جێگیر و دانپێدایێ هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى هه‌یه‌ ل گه‌ل سێ ده‌وله‌تێن هه‌بوونا كوردان وه‌كو ملله‌ت ره‌ددكه‌ن، ل رۆژهه‌لاتێ دگه‌ل ده‌وله‌تا ئیرانێ و ل باكۆر ل گه‌ل ده‌وله‌تا توركیا و ل رۆژئاڤا دگه‌ل ده‌وله‌تا سووریا كو ئه‌و پارچێن كوردستانێ یێن ل سه‌ر سنۆرێ هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ وان ده‌وله‌تان ڤه‌ هاتینه‌ داگیركرن، داگیركرن چونكى ئه‌و رژێمێن ده‌ستهه‌لاتدار د وان ده‌وله‌تان دا ب هێزا له‌شكرى خوه‌ ل سه‌ر وان پارچێن كوردستانێ سه‌پاندیه‌ و سیاسه‌تا داگیركرنێ ل وان پارچان په‌یره‌و دكه‌ن، داگیركرنه‌كا سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى و ره‌وشه‌نبیرى بجهدئینن و خودانێن ره‌سه‌نێن عه‌ردى ب ئاساییترین مافێن مرۆڤى و ملله‌تى بێبه‌هردكه‌ن.
باشۆرێ كوردستانێ ژى یا داگیركرى بوو ژ لایێ عیراقێ ڤه‌، لێ شیا ب خه‌بات و به‌رخودانا خوه‌، خوه‌ بكه‌ته‌ هه‌رێمه‌كا فیدرالى، تاكه‌ سنۆرێ هه‌رێما كوردستانێ دگه‌ل نه‌ته‌وه‌ك دى نه‌ پارچه‌كا كوردستانێ بیت سنۆرێ وێ یێ باشۆرى یه‌ دگه‌ل ده‌وله‌تا عیراقێ یا كو نوكه‌ هه‌رێم تێدا یه‌كه‌كا فیدرالى، لێ سنۆرێ باشۆرێ هه‌رێمێ ل دووڤ راستیێن جوگرافى و مێژوویى نه‌هاتیه‌ ده‌ستنیشانكرن و هه‌مى باشۆرێ كوردستانێ كۆمڤه‌نه‌بوویه‌ د هه‌رێما كوردستانێ دا و ده‌ڤه‌ره‌كا مه‌زنا وێ هشتا ل ده‌رڤه‌ى ده‌ستهه‌لاتا ئیدارا هه‌رێما كوردستانێ یه‌، سه‌ره‌راى دانپێدانا عیراقێ ب وان ده‌ڤه‌رێن ناكۆكیێ و چاره‌سه‌ریا دستوورى ل دووڤ مادێ 140 دستوورى، لێ پرسا سنۆرێ هه‌رێما كوردستانێ نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و هه‌ر مایه‌ كێشه‌ ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالى ل به‌غدا.
ره‌وشا نها ل عیراقێ، ده‌وله‌تێ ب دامه‌زراوێن وێڤه‌ لاوازدكه‌ت به‌ر ب هندێ دچیت كو ئه‌و دامه‌زراوێن هه‌ین ژى لاوازتر لێبهێن و هنده‌ك بهه‌لوه‌شیێن، و ل به‌رامبه‌ر ژى هه‌رێما كوردستانێ د ره‌وشه‌كا باشتر ژ وان دایه‌ و هه‌رێما كوردستانێ هند پرسێن گرنگ و چاره‌نڤیسى ل گه‌ل به‌غدا هه‌نه‌ كو دڤێت خرابیا بارودۆخى بكاربینى بۆ ئێكلاكلانا وان پرسان د به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌رێمێ دا.
ژ كه‌ڤندا گۆتیه‌ قوه‌ت عله‌تى دبریت!، ل پێشچاڤ هه‌رێما كوردستانێ ب قوه‌ته‌، تێرا هندێ هیزا سیاسى و له‌شكرى و ئابووورى و دیپلۆماسى هه‌یه‌ كو بشێت خوه‌ ل به‌رسینگا ركه‌به‌ریان بگریت و خوه‌ ژ ئاسته‌نگان ده‌ربازكه‌ت و گیروگرفت و ئالۆزیێن ناڤخوه‌یى چاره‌سه‌ركه‌ت.
هه‌رێما كوردستانێ داكو پێشڤه‌ بچیت پێدڤیه‌ به‌رى هه‌ر تشته‌كى دستووره‌كى یان باوه‌رنامه‌كا نشتیمانى یا پێگیر بۆ خوه‌ دانن و سه‌روه‌ریا قانوونێ بهێت سه‌پاندن و هه‌مى لایه‌نێن هه‌رێما كوردستانێ و هه‌بۆنه‌ك د هه‌رێمێ دا هه‌ى قانوونێن هه‌رێمێ بجهبینن، دڤێت پارتى ب پلا ئێك و ل دووڤدا یه‌كێتى و پاشى لایه‌نێن دى یێن سیاسى هه‌ر ئێك ل دووڤ قه‌بارێ خوه‌ به‌رپسیاریا خوه‌ وه‌رگریت و ب هه‌ڤرا د چارچووڤێ به‌رنامێ نشتیمانیێ هه‌رێمێدا كاربكه‌ن بۆ هندێ ره‌وشا هه‌ریمێ باشتر بكه‌ن و مه‌ترسیێن هه‌یى دیربكه‌ن، و داخواز و پێدڤیێن خه‌لكى بجهبینن و ملله‌تى سه‌رفراز و پشتراسبكه‌ن.
یا فه‌ره‌ ل ڤى ده‌ستودارێ ئاگر كه‌فتیه‌ ده‌ڤه‌رێ و هه‌مى ئه‌ڤ ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر هه‌ر ئێك ب ره‌نگه‌كى ئاگر ڤێكه‌فتى، هه‌ر پارچه‌كا كوردستانێ خوه‌ به‌رهه‌ڤ بكه‌ت بۆ سه‌ره‌ده‌یكرنه‌كا گونجایتر ل گه‌ل پێشهاتان و ئه‌وا د به‌رژه‌وه‌ندیا وان دا بكه‌ن داكو ئه‌ڤ ده‌لیڤه‌ باشتر بهێته‌ بكارئینان بۆ ده‌ستكه‌فتیێن ملله‌تى.
هێزێن سیاسى ل هه‌ر پارچه‌كێ هه‌ڤگرتنا خوه‌ پێكبینن و ل دووڤ به‌رنامه‌كێ گونجاى كاربكه‌ن، كو بشێن كاریگه‌ربن و باندۆرا خوه‌ هه‌بیت، هێزێن سیاسى یێن رۆژهه‌لاتا كوردستانێ بچنه‌ گۆره‌پانا خوه‌ یا خه‌باتێ و ل وێرێ رۆلێ خوه‌ بگێرن پێناڤى مافێن ملله‌تێ خوه‌. په‌كه‌كه‌ هێزه‌كه‌ چ ماف نینه‌ هه‌بوونا خوه‌ بسه‌پینیت ل هه‌رێما كوردستانێ و مایێ خوه‌ د كاروبارێن هه‌رێمێ دا بكه‌ت، گۆره‌پانا خه‌باتا وێ دیاره‌، رووبه‌رێ وێ به‌رفره‌هتره‌ و چیایێن وێ بلندترن و گه‌لیێن وێ درێژترن و نهالێن وێ كوورترن و باژێرێن وێ مه‌زنترن و مرۆڤێن وێ پترن، هه‌بوونا وێ ل هه‌رێما كوردستانێ تنێ بوویه‌ هۆیێ مایتێكرنا ده‌ره‌كى و خرابكرنا پتریا گوندان و نه‌ئاڤاكرنا وان، له‌وان یا فه‌ره‌ په‌كه‌كه‌ ده‌ست ژ هه‌رێما كوردستانێ به‌رده‌ت و بچیته‌ گۆره‌پانا راسته‌قینه‌یا خه‌باتا خوه‌ و خوه‌ به‌رهه‌ڤكه‌ت بۆ پێشهاتێن پاشه‌رۆژێ.
