ئەڤرۆ:

ڤەکۆلەرەک و شرۆڤەکارەکێ سیاسی یێ عیراقی بابەتەک ل بن ناڤێ” دێ چ روودەت ئەگەر پرۆسا سیاسی ل عیراقێ ژناڤ بچیت”؟ بەلاڤکر و چەندین پێشبینی و بۆچوون ل دۆر وێ چەندێ بەرچاڤکرن، ژوان دوبارە ھاتنا داعشێ و داگیرکرنا چەندین پارێزگەھێن عیراقێ، ھەڤدەم کونترۆلکرنا کەرکووکێ و دەڤەرێن ناکۆکی ل سەر ژ لایێ ھەرێما کوردستانێ ڤە.

جاسم ئەلشمەری ڤەکۆلەر و شرۆڤەکارێ سیاسی یێ عیراقێ بەلاڤکر” جارەکادی ئاخڤتن و داخۆیانی ل دۆر ژناڤچوونا پرۆسا سیاسی ل عیراقێ دھێنە گۆتن، پێشتر ژی چەندین سیاسی و رێکخراو و دەستەیێن سیاسی ئەو ھوشداریە دایە کو پرۆسا سیاسی ل عیراقێ ب تمامی دێ ژناڤچیت”.

ئاماژە کر ژی”  د دەمێ بۆری دا، مەحموود عوسمان سیاسەتمەدارێ کورد ھوشداری دا کو پرۆسا سیاسی ژ ھەموو دەمەکێ دی یا نێزیککترە ژ شکەستنێ، ب وی شێوەی ژی دێ رەوشەکا نەخوازراو ل عیراقێ پەیدا بیت و ئێدێ عیراق وەکو دەولەت ھەبوون نامینیت، مەترسی ژی دێ ھەبیت کو ھێزێن ژ دەرڤەی قانوونێ دەست ب سەر عیراقێ دا بگرن”.

پێشتر ژی، شەریف کورێ حسێنی، سەرۆکێ بزاڤا دستووری ل عیراقێ راگەھاندبوو کو سیستەمێ سیاسی و پرۆسا سیاسی ل عیراقێ ھەتا ھاڤینا ٢٠٢١ خوە ناگریت و حوکمەت نەشێت مووچێن فەرمانبەران دابین بکەت و کێشا دارایی دێ مەزنتر بیت و دێ دووماھیا وەلاتێ عیراقێ ھێتە راگەھاندن”.

ئەو ڤەکۆلەرە بەرسڤا وێ پرسیارێ ددەت کو دەمێ پرۆسا سیاسی ژناڤ دچیت دێ چ روودەت؟ ودبێژیت” خەلک ل بەغدا و باژێرێن دی دێ سەرھلدەن و دێ ھەموو دەزگەھێن لەشکری و مەدەنی ل عیراقێ کونترۆلکەن، دبیت ئەگەرەکێ دی ژی روو بدەت ئەوژی کونترۆلکرنا عیراقێ ژلایێ ھێزا دژە تیرۆر یان ژی ھێز و گرۆپێن جودا جودا و راگەھاندنا بارێ نەئاسایی ل عیراقێ بۆ دەمێ شەش ھەیڤان یان زێدەتر، ھەروەسا ئەگەرێ پەیدابوونا ململانێیا لەشکری د ناڤبەرا شیعان دا یا ھەی و پشتی وێ چەندێ عامری و مالکی ب پشتەڤانیا میلیشیان و موقتەدا سەدر ب پشتەڤانیا (سەرایا ئەلسەلام) دێ بزاڤێن کونترۆلکرنا دەستھەلاتێ ل عیراقێ کەن، کو د ئەنجامدا دێ شەرەکێ خویناوی دروست بیت و دێ مەزنترین کارەسات ب سەرێ خەلکێ عیراقێ ھێت”.

ئەلشمەری دیارکر ژی کو سیناریۆیەکا دی ژی یا ھەی ئەوژی دیاربوونا داعشێ یە وکونترۆلکرنا ھندەک پارێزگەھان وەکو ئەنبار و نەینەوا و دیالا و سەلاحەدین ژ ئەگەرێ پەیدابوونا ڤالاھیا ئەمنی و مژوولبوونا ھێزێن عیراقی ب شەرێ ناڤخوەیی ڤە ل سەر کونترۆلکرنا دەستھەلاتێ، ب تایبەت کو نوکە ھژمارا چەکدارێن داعشێ ل عیراقێ و سووریێ ب زێدەتر ژ ١٠ ھزار چەکداران دھێتە خەملاندن”.

