سوپاسالارێ بەرێ یێ ئیراقێ هۆشداری ل دۆر دەربازكرنا پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی ددەت و رادگەهینیت كو ل حالەتێ پەسەندكرنا وێ پڕۆژەقانوونێ، دێ ئیراق كەڤیتە قەیرانەكا مەزن، ژ بەر كو ب دیتنا ئەمریكا ب دەركرنا وێ قانوونێ تشتەك ب ناڤێ سەروەرییا ئیراقێ نامینیت.
بابەكر زێباری، سوپاسالارێ بەرێ یێ ئیراقێ گوت» وەسا دیارە ژ دەرڤەی ئیراقێ خواستەك هەیە بۆ دەربازكرنا پرۆژەقانوونا حەشدا شەعبی، عەلی لاریجانی ژی بۆ وێ پرسێ هاتیە ئیراقێ، چونكە ئیران پشتەڤانییا حەشدا شەعبی دكەت و دخوازیت ئەو پرشۆژە قانوونە بهێتە دەربازكرن و پەسەندكرن. نوكە دیارە بزاڤ یێن هاتینە چڕكرن بۆ دەربازكرن وێ پڕۆژە قانوونێ و بزاڤ دهێنە كرن ژی بۆ دەربازكرنا وێ، بەلێ هەكە ئەڤە بهێتە كرن دێ زیان بۆ هەبن، چونكە دووماهی هشداری ب ئیراقێ هاتیە دان، ب تایبەت ئەمریكا پێخوەش نینە و ل گەل پەسەندكرنا وێ پڕۆژەقانوونێ نینە و ب دەركرنا وێ قانوونێ دێ ئیراقێ ل بەرانبەر ئەمریكا راوەستیت».
زێباری دوپاتكر ژی» بۆ دەربازكرنا وێ پڕۆژە قانوونێ دڤێت پرس ب كورد و عەرەبێن سوننە ژی بهێتە كرن، چونكە نە كورد و نە عەرەبێن سوننە ل گەل پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی دا نینن، عەرەبێن شیعە ژی د ناڤخوە دا ل سەر هەڤڕا نینن، هەر سەركەشییەك سەبارەت ڤێ چەندێ دێ زیانێ گەهینیتە ئیراقێ».
دیاركر ژی» ب دیتنا من د ڤان رۆژاندا دێ فشار بۆ دەربازكرنا پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی زێدەتر بن، تێناگەهم ژی بۆچی پێداگری ل سەر دەركرنا وێ پڕۆژەقانوونێ دهێتە كرن؟ ژ بلی وێ چەندێ ژی، چەند گرۆپەكن ل دناڤ حەشدا شەبی ڤی كاری دكەن و نازڤرن بۆ بڕیارا دەولەتێ. بەلێ ل دووڤ دیتنا ئەمریكا هەمە پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی بهێتە بهێتە دەربازكرن، تشتەك نامینیت ب ناڤێ سەروەرییا ئیراقێ و دەزگەهێن دەولەتی».
ب باوەرییا بابەكر زێباری، هەكە ئەو پڕۆژە قانوونە بهێتە دەربازكرن، دێ قەیرانەكا مەزن ل ئیراقێ دروست بیت.
ئەڤە د دەمەكیدایە كو ئەمریكا زێدەتر ژجارەكێ ب فەرمی دژایەتییا خوە بۆ دەربازكرنا پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی دیاركریە و هندەك ژ ژێدەران ژی باس ل وێ چەندێ دەن كو ئەمریكا گەفە وێ ئێكێ كریە هەكە ئەو پڕۆژە قانوونە بهێتە دەربازكرن، دێ سزایان ل سەر ئیراقێ یان دەزگەه و كەسایەتیێن ئیراقی سەپینیت. بەلێ د بەرامبەر دا ل رۆژا ئێكشەمبی 17/8/2025، هادی عامری، فەرماندێ میلیشیا بەدر راگەهاند كو دێ ب جلكێن حەشدا شەعبیڤە چنە دناڤ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێدا و پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی دەرباز كەن.