هێزێن سیاسیێن پارچێن دى یێن كوردستانێ برانه‌ وه‌كو نه‌ته‌وه‌ لێ هه‌ڤپشك نینن د ئه‌رك و به‌رپسیاریا هه‌رێما كوردستانێ دا، له‌وان دڤێت هه‌ر ئێك بخوه‌دا بچیته‌ڤه‌ و ب تایبه‌تى په‌كه‌كه‌ و ره‌خنا وان شاشیێن خوه‌ یێن هنده‌ سالان بكه‌ن و راستڤه‌كه‌ن و بچنه‌ گۆره‌پانا خوه‌یا راسته‌قینه‌ درێژیێ ب چالاكیێن خوه‌ بده‌ن.
هه‌رێما كوردستانێ خودانێن خوه‌یێن راسته‌قینه‌ هه‌نه‌ ئه‌ڤه‌ پتر ژ سه‌د سالانه‌ خه‌باتێ دكه‌ن و قوربانیێ دده‌ن تاكو ئه‌ڤ ده‌ستكه‌فتیه‌ بده‌ستڤه‌ئیناى، خۆدانێن وێ د دلسۆز و بسپۆر و خوه‌گوریكه‌رن، خودان هزر و به‌رنامه‌ و سیاسه‌تن دزانن و دشێن كاروباران ب باشى برێڤه‌ببه‌ن و سه‌ره‌ده‌یه‌كا گونجاى بكه‌ن، له‌وا ب باوه‌رین هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر دێ پێشڤه‌چیت و گه‌شه‌یێ كه‌ت.

28

ئحسان ئامێدى

مرۆڤ ئه‌و زینده‌وه‌رێ ژیر، هه‌مى گه‌ردوون ل به‌ر خزمه‌تا ویه‌، هه‌كه‌ ئه‌ڤ مرۆڤه‌ ب ژیرێ خوه‌ڤه‌ هه‌مى ب هه‌ڤرا كاربكه‌ن، پێناڤى باشتر تێگه‌هشتنا جیهانێ و خۆشكرنا بیاڤێن ژیانێ گه‌شه‌كرنا كه‌رستێن پێشكه‌فتنێ دێ چه‌ند د ره‌وشه‌كا باشتر دابین.
لێ ئه‌ڤه‌ نه‌بوویه‌ و ناهێته‌ چاڤه‌رێكرن ئه‌و تێگه‌هشتن و هه‌ڤقه‌بوولكرن چێببیت و هه‌مى پێكڤه‌ بۆ ئارمانجێن مرۆڤایه‌تیێ كاربكه‌ن هندى ئه‌زئه‌زۆكى و خوه‌په‌رستى و توخمپه‌رستى هه‌بیت، شه‌ر و ململانێ و هه‌ڤركى هه‌ر هه‌بوویه‌، سه‌را بچیكترین پرس تا مه‌زنترین پرس، و ئه‌ڤێ ژى بیاڤه‌كێ دى یێ وه‌رار و پێشڤه‌چوونێ ل خوه‌ ڤه‌كریه‌.
ململانا مرۆڤان ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ و ده‌ستكه‌فتیان و خوه‌سه‌پاندنێ و به‌رفره‌هكرنێ بوونه‌، و پرسێن ئه‌تنى و ئاینى و ئولى و تایفى و جوگرافى و بیروباوه‌رى و چینایه‌تى و ره‌نگى ئامراز و كارتێن هێزێ یێن ڤێ ململانێ بوونه‌.
كه‌ڤنترین و ره‌سه‌نترین جوداهیا كومێن مرۆڤان ل سه‌ر بنه‌مایێن ره‌گه‌زى و ئه‌تنى و ئاینى و جوگرافى بوونه‌ و ل ڤێ جوداهیێ شه‌رێ ده‌ستهه‌لاتێ و فراوانخوازیێ ده‌ستپێكریه‌ و هه‌ر به‌رده‌وامه‌.
ل ڤى سه‌رده‌مى هشتا شه‌رێن ئاینى و نه‌ته‌وه‌یى و فراوانخوازیێ و ده‌ستهه‌لاتێ ل پتریا قولاچێن جیهانێ هه‌نه‌، مه‌زنترین و درێژترین شه‌ر، شه‌رێ داگیركرن و ده‌سته‌سه‌ركرنا كوردستانێ بوویه‌، ئه‌ڤ شه‌ره‌ به‌رێ سه‌رهلدانا بوسلمانه‌تیێ هه‌بوویه‌ و پشتى داگیركرنا بوسلمانان و بوسلمانبوونا كوردان ژى هه‌ر مایه‌ و داگیركه‌رێن بوسلمان ب بوسلمانبوونا كوردان رازى نه‌بوون به‌لێ هه‌ولێن ژێبرنا كه‌ساتیا كوردى و ناسناما كوردستانێ دان و سیاسه‌تا به‌هژاندنا نه‌ته‌وه‌یا كوردى په‌یره‌وكر. بوسلمانێن كورده‌، ب ده‌ستێن بوسلمانێن عه‌ره‌ب و تورك و فارس دهێن ژناڤبرن، سه‌رهلدان و به‌رخودانا كوردان درێژى دایێ و هه‌رێ به‌رده‌وامه‌ و دێ یێ به‌رده‌وام بیت تا كوردستان ب مافێن خوه‌ یێن نه‌ته‌وه‌یى شادببیت.
ملله‌تێن ده‌ڤه‌رێ ب گه‌له‌ك ره‌نگان سه‌ره‌ده‌رى دگه‌ل به‌لاڤبوونا بوسلمانه‌تیێ كر، هه‌بوونه‌ بوسلمانه‌تى و عه‌ره‌باتى وه‌رگرتى و ناسناما خوه‌ یا كه‌ڤن ژده‌ستدای وه‌كو مسری و جه‌زائیریان، هه‌بووینه‌ ژى بوسلمانه‌تى وه‌رگرتى و عه‌ره‌بایه‌تى ره‌دكرى وه‌كو كوردان و فارسان و توركان، و هه‌بوونه‌ هه‌ردو ره‌دكرین وه‌كو ئسپانیا و بلقانیا و هه‌بوونه‌ عه‌رباتى وه‌رگرتى و ئیسلام ره‌دكرى وه‌كو پێكهاتێن مه‌سیحى ل وه‌لاتێن عه‌ره‌بى، ل سه‌ر ڤێ هه‌میێ را كو كوردان بوسلمانه‌تى وه‌رگرتى باشترین پێگیرى ب ستینێن بوسلمانه‌تیێ كریه‌، لێ ملله‌تێن دیتر بوسلمانه‌تى كره‌ فاكته‌ره‌ك بۆ بهێزكرن و بالاده‌ستكرن و به‌رفره‌هكرنا خوه‌ و ته‌په‌سه‌ركرنا یێن دیتر.
ل وه‌لاتێن بوسلمانان هه‌ر نه‌ته‌وه‌كێ بۆ خوه‌ ده‌وله‌ته‌ك چێكرى، مافێن پێكهاتێن دى یێن جڤاكى ژێ ستاندینه‌، ده‌وله‌ت یا ده‌ستهه‌لاتێ بوویه‌ و ده‌ستهه‌لات یا پێكهاته‌كا ئه‌تنى بوویه‌، و یێن دى د زربه‌هركرى بوونه‌ ژمافێن خویێن ره‌وا، و نه‌بوویه‌ د وه‌لاته‌كێ بوسلمانان دا پرانسیبێن مافێن مرۆڤى و مافێن چاره‌نڤیسێ گه‌لان و دادپه‌روه‌ریێ و هاولاتیبوونێ ب وه‌كهه‌ڤى بجهئینابیت، له‌وا هه‌رده‌م ل وان وه‌لاتان شه‌ر و ململانێ و لێكدانه‌.
خه‌باتا رزگاریخوازا گه‌لێ كوردستانێ پێناڤى مافێن و ێیێن ره‌وابوویه‌، دژى داگیركه‌ران یێن هه‌لگرێن هه‌مان ئایین كو نه‌ڤیایه‌ ناڤه‌رۆكا ئایه‌ته‌كا قورئانا پیرۆز بجهبینن و هه‌ر خوه‌ تێناگه‌هینن كو ئایه‌ته‌كا هه‌ى دانێ ب مافێن ملله‌تان دده‌ت!.
