دوهی ئێكشەمبی 6/7/2025، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل مەحموود مەشهەدانی، سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كر.
د كۆمبوونەكێدا، كو شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و پەرلەمانتار زیاد خەفاجی، سەرۆكێ لژنەیا دەستپاكیێ ل جڤاتا نوونەران بەرهەڤ بووین، دانوستاندن ل دۆر گرنگییا چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالدا، ب تایبەتی بابەتێ مووچەی و شایستەیێن دارایی یێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ هاتە كرن.
هەردو ئالی د هەڤڕابوون ل سەر وێ چەندێ نابیت ب هیچ شێوەیەكی بابەتێ مووچەی، تێكهەلی هیچ كێشە و ناكۆكییەكا سیاسی بهێتە كرن و فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ باجا وان ناكۆكییان بدەن، كو ب شێوەیەكێ نەدادپەروەرانە رەفتار ل گەل خەلكێ هەرێما كوردستانێ هاتیە كرن.
هەردو ئالییان دووپاتی ل وێ چەندێ كر كو پێدڤییە د زووترین دەمدا، كێشەیا مووچەی بهێتە چارەسەركرن و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ بهێنە هنارتن. سەبارەت ڤێ چەندێ دانوستاندنێن د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن فیدرال و هەرێما كوردستانێ د بەردەوامن بۆ وێ ئێكێ ل ڤان چەند رۆژاندا، كێشە بهێتە چارەسەركرن.
د تەوەرەكێ دی یێ دیدارێدا، دووپاتی ل پێدڤییا رێزگرتنێ ل سیستەمێ فیدرالیێ ئیراقێ و مافێن دستووری یێن قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ هاتە كرن.

وەزارەتا ناڤخوە ل هەرێما كوردستانێ راگەهاند: مخابن هەست دكەین جۆرەكێ خوەڤەدزینێ ژ بەرپرسیارەتیێ هەیە بەرامبەر وان زێدەگاڤیێن ئەمنی كو ل دژی هەرێما كوردستانێ دهێنە كرن.
وەزارەتا ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، رۆهنكرنەك بەلاڤكر و تێدا هاتیە، ئەو چاڤەڕێبوونا ژ ئالیێن پەیوەندیدارێن حوكمەتا فیدرال، د دەمێ هەبوونا گەفان ل سەر هەرێما كوردستانێ یان هەر دەڤەرەكا دی یا ئیراقێ هەیە، ل شوونا وەرگرتنا پێرابوونێن پێدڤی و رێكگرتنێ ل دووبارەنەكرنا گەفان و سزادانا تاوانباران، بەلێ مخابن هەست دكەین جۆرەكێ خوەڤەدزینێ ژ بەرپرسیارەتیێ هەیە بەرانبەر وان زێدەگاڤیێن ئەمنی كو ل دژی هەرێما كوردستانێ دهێنە كرن.
وەزارەتا ناڤخوە گوت ژی» ل سالێن بۆری ژی دا كو ب دەهان جاران هەرێما كوردستانێ تووشی هێرشا درۆن و مووشەكان دبوو، هەرچەندە ئاراستە و ژێدەرێ مووشەك و درۆنان ژی د دیاربوون و چەندین جاران بۆ دیاركرنا راستییان لژنەیا هەڤپشك د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالدا دروست بوون، بەلێ دیسان مخابن نە دەرئەنجامێن ڤەكۆلینان بۆ رایا گشتی هاتنە ئاشكراكرن، نە كەس ژی ل سەر وان تاوانان هاتە سزادان، بەلكو هیچ پێرابوونەك ژی ل بەرانبەر هیچ ئالییەكی نەهاتە كرن، د دەمەكیدا بلندترین ئاستێ هەماهەنگیێ د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن هەرێمێ و بەغدایێ هەبوو و بەلگەیێن رۆهن و ئاشكرا ژی ل بەردەست هەبوون».