پیشتر هاتبوو راگەهاند كو ئەگەرێ دلگرانییا ئەمریكا ژ پڕۆژە قانوونا حەشدا شەعبی بۆ وێ چەندێ دزڤریت كو ئەو پڕۆژە قانوونە دێ بیتە ئەگەرێ ب هێزبوونا هەژموونا ئیرانێ و میلیشیێن سەر ب ئیرانێڤە، ژ بلی وێ چەندێ دەستەیا حەشدا شەعبی ژی دكەت دەستەیەكا هەڤشێوەیێ وەزارەتا بەرگرییا ئیراقێ.

جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: ئومێد هەیە ل كۆمبوونا سێشەمبی 19/8/2025 جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ بڕیارێ ل سەر هانرتنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ بدەت.
شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گوت» پەترۆل ئاستەنگ بوو ل پیشبەری كێشەیا مووچەی، بەلێ ئەو دۆسێیە هاتە چارەسەركرن و نوكە هاتە داخستن و ب هنارتنا پەترۆلی، راستەوخوە دێ مووچە هێتە خەرجكرن.
سەبارەت مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ یێن هەردو مەهێن شەش و حەفت یێن ئەڤسالە، شاخەوان عەبدوللای گوت» ئەو دو مووچە ژی دێ هێنە خەرجكرن».
جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ باسێ كێشەیەكا دی یا مووچەی كر، ئەوژی داهاتێ ناڤخوەیە، سەبارەت وێ چەندێ گوت» ئەوژی هاتە چارەسەركرن».
شاخەوان عەبدوللای باسێ كۆمبوونەكا بەری چەند رۆژان ل گەل محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ كر و گوت» سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ باس ل وێ چەندێ كر ئەو پێنگاڤێن ب لەز یێن هەرێما كوردستانێ و ئەو پێشڤەچوونێن هەین، ەكریە مە ئومێد هەبیت ل چەند رۆژێن داهاتی كێشەیا مووچەی چارەسەر ببیت».
ل رۆژا 13 ڤێ مەهێ، وەزارەتا سامانێن سروشتی ل هەرێما كوردستانێ راگەهاندبوو» ل گەل وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ ل سەر هنارتنا پەترۆلی رێككەفتین و 50 هزار بەرمیل دێ بۆ بكارئینانا ناڤخوەیی بیت. كۆنووسا رێككەفتنێ ژ ئالیێ 23 كەسایەتیێن شاندێن هەردو ئالییان هاتبوو ئیمزاكرن كو 17 ژ وان ئەندامێن شاندێ وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ بوون».

حوكمەتا ئیراقێ بزاڤێن خوە بۆ دیاركرنا دووماهی خالا رێكا گەشەپێدانێ چڕكریە. پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ ژی دبێژیت: لژنەیا دانوستاندكارا هەڤپشك ل گەل هەرێما كوردستانێ هەیە بۆ دیاركرنا وێ خالێ ل سنۆرێ توركیا.
باسم عەوادی، پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا راگەهاند» هەرێما كوردستانێ پشكەكا رەسەنە ژ ئیراقێ، لەوما لژنەیا دانوستاندكار د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هاتیە پێكئینان، بۆ رێككەفتنێ ل سەر دووماهی خالا پێكڤەگرێدانا رێكا گەشەپێدانێ ب توركیا».
پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ گوت ژی» گەشبینین بۆ گەهشت ب رێككەفتنێ ل دۆر دووماهی خالا پڕۆژەی، كو بابەتەكێ تەكنیكییە و گرێدایە ب رێڕەوی، تێچووی، دابینكرنا هێلێن شەمەندەفەرێ و پێدڤیێن تەكنیكی یێن دی».
بەری چەند رۆژان محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ سەرۆكایەتییا كۆمبوونەكێ ل گەل لژنەیا تایبەت یا پڕۆژەیێ رێكا گەشەپێدانێ كربوو.
ب گۆڕەی بەیاننامەیەكا نڤیسینگەها سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ، ئێك ژ ئارمانجێن كۆمبوونێ، دەستپێكرنا پرۆسەیا نووژەنكرنا هێلا ئاسنی فاو بۆ پێشابیرێ بوو.
پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ رۆهنكر ژی» مەبەست ژ هێلا ئاسنی فاو – پێشابیر، هەموو هێلێن شەمەندەفەرێ ل ئیراقێ، بەلێ هندەك ژ هێلان دێ هێنە نووژەنكرن و هندەك هێل ژی بۆ دەرڤەی باژێران دێ هێنە ڤەگوهاستن».
دیاركر ژی» چەند پشكەكێن نوو ژ هێلا شەمەندەفەرێ ل بەندەریچ فاو تاكو دووماهی خالا هێلێ ل بەسرە دێ هێنە دروستكرن، هێلەكا نوو یا شەمەندەفەرێ ژی ل دووماهی خال ل رەبیعە بۆ خالا پێكڤە گرێدانێ ل سەر سنۆرێ ئیراقێ و توركیا دێ هێتە دروستكرن».
درێژییا رێكا گەشەپێدانێ هزار و 200 كیلۆمەترە پێكدهێت ژ هێلێن ڤەگوهاستنا كەلوپەلان، گەشتیاران و هێلا ئاسنی، ل بەندەرێ فاو ل پارێزگەها بەسرا ڤەدگریت هەتا ناڤ ئاخا توركیا. خەرجییا پڕۆژەی ب 17 ملیار دۆلاران هاتیە خەملاندن، شوان 10،5 بۆ كڕینا شەمەندەفەرێن كارەبایی یێن مۆدێرن و 6،5 ملیار دۆلار بۆ درێژكرنا هێلا ئاسنێ دێ هێتە تەرخانكرن، قۆناغا ئێكێ ژ پڕۆژەی ل سالا 2028 دێ تمام بیت، قۆناغا دووماهیێ ل سالا 2050 دێ تمام بیت.

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

بەرپرسێ پەیوەندیێن دەرڤە یێن پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: وەزارەتا كارەبا ئیراقێ د وارێ بەرهەمئینانا كارەبێدا ژئالیێ كەرتێ تایبەتڤە مفای ژ ئەزموونا وەزارەتا كارەبا هەرێما كوردستانێ وەردگریت و دشێت نوكە ژی د وارێ بەلاڤكرن و رێكخستنا بهایدا مفای ژ ئەزموونا هەرێما كوردستانێ و پڕۆژەیێ (روناهی) وەرگریت.
هوشیار سیوەیلی، بەرپرسێ پەیوەندیێن دەرڤە یێن پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرو) گوت» ل سالا 2006 وەزیرێ وی دەمی یێ كارەبا ئیراقێ (ئەیهەم سامەڕائی) گرێبەستا وەستگەها بەرهەمئینانا كارەبا هەولێرێ دگەل كۆمپانییا (ماس گڵۆبال) كو وی دەمی (ماس جۆردەن) بوو ئیمزا كر، پشتی دەمەكێ كورت، كەریم وەحید بوو وەزیر و گرێبەست هەلوەشاندەڤە، بزاڤێن كۆمپانیێ و یێن مە ژی بۆ بەردەوامبوونا پڕۆژەی د بێ مفا بوون، وەزیرێ كارەبا وی دەمی یێ ئیراقێ د وێ باوەریێدا بوو كو كەرتێ تایبەت د وارێ بەرهەمئینانا كارەبێدا سەركەفتی نابیت، پشتی سەركەفتنا وێ ئەزموونێ و دانانا سێ وەستگەهێن هەولێرێ و سلێمانیێ و دهۆكێ، حوكمەتا ئیراقێ هانا خوە بۆ هەمان وەبەرهێنەر بر دا ئەزموونا هەرێما كوردستانێ ل دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ دووبارە بكەتەڤە ، لەوما هەكە د وی واری دا مفای ژ ئەزموونا هەرێمێ وەرگرتبیت، دشێن مفای ژ پڕۆژەیێ (روناهی) ژی وەرگرن ب رێكا دانانا پێڤەرێن زیرەك و رێكخستنا بهای».
