سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دلگرانییا خوە ل دۆر بكارئینانا مووچەیێ فەرمانبەر و خانەنشینێن هەرێما كوردستانێ دیاركر كو بووینە كارتەكا سیاسی د ناكۆكیێن دناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا. هەروەسا دیاركر، ل دووڤ قانوون و دەستوورێ ئیراقێ، مافێ فەرمانبەرایە بێی گیرۆبوون مووچەیێ خوە وەربگرن.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د چاڤپێكەفتنەكێدا ل گەل كەنالێ (الشرق نیوز) كو پۆختەیەك ژێ هاتیە بەلاڤكرن، دوپاتی ل وێ چەندێ كر» مافێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێیە ب گۆڕەی قانوون و دەستوورێ ئیراقێ مووچەیێ خوە ل دەمێ خوە بێی هیچ گیرۆبوون و كێشەیەكێ وەربگرن».
هەڤدەم مەسرور بارزانی دلتەنگییا خوە دیاركر ژ وێ چەندێ كو پرسا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ وەكو كارتەكا سیاسی هاتیە بكارئینان, دبێژیت ژی: ئەڤە كارەكێ قەبوولكری نینە، چونكە هەتا دادگەها فیدرالی ژی بڕیار ل دۆر مووچەی دایە و دوپاتی ل وێ چەندێ كریە كو نابیت ببیتە پشكەك ژ ململانێیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د وێ چاڤپێكەفتنێدا گوت ژی» سەرەرای وێ چەندێ قانوون، دەستوور و دادگەها فیدرالی ژی پشتەڤانی ل هنارتنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ دكەن، بەلێ مووچەیێ هەڤوەلاتیێن هەرێما كوردستانێ دەمێ سێ مەهان گیرۆبوو و بەری چەند رۆژان، تنێ مووچەیێ مەها پێنج ژ ئالیێ بەغدایێ ڤە هاتە مەزاختن».
مەسرور بارزانی ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» وەزارەتا داراییا فیدرال هاتیە د ناڤ هووردەكاریێن موچە و بودجەیا هەرێما كوردستانێ، ئەڤە ژی بنپێكرنا دەستوورێ ئیراقێ و مافێن دەستووری یێن هەرێما كوردستانێیە».
مەسرور بارزانی دوپاتی ژی ل وێ چەندێ كر» چارەسەرییا دەستووری یا ڤێ پرسێ، رێككەفتنە د ناڤبەرا بەغدایێ و هەولێرێ ل سەر پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ ژ بودجەیا گشتییا داهاتییا ئیراقێ».
رۆهنكر ژی» د بەرهەڤین ل گەل بەغدایێ دانوستاندنان بكەین سەبارە قانوونا نوو یا پەترۆلێ».
هەروەسا دیاركر» هەولێر بزاڤێ دكەت ل گەل بەغدایێ یا هاریكار و هەماهەنگ بیت بۆ هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل دۆر هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ، گوت» حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و دەزگەهێن وێ یێن ئەمنی دزانن چ ئالییەك ل پشت وان هێرشایە، بەلێ ب باشی دزانن چاڤەڕێ ئەنجامێن ڤەكۆلینێن ئالیێن پەیوەندیدار بكەن».
هەروەسا باس ل وێ چەندێ ژی كر» حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ب پشتڕاستیڤە ل دۆر ڤێ چەندێ ل گەل هێزێن هەڤپەیمانییا نێڤدەولەتی و حوكمەتا فیدرالی د هەماهەنگیێدایە».
سەبارەت ئالۆزیێن دەڤەرێ ژی، مەسرور بارزانی دوپاتكر» هەر ئالۆزییەكا ئەمنی ل دەڤەرێ، دێ كاریگەری و دەرئەنجامێن نەرێنی ل سەر هەموویان هەبیت».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سەبارەت هەڤبەندیێن هەرێما كوردستانێ و سعودیێ و ئیرانێ راگەهاند» هەڤبەندی ل گەل ریاز گەلەك د باشن و د دیرۆكی نە، هەڤدەم هەولێر رێزێ ل هەڤبەندیێن خوە ل گەل تەهرانێ و وەلاتێن دەوروبەر دگریت و ناخوازیت ببیتە گەف ل سەر هیچ وەلاتەكێ دەوروبەر و هەڤدەم پشكەك ژی نەبوویە ژ كێشەیێن د ناڤبەرا ئیرانێ و ئیسرائیلێدا».
ل دۆر سووریێ ژی، گوت» پێدڤییە دیمەشق دەرگەهی ب روویێ كوردانڤە ڤەكەت و داخوازیێن كوردێن سووریێ بجهبینیت».