وەزارەتا ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند ژی» سەقایێ سیاسی و بیر و بۆچوونێن سیاسی یێن ئالییان ل هەر رەوشەكێدا بیت، پاراستنا ئاسایشا وەلاتی و رێكگرتن ل ئارمانجگرتنا ژیانا هەڤوەلاتییان و سەروەری و ئارامییا وەلاتی، ئەركێ بەراهیێ یێ دامودەزگەهێن فەرمی یێن هەردو حوكمەتێن فیدرالییا ئیراقێ و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ نە».
ئەڤە د دەمەكیدایە، ل رۆژا ئەینییا بۆری 4/7/2025، وەزارەتا ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاندبوو» بەری دو رۆژان، درۆنەك ل دەڤەرەكا چۆل ل نێزیك هەولێرێ كەفتە خوار، ئەڤ هێرشە ژی ژ ئالیێ هندەك گرۆپێن حەشدا شەعبی ب مەبەستا ئاژاوەگێریێ دهێنە ئەنجامدان و پێدڤییە ئالیێن پەیوەندیدار ل حوكمەتا فیدرالی سنوورەكی بۆ ڤان كارێن تێكدەرانە دابنیت و پێرابوونێن قانوونی بەرانبەر تاوانباران بهێنە وەرگرتن.

پەیڤدارا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دخوازیت ب رێكا دانوستاندنێ كێشەیان ل گەل بەغدا چارەسەر بكەت ب شێوەیەكێ ریشەیی نەك مەهانە ئەو كێشە دوبارە ببن.
ڤیان دەخیل، پەیڤدارا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گوت» ئەم وەكو هەرێما كوردستانێ دخوازین ب رێكا دانوستاندنێ كێشەیا د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدایێ دا ل دۆر مافێ خەلكێ كوردستانێ بهێتە چارەسەركرن، بەلێ بەغدا پێگیری رێككەفتنان نابیت، ئەگەر نە حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پێگیری هەموو رێككەفتنایە و ئەركێن خوە بجهئیناینە، بەلێ ئەو نە هنارتنا مووچەی وەكو كارتەكا سیاسی بەرامبەر خەلكێ هەرێما كوردستانێ بكاردئینن، كو ماف نینە ب وی شێوەی رەفتارێ ل گەل هەرێما كوردستانێ بكەن و مووچەیێ خەلكێ هەرێما كوردستانێ نە هنێرن».
پەیڤدارا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان گوت ژی» بەغدا بەردەوام بەهانەیان ل بەرامبەر هەرێما كوردستانێ دئینیت ژ داهاتێ ناڤخوە و خالێن سنووری و پەترۆلێ، هەموو ژی بەهانەنە و وەكو كارتەكا فشارێ بۆ مەرەمێن سیاسی ل سەر هەرێما كوردستانێ، چونكە ئەم نێزیكی هەلبژارتنان بووینە و دخوازن ب وی جۆری دەنگێن زێدەتر ل ئیراقێ ب دەستڤەبینن، لەوما نابیت مووچەیێ فەرمانبەران وەكو كارتەك بۆ مەرەما هەلبژارتنان بكاربینن، چونكە نوكە هەموو كارەكی دكەن بۆ وێ چەندێ بشێن دەنگان د هەلبژارتناندا ب دەستڤەبینن، هندەك ئالی ژی هەموو رێكان دژی هەرێما كوردستانێ بكاردئینن و دخوازن ب وی شێوەیی دژایەتییا هەرێمێ بهێتە كرن».
ڤیان دەخیلێ دیاركر ژی» پێدڤییە ل دووڤ قانوونێ و دستووری ئیراق مافێ خەلكێ هەرێما كوردستانێ بدەتێ و نابیت ئەو بێژن ئەم ب هێزین و ناهنێرین، لەوما پێدڤییە هەر چاوان بیت مافێ خەلكێ هەرێما كوردستانێ بهێتە هنارتن و نابیت مەهانە ئەو گرفتە بۆ خەلكێ هەرێما كوردستانێ بهێتە دروستكرن و پێدڤییە چارەسەرییەكا ئێكلاكەر بۆ وێ كێشەیێ بهێتە دیتن، چونكە مخابن ئیراق خودانا سۆزا خوە نینە د جهئینانا رێككەفتن و سۆزێن ددەت».

ئەندامەكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا (تەقەدووم) راگەهاند: فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ هیچ گونەها خوە نینە مووچەیێن وان بهێنە بڕین، هەروەسا دیاركر نابیت مووچەیێ خەلكێ كوردستانێ تێكهەلی كێشەیا سیاسی بهێتە كرن.
عەبدولكەریم عەبتان، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا (تەقەدووم) و جێگرێ سەرۆكێ لژنەیا قانوونی ل جڤاتا نوونەران گوت» فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ چ گونەهەك هەیە مووچەیێ وان ناهێتە دان؟ ئەم هەموو دزانین مووچە قووتێ خەلكییە، لەوما پێدڤییە ناكۆكیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقێ ب گۆڕەی دستووری بهێنە چارەسەركرن».
هەروەسا دوپاتكر» نابیت بابەتێ مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ تێكهەلی هیچ كێشەیەكا دی بهێتە كرن».
عەبدولكەریم عەبتان ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» هەر كێشەیەك ل دۆر هنارتنا پەترۆلێ و فرۆكخانەیان و سنووران، پێدڤییە ب گۆرەی دستووری و ب ئارامی و ب زەلالی د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالیدا بهێتە چارەسەركرن».
ل 28/5/2025، تەیف سامی، وەزیرا داراییا ئیراقێ، ب نڤیسارەكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاگەهداركر كو ئێدی نەشێت د هنارتنا مووچەیدا بەردەوام بیت، ب بەهانەیا وێ چەندێ، هەرێما كوردستانێ گۆژمەیێ بەهرا دیاركرییا خوە ژ قانوونا بودجەی دەربازكریە و ئەو چەندە گرێدا ب پێگیرینەبوون ب بڕیارا دادگەها فیدرالی و قانوونا بودجەیا گشتی.

چاڤدێرێن سیاسی ل تورکیا و باکورێ کوردستانێ دیار دکەن، پشتی گرۆپەک ژ چەکدارێن پەکەکێ چەکێن خوە رادەست بکەن، دڤێت ل هەمبەر دا ل تورکیا گوهۆڕینێن مەزن دروست ببن، دڤێت د پێنگاڤا ئێکێ دا قەدەغەیێن ل سەر زمانێ کوردی رابن و گرتیێن سیاسی ژی بهێنە ئازاد کرن.

دەزگەهێن راگەهاندنا تورکیا بەحسێ ڤێ یەکێ دکەن کو دێ هەتا ١٢ ڤێ مەهێ گرۆپەک ژ چەکدارێن پەکەکێ ل هەرێما کوردستانێ دەست ژ چەکێن خوە بەردەن و وەکو نیەت پاکی دێ چاڤەرێی پێنگاڤێن دەولەتا تورکیا بن.
د ڤێ دەربارێ دا ئەحمەد گولابی دەرە چاڤدێرێ سیاسی دیار کر، پەکەکێ دڤێت وەکو نیەت پاکی کارەک وەسا بکەت دا چو بەهانە د دەستێ دەولەتا تورکیا دا نەمینیت، چونکی بەرپرسێن تورکیا هەر رۆژ دبێژن هەتا چەک د دەستێن پەکەکێ دا بن ئەو نەشێن چو گوهۆڕینان بکەن، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی کورد چاڤەرێ نە، کو پشتی گرۆپەک ژ چەکدارێن پەکەکێ چەکێن خوە رادەست کرن ل هەمبەر دا وەکو پێنگاڤا ئێکێ هژمارەک زێدە ژ گرتیێن سیاسی یێن کورد بهێنە ئازاد کرن و هەروەسا قەدەغەیێن ل سەر زمانێ کوردی ژی نەمینن و دووماهی ب سیاسەتا قەیوومان ژی بهێت.