(هۆ خه‌لكینۆ مه‌ هین ژ نیر و مێرا ئافراندینه‌ و كرینه‌ گه‌ل و هۆز دا هه‌ڤبنیاسن چێترێ وه‌ ل ده‌ف خودێ ئه‌وه‌ یێ باشتر بیت). ئه‌ڤه‌ ئایه‌ته‌كا قورئانا پیرۆزه‌ بۆ هه‌مى مرۆڤان هاتیه‌ و ئه‌ركه‌ ل سه‌ر بوسلمانان خوه‌ د ناڤه‌رۆكا وێ ئایه‌تێ بگه‌هینن و كارپێبكه‌ن و بجهبینن. به‌لێ ده‌ستهه‌لاتدارێن ده‌وله‌تێن بوسلمانان ئاینى بكاردئینن بۆ سه‌ركوتكرن و ته‌په‌سه‌ركرنا یێن دیتر و كوردستان نموونه‌كێ زیندیێ ملله‌ته‌كى یه‌ كو یێ دهێت ژناڤبرن ژلایێ ده‌وله‌تێن بوسلمانان ڤه‌.
جڤاكێ مرۆڤێ پێكهاتێن گه‌ل و نه‌ته‌وه‌ و هۆز و خێل و خێزانایه‌ و مرۆڤ وه‌كو ژینداره‌كێ جڤاكى پێكهێنه‌رێ وان كۆمایه‌ و لێ دهێته‌ خاستن هه‌ڤنیاسین د ناڤبه‌را وان دا پێكبینیت ل سه‌ر بنه‌مایێ وه‌كهه‌ڤیێ كو هه‌مى مرۆڤن به‌ندێن خودێ نه‌، پێدڤیه‌ رێزێ ل هه‌ڤبگرن و هه‌ڤكاریا هه‌ڤبكه‌ن، ئه‌ڤ ئایه‌ته‌ رێبازا سه‌ره‌ده‌ریكرنا مرۆڤانه‌ ل گه‌ل هه‌ڤدو ب جوداهیێن خوه‌ یێن ئه‌تنى و جڤاكى ڤه‌، و هه‌رده‌مێ ب دروستاهى بهێته‌ بجهئینان ئه‌ڤه‌ یه‌كسانى و وه‌كهه‌ڤیا پیكهاتێن جڤاكیێن مرۆڤى جێگیربوو و ئاسایش و سه‌قامگیرى بجههات، كو پێدڤیا بنه‌كیا ژیانا مرۆڤانه‌.
جوداهیێن ئه‌تنى و ره‌گه‌زى ئافراندنه‌كا خودایه‌ دگه‌ل مرۆڤان و مرۆڤ هه‌مى وه‌كو ئێكن له‌و دڤێت رێز ل ڤێ ئافراندنێ بهێته‌گرتن و وه‌كو هه‌نه‌ سه‌ره‌ده‌رى دگه‌لدا بهێته‌كرن، ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ژى ئاینێن ئاسمانى و قانوونێن مرۆڤى هه‌میان مرۆڤ نموونێ بلند یێ داناى و د خزمه‌تا مرۆڤان دانه‌ بێى جوداهى ل سه‌ر بنه‌مایێن ره‌گه‌زى یان ئه‌تنى یان ئاینى.
هه‌بوونا مرۆڤان ب جوداهیێن خوه‌ڤه‌یه‌، له‌و دڤێت ئه‌ڤ هه‌بوونه‌ ب وان جوداهیان ڤه‌ بهێته‌ قه‌بوولكرن و پاراستن و رێز لێبهێته‌كرن و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا گونجاى و وه‌كهه‌ڤ دگه‌لدا بهێته‌كرن، داكو پێكڤه‌ژیانا ئاشتیانه‌ جێگیربیت و گیانێ لێبۆرینێ و لێكقه‌بوولكرنێ خورت بیت و ئاشتى و ئاسایش و خوشگوزه‌رانى بجهبهێت.
د به‌رێ دا عه‌ره‌بان بناڤێ بوسلمانه‌تیێ كوردستان داگیركر و پتریا خه‌لكێ وان كرنه‌ بوسلمان، لێ پرۆسا داگیركرنا كوردستانێ درێژى كێشا د ناڤبه‌را عه‌ره‌بێن بوسلمان و كۆمه‌كا دى یا ملله‌تێن بوسلمان وه‌كو فارسان و توركان و هه‌میان ژى بناڤێ بوسلمانه‌تیێ سۆره‌تا ئه‌نفالان دژى كوردستانێ بكارئینان دا ده‌ستێن هێرشبه‌رێن وان ڤه‌كرى بیت هه‌مى كریارێن درندانه‌ و تالانكرنێ دژى كوردستانێ بكاربینن، لێ یا سه‌یرتر ل ڤى سه‌رده‌مێ پێشكه‌فتنێ بده‌ستێن چار ده‌وله‌ت و سێ ملله‌تێن بوسلمان مه‌زنترین فه‌رمانێن ژناڤبرنا كوردستانێ دهێنه‌ بجهئینان، تنێ كریستیان و جوهى ب ده‌وله‌تێن وانڤه‌ د هه‌وارا كوردستانا بوسلمانا دهێن و مایتێكرنێ دكه‌ن داكو ده‌ستدرێژیێن ده‌وله‌تێن بوسلمان ل سه‌ر ملله‌ته‌كێ بوسلمان راگرن!.
به‌لێ پتریا كوردان بوسلمانن و باشترین بوسلمانن، لێ بده‌ستێن هه‌ڤئاینێن خۆ دهێنه‌ سه‌ركوتكرن و ژناڤبرن، واته‌ كێشه‌ نه‌ ئاینه‌، ئه‌گه‌ر ئاین با ئه‌ڤه‌ ئاینێ هاتیه‌ قه‌بیلكرن، لێ كێشه‌ پرسه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ ئافراندنه‌كا خودایه‌، ده‌ست لێ ناهێته‌ به‌ردان، ئه‌ركه‌كێ مرۆڤى و ئاینى و نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى یه‌ كار و خه‌بات بۆ بهێته‌كرن تا وه‌كهه‌ڤیا پێكهاتێن مرۆڤان بجهدهێت.
كوردستانێ دڤێت هه‌بیت و بمینیت و پێشڤه‌بچیت وه‌كو ئه‌و هه‌یه‌ و چاوا ئافراندیه‌، و ته‌سلیمى چ دیدوبۆچوونێن دى نابیت، دڤێت هه‌بیت وه‌كو ملله‌ت، وه‌كو وه‌لات، وه‌كو سیسته‌م، وه‌كو ده‌ستهه‌لات، وه‌كو دابونه‌ریت، وه‌كو هزر و بیر، وه‌كو راده‌ربرین، و پێكڤه‌ژیانێ قه‌بوول دكه‌ت وه‌كو برا ل مرۆڤایه‌تیێ و ل ئاینى و ل بیروباوه‌را و ل هه‌ڤوه‌لاتیێ و ل به‌رژه‌وه‌نداین و سوود و قازانجێن هه‌ڤپشك و پرسێن چاره‌نڤسیێن مرۆڤى.
بپرسن داگیركه‌رین سه‌را وێ سیاسه‌تا وه‌ دژى كوردستانێ چه‌ند ژ وه‌ هاتینه‌ كوشتن و چه‌ند زیانێن گیانى و مادى ب وه‌كه‌فتینه‌ و چه‌ند رى ره‌شى و شه‌همزارى ب سه‌رێ وه‌ هاتینه‌، ئێدى ده‌م هاتیه‌ بخوه‌دا بچنه‌ ڤه‌ ڤێ ئافراندنا خودایى قه‌بوولكه‌ن، بهێلن هه‌ر ئێك د وه‌لاتێ خوه‌دا بژیت.