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

ئەندامێ لژنەیا پەترۆل و غازێ ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان، د.سەباح سوبحی سەبارەت ب رێككەفتنێن د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدایێ دا ل دۆر مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ و هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ ب رێكا كۆمپانییا (سۆمۆ) بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» لژنەیەك بۆ هەلسەنگاندن و خەملاندنا وان زیانێن بەر ب زەڤییێن پترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ كەفتین هاتیە پێكئینان و وەكوئەركێ دەستپێكی كارێن خوە یێن ئەنجامداین، بەلێ وان پێتڤی ب راپۆرتەكێیە تاكو بزانن هەر زەڤییەكا پەترۆلی چەند زیان بەركەفتینە و كەنگی دێ شێن دوبارە دەست ب هنارتنا پەترۆلێ ل ڤان زەڤییان ب ئاسایی كەن ،
لەوما وەك دەستپێك پێزانین ب وەزیرێ پەترۆلا ئیراقێ گەهاندینە و وی ژی راپۆرتا خوە رادەستی ئالیێن پەیوەندیدار كریە، د ڤێ قوناغێدا بەرهەمئینانا پەترۆلێ ل هەرێمێ ژبەر هێرشێن درۆنی 81 هزار بەرمیلێن پەترۆلێنە رۆژانە و یێن دی ژی هەتا چێكرن و سەخبێركرنا ئامیرەیێن كو زیان گەهشتینێ كێمبوویە كو پترییا زیانان ژی بەر ب كارێن كۆمپانیا (دی ئێن ئۆ) كەفتینە ، لەوما بۆ هەر زەڤییەكا پەترۆلی ژڤانەك هاتیە دیاركرن، هەتا كێشەیێن هەین بهێنە چارەسەركرن چونكو وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ داخوازكریە دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ ژ 100 هزار بەرمیلان د رۆژەكێدا كێمتر نەبیت بۆ هنارتنا ژ دەرڤە ، ژ بەركو ترباین و ئامیرەیێن پەترۆلێ نەشێن كێمتر ژ ڤێ رێژێ كار پێ بهێتە كرن ، چونكو مەزاختیێن وێ دێ زێدەتر بن ژ قازانج و مفایێن وێ ، لەوما د نوكەدا لژنەیێن وان كار ل سەر ڤێ پرسێ دكەن».
د. سەباح سوبحی زێدەترگوت» ل دووڤ وێ رێككەفتنا دناڤبەرا هەرێمێ و ئیراقێدا هاتیە كرن پێدڤییە هەرێم رۆژانە 230 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ رادەستی وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ بكەت و د نوكەدا وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ ب خوە بەرپرسە ژ ڤێ پرسێ ، لەوما ب لەز كارێ چێكرنەڤەیا وان زەڤییێن پەترۆلی دكەت یێن زیان پێگەهشتی ، نەخاسمە ل وان چار زەڤییێن سەرەكی یێن رێژەیا هنارتنا وان 180 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ بوو د رۆژەكێدا ، تاكو دەست ب هنارتنا پەترۆلێ ل وان زەڤییێن هەرێمێ بكەت».
ناڤبری ئاشكرا ژی كر»بەری نوكە هاتبوو راگەهاندن كو پێدڤییە پەترۆل بهێتە هنارتن، پاشی دێ مووچە بۆ هەرێمێ هێتە هنارتن، بەلێ پشتی دانوستاندنان، بۆ ئالیێ ئیراقی رۆهن بوو زیان بەر ب پەترۆلا هەرێما كوردستانێ كەفتینە، هەروەسا چارچووڤەیێ هەماهنگییێ ژی یێ گەهشتییە ڤێ باوەریێ ب رێكا راپۆرتێن لژنەیێن هاتینە پێكئینان ژئالیێ وەزارەتێن پەیوەندیدارێن ئیراقێڤە و گوت»هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ بۆ دەرڤە و پاشكەفتنا ژڤانێ هنارتنا پەترۆلێ ژی نابیتە رێگر ل سەر نە هنارتنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ ، هەر ژبەر چارەسەركرنا هەبوونا هەر گومانەكێ ل سەر پرسا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ د نوكەدا چار شاندێن هەرێمێ بۆ دانوستاندنان و دووڤچوونا پرسان ل بەغدانە و لژنەیێن بەغدایێ ژی ل هەرێمێ هەنە بۆ دووڤچوونا چارەسەركرنا وان زیانێن ب زەڤییێن پەترۆلێ یێن هەرێمێ كەفتین، و دهێتە پێشبینیكرن ل دەستپێكا حەفتییا بهێت ، دەست ب هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ ب رێژەیەكا دیاركری بهێتە كرن و ل ناڤەراستا حەفتییا بهێت ژی بڕیار ل دۆر مووچەیێ مەها شەش یێ فەرمانبەرێن هەرێمێ بهێتە دان».
وی ئەندامێ لژنەیا پەترۆل و غازێ ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دیاركر» چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ ژی د وێ چەندێ گەهشتییە، لژنەیا وان ژی تشت یێن رۆهنكرین، وەزارەتا پەترۆلێ ژی پێزانین یێن هەین، لەوما گیرۆروونا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ نابیتە رێگر ل هنارتنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێمێ».