ئەو ڤەکۆلەرە پێشبینیێ دکەت کو شەرەک یێ ھەڤشێوێ شەرێ مەزھەبی ئەوێ پشتی ژناڤچوونا رژێما بەعس روودای پەیدا ببیت وپێلەکا مەزن یا گرتن و رەڤاندن و کوشتنێ دەست پێ بکەت و رۆژانە تەقین ل باژێران روو بدەن و نە قانوون و نە حوکمەت و نە چ دەستھەلاتەک نەشێت دووماھیێ ب وێ رەوشێ بینیت و ئالۆزی و شەرێ میلیشیان دژی میلیشیان و ھێزێن عەشائیری دژی میلیشیان و میلیشیا ل گەل لەشکری دێ دروست بیت و دحالەتێ ئاشتیێ دا ئەنبار و پارێزگەھێن دی یێن سوننی دێ ھەرێما سوننی راگەھینن و پارچەبوونا عیراقێ بۆ سێ ھەرێما دێ بیتە راستیەک و ژ بەر تێکچوونا رەوشا عیراقێ ئەگەرەکێ مەزن دێ ھەبیت کو جارەکا دی ھێزێن ئەمریکی ل ھەموو عیراقێ بھێنە بەلاڤەکرن بۆ کونترۆلا رەوشێ و ب دووماھیێ ئینانا خوین رێتنێ و توندوتیژیێ”.

سەبارەت ھەرێما کوردستانێ ژی ئەو ڤەکۆلەرە دووپات دکەت کو ھەرێم ب ئارامی و جێگیر دێ مینیت و رەوشا وێ یا سیاسی و ئەمنی دێ بێ کێشە بیت، چاڤەرێ ژی دھێتە کرن رەوشا ئالۆ یا عیراقێ و شەرێ ناڤخوە ببیتە ئەگەر کوب ۆ رێ گرتنێ ل کەفتنا کەرکووکێ و دەڤەرێن ناکۆکی ل سەر ب دەستێ پاشمایێن داعشێ، جارەکادی ھێزا پێشمەرگەی ھەموو وان دەڤەران کونترۆل بکەت”.

ئەڤرۆ:

شیرەتکارێ لەشکریێ سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ راگەھاند، رەوشا دەڤەرێن کوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارا ھەرێما کوردستانێ، ژ ئەگەرێ زێدەبوونا لڤینێن داعشێ گەلەک یا خراب بووی و ئەگەر حوکمەتا عیراقێ ل گەل ھەرێما کوردستانێ نەگەھیتە رێککەفتنەکێ، دەڤەرێن دی یێن عیراقێ ژی دێ ڤەگریت. دیارکر ژی ژبلی رێککەفتنێ ل گەل ھەرێمێ، بەغدا ھیچ رێیەکا دی نینە.

بابەکر زێباری، شیرەتکارێ لەشکریێ سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ گۆت” ھندەک دەڤەرێن کوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارا ھەرێمێ یێن بووینە مۆلگە بۆ داعشێ ژ ئەگەرێ وێ چەندێ ھیچ ھێزەکا کوردی و عیراقی لێ نینە، ئەو چەندە ژی مەترسیەکا مەزنە، چونکی داعش ل وان جھان خوە رێک دئێخیت و کریارێن تیرۆرستی ئەنجام ددەت، ژ بلی وێ چەندێ ئەو ھێزێن عیراقی یێن ھەبوون ل دەڤەرێن کوردستانی ھەی، چەندین جۆرێن ھێزانە و د بێ سەرکردایەتیێ نە و ھەر کەسەک ب حەزا خوە رەفتارێ دکەت، لەوما رەوشا دەڤەرێن کوردستانی گەلەک یا مەترسیدارە”.

زێباری گۆت ژی” رۆژانە داعش کریارێن تیرۆرستی ئەنجام ددەت و بەردەوام ھێرشان دکەتە سەر ھێزێن عیراقی و سەربازان د کۆژیت، بەردەوام گوند ژی ژبەر مەترسیا داعشێ دھێنە چۆلکرن، لەوما رۆژ ل دووڤ رۆژێ رەوش بەر ب خرابتر دچیت و ئەگەر چارەسەریا بنەرەتی نەھێتە کرن، دێ گەلەک خرابتر بیت”.

زێدەتر گۆت” داعش کریارێن پارتیزانی ئنجام ددەت، لەوما ئەگەر حوکمەتا عیراقێ ل گەل ھەرێمێ نەگەھیتە رێککەفتنێ، رەوش دێ خرابتر بیت و دەڤەرێن دی یێن عیراقێ ژی دێ ڤەگریت، چونکی داعش ژ ئەگەرێ لاوازیا ھێزێن عیراقی یا ب ھێز بووی”.