عەلی کوچوک چاڤدێرێ یێ کورد ژی دیار کر، دڤێت دستوورێ نها یێ تورکیا بهێتە گوهۆڕین و د دستوورێ نوو دا هەبوونا گەلێ کورد ب فەرمی بهێتە قەبوول کرن، دڤێت کوردان ژی هەمان ماف هەبیت کو تورکان ل تورکیا هەیە، ئاستەنگێن ل هەمبەر زمانێ کوردی و گەلەک خالێن دی ژی بێگومان دێ چارەسەر بن، لێ یا هەری گرنگ دڤێت د دستوورێ نوو یێ تورکیا دا ب فەرمی هەبوونا گەلێ کورد بهێتە قەبوول کرن و گۆت: (پشتی گرۆپەک ژ چەکدارێن پەکەکێ چەکێن خوە رادەست بکەن، دڤێت دەولەتا تورکیا ژی ب کریاری نیشا بدەت کو وێ ژی ئاشتی دڤێت، چونکی هەتا نها دەولەتا تورکیا ب کریاری چو نەکریە، ئەو یەک ژی بوویە جهێ دلگرانیا هەموو کوردان، باوەریا کوردان ب سۆزێن تورکیا ناهێت، ئەم دێ چاڤەرێ بین دا بزانین کا دێ ڤێ مەهێ چ روو دەت).
گالیب ئەنساری ئۆغلۆ پەرلەمانتارێ ئاکپارتیێ ژی دیار کر، پشتی پەکەکە چەکێن خوە رادەست بکەت دێ قووناغەکا گەلەک نوو و گرنگ ل تورکیا دەستپێ کەت و دێ ژ بۆ چارەسەرکرنا پرسا کوردی ژی کارێن گەلەک باش هێنە کرن و گۆت: (دێ چاکسازیێن قانوونی و سیاسی یێن مەزن ل تورکیا هێنە کرن، بێگومان ئەو یەک دێ بیتە ئەگەر پرسا کوردی و پرسێن دی یێن تورکیا ژی بهێنە چارەسەرکرن، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی چەندین جاران مە دیار کریە، کو دڤێت پەکەکە دەست ژ چەکان بەردەت).

سەرۆك مەسعود بارزانی دوھی ل سەلاحەدین پێشوازی ل ئەندامێن جڤاتا پشتەڤانییا پارێزگەها هەلەبجە كر.
شاندێ مێهڤان ب ناڤێ خەلكێ هەلەبجە سوپاس و پێزانین بۆ ڕۆلێ سەرۆك بارزانی هەبوون» بۆ بزاڤێن وی بۆ پارێزگەهبوونا هەلەبجە و ئەو خزمەتگوزارییێن كو پێشتر پێشكێشی هەلەبجە هاتینە كرن، هەروەسا سوپاسییا سەرۆكاتییا هەرێمێ و حكومەتا هەرێمێ و پەرلەمان و نوونەرێن هەرێما كوردستانێ ل بەغدا كر، كو پێكڤە بزاڤێن ڕژد دكرن بۆ سەرئێخستنا پارێزگەهبوونا هەلەبجە، هەروەسا داخواز كر سەرۆك بارزانی بەردەوام پشتەڤانییا هەلەبجە و خزمەتگوزارییێن زێدەتر بۆ دەڤەرا وان ب رێیا دەزگەھێن هەرێمێ بكەت.
سەرۆك بارزانی ب گەرمی بخێرهاتنا شاندێ مێهڤان كر و زێدەباری ئاماژەدان ب مێژوو و قوربانیدانا هەلەبجە و گۆت: پارێزگەهبوونا هەڵەبجە ب تنێ بابەتەكێ مەعنەویە و ژ پێخەمەت گەهاندنا خزمەتگوزارییێن زێدەترە بۆ قوربانیدان و مەزناتییا هەلەبجە ناهێتە هەڤبەر كرن.
ئاماژە ژی کر كو ب شانازی ڤە ئەو خۆ ب ئەندامەكێ جڤاتا پشتەڤانییا پارێزگەها هەلەبجە دزانیت و ئەركێ دامودەزگەھێن هەرێمێ یە ئەوا د شیانێن وان دابیت بۆ خزمەتكرنا هەلەبجە ئەنجام بدەن.