شارەزایەكێ وارێ پەترۆلێ و گرێبەستێن پەترۆلی ل بریتانیا راگەهاند: چارەنڤیسێ پەترۆلا هەرێما كوردستانێ دێ پەیوەندی ب وێ دەلیڤەیا نوو هەبیت د ناڤبەرا توركیا و ئیراقێدا ل سەر هنارتنا پەترۆلی ب شێوازەكێ نوو.
دلشاد موانی، شارەزایێ وارێ پەترۆلێ و گرێبەستێن پەترۆلی ل بریتانیا د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گوت» ب دیتنا من ئیراق و توركیا و هەرێما كوردستانێ پێدڤی ب رێككەفتنەكا سێكوەشەیی هەیە، گەلەك گرنگە نوكە ئەو جۆرە گرێبەستە بهێتە ئیمزاكرن، هەكە توركیا گوهدارییا خواستا كوردستانێ بكەت، دەمەكی خواستا كوردستانێ د وێ گرێبەستا نوو دا ل بەرچاڤ بهێتە وەرگرتن، د شیاندایە دوبارە كوردستانێ پێنگاڤان ب هاڤێژیتبۆ دوبارە هنارتنا پەترۆلا خوە ب شێوەیێ كەڤن، هەكە ئەڤە ژی روو نەدەت دێ مافێن وێ د پاراستی بن، هەكە ب رێكا (سۆمۆ) پەترۆلا خوە ب هنێریت ئەڤە ژی گرفتەكا مەزن نینە، بەلێ ب مەرجەكی فرۆشتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا سۆمۆ بچیتە سەر ئەكاونتەكی كو (هەژمارا حیسابی یا پشتڕاست هەبیت)، هەكە ئەڤە روو بدەت وی دەمی كوردستانێ دشێت بەردەوامیێ بدەتە فرۆشتنا پەترۆلا خوە ب رێكا سۆمۆ، چونكە وی دەمی دێ كوردستان یا پاراستی بیت و ب رێكا قانوونەكا نێڤدەولەتی دێ هێتە گرەنتیكرن و ئەو هەژمارە دێ هێتە ڤەكرن و ب گۆڕەی قانوونەكا دەرڤەی ئیراقێ دێ رەفتارێ كەت، چونكە ئەوا ل ئیراقێ هەی قانوون نینە، تنێ میزاجا حزب و دەولەتا كوور رۆل هەیە، ئەوا هەی دادگەها فیدرالییە كو ئەڤە ژی بڕیارا سیاسییە، ل سالا 2022 دبێژیت هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا خورمەلە یا قانوونی نینە، د دەمەكیدا وەسا نینە، چونكە ل شەڕێ داعشێ پەترۆلا هەرێما كوردستانێ و كەركووكێ د وێ بۆرییێدا چوویە و بوویە گرەنتییا بلندبوونا داهاتێ گشتیێ ئیراقێ».
زێدەتر گوت» د هەمان دەمدا دەستوورێ ئیراقێ یێ ئێكلاكەر نینە، كو بشێت گرفتێن ناڤخوەیی ل ئیراقێ چارەسەر بكەت، لەوما هەكە هەموو داهاتێ پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا سۆمۆ بهێتە فرۆتن و پێشتر بچیتە سەر حیسابەكا پشتڕاستكری و ل بن سیبەر و هەژموونا دەرڤەی دەستوورێ ئیراقێ بهێتە بڕێڤەبرن و ل دەمێ خوە داهاتێ وێ بۆ بزڤریت، وی دەمی دێ باش بیت و د شیاندایە ب رێكا سۆمۆی بهێتە فرۆتن».

بسپۆرەكێ وارێ هەڤبەندیێن نێڤدەولەتی باس ل پرسا ب دووماهی هاتنا رێككەفتنا پەترۆلی د ناڤبەرا ئیراقێ و توركیا دكەت كو ل سالا 1973 هاتبوو ئیمزاكرن.
سامان شالی، بسپۆرێ هەڤبەندیێن نێڤدەولەتی گوت» ئەڤ رێككەفتنە ل سالا 1973 هاتبوو ئەنجامدان و ل سالا 1976 بۆری هاتبوونە ڤەكرن و بۆ دەمێ 50 سالان هاتبوو كرن، بەلێ نوكە رەوش یێ هاتیە گوهۆڕین، دبیت توركیا داخوازا گرێبەستەكا نوو بكەت، جاران هەر بەرمیلەكا پەترۆلێ ب دۆلارەك و 18 سەنتان د چوو و نوكە داخوازا زێدەتر دكەت، چونكە ئەو بۆرییە یا توركیا ب خوەیە. ب رێتكرنا ڤێ رێككەفتنێ، توركیا هیچ پێگیرییەك ب ئیراقێڤە نامینیت، وی دەمی هەكە پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب بۆرییا توركیا را ببۆریت، كێشەیا دادگەهێ بۆ توركیا دروست نابیت، هەرێما كوردستانێ دشێت مفای ژ ڤێ چەندێ ببینیت».
