ئەندامەكێ كۆمیتەیا ناڤین یا پارتی و بەربژارێ سەركەفتیێ پارتی ل كەركووكێ د هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێدا دیاركر: ل گەل بزاڤێن ئالیێن سیاسی بۆ پێكئینانا حوكمەتێ، ئێك ژ مەرجێن پارتی ئەوە دەستوور بهێتە بجهئینان.
د. شاخەوان عەبدوللا، ئەندامێ كۆمیتەیا ناڤین یا پارتی دیموكراتی كوردستان و بەربژارێ سەركەڤتی یێ پارتی ل كەركووكێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» ئەركێ مە ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئەوە كو بەغدا پێگیر بكەین بجهئینانا دەستووری، چونكی بجهئینانا دەستووری ئارامیێ ل ئیراقێ پەیدا دكەت و سیستەمێ فیدرالی ل ئیراقێ ب هێز دئێخیت و ئێك ژ مەرجێن پارتی ئەوە دەستوور بهێتە بجهئینان».
شاخەوان عەبدوللا، ئاماژە ب وێ چەندێ دا» ڤێجارێ ئەركێ مە ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دێ یێ گران بیت، چونكی پشكەك ژ وان هێزێن نوكە هاتینە جڤاتا نوونەران، بەری نوكە هەلوەستێ وان بەرامبەر هەرێما كوردستانێ باش نەبوویە و درۆن بۆ سەر ژێرخانەیا ئابۆرییا هەرێما كوردستانێ هنارتینە، و نوكە كورسی ل جڤاتا نوونەران ب دەست ڤە ئیناینە و د نوكەدا بزاڤێن ئالیێن سیاسی بۆ پێكئینانا حوكمەتێ كارا بووینە و دێ بەر ب هەرێما كوردستانێ و ب تایبەتی پیرمام هێن، تاكو پشتەڤانییا پارتی ب دەستڤەبینن».

نوونەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل ئەمریكا راگەهاند: ڤەكرنا مەزنترین قونسلخانەیا ئەمریكا ل جیهانێ ل باژێرێ هەولێرێ، ئاماژەیە بۆ باوەرییا ب هێز یا واشنتۆنێ ب هەرێما كوردستانێ، هەڤدەم دوپاتیێ ل وێ چەندێ دكەت كو چاڤەڕیێ وەرگرتنا سیستەمێ بەرگرییا ئەسمانی دكەن.
تریفە عەزیز، نوونەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل ئەمریكا گوت» ڤەكرنا مەزنترین ئاڤاهیێ قونسلخانەیا ئەمریكا ل جیهانێ ل باژێرێ هەولێرێ رەنگڤەدانا وێ باوەرییا مەزن یا ئەمریكایە ب هەرێما كوردستانێ هەی».
گوت ژی» ئەڤە وێ چەندێ ژی دیار دكەت كوردستان دێ مینیت وەك پشتڕاسترین هەڤپەیمانا ئەمریكا ل دەڤەرێ و هەڤبەندی دەرئەنجامێ چەندین سالێن هەڤپشكییا ستراتیژییە».
ل دۆر پرسا ئەمنی و پاراستنا هەرێما كوردستانێ، تریفە عەزیز ئاشكراكر» هێشتا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ چاڤەڕێیە ئەمریكا سیستەمێ (دژەدرۆن) رادەستی وێ بكەت. ئەو سیستەمێ بەرگریێ دێ هاریكارییا مە كەت هەرێما خوە ژ وان هێرشێن ل ڤێ دووماهیێ مە دیتین، بپارێزین».
نوونەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل ئەمریكا باس ل وێ چەندێ ژی كر كو وەزارەتێن دەرڤە و بەرگریێ یێن ئەمریكا كار ل سەر پرۆسەیێ دكەن و هێرشێن ڤێ دووماهیێ ل سەر كۆمپانیێن وزەیێ وەدكەت پرۆسەیا پێدانا وی سیستەمی د چارچۆڤەیێ قانوونا بەرگرییا نیشتمانیدا ب لەزتر ببیت.