هەروەسا سەرۆك بارزانی رەوشا سیاسی و پەیوەندییێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حكومەتا ئیراقا فیدرال دا باسكرن.

ژبەر مالئاڤاهییا محسن سالح ئامێدی، پێشمەرگەی هەردو شۆڕەشێن ئیلۆن و گۆلانێ و هەلگرێ مەدالییا بارزانیێ نەمر، سەرۆك بارزانی سەرساخی ل محەمەد محسن ئامێدی كوڕێ خودێ ژێ رازی و بنەمالا وان كر.
بارەگەهێ بارزانی بەلاڤكر» سەرۆك مەسعود بارزانی، ژ بەر مالئاڤاهییا محسن ئامێدی، پێشمەرگێ هەردو شۆڕەشێن ئیلۆن و گولانێ، سەرساخی ل محەمەد محسن كوڕێ خودێ ژێ رازی و بنەمالا وان كر».

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، ب مەبەستا مالئاڤاهیكرنێ، پێشوازی ل ئانو سارێلا، بالیۆزا فینلەندا ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێدا نێچیرڤان بارزانی، ژ بەر ئەرك و بزاڤێن وێ ژ پێخەمەت پێشڤەبرنا هەڤبەندیێن وەلاتێ خوە ل گەل ئیراقێ، سوپاسی و پێزانین پێشكێشی سارێلا كر و هیڤییا سەركەفتنێ د ئەركێ وێ یێ نوو دا بۆ خواست، هەروەسا خواستا هەرێما كوردستانێ بۆ زێدەتر ب هێزكرنا هەڤبەندییان و هاریكارییا هەڤپشك ل گەل فینلەندا دوپاتكر. ژ ئالیێ خوەڤە سارێلا هاریكارییا ئالیێن پەیوەندیدارێن هەرێمێ ل د دەمێ كاركرنا وێدا بلند هەلسەنگاند و دوپاتكر كو وەلاتێ وێ ب گرنگی دنێریتە پەیوەندیێن خوە ل گەل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، ل دەمێ پێشوازیكرنێ ل د. محەمەد ئەلحەسان، سەرۆكێ نوو یێ نوونەرایەتییا نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ (یونامی) راگەهاند» هەرێما كوردستانێ تاكو ب دووماهی هاتنا ئەركێ یونامی، هەموو جۆرە پشتەڤانییەكێ و ئاسانكارییەكێ پێشكێش دكەت».
د كۆمبوونەكێدا هەردو ئالییان دوپاتی ل چارەسەركرنا كێشەییێن د ناڤبەرا هەولێرێ وبەغدایێ دا كر، رەوشا سیاسییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، هەماهەنگییا د ناڤبەرا (یونامی) و ئالیێن پەیوەندیدار و دوماهی پێشهاتێن رۆژهەلاتا ناڤین و كاریگەریێن وان هاتنە گەنگەشە كرن.
نێچیرڤان بارزانی سوپاسییا هەرێمێ بۆ رۆلێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ دوپاتكر و بەرهەڤی نیشادا بۆ پێشكێشكرنا هەموو ئاسانكارییان و هەماهەنگی و پشتەڤانییەكا پێدڤی هەتا ب دووماهی هاتنا ئەركێ وان.
ژ ئالیێ خوەڤە د. محەمەد ئەلحەسان هاریكارییا ئالیێن هەرێما كوردستانێ بلند هەلسەنگاند و دوپاتی ل گرنگییا پاراستنا ئیراقێ ژ كێشە و ئالۆزیێن دەڤەرێ كر.
هەردو ئالی د هەڤڕابوون ل سەر وێ چەندێ كو چارسەركرنا كێشەیێن هەولێرێ – بەغدایێ و گەهشتن ب تێكگەهشتنێ، د بەرژەوەندییا هەموو ئیراقێدایە و خزمەتا پاراستنا ئارامیێ و گەشەكرنا وەلاتی دكەت.