وی بسپۆرێ هەڤبەندیێن نێڤدەولەتی گوت ژی» ئارمانجا هێرشان ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ ئەوبوو كۆمپانییان ب مەرجێن وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ رازی بكەن، دیاركربوو هەكە نەهێنە ژێربارێ مە ئەو 10 ملیار دۆلارێن ل ژێرخانەیا وزەیێ ل هەرێما كوردستانێ دێ كەینە ئارمانج، هەروەسا ئارمانجا دوویێ فشار بوو ل سەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ تاكو رازی ببیت ب مەرجێن بەغدایێ، ب ڤێ چەندێ زیانەكا مەزن ل كوردستانێ و ئیراقێ ژی دا».
سامان شالی پتر گوت» هەكە توركیا وێ رێككەفتنێنوو نەكەت كو ل مەها حەف یا سالا داهاتی پێگیری نامینیت، وی دەمی كورد دشێن پەترۆلا خوە بفرۆشن و ل دەمێ خوە ژی تنێ ل دادگەها پاریسێ توركیا ئێك بەند دۆراند، ئەوژی ئەو بوو كو ب گۆڕەی رێككەفتنەكا د ناڤبەرا ئیراقێ و توركیا دا، هاتبوو ئیمزاكرن كو كۆمپانییا (سۆمۆ) یا ئیراقێ پەترۆلێ بفرۆشیت».

هنارتیێ تایبەت یێ سكرتێرێ گشتیێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ هیڤییا وێ چەندێ دخوازیت، پرسا مووچەی زیانێ نەگەهینیتە خەلكی، سەركردایەتییا بەغدا و هەولێرێ كێشەیان چارەسەر بكەن.
محەمەد شەلحەسان، هنارتیێ تایبەت یێ سكرتێرێ گشتیێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ راگەهاند: بابەتێ گرێدای ب مووچەیڤە، پرسەكا ئیراقییە و هیڤی خواست رەوش ب زیانگەهاندنێ بۆ خەلكێ ئاسایی درێژە نەكێشیت.
هنارتیێ تایبەت یێ سكرتێرێ گشتیێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ د كۆنفرانسەكێ رۆژنامەڤانیدا گوت» ژیرییا سەركردایەتییا بەغدا و هەولێرێ ئیراق بەر ب ئەنجام و چارەسەریێ ئاراستە كریە».
سەبارەت ئیراقێ ژی گوت» رێكخستنا ناڤمالا ناڤخوەیی و پاراستن باشكرنا وێ ژ بۆ ئیراقێ یا پێدڤی و گرنگە».

پەیڤدارێ هێزێن سووریا دیموکرات دیار دکەت پشتی روودانێن ل سوەیدا گەلەک تشت ئاشکرا بوون و نها هەلوەستێ تۆم باراکی ژی ل هەمبەر رێڤەبەریا خوەسەر هاتیە گوهۆڕین و ئەو دزانن کو هەسەدە ژ بۆ هەموو سووریێ دشێت رۆلەکێ کاریگەر بگێریت.

فه‌رهاد شامی په‌یڤدارێ هێزێن سووریا دیموکرات راگەهاند، کو د هەڤدیتنا ڤێ دووماهیێ یا د ناڤبەرا تۆم باراکی ل گەل مەزلوم عەبدی دا دیار بوو هەلوەستێ ئەمریکا ل هەمبەر رێڤەبەریا خوەسەر و هەسەدێ ب رەنگەکێ گەلەک باش هاتیە گوهۆڕین، روودانێن ل سوەیدا ئەو یەک سەلماند کو هێشتا ژی لەشکرێ سووریێ هێزەکا ئێکگرتی و نشتیمانی نینە، بەلکو ژ گەلەک گرۆپێن توندرەو پێکهاتیە و دشێت ببیتە مەترسیەکا گەلەک مەزن بۆ پاشەرۆژا سووریێ و گۆت: (د هەڤدیتنا ڤێ دووماهیێ یا د ناڤبەرا تۆم باراکی و مەزلوم عەبدی دا، نوونەرێ ئەمریکا ب رەنگەکێ ئاشکرا داخواز ژ فەرماندارێ هەسەدێ کریە رۆلەک ئەرێنی و باش ژ بۆ هەموو سووریێ بگێرن و هەروەسا داخواز هاتە کرن رێڤەبەریا خوەسەر هاریکاریا خەلکێ سڤیل ل سوەیدا بکەت، ئەو یەک ژی نیشا ددەت هەلوەستێ نوونەرێ ئەمریکا ل هەمبەر هەسەدێ و رێڤەبەریا خوەسەر ب رەنگەکێ باش هاتیە گوهۆڕین و بێگومان ئەو یەک ژ بۆ پاشەرۆژا سووریێ ژی گەلەک یا گرنگە).