ئاشکارکر ژی” حوکمەتا عیراقی ھیچ رێیەکا دی نینە ژبلی وێ چەندێ ل گەل ھەرێمێ بگەھیتە رێککەفتنێ، بەغدا ژی ناخوازیت ڤێ چەندێ بکەت، چونکی دزانیت پتریا خەلکێ دەڤەرێن کوردستانێ یێن دەرڤەی ئیدارا ھەرێمێ، کوردن و دەڤەرێن کوردستانی نە، لەوما مادا ١٤٠ ژی بجە نائینن، چونکی ترس ل دەف یا ھەی ئەو دەڤەرانە بھێنە ب سەر ھەرێما کوردستانێ ڤە کو ل دووماھیێ ژی دێ ھەر وەسا بیت”.

ئەڤرۆ نیۆز:
رێوار محەمەد رەشید، پەیڤدارێ رێڤەبەریا گشتی یا گەشت و گۆزارێ ل پارێزگەها دهۆکێ بۆ ئەڤرۆ نیۆز دیار کر کو ب مەرەما ژ نێزیک ئاگەهداربوون ل سەر رەوشا کەرتێ گەشتوگۆزارێ ل پارێزگەها دهۆکێ ئەڤرۆ رۆژا 17/2/2021 (ئەمەل جەلال) سەرۆکا دەستەیا گشتی یا گەشتوگۆزارێ ل هەرێما کوردستانێ و رێڤەبەرێن گشتی یێن گەشتوگۆزارێ ل پارێزگەهێن (هەولێر و سلێمانیێ) و ئیدارا سەربەخۆیا گەرمیان سەرەدانا پارێزگەها دهۆکێ کر و ژ لایێ (پ.د.خەیری عەلی ئوسۆ) رێڤەبەرێ گشتی یێ گەشتوگۆزارێ ل پارێزگەها دهۆکێ ڤە هاتنە پێشوازیکرن.
ناڤهاتی ئاماژە دا وێ چەندێ کو ژڤانە سوبەهی رۆژا پێنجشەمبی 18/2/2021 ل دەمژمێر 2:00 نیڤرۆ سەرۆکا دەستەیا گشتی یا گەشتوگۆزارێ ل هەرێمێ دێ د پرێس کۆنفرانسەکی نووترین پێزانینان ل سەر رەوشا کەرتێ گەشتوگۆزارێ ل هەرێما کوردستانێ ب گشتی و پارێزگەها دهۆکێ ب تایبەتی بەلاڤ کەت.

ئەڤرۆ:

وەزارەتا دەرڤە یا تورکیا راگەھاند کو ھێرشا ل سەر ھەولێرێ خزمەتا ئارامی و پێکڤەژیانا ل عیراقێ ناکەت و ھەر ھێرشەک کو ئارمانجا وێ وەلاتیێن سڤیل و تێکدانا ئارامیا عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ بیت ئەو ب توندی شەرمزار دکەن و داخواز ژ حوکمەتا عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ ژی کر کو پێدڤیە کەسێن دەست د وێ ھێرشێ دا ھەی بھێنە دادگەھکرن و بگەھنە سزایێن خوە.

وەزارەتا دەرڤە یا تورکیا ئەو یەک ژی دیار کر کو گرۆپێن تیرۆرستی ھەردەم دخوازن ئارامی و پێکڤەژیانا ل عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ تێک بدەن، د ھێرشا ل ھەولێرێ دا مخابن ھندەک وەلاتیێن سڤیل بریندار بووینە، تورکیا ب توندی ڤێ ھێرشێ شەرمزار دکەت و داخواز ژ حوکمەتا عیراقێ، ھەرێما کوردستانێ و ھێزێن نێڤدەولەتی ژی دکەت کو د شەرێ ل دژی تیرۆرێ دا پتر ھاریکاریا ئێکتر بکەن.

وەزارەتا دەرڤە یا تورکیا د دووماھیا داخۆیانیا خوە دا ھەڤخەمیا خوە بۆ ھەرێما کوردستانێ دیار دکەت و ئاماژە ب ھندێ ژی دکەت کو ب سالانە گرۆپێن تیرۆرستی بوونە ئاریشەکا مەزن بۆ ھەموو خەلکێ عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ و زیانێن گەلەک مەزن گەھشتینە خەلکێ سڤیل، تورکیا ھەردەم پشتەڤانیا خوە بۆ عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ دیار کریە و دڤێت تاوانبارێن ھێرشا ل سەر ھەولێرێ بگەھنە سزایێن خوە.