بەرپرسێ پەیوەندییێن دەرەڤە یێن پارتی ئاشكرا كر» وەزیرێ كارەبا ئیراقێ بەری نوكە راگەهاند بوو، ئاستێ بەرهەمئینانێ ل ئیراقێ گەهشتیە 28 هزار مێگاواتان، ل دووڤ ئامارێن بانكا نێڤدەولەتی، 59% ژ ڤێ رێژەیێ بلند دبیت یان ب هەروە دچیت، ئەڤە كێشەیەكا مەزنە و كێشەیەكا دی نزمییا بهایێ كارەبێیە، لەورا ب مفا وەرگرتن ژ شێوازێ بجهئینانا پڕۆژەیێ (روناهی) دشیاندایە هەتا ئاستەكێ باش ئەڤ هەردوو كێشە بهێنە چارەسەركرن، لێ زێدەكرنا بهای پێدڤی ب ئیرادەیەكا سیاسی هەیە، بەلێ ئەو ئیرادە ل دەڤ ئیراقێ نینە».

ب هەلكەفتا سالڤەگەڕا 79 یا دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستان سیاسەتمەدار و كەسایەتیێن ئیراقی ئەو هەلكەفتە ل سەرۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان پیرۆز كر.
د پەیاما محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ هاتیە: پارتی دیموكراتی كوردستان رۆلێ بنەڕەتی مل ب ملێ هێو و ئالیێن دی، هەبوو د روو ب رووبوونا دیكتاتۆریەتێدا و پشكداری د ئاڤاكرنا ئیراقەكا نوو و دیموكراسیدا كریە.
د پەیاما پیرۆزباهییا بافل تالەبانی، سەرۆكێ ئێكەتی نیشتمانی كوردستان بۆ سەرۆك بارزانی دووپاتی ل گرنگییا هەماهەنگیێ و تەباییێ د ناڤبەرا پارتی دیموكراتی كوردستان و ئێكەتی نیشتمانی كوردستاندا و هەموو هێز و ئالیێن سیاسی یێن دی یێن كوردستانی كر.
دیاركریە ژی، ئەڤ هەماهەنگییە پێخەمەت پێكڤە كاركرنێ و راپەراندنا ئەركێن نیشتمانی و چارەنڤیسساز و ب هێزتركرنا قەوارەیێ مە و باشتركرنا ژیانا خەلكێ مە یێ خوەشتڤی.
مەمحموود مەشهدانی، سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ د پەیاما خوە یا پیرۆزباهیێدا گوت» دامەزراندنا پارتی ب رێبەرییا بارزانیێ نەمر، وەستگەهەكا دیرۆكی یا گرنگە د كاروانێ خەباتا نیشتمانیدا».
گوت ژی» پارتی خزمەتا ئاسایش و گەشەپێدانا ئیراقێ كریە».
عەمار حەكیم، سەرۆكێ رەوتێ حیكمە یێ نیشتمانی د پەیاما خوە دا دبێژیت» هەلوەستێن پارتی دیموكراتی كوردستان د پشتەڤانیكرنا دیموكراسییەتێدا بلند د هەلسەنگینین «.
هەروەسا هەر ئێك ژ قاسم ئەلئەعرەجی، شیرەتكارێ ئاسایشا نیشتمانییا ئیراقی و ئاراس حەبیب كەریم، ئەمیندارێ گشتیێ كۆنگرەیێ نیشتمانیێ ئیراقێ و خەمیس خەنجەر، سەرۆكێ هەڤپەیمانییا سیادە و عەبدولقادر بازرگان، سەرۆكێ حزبا چاكسازییا توركمانی و حەفت حزب و ئالیێن سیاسی یێن مەسیحی ئەوێن د چارچۆڤەیێ هەڤپەیمانییا كریستیانان ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ دا پیرۆزباهیێن گەرم ئاراستەی سەرۆك بارزانی كرن ب هەلكەفتا سالڤەگەڕا 79 یا دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستان.

وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ راگەهاند: هەولێر و بەغدا یێن گەهشتینە رێككەفتنەكا دەمكی ل دۆر رادەستكرنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ. دوپاتكر ژی، ب گۆڕەی قانوونێ و دەستووری، بۆ داگەها فیدرالی نینە دەستێوەردانێ د كاروبارێن ناڤخوەیی یێن هەرێمێدا بكەت.