پەیڤدارێ هێزێن سووریا دیموکرات د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کر، تۆم باراکی داخواز ژ مەزلوم عەبدی کریە، هێزێن سووریا دیموکرات بچنە باژێرێ سوەیدا و خەلکێ سڤیل بپارێزن، تۆم باراکی ب رەنگەکێ ئاشکرا دیار کریە، ل سوەیدا کۆمکوژی هاتیە کرن و هەکە هەسەدە هاریکاریا وان نەکەت دبیت رەوش گەلەک خرابتر لێ بهێت و گۆت: (نوونەرێ ترامپی د هەڤدیتنا ل گەل فەرماندارێ گشتی یێ هەسەدێ دا دیار کریە، وان دڤێت هەسەدە ببیتە هێزا هەموو خەلکێ سووریێ، هەسەدە دشێت ل هەموو دەڤەرێن سووریێ کار بۆ ئارامیێ بکەت، وەکو ئەمریکا وان ژی دڤێت هەسەدە هاریکار بیت دا ئەو بشێن رەوشا سووریێ ئارام بکەن، چونکی نها رەوش گەلەک خرابە و پشتی کۆمکوژیا ل سوەیدا ژی باوەریا جڤاکێ نێڤدەولەتی ب دەستهەلاتا نها یا شامێ گەلەک کێم بوویە).
فەرهاد شامی ئەو یەک ژی دیار کر، بۆ وان ئاشکرا بوو بەرپرسێن شامێ زانیارێن گەلەک شاش ل دۆر هێزێن سووریا دیموکرات دابوونە ئەمریکا، وان وەسا دیار کربوو کو هێزێن سووریا دیموکرات ناخوازن لەشکرەک نوو بهێتە ئاڤاکرن، هەروەسا هندەک ژ بەرپرسێن شامێ د راپۆرتەکێ دا بۆ تۆم باراکی دیار کربوون، هێزێن سووریا دیموکرات کار بۆ پارچەبوونا سووریێ دکەن و دڤێت رێگری ل هەسەدێ بهێتە کرن و گۆت: (لێ د هەڤدیتنا ڤێ دووماهیێ یا د ناڤبەرا مەزلوم عەبدی و تۆم باراکی دا، نوونەرێ ئەمریکا تێگەهشت کو هندەک کەس ل شامێ دخوازن ئالۆزیان دروست بکەن، وان نەڤێت رەوشا سووریێ ئارام بیت و دخوازن ئەمریکا دژبەریا هەسەدێ بکەت، لێ تۆم باراکی ژ بۆ مەزلوم عەبدی دیار کر، وەکو ئەمریکا ئەو دێ ب هەموو رەنگەکێ پشتەڤانیا هەسەدێ کەن، چونکی هەسەدە هێزەکا هەری کاریگەر و رێکخستیە ل هەموو سووریێ).
ناڤهاتی د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کر، وەکو هێزێن سووریا دیموکرات وان دڤێت رەوشا سووریێ یا ئارام بیت، لێ د هەمان دەمی دا دڤێت کورد و نەتەوەیێن دی یێن ل سووریێ ژی بگەهنە مافێن خوە یێن رەوا، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی دڤێت سیستەمێ نوو یێ سووریێ سیستەمەک نە ناڤەندی بیت و گۆت: (ئەزموونێن بەری نها ل سووریێ سەلماندینە، هەتا کورد و پێکهاتەیێن دی یێن ل سووریێ نەگەهنە مافێن خوە، رەوشا سووریێ ژی ئارام نابیت، مە دڤێت د دستوورێ نوو یێ سووریێ دا مافێن گەلێ کورد بهێنە گەرەنتیکرن، هەتا ئەو یەک نەهێتە کرن بێگومان نە پرسا کوردی و نە ژی پرسێن دی یێن ل سووریێ ناهێنە چارەسەرکرن).
پەیڤدارێ هێزێن سووریا دیموکرات د دووماهیا ئاخڤتنا خوە دا دیار کر، هێزێن سووریا دیموکرات د شەڕێ ل دژی داعشێ دا بەرەڤانی ژ هەموو خەلکێن سووریێ کرینە و نها د ناڤ هێزێن سووریا دیموکرات دا کورد، عەرەب، ئاشووری و گەلەک پێکهاتەیێن دی هەنە و ئەو یەک ژی نیشا ددەت هێزێن سووریا دیموکرات ژ بۆ ئازادیێ و دیموکراسیێ ل سووریێ کار دکەن، ئەمریکا و وەلاتێن دی یێن هەڤپەیمانیا نێڤدەولەتی یا شەڕێ ل دژی داعشێ ژی ژ بەر ڤێ یەکێ ب سالانە هاریکاریا هەسەدێ دکەن و گۆت: (هەبوونا هەسەدێ ژ بۆ هەموو سووریێ گرنگە، لاوازبوونا هەسەدێ دێ بیتە ئەگەرێ بهێزبوونا داعشێ و گرۆپێن دی یێن تیرۆرستی و ئەو یەک دێ بیتە ئەگەرێ مەترسیەکا گەلەک مەزن ژ بۆ هەموو سووریێ، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی نوونەرێ ئەمریکا ڤێ دووماهیێ جارەکا دی دیار کر ئەو دێ ب هەموو رەنگەکێ هاریکاریا هەسەدێ کەن).