سەبارەت هەڤبەندیێن ئابۆری، گوت» ئێك ژ ئارمانجێن بەراهیێ یێن ئیدارەیا سەرۆكێ ئەمریكی دۆنالد ترەمپی ئاشتی و ئارامییە ل رۆژهەلاتا ناڤین، مل ب ملێ بەرفرەهكرنا هەڤبەندیێن ئابۆری».
تریفە عەزیز ئاماژە ب سەرەدانا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ واشنتۆنێ كر كو تێدا هەژمارەكا رێككەفتنێن چەند ملیار دۆلاری ل گەل كۆمپانیێن ئەمریكی هاتبوونە ئیمزاكرن، دوپاتكر ژی كو ب هێزكرنا ژێرخانەیا ئابۆری و سەربخوەییا ئابۆری ئارمانجەكا هەڤپشكا هەردو ئالییانە.

هەولێر، قائید میرۆ

چاڤدێرەكێ سیاسی ئاشكراكر، پارتی یا رژدە لسەر دامەزراندنا جڤاتا بلندا فیدرالی ل ئیراقێ و راستڤەكرنا قانوونا هەلبژارتنان، چونكە ب دامەزراندنا جڤاتا فیدرالی گەلەك ئاریشە و پرس دێ هێنە ئێكلاكرن و دبێژیت، بڕیاربوو بەری پەسەندكرنا دەستوورێ ئیراقێ، جڤاتا فیدرالی بهێتە دامەزراندن، بەلێ حوكمەتێن ئیراقێ پێگیر نەبوون.
د. نەوزاد عەزیز، چاڤدێرێ سیاسی وسەرۆكێ رێكخراوا دووربین بۆ پرسێن سیاسی و ئابۆری بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» سەرۆك بارزانی بەری دەمەكی و ب دیاركری ل كۆڕبەندێ (مێپس) ل باژێڕێ دهۆكێ ئاماژە ب سی خالێن گەلەك گرنگ دابوو، ئێك ژوان دامەزراندنا جڤاتا بلندا فیدرالییە ل ئیراقێ، بەریا پەسەندكرنا دەستوورێ ئیراقێ بڕیاربوو جڤاتا فیدرالی ل ئیراقێ بهێتە دامەزراندن، بەلێ مخابن حوكمەتێن ئێك ل دووف ئێك یێن ئیراقێ پێگیرنەبوون ب دامەزراندنا جڤاتا فیدرالی و هەتا نوكە ئەو جڤات نەهاتیە دامەزراندن، چونكە دامەزراندنا جڤاتا فیدڕالی گەلەك یا پێدڤییە بۆ قووناغا نوكە یا ئیراقێ و دێ هەڤسەنگییا د ناڤبەرا كورد و سوننە و شیعەیان راگریت».
گوت ژی» پارتی دیموكراتی كوردستان یا بزاڤان دكەت لەزی د دامەزراندنا جڤاتا فیدرالیدا بهێتەكرن وپارتی وەك حزبا ئێكێ لسەر ئاستێ ئیراقێ دێ كاركەت ئەو جڤاتە بهێتە دامەزراندن و دەست بكاری بكەت، ژ بەر كو چەندین ئاریشە و پرسێن گرنگ هەنە وهەكە ل ئیراقێ جڤاتا بلندا فیدرالی هەبیت ئەو پرس دێ هێنە ئێكلاكرن».