فوئاد حسێن، وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ و ئەندامێ مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان د چاڤپێكەفتنەكێدا ل گەل كەنالێ (شەمس) باس ل هەڤبەندیێن هەولێرێ و بەغدایێ، كێشەیا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێمێ، رادەستكرنا پەترۆلی و داهاتێ ناڤخوە، رەوشا ئیراقێ و چەند پرسەكێن دی كر.
كێشەیا مووچەی، رادەستكرنا پەترۆلێ و داهاتێ ناڤخوە
سەبارەت داخوازییا بەغدا بۆ رادەستكرنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ، وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ ئاماژە كر» بابەتێ رادەستكرنا پەترۆلی و گرێدانا وی ب مووچەیڤە تنێ یا ئەڤرۆ نینە. پڕۆژەقانوونا بودجەی كو ل سەردەمێ سەرۆك وەزیرێن بەرێ حەیدر عەبادی هاتیە بەرهەڤكرن و ئەز بوومە وەزیرێ دارایی، ل وی دەمی ژی دا پڕۆژە هاتە پەسەندكرن و تێدا هاتبوو دیاركرن دڤێت هەرێم پەترۆلێ رادەست بكەت و حوكمەتا فیدرالی ژی قەرەبوویا فەرمانبەران بدەت. ئانكو گرێدانا پەترۆلێ ب مووچەیڤە هەردەم د قانوونێن تایبەتدا هەبوویە، ب تایبەتی قانوونا بودجەی، ئەڤجا چ ئەڤ قانوونە بیت یان قانوونێن پێشتر».
فوئاد حسێنی دیاركر ژی» نوكە تێكگەهشتنەكا رۆهن هەیە بۆ گەهشتنێ ب چارەسەرییەكێ بۆ بابەتێ رادەستكرنا پەترۆلێ.. چارەسەری دەمكییە. ئەڤ چارەسەرییە هەتا دووماهییا سالێیە، ئانكو چارەسەرییەكە هەتا دووماهییا ئەڤسالە و پشتبەستنێ ب دو ژێدەرێن قانوونی دكەت: قانوونا بودجەیا نوكە و بڕیارێن دادگەها فیدرالی. ئانكو ل سالا داهاتی دڤێت ب شێوەیەكی دی بهێتە چارەسەركرن». ل دۆر رادەستكرنا داهاتێ نە پەترۆلی ژی، گوت» ل ڤێرێ تێگەهشتنەكا شاش هەیە كو دزڤریت بۆ دەستووری و قانوونان. ل بەغدا تێگەهشتن ئەوە كو دڤێت هەموو داهات بۆ حوكمەتا فیدرالی بزڤرن، ئەڤە ژی ئەوە كو باس لێ دهێتە كگرن. ل هەرێمێ ژی تێگەهشتنەك هەیە كو داهاتێ ناڤخوەیی هەیە كو یێ هەرێمێیە و داهاتێ دی ژی هەیە كو یێ حوكمەتا فیدرالییە. دڤێت ڤێ پرسە ب شێوەیەكێ دەمكی چارەسەر بكەین و بزاڤێ دكەین دە چارچۆڤەیەكێ قانوونیدا چارەسەر بكەین».
نابیت دادگەها فیدرالی دەستێوەردانێ د كاروبارێن هەرێمێدا بكەت
فوئاد حسێن ب پێدڤی دزانیت « ل قانوونا بودجەی یا داهاتیدا تەرخانكرنەك بۆ هەرێما كوردستانێ هەبیت. نابیت د سیستەمێ فیدرالیدا حوكمەتا فیدرالی دەستێوەردانێ بكەت كیش فەرمانبەر مووچەی وەردگریت و ناڤی وی یێ سییانی چیە. ئەڤە كارێ حوكمەتا هەرێمێیە. دەستێوەردانا ئاشكرا دڤی بابەتیدا راست نینە. من رێز هەیە بۆ بڕیارێن دادگەها فیدرالی كو ل دۆر ڤێ چەندێ دەرچوون، كو ژ ئەنجامێ ململانێیا كورد- كورد بوو. ئەڤ ململانێیە هاتە ڤەگوهاستن بۆ بەغدا و دادگەها فیدرالی، دادگەها فیدرالی ژی ئەڤ بڕیارە دەركر، بەلێ ژ روویێ دەستووری و قانوونیڤە، د راستیدا حوكمەتا فیدرالی پشكا هەرێمێ رادەستی حوكمەتا هەرێمێ دكەت و حوكمەتا هەرێمێ بەرپرسە ژ ڤێ چەندێ».