دوهی شەمبیێ 26/7/2025، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل ستیڤ بیتنەر، قونسلێ گشتیێ ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ كر ب هەلكەفتا ب دووماهی هاتنا ئەركێ وی یێ دیپۆماسی.
حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د بەیاننامەیەكێدا بەلاڤكر» سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سوپاسییا پشتەڤانییا بەردەوام یا ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ كر و ب تایبەتی سوپاسییا قونسلێ گشتیێ ئەمریكا كر بۆ كاركرنا وی ژ پێخەمەت زێدەتر پێشڤەبرن و پێشئێخستنا هەڤبەندیێن دو ئالییانە د هەموو واراندا.
قونسلێ گشتیێ ئەمریكا رێز بۆ پشتەڤانییا ئالیێن پەیوەندیدارێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەبوو و دوپاتی ل گرنگییا ب هێزبوونا هەڤبەندیێن دۆستانەیێن وەلاتێ خوە ل گەل هەرێما كوردستانێ كر».
د پشكەكا دی یا دیدارێدا، هەردو ئالی هەڤڕابوون ل سەر پێدڤییا دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ و پاراستن و رێزگرتن ل قەوارەیێ فیدرالیێ هەرێما كوردستانێ و دابینكرنا مافێن دەستووری و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ.

دلۆڤان ئاكرەیی – زنار تۆڤی:

وەزارەتا خوندنا بلند و ڤەكۆلینێن زانستی ل ئیراقێ راگەهاند : بەرسڤدانا پرسیارێن ئەزموونێن زانكۆ و پەیمانگەهان ب زمانێ كوردی دێ هێتە قەدەغە كرن و هەرەشەیێن لێپرسینا قانوونی ژی كرن ، و نووینەرێن كوردان ژی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئەو بڕیار ب دژی دەستووری هەژمارت و بڕیار دان ل دادگەها بلند یا فیدرالییا ئیراقێ سكالایێ ل سەر ئالیێن پەیوەندیدار تۆمار بكەن.
د. شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گۆت» بڕیارا قەدەغەكرنا وەرگێرانا پڕسیاران كار پێ ناهێتە كرن و من ل گەل نعیم عەبوود، وەزیرێ خواندنا بلند و ڤەكۆلینێن زانستی ل ئیراقێ سەبارەت ب نڤیسینا وەزارەتێ و قەدەغەكرنا وەرگێرانێ و بەرسڤدانا پڕسیاران ژبلی زمانێ عەرەبی ئاخڤتییە ، و وەزیرێ وەزارەتا ناڤبری گوتیە كو كار ب وێ نڤیسارێ ناهێتە كرن و ل سالا بۆری ژی ب هەمان شێوە هاتبوو راگەهاندن ، و وی ب سۆپاسیڤە گۆت ئەو رێزێ ل زمانێ كوردی دگریت ئەوا هاتیە كرن ل ناڤا كۆمەكا راسپاردەیێن وەزارەتێ بوویە و پشتی پەیوەندییا وی ل گەل وەزیرێ خواندنا بلند ل ئیراقێ ، پەیوەندی ب سەرۆكێ زانكۆیان كریە وئاگەهدار كرینە كو ئەو بڕیار و بابەت هاتیە هەلوەشاندن و قوتابی ژی پشتڕاست كرن كو دشێن ب زمانێ دایك بەرسڤێن پڕسیارێن ئەزموونان بدەن». ژ ئالیێ خوەڤە، د. نەهلە ئەفەندی، ئەنداما جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و جێگرا سەرۆكێ لژنەیا خواندنا بلند و ڤەكۆلینێن زانستی ل جڤاتا نوونەران، بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) دیار كر» ل رێككەفتی 25/7/2025ێ، بریكارێ وەزارەتا خواندنا بلند بۆ كاروبارێن لێكۆلینێن زانستی ل ئیراقێ، ئیمزا ل سەر نڤیسارەكێ كرییە و تێدا بڕیاردایە، كو ل زانكۆیێن (مووسل، كەركووك و دیالا)، ڤەكۆلین و ئەزموون ب زمانێ كوردی نەهێنە كرن و بانگەشا وێ چەندێ كرییە خواندن ب تنێ ب زمانێن عەرەبی و ئینگلیزییە، هەروەسا بڕیاردایە پرسیار بۆ قوتابیێن كورد، نەهێنە وەرگێران ژی، هەروەسا ئەوا وەزارەتا خواندنا بلند ل ئیراقێ بڕیار ل سەر دای، ب تەمامی بەرۆڤاژی دەستوورێ ئیراقێیە و بنپێكرنا قانوون و دەستوورییە ژی، چونكی د مادەیێ چارێ ژ دەستوورێ ئیراقێدا ب رۆهنی هاتییە كو زمانێن (عەرەبی و كوردی دو زمانێن فەرمینە د ئیراقێدا)، لەوما چو كەس نەشێت، مافەكی كو دەستووری دایە خەلكی و گەلێن ئیراقێ دەنگ پێدایە، بنپێ بكەت، هەروەك ل دووڤ هەمان ماددە، مافێ خواندنێ نەك هەر ب زمانێن عەرەبی و كوردی پێ هاتیە دان، بەلكو ئەو مافە ب (توركمان و سریان و ئەرمەنییان) ژی هاتییە دان، هەروەك د برگا دوویێ د هەمان ماددە دا، ئەڤە ب رۆهنی هاتییە باسكرن، كو دڤێت ل سەر (بنەمایێ وەكهەڤیێ) ل هەموو سازییێن ئیراقێ هەردو زمان بهێنە بكارئینان».