خویاكر ژی»خالەكا دی یا گرنگ كو سەرۆك بارزانی تەكەزی لسەركری راستڤەكرنا قانوونا هەلبژارتنایە ل ئیراقێ، یا خۆیایە قانوونا هەلبژارتنان یا نوكە نەدادپەروەری تێدا هەیە و بەری نوكە ژی ب نەحەقی ئەو قانوونا هەلبژارتنان ب سەر كوردان هاتیە دەربازكرن و گەلەك كێماسی تێدانە، یا بەرئاقل نینە حزبەكا وەك پارتی دیموكراتی كوردستان زێدەتری ملیۆن دەنگان بدەستڤەبینیت و كورسیێن وێ كێم بن، ئەڤە د دەمەكی دایە حزب هەنە ل ئیراقێ دەنگێن وێ نیڤا دەنگێن پارتی نە و هەژمارا كورسیێن وێ پترن ژ هەژمارا كۆرسیێن پارتی ، لەوڕا ژی قانوونا هەلبژارتنان پێدڤی ب راستڤەكرن و گوهۆڕینێ هەیە، چەندین جاران قانوونا هەلبژارتنان هاتیە گوهۆڕین هەتا پارتی بشكێنن ونەهێلن سەركەڤیت، بەرەڤاژی ب گوهۆڕینا قانوونا هەلبژارتنان پارتی هەر هێزا ئێكێیە لسەر ئاستێ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، ئانكو ب گوهۆڕینا قانوونا هەلبژارتنان ژی نەشیان پارتی لاواز بكەن و سەرۆك بارزانی ژی گەلەك تەكەزیێ لسەر گوهۆڕینا قانوونا هەلبژارتنان دكەت».
د. نەوزاد محەمەد عەزیز ئاماژە كر» ئاریشەیەكا دی د پرۆسەیا سیاسی و قانوونیدا ل ئیراقێ هەیە ئەوژی بابەتێ دادگەها بلندا فیدرالییە، چەندین سالە كوردان ئاریشە ل گەل دادگەها فیدرالی هەنە و دادگەها نوكە هەی ب گۆڕەی پیڤەرێن دەستوورێ ئیراقێ نەهاتیە پێكئینان، چونكە ل دووڤ دەستووری پێدڤی ب گوهۆڕینان هەیە و نابیت ئەو دادگەها نوكە كار دكەت ب ڤی شێوەی یا بەردەوامبیت، دڤێت دادگەها فیدرالی رەنگڤەدانا دادوەری یا هەموو پێكهاتەیێن ئیراقێ پێڤە دیاربیت، ئێك ژوان خالێن پارتی یا رژدە لسەر بۆ چار سالێن داهاتی راستڤەكرنا دادگەها بلند یا فیدرالییە ل ئیراقێ و نابیت چو پێكهاتە و ئالیێن دیاركری زالبن لسەر وێ دادگەهێ، بەرەڤاژی پارتی دخوازیت دادگەهەك ل ئیراقێ هەبیت چو پێكهاتەیێن وی وەلاتی هەست ب وێ چەندێ نەكەن كو ب گۆڕەی دەستووری كار ناكەت و نابیت لایەنگری ژی ب بڕیارێن ڤێ دادگەهێ ڤە دیار بیت».

پڕۆژەقانوونەكا بەرفرەهە یا بەرگریێ و سیاسەتا دەرڤەیا ئەمریكا، مەرجێن نوو بۆ پێدانا بودجەی بۆ هێزێن ئەمنی یێن ئیراقی د دانیت، د هەمان وەختدا گەرەنتییا ب هێز بۆ كوردان ل باشوور و رۆژئاڤایێ كوردستانێ مسۆگەر دكەت و نەخشەڕێیا داهاتییا واشنتۆنێ بۆ قەیرانا سووریێ دیار دكەت. پڕۆژە قانوونا ناڤبری ب رۆهنی ئاماژە ب وێ چەندێ دكەت كو دڤێت هەسەدە بمینیت و پشكەك بیت ژ هەر چارچۆڤەیەكێ سیاسیێ پاشەڕۆژا سووریێ.