كوردستان ئافراندیه‌كا خودایه‌ قه‌بوول بكه‌ن ئه‌ى هه‌لگرێن په‌یاما بوسلمانه‌تیێ، ده‌ردێ وێ بزانن و گوهدارى بكه‌ن و خه‌ما وێ هه‌لبگرن و سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌لدا بكه‌ن، رێ بده‌ن ئه‌ڤ هه‌بوونه‌ وه‌كو خوه‌ هه‌بیت و ب ئاشتیانه‌ ب هه‌ڤرا بژین و حه‌ژێك بكه‌ن و هه‌ڤجۆتیێ و هه‌ڤڤه‌حه‌ویانێ و برایه‌تیێ پێكبینن و ئاسایشێ و سه‌قامگیریێ بجهبینین.

89

ئحسان ئامێدى
دۆزا كوردستانێ ب هه‌مى پارچه‌ و بیاڤ و ئاستێن خوه‌ڤه‌ دۆزا ملله‌ته‌كێ سته‌ملێكرى و وه‌لاته‌كێ داگیركریه‌، هه‌بوونا وێ به‌رده‌وامیا خوه‌ هه‌یه‌ هه‌تاكو ب ئارمانجێن خوه‌یێن ره‌وا دگه‌هیت.
ئه‌ڤ دۆزه‌ ره‌واو داپه‌روه‌رانه‌یه‌، مه‌به‌ست ڤه‌گه‌راندنا مافێن ژێ ستاندیه‌، ژبه‌ر هندێ بو ڤه‌گه‌راندنا مافان، مرۆڤى مافداردكه‌ت هه‌مى شێوازێن خه‌باتێ بگرته‌ به‌ر و قوربانیێ بده‌ت.
دۆزا ملله‌تى پرسه‌ك چاره‌نڤسیه‌ و ده‌ربرینێ ژ ئارمانجا ته‌ڤایى دكه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌مى تاك و كۆم و گرۆپان تێدا هه‌یه‌ و تێرا هندێ هه‌یه‌ هه‌میان دچارچووڤه‌كێ به‌رنامه‌كریدا كۆمكه‌ت و پێكڤه‌ ژبۆ ئارمانجا دیاركرى دا كار و بزاڤ و خه‌باتێ بكه‌ن. دبێژن ئێكگرتن مه‌رجێ سه‌ركه‌فتنێ یه‌ و ئه‌ڤه‌ راستیه‌كا جێگیركریه‌، واته‌ بۆ ملله‌تى ئێگرتن زۆر گرنگه‌ دا سه‌ربكه‌ڤیت، دبیت ل مێژوویا سیاسى و جڤاكی یا چ ملله‌تان ئێگرتنه‌كا سروشتى نه‌بیت، ئێكگرتن هاتینه‌ چێكرن ژلایێ رێبه‌ر و سه‌ركرده‌ و هزرمه‌ندێن ملله‌تان ڤه‌ و پاشى ده‌ربرین ژ ئیرادا ته‌ڤایى كریه‌، چونكى نه‌بوویه‌ د ناڤ ملله‌ته‌كى دا رێبه‌ره‌كى سه‌رهه‌لدا بیت و ده‌ملده‌ست ملله‌ت هه‌مى دگه‌لدا بیت، ئێكگرتن ململانه‌كا جڤاكى و هزرى و سیاسیه‌، هه‌تا ئێكلا دبیت و دكه‌ڤیته‌ سه‌ر رێبازه‌كا راست و دروست كار و بزاڤ و خه‌بات و قوربانیدان پێدڤێت.
پرس وه‌كو پێدڤى بیت دڤێت هه‌لگر و خودانێن پرسێ خوه‌ لێ ب خودان ده‌ربینن و كارى بۆ بكه‌ن، و هه‌ر ده‌مى هه‌مى په‌یوه‌ندیداران پێدڤیا پرسێ زانى و كار ب دلسۆزى و دلپاكى بۆ كر دێ پرۆسا كاركرنێ هه‌ڤگرتنێ به‌رهه‌مئینیت، و هه‌ر ده‌مێ هه‌ڤگرتن ژى دروستبوو، ئه‌ڤه‌ توخمه‌كێ سه‌ره‌كیێ سه‌ركه‌فتنێ بجههات.
ژ كه‌ڤندا كودستان ژ دوبه‌ره‌كیێ و ژ په‌رتوبه‌لاڤیێ و ژ ناكۆكیێن ناڤخوه‌ و نه‌بوونا ناڤه‌نده‌كا سیاسى و جڤاكى و ئابوورى دنالیت، و ئه‌ڤه‌ بوویه‌ هۆیه‌كێ سه‌ره‌كى كو كوردستان نه‌بوویه‌ ده‌وله‌ته‌ك سه‌ربخوه‌، ئه‌ڤه‌ ده‌ستنیشانكرنه‌كا دروسته‌ و ئه‌گه‌ره‌كا سه‌ره‌كیا پاشڤه‌مانا كوردستانێ یه‌ و هه‌مى لایه‌ن ل سه‌ر هه‌ڤهاتینه‌، و د شیانێن ناڤخوه‌یى دایه‌ كو وێ ئه‌گه‌رێ چاره‌سه‌ركه‌ن. دبێژن بۆ دختۆرى یا بزه‌حمه‌ت ئه‌وه‌ حه‌تا ل سه‌ر ئێشێ هه‌لدبیت، وه‌كو ئێش زانى دێ شێت چاره‌سه‌ریه‌كا گونجاى بۆ ده‌ستنیشانكه‌ت. ل كوردستانێ خه‌لكێ ئاسایى ژى دزانیت ده‌رد چیه‌ و چاره‌ چیه‌ و ئه‌و پرسا ژ خرا گرنگتر كو ژڤێ ئاسته‌نگێ ده‌ربازبن هاتیه‌ ده‌ستنیشانكرن، ئه‌ڤجا ژى ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن!. نها بارودۆخ ل هه‌مى ئه‌و ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ خرابه‌، ئه‌گه‌ر چ ره‌وشا كوردستانێ ژى خرابه‌ لێ بۆ بزاڤا سیاسیا كوردستانێ زه‌مینه‌كا باشه‌ كاره‌كێ باشتر بكه‌ن بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن خوه‌یێن ره‌وا. هیزا مه‌ د هه‌ڤگرتنێ دایه‌ ب وێ هێزێ دێ ریبرى هه‌مى هه‌ڤركى و قه‌بخوازیا بین، و دێ شێین سه‌ركه‌ڤین، هه‌ڤگرتنا كوردستانێ دو ئاست هه‌نه‌ یا ئێكێ ئاستێ هه‌ر پارچه‌كێ ب تنێ و یا دوێ ئاستێ سه‌رتاسه‌رى كوردستانێ و ژ به‌ركو هه‌ر پارچه‌كێ تایبه‌تمه‌ندیا خوه‌ هه‌یه‌ و پێناسا خوه‌ یا سیاسى و قانوونى هه‌یه‌، له‌وان به‌راهیا هه‌ڤگرتنێ دڤێت ل ئاستێ ئێكپارچه‌یێ جێگیرببیت، و هه‌ر پارچه‌ك بشێت ب هێزا هه‌ڤگرتنا خوه‌ ده‌ستكه‌فتیه‌كى بده‌ستڤه‌بینیت و كیانه‌كێ مادى بۆ خوه‌ دروست بكه‌ت و ل وى ده‌مى زه‌مینه‌ دێ یا خۆشكرى بیت بشێین به‌ر ب هه‌ڤگرتنا سه‌رتاسه‌رى پێنگاڤان پاڤێژین.هه‌ر پارچه‌كا رزگاركرى دشێت ببیته‌ پشته‌ڤان بۆ پارچا دیتر، لێ پارچا بن ده‌ست نه‌شێت چ پشته‌ڤانیێ بكه‌ت، و ئه‌وێ نه‌شێته‌ داگیركه‌ره‌كى بلا به‌رۆكێ خوه‌ نه‌كه‌ته‌ دو و سێ و چار!.
ئه‌وێ بشێت ل سه‌ر ئاستێ ئێكپارچه‌یێ هه‌ڤگرتنێ پێكبینیت و ده‌ستكه‌فتیا ب ده‌ستڤه‌ بینیت دێ شێت ل ئاستێ سه‌رتاسه‌رى ژى پێنگاڤان بۆ هه‌ڤگرتنێ هاڤێژیت.