د. نەهلە گۆت ژی» ئەڤ بڕیارا وەزارەتا خواندنا بلند ل ئیراقێ، بەرۆڤاژی چەندین بڕیارێن دادگەها فیدرالییا بلند ل ئیراقێیە، كو تێدا تەكەزی ل سەر وەكهەڤییا ئیراقییان د هەموو بیاڤان دا دكەت، هەروەسا ب هەموو رەنگان ئەم ڤێ جۆرێ نڤێسینێ رەتدكەین ودێ مە هەلوەستەكێ توند ژی بەرامبەر هەبیت و دێ پەنایێ بەینە بەر دادگەهێ ژی هەكە پێدڤی بكەت».

بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێ هەرێما كوردستانێ ل واشنتۆن راگەهاند: هێرشێن درۆنی بوونە ئەگەرێ نزمبوونا ئاستێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ ل هەرێما كوردستانێ، ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر: ئەمریكا یا دلتەنگە ژ هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ و مە ژی داخوازكر سیستەمێ بەرگریێ هەبیت.
سەفین دزەیی، بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێ هەرێما كوردستانێ د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا ل واشنتۆن گوت» ئەو گرێبەستێن د وارێ وزەیێ دا كو هەرێما كوردستانێ ل واشنتۆنێ ئەنجامداین، مخابن بوونە ئارمانجا وان درۆنێن ل ڤێ دوماهیێ هێرش ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ ئەنجامداین».
ل دووڤ پێزانینان ل مەها تەمووزا 2025، نێزیكی 20 هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ هاتنە ئەنجامدان، ژ وێ هەژمارێ حەفت ل سەر زەڤیێن پەترۆلی بوون كو ل دووڤ گۆتنا عەزیز ئەحمەد، جێگرێ رێڤەبەرێ نڤیسینگەها سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ژ ئەگەرێ وان هێرشان هەرێما كوردستانێ نێزیكی 200 هزار بەرمیل بەرهەمئینانا پەترۆلێ ژ دەستدان.
بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێ هەرێما كوردستانێ گوت» هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ ئاستێ بەرهەمئینانا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ كێمكر و هیڤیدارین ئێدی ئەو هێرشێن درۆنی دوبارە نەبن».
ل دۆر سەرەدانا خوە بۆ واشنتۆنێ، سەفین دزەیی، بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێ هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب وێ چەندێ كر» ل گەل بەرپرسێن حكومی و ئەندامێن كۆنگرێسی كۆمبووین ود وان كۆمبووناندا مە دوپاتی هەڤبەندیێن هەردو ئالییان و پێشهاتێن دەڤەرێ كر، ل گەل گەنگەشەكرنا هەڤبەندیێن د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدایێ و هەولێرێ و واشنتۆنێ، ب ئومێدا وێ چەندێینە هەڤبەندیێن د ناڤبەرا هەولێرێ و واشنتۆنێدا د ڤان سالێن دووماهیێدا ب هێزتر بكەین».
ل دووڤ گۆتنا سەفین دزەیی» كێشەیێن د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدایێ، ب تایبەتی پرسا مووچەی، جهێ دلتەنگییا هەموو دۆستان و ئەمریكا بوون. بالیۆزخانەیا ئەمریكا ژی هەردەم ل سەر هێلێ بوو بۆ چارەسەریێ، وەك دزانین ژی وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریكا پەیوەندی ب محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ كر سەبارەت ڤێ چەندێ».