ئەڤرۆ، ھۆشەنگ تاجر:

چاڤدێرێن سیاسی دیار دکەن کو دەمەکە ئیران و ھێزێن دی کار بۆ لاوازکرنا پێگەھێ ھەرێما کوردستانێ دکەن و ھەموو کارتێن ھەی ل دژی ھەرێما کوردستانێ بکار دئینن و نھا ژی ب رێیا گرۆپێن سەر ب حەشدا شەعبی کار بۆ تێکدانا ئارامیا ھەرێما کوردستانێ دکەن کو ئارمانجا سەرەکی ژی لاوازکرنا پێگەھێ ھەرێما کوردستانێ یە.

سدیق مەحمودی چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژھەلاتێ کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو ئاشکرایە ھەرێما کوردستانێ بوویە جھێ گرنگ د ھەڤسەنگیێن سیاسی یێن ل دەڤەرێ و ب تایبەتی ژی پشتی ریفراندۆما ھەرێما کوردستانێ د ئاستێ رۆژھەلاتا ناڤین دا ب تایبەتی ژی ھەر دو وەلاتێن ئیران و تورکیا کار بۆ لاوازکرنا پێگەھێ ھەرێما کوردستانێ دکەن، ئیران و تورکیا رۆژانە دەڤەرێن سنوری یێن ھەرێما کوردستانێ بۆردومان دکەن و گۆت: (ب تایبەتی ئیران گەلەک کارتان ل دژی ھەرێما کوردستانێ بکار دئینیت، بەری نھا ب رێیا بەلاڤکرنا فلمەکێ خواستن وەسا نیشا بدەن کو وان ھەرێما کوردستانێ پاراستیە، نھا ل بەغدا ب رێیا ھێزێن شیعە ب ھەموو رەنگەکێ کار دکەن دا بابەتێ بۆدجەی و موچێ فەرمانبەرێن ھەرێما کوردستانێ وەکو کارتەکا فشارێ ل دژی ھەرێما کوردستانێ بکار بینن و دخوازن ھەرێما کوردستانێ ھەموو نەفتا خوە رادەستی بەغدا بکەت).

ناڤھاتی ئەو یەک ژی دیار کر کو ھەری دووماھیێ ژی گرۆپێن سەر ب ئیرانێ ب موشەکان ھێرشی ھەولێرێ کرن کو ھێرشا دو رۆژێن بۆری یا ل سەر ھەولێرێ پەیامەکا ئاشکرایە ژ ئالیێ ئیرانێ و گرۆپێن سەر ب وێ یێن ل عیراقێ، وان دڤێت ئارامیا ل ھەرێما کوردستانێ تێک بدەن، چونکو ھەرێما کوردستانێ تنێ دەڤەرا ئارامە ل عیراقێ و خوەدان پێگەھەکێ خوە یێ ب ھێزە و گۆت: (پرانیا کارتێن کو ئیرانێ و گرۆپێن سەر ب وێ ل دژی ھەرێما کوردستانێ بکار ئینان بێی ئەنجام مان و نھا ژی دخوازن ئارمیا ھەرێما کوردستانێ تێک بدەن، ئارمانجا سەرەکی ژی بێگومان بۆ لاوازکرنا پێگەھێ گرنگ یێ ھەرێما کوردستانێ یە).

سەعید مورادی ئەندامێ رێکخراوا مافێن مرۆڤی یا رۆژھەلاتێ کوردستانێ ژی بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو ھەبوونا ھەرێما کوردستانێ وەسا کریە کو رۆژانە د ئاستێ نێڤدەولەتی دا بەحسێ مافێن کوردان بھێتە کرن، ب سەدان کەنالێن تەلەفزیونی و دەزگەھێن راگەھاندنێ ل ھەرێما کوردستانێ ھەنە کو رۆژانە بەحسێ کوردان ل ھەموو جیھانێ دکەن، ئەو یەک ب دلێ دوژمنێن گەلێ کوردستانێ نینە وان دڤێت دەنگ و ئیرادا گەلێ کوردستانێ ژناڤ ببەن و ژ بەر ھندێ ژی ب ھەموو رەنگەکێ کار بۆ لاوازکرن و ژناڤبرنا قەوارێ ھەرێما کوردستانێ دکەن و گۆت: (ئیران ل بەغدا ھێزێن شیعە ل دژی ھەرێما کوردستانێ بکار دئینیت، نھا ژی میلیشاتێن شیعە بووینە مەترسیەکا گەلەک مەزن بۆ ھەرێما کوردستانێ، ئیران د بیاڤێ ھەوالگیری و کەلتوری ژی ب ھەموو رەنگەکێ ل دژی ھەرێما کوردستانێ کار دکەت، گرنگە ھەموو ھێزێن کوردی پێکڤە کار بۆ پاراستنا ھەرێما کوردستانێ بکەن، چونکو براستی ژی ھێرشا ڤێ دووماھیێ ل سەر ھەولێرێ مەترسیەکا گەلەک مەزنە).