ژیر و سیاسه‌تا خوه‌سه‌پاندن و تاكره‌ویێ و قورغكاریێ كاره‌سات ل دووڤ خوه‌ ئیناینه‌، ده‌م هاتیه‌ ده‌رگه‌ه بهێنه‌ ڤه‌كرن و لێكتێگه‌هشتن و لهه‌ڤهاتن چێببن پێناڤى ئارمانجێن پیرۆزێن ملله‌تى، ئێدى به‌سه‌ گازندان ژ بیانیا بكه‌ین و ئه‌م بخوه‌ به‌رهه‌ڤنه‌بیت چاكیێن ناڤخوه‌یى بكه‌ین.
ل باشۆر ب خه‌بات و قوربانیدانێ و ب پشته‌ڤانیا جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى هه‌رێما كوردستانێ هاتیه‌ دامه‌زراندن و رژێما دكتاتۆرى روخاند و دیمۆكراتیه‌ت و فیدرالیه‌ت و دستوور جێگیركرن و بۆدجه‌ دابینكر، هه‌ڤگرتن و ئێكخستنا ناڤمالیا هه‌رێمێ و زه‌لالى و دادپه‌روه‌رى و ژناڤبرنا گه‌نده‌لیێ ئه‌ركه‌كێن پیرۆز و پێدڤیێتن ناڤخوه‌یینه‌ دڤێت بهێنه‌ بجهئینان دا ل قووناغا بهێت به‌ر ب ده‌ستكه‌فتیێن دیتر ڤه‌ بچین و ئه‌وا ژده‌ست چووى ڤه‌گه‌ریته‌ڤه‌.
عیراق یا د ره‌وشه‌كا خراب دا نیشانێن گوهۆرینان هه‌نه‌ سه‌متا وێ نه‌دیاره‌ دێ باشتر بیت هه‌رێما كوردستانێ ب هه‌ڤگرتنه‌كا خورت و ژیرانه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل پێشهاتان بكه‌ت، دا بشێت خوه‌ ل به‌ر لێمشتا خرابكاریێ بگریت و پێشڤه‌چوونه‌كا دیتر ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینیت.
رۆژئاڤا ب خه‌بات و قوربانیدانێ و ب پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كى ده‌ڤه‌ره‌كا مه‌زن رزگاركر، لێ ژیره‌ك تاكره‌و و هێزه‌ك خوه‌سه‌پێن و ب دیده‌ك شێلى رۆژئاڤا كره‌ د مه‌ترسیێ دا و گه‌له‌ك ده‌ڤه‌رێن رزگاركرى ژ ده‌ستدان و ئاینده‌ك مژووكى دروستكر.
رۆژئاڤا پشكه‌كه‌ ژ ده‌وله‌تا سووریا، و ره‌وشا سووریا ژى پر خرابه‌ و حوكمه‌تا دیمه‌شقێ گه‌له‌ك لاوازه‌، هێرشا توركیا و گه‌فێن وێ د به‌رده‌وامن، رێكه‌فتنێن ئه‌ده‌نه‌ و سویچى كارپێدهێته‌كرن، ئه‌مریكا و رۆسیا به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ هه‌نه‌ لژنا نڤیسینا دستووره‌كێ نوو بۆ سووریا كه‌فتیه‌ كارى، ئه‌ڤه‌ دخوازیته‌ هندێ هه‌مى هێز و پێكهاتێن سیاسى و جڤاكى ل رۆژئاڤا هه‌ڤبگرن و ب ئێك هه‌لویست و ب ئێك كار به‌رامبه‌ر هه‌مى وان قه‌بخوازیا راوه‌ستن و زیانێ ل سنۆره‌كى راوه‌ستینن، و رۆلێ خوه‌ بگێرن كو بشێن مافێن رۆژئاڤا د دستوورێ نوو دا جێگیركه‌ن و ئه‌وا مایى ژى ژ رۆژئاڤا بپارێزن.
باسێ باكۆر و رۆژهه‌لاتێ ناكه‌م، چونكى نه‌ یا رزگاركریه‌ و هه‌ر دماینه‌ د ره‌وشا داگیركرنێ و سه‌ركوتكرنێ دا.
ل هه‌مى ره‌وشا بار خه‌ما خودانیه‌، و هه‌كه‌ ده‌شته‌ و ئه‌گه‌ر زۆزانه‌ عه‌سل خودانه‌، وه‌كو ئه‌م هه‌بین و بهێزبین دێ ل وى ئاستى سه‌ره‌ده‌رى ل گه‌ل مه‌ هێته‌كرن، و ئه‌م دخواستینه‌ خوه‌ بهێز بێخین، دا بشیێن هه‌بوونا خوه‌ بسه‌پینین، ڤێ هه‌بوونێ پشته‌ڤانیه‌كا نێڤده‌وله‌تى یا هه‌ڤدژ دگه‌ل دژمنكاریا هه‌رێمایه‌تى چێكریه‌، و ئه‌و گڤاشتنێن نێڤده‌وله‌تى ل سه‌ر ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر ل ئاسته‌كى دانه‌ دشێن گه‌ف و مه‌ترسیێن داگیركه‌ران كێمبكه‌ن و بارودۆخى د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردستانێ دا ئێكلاكه‌ن.
ده‌م ده‌مێ هه‌ڤگرتنێ یه‌، و لادان و دووركرنا ناكۆكیان نه‌، هه‌ر پارچه‌ك د ناڤخوه‌دا و دگه‌ل خوه‌، به‌رنامه‌كێ كارى دانن و پێكڤه‌ كارى بۆ بكه‌ن، دووماهیا بارودۆخێ خرابێ داگیركه‌ران دێ د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردستانێ دا بیت.
دۆزا كوردستانێ دۆزه‌ك ملله‌ته‌ك زیندى یه‌ و هه‌یه‌ و به‌رده‌وامه‌ و دێ هه‌ر مینیت و به‌رده‌وام بیت حه‌تا ب ئارمانجێن خوه‌را بگه‌هیت، و بارودوخێ ده‌ڤه‌رێ هاریكاره‌ بۆ سه‌ركه‌فتنا ڤێ دۆزێ و ل نێزیك دێ گورانكاریێن نوو رووده‌ن و ئارمانج دێ بجههێن.
دووهى كوردستان بتنێ بۆ ئه‌ڤرۆ هه‌ڤال و دوست هه‌نه‌، پشته‌ڤان و هاریكار هه‌نه‌، هیڤى و ئۆمێد دگه‌شن سه‌ركه‌فتن مسۆگه‌ره‌.

44

ئحسان ئامێدى

كوردستان وه‌لاتێ كوردان یێ داگیركری و پارچه‌كری و لێكڤه‌كری و بێ به‌هركریه‌ ژ هه‌مى مافێن خوه‌ یێن سیاسى و جڤاكى و نه‌ته‌وه‌یى و ره‌وشه‌نبیرى و سیاسه‌تا به‌هژاندنا نه‌ته‌وه‌یى و پاكسازیا نه‌ژادى و عه‌ره‌بكرن و تورككرن و فارسكرن دژى وێ دهێته‌ بكارئینان و هه‌رده‌م بزاڤێن ئازادیخواز ب توندوتیژى دهێنه‌ سه‌ركوتكرن و ژناڤبرن.
كوردستانێ هه‌بوونا خوه‌ پاراستیه‌ و ململانا ڤه‌گه‌راندنا سه‌روه‌ریا خوه‌ دكه‌ت، ئه‌ڤه‌ ژى به‌رامبه‌ر چار ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر و كۆمه‌كا رێكه‌فتنێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى و پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كى كێشه‌كا ئالۆز و ب ئاسته‌نگه‌. لێ دۆزا ملله‌ته‌كێ زیندى و هشیاره‌ و به‌رده‌وام و رژده‌ ل سه‌ر ڤه‌گه‌راندنا مافێن خوه‌ یێن ره‌وا.