ئەو پڕۆژە قانوونە كو پشكەكە ژ پاكێجا سالانەیا تەرخانكرنا بودجەیا ئەمریكا بۆ كاروبارێن بەرگریێ، پێرابۆنێن توند دئێخیتە سەر شێوازێ بكارئینانا هاریكاریێن ئەمریكا ژ ئالیێ بەغدایێ ڤە، د بەرانبەردا پارێزبەندییا ئاشكرا بۆ هێزا پێشمەرگێ كوردستانێ د دانیت و دوپاتیێ ل بەردەوامییا هاریكارییان بۆ هێزێن سووریا دیموكرات (هەسەدە) دكەت.
ب گۆڕەی وێ پڕۆژەقانوونێ، ئەو پێرابوون و مەرجێن ئەمریكا ئێخستینە هاریكاریێن ئەمنی بۆ ئیراقێ، ژ وێ بودجێ ناگریت ئەوا بۆ هێزا پێشمەرگەی هاتیە تەخانكرن. ئەڤە ژی دوپاتكرنا پێگیریبوونا واشنتۆنێیە ب پشتەڤانیكرنا هێزێن هەرێما كوردستانێ، هەتاكو هەكە مەرجێن نوو ژی ل سەر دەزگەهێن فیدرالیێن بەغدا بهێنە سەپاندن.
د بەلگەنامەیێدا هاتیە، پێشمەرگە دێ وەك هەڤپشكەكێ ئاسایشا نیشتمانی مینیت ونابیت ژ بەر ناكۆكیێن سیاسی یێن د ناڤ ئیراقێدا، بودجا وی گیرۆببیت یان بهێتە بلۆككرن.
د هەمان وەختدا، بەلگەنامەیا ناڤبری پشكەك ژ هاریكاریێن ئەمریكا بۆ ئیراقێ ب وێ چەندێ ڤە گرێددەت كا بەغدا هەتا چەند دشێت هەژموونا گرۆپێن چەكدار یێن نێزیك ژ ئیرانێ سنووردار بكەت. بۆ وێ چەندێ هاریكارییا ئەمریكا پێ بهێتە دان، پێدڤییە بەغدا ب سەلمینیت كو چالاكیێن نە قانوونی یێن گرۆپێن چەكدار ب راوەستینیت و دەستهەلاتا سەرۆكوەزیرانی ب سەر كەرتێ ئەمنیدا ب هێز دكەت و لێپرسینێ ژ وان گرۆپێن حەشدا شەعبی دكەت كو دەست د بنپێكرنا مافێن مرۆڤی یان هێرشكرنێ ل سەر هەڤپەیماناندا هەیە.

كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ راگەهاند، ئەنجامێن دووماهیێ یێن هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ دادگەها فیدرالی هنارت بۆ پەسەندكرنێ.
جومانە غەلای، پەیڤدارا كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ گوت» كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ئەنجامێن دووماهیێ یێن هەلبژارتنێن خولا شەشێ یێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ دادگەها فیدرالی هنارتن بۆ پەسەندكرنێ».
هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل 11/11/2025 ل سەرانسەری ئیراقێ هاتبوونە ئەنجامدان و رێژەیا پشكداریێ د دەنگدانا گشتیدا گەهشتبوو 54،35% و رێژەیا پشكداریێ د دەنگدانا تایبەتدا ژی گەهشتبوو 82،42%. ل رۆژا 17/11/2025 كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ ئەنجامێن بەراهیێ یێن هەلبژارتنان راگەهاندبوون.
ب گۆڕەی ئەنجامێن بەراهیێ یێن دەنگدانا گشتی و تایبەت یێن هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، پارتی دیموكراتی كوردستان ئێك ملیۆن و 79 هزار و 12 دەنگ ب دەستڤە ئیناینە.

هاریكارێ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن دەرڤە راگەهاند: نێچیرڤان بارزانی ب فەرمی داخوازا سیستەمێ بەرگریێ ژ ئەمریكا كریە و واشنتۆنێ ژی بەرسڤا ئەرێنی هەبوویە. هەروەسا دبێژیت، دروستكرنا مەزنترین قونسلخانەیا ئەمریكا ل جیهانێ ل هەولێرێ، پەیامەكا رۆهنا پێگیربوونا سیاسی و ئەمنی یا وی وەلاتییە ب هەرێما كوردستانێ.