خەلیل ئیسماعیلی چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژھەلاتێ کوردستانێ ژی دیار کر کو دوژمنێن گەلێ کوردستانێ ب ھەموو رەنگەکێ کار دکەن دا قەوارێ ھەرێما کوردستانێ لاواز بکەن و ژناڤ ببەن، ب ھەموو رەنگەکێ کار بۆ ھندێ دکەن، دورپێچەکا گەلەک مەزن ل سەر ھەرێما کوردستانێ ھەیە، چەندین سالن ئیران ناھێلیت بەغدا بودجێ ھەرێما کوردستانێ فرێکەت و گرۆپێن سەر ب ئیرانێ و ئەو میلیشاتێن ل عیراقێ ژی بووینە مەترسیەکا گەلەک مەزن و گۆت: (دڤێت ئەمریکا و ھێزێن ھەڤپەیمانیا نێڤدەولەتی ل ھەمبەر ھێرشا ڤێ دووماھیێ ل سەر ھەولێرێ بێدەنگ نەمینن، چونکو ئیرانێ دڤێت بزانیت کا دێ ھەلویستێ ئەمریکا چ بیت، بێگومان ھەکە ھەلویستێ ئەمریکا توند بیت ئێدی ئەو جارەکا دی ھێرشێن وەسا ناکەن لێ ھەکە ھەلویستێ ئەمریکا نەرم بیت بێگومان دێ ھێرشێن وەسا د بەردەوام بن).

ئەڤرۆ:

بەرپرسەکێ ھێزێن سووریا دیموکرات کو نەخواستیە ناڤێ وی بھێتە ئاشکرا کرن بۆ ئاژانسا سپوتینگ یا روسیا دیار کریە کو ب ناڤبژیڤانیا روسیا گەرەکا دی یا دانوستاندنان دێ د ناڤبەرا شامێ و ھێزێن سووریا دیموکرات دا دەستپێ کەت.

ھەمان بەرپرسی دیار کریە کو د دانوستاندنێن ڤێجارێ دا دو خالێن گەلەک گرنگ ھەنە کو دێ ل دۆر وان خالان دانوستاندن برێڤە چن، یا ئێکێ بابەتێ ھێزێن سووریا دیموکراتە کو دڤێت ب رەنگەکێ قانوونێ ل سووریێ و رۆژئاڤایێ کوردستانێ ھەبوونا وان ژ ئالیێ شامێ ڤە بھێتە قەبوولکرن و خالا دی ژی دڤێت شام ب فەرمی ھەبوونا رێڤەبەریا خوەسەر یا باکورێ سووریێ قەبوول بکەت، چونکو بەری نھا چەندین جاران ھەڤدیتن د ناڤبەرا رێڤەبەریا خوەسەر و شامێ دا برێڤە چووینە و شام بەرھەڤ نەبوو ھەبوونا رێڤەبەریا خوەسەر قەبوول بکەت و ژ بەر ھندێ ژی دانوستاندن نەگەھشتنە چو ئەنجامان و ڤێجارێ دڤێت شام ھەلویستێ خوە ل دۆر مافێن کوردان ب گوھۆریت.

چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن کو روسیا دڤێت کوردان و شامێ نێزیکی ھەڤدو بکەت دا رۆلێ ئەمریکا ل سووریێ بھێتە لاوازکرن، لێ ھەکە کورد خوە ب  تەمامی نێزیکی شامێ و روسیا بکەن و خوە ژ ئەمریکا دوور بکەن ئەو یەک دێ ئەنجامێن خوە یێن گەلەک خراب بۆ کوردان ھەبن، چونکو ئارمانجا سەرەکی یا روسیا و شامێ لاوازکرنا پێگەھێ کوردانە و ھەتا ھێزێن ئەمریکا ل سووریێ بن و پشتەڤانیێ ل کوردان بکەن دێ پێگەھێ کوردان ژی ب ھێز بیت.