د مێژوویا سیاسیا ڤێ ده‌ڤه‌رێدا گه‌له‌ك ملله‌تێن دى هه‌بووینه‌ و ل ژێر ده‌ستێ ڤان ده‌ستهه‌لاتدارێن سته‌مكار هاتینه‌ قركرن و ژناڤچووینه‌، هنده‌كان تنێ ناڤ و شوونوارێن وان ماینه‌ و هنده‌ك ژى ماینه‌ بێ ناسنامه‌ و بووینه‌ پشكه‌ك ژ جڤاكێ ده‌ستهه‌لاتداریێ، لێ كوردستان ما ب هه‌بوون و ناسناما خوه‌ڤه‌، چونكى شیا د هه‌مى قووناغان دا به‌رگریێ وه‌كو وه‌لات و وه‌كو ملله‌ت ل خوه‌ بكه‌ت و به‌رخۆدانا پاراستنا ناسناما خوه‌ بكه‌ت و زمان و كلتوور و دابونه‌ریتێن خوه‌ بپارێزیت. و هه‌رده‌م ئه‌و باوه‌رى هه‌بوویه‌ كو دڤێت به‌رده‌وامبین ل سه‌ر خه‌باتا خوه‌ هه‌تا گه‌هشتن ب ئارمانجێن خوه‌ و ڤه‌گه‌راندنا سه‌روه‌ریا خوه‌.
د پرۆسا سیاسیدا ده‌وله‌تێ گه‌له‌ك بژارده‌ ل به‌رامبه‌ر وێ هه‌نه‌ و دشێت ب ساناهى خوه‌ ژ ئالۆزى و ئاسته‌نگان ده‌ربازبكه‌ت، و ل گۆره‌ى به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌، بۆ خوه‌ هه‌لبژاردا ژ هه‌میان باشتر ده‌ستنیشاندكه‌ت و هه‌لبژێریت و كارى پێبكه‌ت، ده‌وله‌ت خودان سه‌روه‌ریه‌كا سیاسى و دستوورى و قانوونی یا دانپێدایه‌، رێپێدایه‌ و ده‌ستڤه‌كریه‌ بۆ سه‌ره‌ده‌ریكرنێ ل گه‌ل ده‌ستودارى و پێشهاتان، دشێت برایارا شه‌رى بده‌ت و بكه‌ت و دشێت بریارا ئاشتیێ بده‌ت و بكه‌ت و دشێت پێكبهێت و دشێت لایه‌نگیر بیت و دشێت بێلایه‌ن بیت و دشێت پشته‌ڤانیا هنده‌كا بكه‌ت و دشێت پشته‌ڤانیێ ژ هنده‌كا وه‌رگریت و دشێت خوه‌ بێده‌نگ كه‌ت و دشێت ده‌نگێ خوه‌ بلندكه‌ت!.
ئه‌ڤ هه‌مى بژارده‌یێن ل به‌رسینگێ ده‌وله‌تێ بۆ ملله‌تێن بنده‌ست نینن، مێژوو و سه‌ربۆرا سیاسیا كوردستانێ خوه‌یا كریه‌ كو تنێ دو بژارده‌ ل به‌رامبه‌ر كوردستانێ هه‌بوونه‌ ئه‌و ژى یان خوه‌ ب ده‌ست داگیركه‌ران ڤه‌ به‌رده‌ت و سه‌رشۆریێ به‌رامبه‌ر هه‌مى سیاسه‌تێن وان قه‌بوولكه‌ت، یان خه‌بات و به‌رخوه‌دانێ بكه‌ن، ژبه‌ركو كوردستان نه‌بوویه‌ ده‌وله‌ت، بژاردا سیێ و پتر بۆ نه‌بوویه‌، كوردستانێ خه‌بات و به‌رخودان هه‌لبژارتیه‌ و هندى مێژوویا سیاسیا كوردستانێ بخوینى هه‌ر بزاڤ و شۆره‌ش و سه‌رهلدان و شه‌رن، هه‌ر سه‌ركه‌فتن و شكه‌ستنن، هه‌ر قوربانى دان و دژمن كوشتنه‌، هه‌ر به‌رخودان و كاره‌ساتن، هه‌ر ئاڤه‌دانكرن و وێرانكرنه‌.
شۆره‌ش و سه‌رهلدانێن كوردستانێ خواسته‌كا نه‌ته‌وه‌یى بوو و ره‌تكرنا سیاسه‌تا ته‌په‌سه‌ركرن و سته‌ملێكرنێ بوو و پترا جاران شۆره‌ش و سه‌رهلدانێن كوردستانێ ب شیانێن خوه‌ نێزیكى گوپیتكا سه‌ركه‌فتنێ دبیت، ئه‌ڤجا تووشى پیلانه‌كا ده‌ره‌كى و رێكه‌فتنه‌كا هه‌رێمایه‌تى نێڤده‌وله‌تى دبیت و دبیته‌ هۆیێ شكه‌ستنێ، لێ ئیرادا ملله‌تى هه‌ر زیندى دمینیت و هه‌ر زوى خوه‌ لێكده‌ته‌ ڤه‌ و درێژیێ ب خه‌بات و به‌رخودانێ دكه‌ته‌ڤه‌ و ئه‌ڤ ریبازه‌ یا خه‌بات و به‌رخودانێ هه‌را به‌رده‌وامه‌.
كوردستانێ كو خوه‌ بده‌ستڤه‌به‌ردان قه‌بوول نه‌كریه‌، رێبازا خه‌بات و به‌رخودانێ هه‌لبژارتیه‌، نه‌شیایه‌ بێده‌نگ بیت یان بێلایه‌ن بیت یان بریارا شه‌رى بده‌ت یان یا ئاشتیێ بده‌ت، چه‌نكى سیاسه‌تا داگیركرن و بنده‌ستكرنا كوردستانێ شه‌ركرنه‌ دژى كوردستانێ و د ئه‌نجامدا كوردستان د سه‌نگه‌رێ خه‌بات و به‌رخودانێ دایه‌ دژى شه‌رى و داگیركرنێ و بنده‌ستكرنێ.
كوردستان ئازادیێ دخوازیت دهێته‌ سه‌ركوتكرن، ئاشتیێ دخوازیت شه‌ر دژى دهێته‌كرن، سه‌روه‌ریێ دخوازیت دهێت داگیركرن، پێكڤه‌ژیانێ دخوازیت دهێته‌ جوداكرن، لێبۆرینێ دخوازیت دهێته‌ ته‌په‌سه‌ركرن، هه‌ڤپشكیێ دخوازیت دهێته‌ زربه‌هركرن، وه‌كهه‌ڤیێ دخوازیت دهێته‌ پشتگوهخستن!، دژمن و داگیركه‌رێن كوردستانێ ل به‌ر چ ناهێن كو ب دادپه‌روه‌ریانه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل كوردستانێ بكه‌ن، له‌وان كاردانه‌ڤه‌یا كوردستانێ ب شۆره‌ش و سه‌رهلدان و خه‌باتا چه‌كدارى یه‌، و ئه‌ڤ ریبازه‌ یا به‌رده‌وامه‌ هه‌تا كوردستان ب مافێن خۆیێن ره‌وا شاد دبیت.
دژمنێن كوردستانێ زۆرن و بهێزن، لێ گه‌لێ كوردستانێ ژى گه‌له‌كه‌ و خودان هێزه‌كا زۆره‌، ئه‌ڤ داگیركه‌ره‌ خودان شارستانیه‌ت و ئمبراتوریه‌تێن مه‌زن بوون هه‌مى هه‌رفتینه‌ و بچووكبووننه‌ و لاوازبوونه‌ و كوردستان هه‌ر مایه‌ گه‌ر یا داگیركرى ژى بیت، لێ ناسناما خوه‌ پاراستیه‌ و ئیرادا خوه‌ یا خه‌بات و به‌رخودانێ نیشادایه‌ و ئه‌و باوه‌رى هه‌یه‌ خه‌بات و به‌رخودان و خۆراگریا وێ دێ سه‌ركه‌ڤیت. و ب ڤێ رژدیێ و به‌رده‌وامیێ گه‌لێ كوردستانێ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى ژى ئینایه‌ سه‌رهێلێ بۆ لێكگهورینا هه‌ڤكێشێن سیاسى ل ده‌ڤه‌رێ و دهێته‌ چاڤه‌رێكرن ره‌وش به‌ر ب باشتریێ ڤه‌ بچیت. ملله‌ته‌ك ئیرادا خه‌بات و به‌رخودانێ هه‌بیت هه‌ر دێ سه‌ركه‌ڤیت و كوردستان سه‌ركه‌فتیه‌، چونكى خودانا وێ ئیرادێ یه‌.