دوپاتكر ژی» دڤێت ل سالا داهاتی ل گەل دەركرنا قانوونا بودجەیا نوو دا بگەهینە ڤێ خالێ و دیار بكەین و حوكمەتا هەرێمێ ل پێشبەری خەلكێ خوەدا بەرپرسە. چونكە حوكمەتا هەرێمێ پەرلەمان هەیە، دەستهەلات هەیە، دەستهەلاتا دەستووری هەیە كو نابیت بهێتە بنپێكرن. لەوما ئەڤە دێ هێتە چارەسەركرن».
ل بەغدا رۆژانە رەفتارێ ل گەل مەركەزییەتێ دكەم
ل دۆر سیستەمێ فیدرالی ل ئیراقێ، فوئاد حسێن دبێژیت» گەلێ كورد پێخەمەت دیموكراسیێ خەبات كریە، چونكە چارەسەری پرسا كوردی ب رێكا دیموكراسیێ دبینیت. دیموكراسی دەلیڤەیێ پەیدا دكەت، هەروەسا دیموكراسی ب رامانا هەڤپشكیێ دهێت، دیموكراسی ژی ب رامانا هەبوونا تە دهێت د دروستكرنا بڕیارێدا.تێگەهشتنا بنەرەتییا كوردان كاركرنە ژ پێخەمەت دیموكراسیێ. كورد هەردەم ژ پێخەمەت لامەركەزییەتێ خەبات كریە، ئانكو لامەركەزییەت، ئەڤجا چ جوگرافی بیت یان د دروستكرنا بڕیارێدا یان د هزركرنێ و فرەهیێدا بیت. ئەڤە ژی گەهشتە ئەنجامێ ئەرێنی، كو ب رێكا دەستووری فیدرالییەت هاتە چەسپاندن. فیدرالییەت د واقعدا ب وێ رامانێیە كو سیستەمێ ئیراقێ دڤێت سیستەمەكێ فیدرالی بیت، ب رامانا دابەشكرنا دەستهەلاتێ و سامانی د ناڤبەرا ناڤەندێ و هەرێماندا».
وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ باس ل وێ چەندێ ژی كر» ئەز ل بەغدا رۆژانە رەفتارێ ل گەل مەركەزییەتێ دكەم. ئەو كەلتوورە ل بەغدایێ هەی كەلتوورەكێ مەركەزییە، ئەز باسێ كەلتووری دكەم نەك كەسان. قانوون ژی مەركەزینە، ل ڤێری ژی كێشەیا مەزن دبینین. كورد د شرۆڤەیێن خوە دا پشتبەستنێ ب دەستووری و د دەستووریدا ژی فیدرالی و لامەركەزییەت رۆهنە».
وی ئەندامێ مەكتەبا سیاسی یا پارتی ئەوژی بەرچاڤكر» ل بەغدا پشتبەستن ب قانوونان دهێتە كرن، دزانی بۆچی؟ چونكە د دەستووریدا زێدەتر ژ50 مادەیێن دەستووری هەنە كو پێدڤی ب وێ چەندێ نە ببنە قانوون. ژ ئەنجامێ دەرنەكرنا قانوونان بۆ ڤان مادەیان، كو ئەڤە ژی كێشەیا جڤاتا نوونەرانە، ڤالاتییەكا قانوونی دروست بوویە. دەمی ڤالاتییا قانوونی هەبیت، مادەیەكا دەستووری هەیە كو دبێژیت دەمێ ڤالاتییا قانوونی هەبیت بۆ مادەیەكا دەستووری، دڤێت بزڤرین بۆ قانوونێن كەڤن. قانوونێن كەڤن ژی هەموو مەركەزی نە و ژێدەرێن پترییا وان ژ هزرا حزبا بەعسە. ل ڤێرێ ناكۆكییە».