فەلاح مستەفا، هاریكارێ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن دەرڤە د دیدارەكا رۆژنامەڤانیدا سەبارەت پاراستنا ئەسمانێ هەرێما كوردستانێ و گەفێن ئەمنی، گوت» نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ داخوازییەكا فەرمی ئاراستەی ئەمریكا كریە بۆ دابینكرنا سیستەمێ بەرگریێ و واشنتۆنێ بەرسڤا داخوازییا وی دایە و راگەهاندیە كو دێ بزاڤێ كەن وی سیستەمی ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ دامەزرینن».
ب باوەرییا هاریكارێ سەرۆكێ هەرێمێ» جهگیركرنا وی سیستەمی د بەرژەوەندییا هەموو ئیراقێدایە و پێنگاڤەكا گرنگە بۆ پاراستنا ئارامییا دەڤەرێ».
ئەو داخوازییا نێچیرڤان بارزانی د وەختەكیدایە، ل ڤێ دووماهیێ زەڤییا كۆرمۆر یا غازی بوویە ئارمانجەكا هێرشەكێ كو د ئەنجامدا بەرهەمئینانا غازێ ل وێ زەڤیێ راوەستا و 80% ژ كارەبا هەرێما كوردستانێ ژی كێمبوو.
سەبارەت ڤەكرنا ئاڤاهیێ نوو یێ قونسلخانەیا ئەمریكا ل هەولێرێ، كو ب مەزنترین قونسلخانەیا وی وەلاتی ل سەر ئاستێ جیهانێ دهێتە هەژمارتن، فەلاح مستەفا وەك ئاماژەیەكا ستراتیژی لێكدا و گوت» دروستكرنا ئاڤاهییەكێ ب وی قەبارەی و ل دووڤ ستانداردێن تایبەت یێن وان، تنێ ئاڤاهییەك نینە، بەلكو خوە ب خوە پەیامەكا رۆهنا پێگیربوونا درێژخانەیا ئەمریكایە ب هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ».
ب دیتنا فەلاح مستەفای، ڤەگوهاستن ژ ئاڤاهییەكێ بچووك بۆ دەزگەهەكێ وەسا مەزن، رامانا وێ ئەوە « ئەمریكا پلان هەیە بۆ وەختەكێ درێژخایەن وەك پشكەك ژ هەڤكێشەیا ئارامیێ ل ڤێ دەڤەرێ بمینیت».
دوپاتكر ژی» گەلەك خالێن هەڤپشك هەنە كو هەردو ئالییان پێكڤە گرێدەن ژ وان پرسا ئارامیێ ل دەڤەرێ، روو ب رووبوونا تیرۆرێ و توندوتیژیێ و پاراستنا ئاسایشێ».
دیاركر ژی كو د سیاسەتا دەرڤەیا ئەمریكادا، پشتەڤانیێ ل هەرێما كوردستانەكا ئارام و ب هێز هاتیە جهگیركرن و وان نەڤێت دەست ژ ئیراقێ هەلگرن بێی بگەهنە ئەنجامەكێ ئەرێنی، هەرێما كوردستانێ ژی وەك چیرۆكا سەركەفتنێ و هەڤپشكەكا كارا د ڤێ پرۆسەیێدا دبینن».

بەرپرسێ مەكتەبا پەیوەندیێن دەرڤە یا پارتی دیموكراتی كوردستان دیاركر: ڤەكرنا ئاڤاهییێ مەزنترین قونسلخانەیا ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ، ئاماژەیەكا رووهن یا گرنگیدانا وی وەلاتییە ب هەرێما كوردستانێ.