42

ئحسان ئامێدى

هه‌ڤركى و ركه‌بریا هه‌ڤسه‌نك ئه‌وه‌ تیمێن هه‌ڤرك ب قانوون و رێنمایان چالاكیا خوه‌ بكه‌ن كو هه‌مى تیمێن پشكدار هندى ئێك مرۆڤ و كه‌رسته‌ هه‌بیت بۆ ئه‌نجامدانا به‌ریكانا خوه‌، و ئه‌ڤه‌ بۆ هه‌مى جۆرێن یاریان، حه‌تا یاریێن گران ژى كو شه‌رێ ماسۆلكه‌یان و ئێشاندن ژى تێدا بیت دهێته‌ بكارئینان، ل وى ده‌مى مرۆڤ پشتگه‌رمێ هێز و شیان و شاره‌زایى و ئیرادا خوه‌یه‌.
لێ شه‌ر و جه‌نگێن سیاسى، قانوون و رێنمایێن هه‌ڤسه‌نگ و كارپێكه‌ر نینن، هه‌ر لایه‌ك ئه‌وا پیچێدبیت دێ به‌رده‌ستكه‌ت و بكارئینیت بۆ شكاندنا هه‌ڤدژێ خوه‌.
جه‌نگ سیاسه‌ته‌ بكارئینانا توندوتیژیێ، شه‌ره‌كێ چه‌كدارى یه‌، كوشتن و وێرانكرن لێ دكه‌ڤیت د ناڤبه‌را دو یان پتر لایه‌نان یان تیپا یان پێكهاتان یان ده‌وله‌تان، جه‌نگى ئارمانجێن خوه‌ هه‌نه‌، چێدبیت بۆ مه‌به‌ستا دامه‌زراندنا قه‌واره‌كێ سیاسى یان ده‌وله‌تكێ یان ئمبراتوریه‌كێ بیت یان بۆ ده‌ستڤه‌ئینانا مافان یان ده‌ستكه‌فتیان یان ده‌ستهه‌لاتێ یان به‌رفره‌هبوونێ یان بالا ده‌ستیێ یان سه‌پاندنا ئاینه‌كى یان ئیدولۆژیه‌كێ یان جینه‌كێ یان هه‌ژمونێ و…هتد، هه‌روه‌كو دبیت هه‌مى مه‌به‌ستان یان هنده‌كا پێكڤه‌ ب ئارمانج بگریت.
مه‌رچ نینه‌ هه‌مى جه‌نگ د مافداربن، شه‌ر هه‌نه‌ لایه‌نه‌ك دژمنكاریه‌كا ئاشكه‌را بۆ مه‌به‌سته‌كا دیاركرى دكه‌ت و هه‌ولده‌ت ب خورتى مه‌به‌ستێن خوه‌ بجهبینیت.
شه‌ر دهێنه‌كرن د ناڤبه‌را وان تیمان دا ده‌مێ هه‌مى رێیێن چاره‌سه‌ركرنا كێشێ و پێكهاتنێ دگه‌هنه‌ رێیێن بنبه‌ست و لایه‌نه‌كى یان پتر حه‌زا شه‌ركرنێ هه‌بیت، و بڤێت بخورتى ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ بسه‌پینیت، و ناڤێن جۆراوجۆر ل گه‌ل خوه‌ هه‌لدگرن، شه‌رێن داگیركرنێ یان یێن به‌ره‌ڤانیكرنێ یان یێن دووركرنا مه‌ترسیێ یان یێ رزگاركرنێ یان یێن پاراستنا سه‌روه‌ریێ و…هتد.
كوردان ژ كه‌ڤندا شه‌ركرینه‌، و هه‌مى شه‌رێن كوردان د ره‌وا و د مافداربوون، چونكى كوردان شه‌رێن ب ده‌ستڤه‌ئینانا مافێن خویێن ژێ ستاندى دكرن، و نه‌بوویه‌ د مێژوویێ دا كوردان شه‌رێن فراوانخوازیێ یان یێ تالانكرنێ كربیت، هه‌روه‌كو چ جاران سنۆرێ میرنشینه‌كێ یان یێ ده‌وله‌ته‌كا كوردى ل سنۆرێ جوگرافیا خوه‌ نه‌به‌زاندى یه‌ و ب سه‌ر جوگرافیا چ ملله‌تێن دیڤه‌ نه‌چووینه‌ و چ تالان ژى نه‌كرینه‌، تنێ شه‌رێن چێكرنا كیانێ مادى و پاراستنا وان كرینه‌، و د هه‌مى شه‌راندا كوردان مێرانى و وێره‌كى نیشادایه‌ و ده‌مێ وه‌كو هه‌ڤسه‌نگیا مرۆڤى و كه‌رستى شه‌رى هه‌بیت سه‌ركه‌فتن به‌هرا كوردان بوویه‌.
هه‌مى شه‌ر د وێرانكه‌رن و هه‌مى لایێن شه‌ركه‌ر زیان ڤێكه‌فتینه‌، به‌لێ پیڤه‌رێ سه‌ركه‌فتنێ ل سه‌ر ئه‌نجاما دهێته‌كرن، كى دمینیت و پترێ بده‌ستڤه‌دئینیت ژ جوگرافیێ و سه‌روه‌ت و سامانان، بلا چه‌ندین زیانێن گیانى و مادى هه‌بن، ئه‌و دێ سه‌ركه‌فتنێ راگه‌هینیت و مێژوویێ نڤیسیت!.
كوردستان وه‌لاتێ كوردان، ته‌ چه‌ند دیتینه‌ و دێ چه‌ندێن دى بینى، ته‌ چه‌ند به‌زاندینه‌ و چه‌ندا تو به‌زاندى، ته‌چه‌ند گورى و قوربانى داینه‌ و ته‌ چه‌ند گوربه‌گور كرینه‌ن و كاروان به‌رده‌وامه‌ و دێ به‌رده‌وام بیت هه‌تا دبیته‌ وه‌لاته‌ك ئازاد و سه‌ربحۆ.
د هه‌ڤكیشا شه‌رو برنه‌ڤێدا د ناڤبه‌را كوردستانێ و دژمن و داگیركرا ب تێگه‌هێ سیاسى، كوردستان هه‌ر یا كه‌فتى بوویه‌، چونكى هێشتا وه‌لاتَێ داگیركریه‌ و دابه‌شكریه‌ و لێكڤه‌كریه‌، به‌لێ لایێن دژ ژى د سه‌ركه‌فتى نه‌بوونه‌، به‌لكى زیانڤێكه‌تى بووینه‌ و هنده‌ك جاران زیانڤێكه‌تیێن مه‌زنتر ژى بووینه‌، و ئه‌گه‌ر ئه‌م ترازیا سوود و زیانان دانین و هه‌لسه‌نگاندنێ بكه‌ین كا دژمنان چ ب سه‌رێ كوردستانێ ئینایه‌ و چ ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بریه‌، دێ بۆ مه‌ دیار بیت كو زیانێن مادى و گیانى یێن مه‌زن ل كوردستانێ داینه‌ و كوردستان داگیركریه‌ و ل به‌رامبه‌ر وێ ژى وان ژى گه‌له‌ك زیانێن مادى و گیانى داینه‌ و هندى سه‌روه‌ت و سامانێن ل كوردستانێ بخوه‌ برین تێرا ماكینا وانا جه‌نگى دژى كوردستانێ نه‌بوویه‌، به‌لكى ئابوورێ خوه‌ ژى یێ دانایه‌ سه‌ر زور كێشه‌ و گیروگرفت ژى بۆ چێبووینه‌ و ل دووماهیێ ژى دیاردبیت هندى ئه‌و قازانجبه‌ر بن به‌رامبه‌ر داگیركرنا كوردستانێ پتر زیانڤێكه‌فتینه‌، چونكى هه‌میشه‌ ژمارا كوشتیێن داگیركه‌را پترتر بوویه‌ و ئابوورێ خه‌رچكرى بۆ سه‌ركوتكرنا كوردستانێ پتر بوویه‌ یا بده‌ستڤه‌برى و وه‌لاتێن خوه‌ ژى یێن كرینه‌ د نه‌سه‌قامگیریا ئاسایشێ و ئابوورى دا و د ئه‌نجامدا كێشه‌ و ناكۆكى كه‌فتینه‌ د ناڤ وان بخوه‌دا ژى و كوشتن و كۆده‌تا ل سه‌ر ئێكودو كرینه‌.