سەبارەت دانوستاندنێن بەری یێن هەڤپەیمانییا ئیدارەیا دەولەتێ بۆ پێكئینانا كابینەیا سودانی و چارەسەركرنا كێشەیێن هەلاویستی، فوئاد حسێن گوت» مە پێشنیاز كر كو چەندین مادەیێن سەرەكی د دەستووریدا بهێنە گوهۆڕین بۆ قانوونان. بۆ نموونە، مە قانوونا پەترۆلێ پێشنیازكر و ل رێككەفتنا سیاسی بۆ پێكئینانا ڤێ حوكمەتێ، مە گوت دڤێت قانوونا پەترۆلێ د دەمێ شەش مەهاندا بهێنە دەركرن، بەلێ نەهاتە دەركرن، نە تنێ ژ ئەگەرێ حوكمەتێ، بەلكو رەوشا جڤاتا نوونەران ژی كارەستبارە. مە پێشنیازا دەركرنا قانوونا جڤاتا فیدرالی كربوو. د راستیدا دەستوور دووپاتیێ ل وێ چەندێ دكەت كو جڤات هەنە، جڤاتا نوونەران و جڤاتا فیدرالی، جڤاتا فیدرالی ژی دێ بیتە جڤاتا سەرەكی بۆ هەرێم و پارێزگەهان، بەلێ نەهاتە دامەزراندن».
وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ هەر سەبارەت وێ چەندێ بەرچاڤكر» د راستیدا مە كێشە د وەرگێرانا دەستووری بۆ قانوونان هەیە. ئەز چارەسەریێ د وێ چەندێدا دبینم كو دڤێت د دەمێ داهاتیدا جڤاتا نوونەران دەست ب دەركرنا ڤان قانوونان بكەت، بەلێ دەركرنا ڤان قانوونان ژی پێدڤی ب كەلتوورەكێ دەستووری هەیە، كو مخابن كەلتوورێ دەستووری یێ كێمە و كەلتوورێ مەركەزی ل ئیراقێ یێ زالە».
ڤەكێشانا پارتی ژ بەغدا
ل دۆر ئەگەرێ ڤەكێشانا پارتی ژ پرۆسەیا سیاسی ل ئیراقێ ژ ئەگەرێ چارەسەرنەكرنا پرسا مووچەیێ فەرمانبەران، فوئاد حسێن گوت» بێگومان ئەز یێ د سەركردایەتییا پارتیدا، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی مە، ئەڤ پرسین كو سەرۆك مەسعود بارزانی ب ئاشكرایی باس لێ كرین، ل كۆمبوونێن مەكتەبا سیاسی دا ژی هاتنە باسكرن. ل وێری گەنگەشەیەكا رۆهن ل سەر ڤێ پرسێ هەیە و من ژی بۆچوونا خوە د چارچۆڤەیێ مەكتەبا سیاسیدا دەربڕیە. نەشێم بێژمە تە. ئەڤە تشتەكێ ناڤخوەییە و هەڤبەندی ب سەركردایەتییا پارتیڤە هەیە».

پەیڤدارێ پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: ل سەر بنەمایێن پێكئینانا كابینەیا نوو یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ رێككەفتین. دیاركر ژی كو خالا هەڤپشك ژی ئەوە چاوان قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ و ئەڤ دەستكەفتێن هەی بپارێزین.
مەحموود محەمەد، پەیڤدارێ پارتی دیموكراتی كوردستان د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گوت» ل سەر بنەمایێن پێكئینانا كابینەیا نوو یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل گەل ئێكەتی نیشتمانی كوردستان رێككەفتین، هەروەسا هندەك بابەتێن دی هەنە وەك بەلاڤكرنا پۆستان و پەرلەمانی و چەند تشتێن دی، كو گەنگەشەیەكا زۆر ل سەر هاتیە كرن و دبیت ل چەند رۆژێن داهاتیدا ب دووماهی بهێن».
ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» شێوازێ چاوانییا تێكگەهشتنا هەر ئالییەكی بۆ چاوانییت كارێ حوكمی دەم بۆ دڤیا، خالا هەڤپشك ژی ئەوە چاوان قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ و ئەڤ دەستكەفتێن هەین بپارێزین و روو ب روویێ ئاستەنگان ببین».