ل رۆژا 19/5/2025، د رێوڕەسمەكێ تایبەتدا ل واشنتۆنێ، ب بەرهەڤبوونا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، حوكمەتا هەرێمێ دو گرێبەست د وارێ وزەیێدا ب بهایێ زێدەتر ژ 100 ملیار دۆلاران ل گەل هەردو كۆمپانیێن ناڤدارێن ئەمریكی، وێسترن زاگرۆس و HKN Energy ئیمزاكرن».
سەبارەت ڤێ چەندێ سەفین دزەیی گوت» ئەمریكا پێشوازی ل وان گرێبەستان كریە و یا دلتەنگە ژ وان هێرش و ئاستەنگان، مە ژی داخواز كریە سیستەمێ بەرگریێ هەبیت نەك تنێ بۆ كۆمپانییان، بەلكو بۆ هەرێما كوردستانێ و بۆ هەموو ئیراقێ ژی».
بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێ هەرێما كوردستانێ دیاركر ژی» بالیۆزخانەیا ئەمریكا ل بەغدا و قونسلخانەیا ئەمریكا ژی ل هەولێرێ ئاگەهداری كۆمبوونێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالی نە و هەتا چەندین جاران ئەو ب خوە ژی پشكدار بووینە. ئەو مە هانددەن بۆ رێككەفتنێ. مە هەردەم داخوازیێن بەغدایێ بجهئیناینە».
سەفین دزەیی رۆهنكر ژی» گەلەك جاران پرس ب لژنەیێن تەكنیكی دهێنە دان وەكو دارایی و قانوونی، ئەوژی كارێن خوە تمام دكەن و دمینیتە سەر وێ چەندێ بڕیارا سیاسی بهێتە دان، هەتا دادگەها فیدرالی ژی بڕیار دایە مووچە نەچیتە د ناڤ كێشەیێن سیاسیدا. هاتنا مووچەیێ مەها پێنج ژی ئەنجامێ دانوستاندنان بوو، لەوما هیڤیدارین دانوستاندن د بەردەوام بن».
ل 17 /5/2025، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ب سەرەدانەكا فەرمی و ل سەر ڤەخواندنا ئەمریكا، گەهشتبوو واشنتۆنێ. سەفین دزەیی باس ل وێ چەندێ كر و گوت» سەرەدانا مە یا ڤێجارێ بۆ واشنتۆنێ بۆ دووڤچوونا ئەنجامێن وێ سەرەدانا مەها پێنج یا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێیە».

جێگرێ رێڤەبەرێ نڤیسینگەها سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دبێژیت: هندەك ژ ئەندام و سەرۆكێن حزبان، دژی مووچەدانا ئەلیكترۆنی ب رێكا پڕۆژەیێ (هەژمارا من) بوون، ئەڤ كەمپینێن وان بوونە ئەگەرێ گیروبوونا دەستراگەهشتنا هەڤوەلاتیێن باژێرێ سلێمانیێ ب خزمەتگوزاریێن پڕۆژەیێ هەژمارا من.
عەزیز ئەحمەد، جێگرێ رێڤەبەرێ نڤیسینگەها سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ل پێگەهێ خوە ل تۆرا جڤاكییا ئێكس بەلاڤكر» كەسێن وەكو سروە عەبدولواحد و هشیار عەبدوللا، دژی مووچەدانا ئەلیكترۆنی ب رێكا پڕۆژەیێ (هەژمارا من) د راوەستان و ب شێوەیەكێ بەرفرهە كەمپین دژی وی پڕۆژەی ئەنجام ددان».
جێگرێ رێڤەبەرێ نڤیسینگەها سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ باس ل وێ چەندێ ژی كر» ئەو كەس رادبوون ب بەلاڤكرنا چەندین پێزانینێن سەختە كە ل دووماهیێ ژی راست دەرنەچوون، سەرەرای ڤێ چەندێ ژی گەلەك ژ وان ب خوە و ئەندامێن حزبێن وان یێن سیاسی، ب بێ دەنگی خوە ل پڕۆژەیێ (هەژمارا من) تۆمار كریە و نوكە مفادارن ژ خزمەتگوزاریێن وی پڕۆژەی».
عەزیز ئەحمەد هەڤدەم نڤیسی» كەمپینێن وان كەسان بوونە ئەگەرێ گیروبوونا دەستراگەهشتنا هەڤوەلاتیێن باژێرێ سلێمانیێ ب خزمەتگوزاریێن پڕۆژەیێ (هەژمارا من)، ب تایبەت دناڤ تەخێن خانەنشینان، مامۆستایان، نوژداران و هێزێن پۆلیسان، كو وەكر بێبەهر ببن ژ ئاسودەییا دەروونی، ساخلەمی و دەمی ژی بكەنە قوربانی ڤان كەمپینێن سەختە».
جێگرێ رێڤەبەرێ نڤیسینگەها سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» هەڤوەلاتییان باجا هەوەكێ دا كو وان كەسان ب خوە ژی ب تمامی باوەری پێ هنەبوو، وان هەڤوەلاتی ب سەردا برن، كی دێ لێپرسینێ د گەلدا كەت؟».