هه‌ر چاوا بیت كوردستان یا خه‌باتا خوه‌ یا ره‌وا دكه‌ت پێناڤى مافێن خوه‌ یێن ره‌وا، كوردستان وه‌لاته‌كێ سته‌ملێكریه‌ یێ به‌رخودان و ركه‌به‌ریا خوه‌ دكه‌ت به‌رامبه‌ر داگیركه‌رێن سته‌مكار، كوردستانا داگیركرى یا دئێشیت و دنالیت ژ سته‌م و زوریا داگیركه‌ران لێ داگیركه‌ر ژى یێ دئێشن و دنالن ژبه‌ر خه‌بات و به‌رخودانا گه‌لێ كوردستانێ، ئه‌و چ ب سه‌رێ كوردستانێ دئینن كاردانه‌ڤا كوردستانێ ل وى ئاستى به‌رسڤێ دده‌ت و ل دووماهیێ ژى رى ره‌شى و شه‌همزارى ژى بۆ دمینیت.
ده‌ستهه‌لاتدارێن ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر هێز و شیانێن ده‌وله‌تێ یێن سیاسى و ئابوورى و مرۆڤى و له‌شكرى و میدیایى و ره‌وشه‌نبیرى و دبلۆماسى و زانستى و ته‌كنولۆجى بكاردئینن بۆ متكرنا ده‌نگێ ئازادیێ و سه‌ركوتكرنا بزاڤێن رزگاریخوازیێ لێ ل دووماهیێ ئه‌و هێز و شیان هه‌مى ب هه‌روه‌ دچن به‌رامبه‌ر دوزه‌كا ره‌وا، و شه‌همزارى بو دمینیت، هه‌كه‌ ئه‌و هێز و شیان بۆ ئاڤاكرنا وه‌لاتى و پێشڤه‌برنا وێ بهێنه‌ بكارئینان دێ ده‌وله‌ت گه‌له‌ك پێشكه‌ڤیت و سه‌قامگیریا سیاسى و جڤاكى چێبیت و خوشگوزه‌رانى دێ ره‌نگڤه‌دانا خوه‌ ل هه‌مى بیاڤێن ژیانێ ڤه‌ده‌ت.
كوردستان د شه‌ران دا سه‌ركه‌فتى بوونه‌، كورد مێر و وێره‌كن، و هه‌كه‌ وه‌كهه‌ڤیا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و مرۆڤان هه‌بیت هه‌رده‌م كورد سه‌ركه‌فتینه‌، لێ یا پشتشكێن رێكه‌فتنێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى بوونه‌، كوردستان د شه‌رێن ریبریبوونێ دا هند نه‌شكه‌ستینه‌ هندى ل ئه‌نجامێن رێكه‌فتنێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تیدا شكه‌ستین!، یه‌كه‌مین دابه‌شكرنا كوردستانێ پشتى شه‌رێ چالدیرانێ سالا 1514 كو د ئه‌نجامدا ریكه‌فتنا زهاو سالا 1639ێ د ناڤبه‌را ئمبراتوریه‌تا ئوسمانلى و ده‌وله‌تا سه‌فه‌وى هاته‌ مۆركرن و كوردستان كره‌ دو پارچه‌ و هه‌ر پارچه‌ك كه‌فته‌ بن ده‌ستێ ده‌وله‌ته‌كێ ژوانڤه‌، و دابه‌شكرنا دوێ ژى ئه‌نجامێ رێكه‌فتنێن سایكس پیكۆت و سان ریمۆ و سیڤه‌ر و لۆزان د ناڤبه‌را به‌ریتانیا و فه‌ره‌نسا و چه‌ند ده‌وله‌تێن دیتر و د ئه‌نجامدا ئه‌و پارچا كوردستانێ یا ژێر ده‌ستهه‌لاتا ده‌وله‌تا ئوسمانلى كره‌ سێ پارچه‌، پشتى هنگى ژى شۆره‌ش و سه‌رهلدانێن كوردستانێ ب رێكه‌فتنێن ده‌وله‌تێن هه‌رێمایه‌تى و ب پشته‌ڤانیا ده‌وله‌تێن مه‌زن هاتن ژناڤبرن، كومارا كوردستان، و شۆره‌شا ئیلۆنێ و ریفراندۆما باشۆرێ كوردستانێ و ریڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌رى ل رۆژئاڤا ب ریكه‌فتنێن ده‌وله‌تێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى هاتن شكاندن، ئه‌گه‌ر ئه‌و پشته‌ڤانیا له‌شكرى و سیاسى و ئابوورى یا ده‌وله‌تێن زلهێز نه‌با بۆ وان داگیركه‌ران، چ پێنه‌ڤێت كوردان ئه‌و ئیرادا ب هێز و ئه‌و شیانێن ریبریبوونێ هه‌نه‌ به‌رامبه‌ر داگیركه‌ران كه‌تكه‌ته‌، به‌لێ وه‌كو پرس دبیته‌ رێكه‌فتنێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى وى ده‌مى كێشه‌ ژ هێز و شیانێن ناڤخوه‌یێن كوردستانێ پتر لێدهێت و ترازیا هێزێ د به‌رژه‌وه‌ندیا داگیركه‌راندان ئیكلا دبیت.
ئه‌گه‌ر سێ نموونێن سه‌رده‌میانه‌ پێشچاڤكه‌ین شۆره‌شا ئیلۆنا مه‌زن ب هێز و شیانێن خومالى پتریا كوردستانا باشۆر رزگاركر و حوكمه‌تا عیراقێ ب شیانێن ده‌وله‌تێ و ب پشته‌ڤانیا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیا زلهێزان نه‌شیا شۆره‌شێ بشكێنیت ئێدى په‌نا بره‌ به‌ر رێكه‌فتنه‌كا هه‌رێمایه‌تى و نیڤده‌وله‌تى ب پشكداریا عیراق و ئیران و جه‌زائیر و ئه‌مریكا، و رێكه‌فتنا شه‌شێ ئادارا 1975 ل جه‌زائیر مۆركر و بۆ ماوه‌یه‌كێ كورت دووماهى ب شه‌رێ چه‌كداریێ ئینا، و ل ریفراندۆما باشۆرێ كوردستانێ ئیرادا ملله‌تى سه‌ركه‌فت ل سه‌ر گڤاشتن و هه‌ره‌شێن هه‌رێمایه‌تى و نیڤده‌وله‌تى و پتر ژ 93% گۆتێ به‌لێ بۆ سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ، لێ رێكه‌فتنا هه‌رێمایه‌تى عیراق و ئیران و توركیا و پشته‌ڤانیا نێڤده‌وله‌تى بوو هۆیێ سركرنا ئه‌نجامێ وێ، و ئه‌ڤا ل رۆژئاڤا ژى دهێته‌كرن كوردان شیانێن رزگاركرنێ و پاراستنێ یێن باش نیشادان لێ رێكه‌فتنه‌كا هه‌رێمایه‌تى و نیڤده‌وله‌تى د ناڤبه‌را توركیا و ئه‌مریكا و رۆسیا و سووریا بوو هۆیێ ژناڤبرنا وێ سه‌ربۆرێ!، ئه‌ڤه‌ وێ چه‌ندێ نیشا دده‌ت كو كودستان خودان ئیراده‌كا بهێزه‌ و حه‌زكرنا وێ بۆ ئازادیێ خورته‌، و دێ هه‌ر رۆژه‌ك هێت ئه‌ڤ هه‌ڤكێشێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى بهێن گوهارتن و توخمێن هێزێ ل كوردستانێ پتر لێبهێن و هه‌ڤسه‌نگى وه‌رگه‌ریێت، و ملله‌ته‌ك خودان ڤێ ئیرادێ و باوه‌ریێ بیت هه‌ر دێ سه‌ركه‌ڤیت.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com