باس ل وێ چەندێ ژی كر» ئەم دو حزبێن جوداینە، دبیت ل هندەك بابەتان تێگەهشتنا مە وەكو ئێك نەبیت و جودا بیت، چونكە دبیت مە هزرێن جودا د شێوازێ حوكمڕانیێدا هەبن، هەروەسا هیچ خالەكا ناكۆكییا وەسا نینە ببیتە ئەگەرێ پێكنەئینانا حوكمەتێ».
هەلبژارتنێن خولا شەشێیا پەرلەمانێ كوردستانێ ل 20/10/2024 هاتبوونە ئەنجامدان، پارتی 39 كورسی و ئێكەتیێ 23 كورسی بدەستڤەئینابوون.

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

ئەندامەكێ مەكتەبا سیاسییا پارتی دیموكراتی كوردستان، دوپاتكر، دگەل ئێكەتی نیشتیمانی كوردستان رێككەفتینە د مەها ئیلۆنا داهاتیدا، خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ دەست ب كارێن خوە بكەت.
عەلی حسێن، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی و بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارێزگەها سلێمانی وهەلەبجە و راپەڕین یا پارتی، ل دۆر دووماهی ئەنجامێن كۆمبوونا د ناڤبەرا پارتی و ئێكەتیێدا و هەڤبەندیێن د ناڤبەرا هەر دو حوكمەتێن هەرێمێ و ئیراقێدا بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت»د دووماهی كۆمبوونا د ناڤبەرا هەردو شاندێن دانوستاندكار یێن پارتی و ئێكەتیێدا، هەر دو ئالی گەهشتینە وێ بڕیارێ، كو د مەها ئیلونا ئەڤسالەدا، خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ دەست ب كارێن خوە یێن ئاسایی و قانوونی بكەت، كو ئەڤە ژی پێنگاڤەكا ئەرێنییە، بۆ ڤێ مەبەستێ ژی پارتی ل گەل ئێكەتیێ پێنگاڤێن باش د پرسا پێكئینانا حوكمەتێدا هاڤێتینە، كو بزاڤێن هەردو ئالییان بۆ وێ چەندێ نە بەری هەڵبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، كابینەیا دەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بهێتە پێكئینان».
دەربارەی رێككەفتنا د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدایێ دا، عەلی حسێن ئاشكرا كر،» پترییا چەمكێن ئیدارییێن دەولەتا ئیراقێ د رێڤەبرنێدا د لاوازن و ب مخابنی ڤە هێشتا بەغدا یا بەردەوامە ل سەر دروستكرنا بەهانەیێن بێ بنەما ل سەر هەرێما كوردستانێ و پێگیری ڕێككەفتنان نابیت و بەردەوام كاری بۆ بڕینا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێمێ دكەت كو ئەڤە ژی تاوانە، هەرچەندە د ڤێ قوناغێدا رێككەفتن ل سەر هندەك پرسان هاتیە كرن و ئیراقێ رازیبوون ل سەر هنارتنا مووچەیێ مەها شەش یا فەرمانبەرێن كوردستانێ دایە».
سەبارەت ب پێكئینانا حوكمەتا بهێت یا ئیراقێ گوت» بۆ وێ مەرەمێ پارتی دێ ل گەل وی ئالی رێككەفتنێ كەت بۆ پێكینانا حوكمەتێ، كو پێگیری دەستووری بیت و پرسگرێكان ب رێكا ڤی دەستووری چارەسەر بكەت یێ خەلكێ ئیراقێ دەنگ بۆ دای ، پارتی هێشتا جهێ باوەرییا خەلكێ هەرێمێ یە، لەوما پارتی هەردەم بهێزتر دبیت و پارتی بەرگریكارەكا سەرەكییە د داخوازكرن و پاراستنا مافێن خەلكێ كوردستانێ لەوما پارتی هەر گاڤەكا رێكەفتنەكێ ئەنجام بدەت بۆ مەبەستا خزمەتكرنا گەلێ كوردستانێیە چونكو خزمەتكرنا وان ب ئەرك دزانیت».