هشیار سیوەیلی، بەرپرسێ مەكتەبا پەیوەندیێن دەرڤە یا پارتی دیموكراتی كوردستان، ل دۆر ڤەكرنا مەزنترین قونسلخانەیا ئەمریكا ل جیهانێ ل هەولێرێ، بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» ڤەكرنا ئاڤاهییێ قونسلخانەیا گشتییا ئەمریكا، وەك مەزنترین قونسلخانەیا گشتی ل هەولێرا پایتەختێ هەرێما كوردستانێ، ئاماژەیەكا روهنە بۆ گرنگیدانا وی وەلاتی ب هەرێما كوردستانێ و دیتنا ستراتیژییا وی وەلاتی بۆ هەرێمێ، كو ئاڤاهی ل سالا 2018 ژ ئالیێ نێچیرڤان بارزانی و دۆگلاس سلێمان، بالیۆزێ وی دەمی یێ ئەمریكا ل ئیراقێ، بەرێ بنیاتی بۆ هاتبوو دانان».
هشیار سیوەیلی گوت ژی»بڕیار بوو ئاڤاهییێ قونسلخانەیا گشتییا ئەمریكا گەلەك زووتر ب دووماهی بهێت، بەلێ ژ بەر زێدەبوونا گرنگییا رۆل و ئەركێ قونسلخانەیێ، پلان و هووركارییێن ئاڤاهییان گوهۆڕینێن بەردەوام ب سەر دا دهاتن».
بەرپرسێ مەكتەبا پەیوەندیێن دەرڤە یا پارتی دبیژیت ژی» ئەم نزانین سیستەمێ بەرگریێ یێ بارەگەهەكێ دیپلۆماسی یێ وەسا گرنگ چەوا هاتیە رێكخستن، بەلێ بێگومان وەك ئەم دزانین گەفێن بەردەوام یێن ل سەر بەرژەوەندیێن ئەمریكا ل ئیراقێ، وێ دخوازن كو سیستەمەكێ نوو یێ بەرگریێ هاتبیتە دانان و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ مەسرور بارزانی ژی ل گەل ستیڤن بیتنەر، قونسلێ گشتیێ ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ، سەرەدانا ڤی جهی كریە و سەرۆكێ حوكمەتێ گوتیە: ئەڤ قونسلخانەیە نیشانا گرنگیدانا ئەمریكایە ب هەرێمێ».
هۆشیار سیوەیلی پتر گوت» ئەم هیڤیدارین و ب وی ئاراستەی ژی كاردكەین كو ئاڤاهیێ نوو یێ قنسلخانەیا گشتییا ئەمریكا، هەڤبەندیێن سیاسی، ئابۆری، سەربازی و ئەمنی یێن د ناڤبەرا ئەمریكا و هەرێمێ و ئیراقێدا، ب هێزتر بكەت و پتر بەر ب پێشڤە ببەت، لەوما پێدڤییە ئالیێن ئیراقی و دەرڤەی ئیراقێ ژی، گەشبین بن و وەك بزاڤەكا جددی یا پێشكەفتن و پێشڤەبرنا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ و خوەشگوزەرانیا وەلاتییان لێ بنێرین».

پەیمانگەها واشنتۆن د نووترین راپۆرتا خوەدا رۆناهی ئێخستییە سەر گرنگییا رەمزی، سیاسی و ئابۆری یا ئێكەمین بارێ پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا بۆرییا ئیراق – توركیا (ITP) هاتیە هنارتن بۆ بەندەرێ لویزیانا ل ئەمریكا.
ب گۆڕەی راپۆرتا پەیمانگەها واشنتۆن، ژبلی وێ چەندێ ڤێ پێنگاڤێ پەترۆلەكا خاڤ یا گونجای ب بهایەكێ كێم بۆ پارزینگەهێن ئەمریكا دابین دكەت، دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلێ ب ڤی رێكێ رەنگڤەدانا ب هێز یا سیاسەتا ئەمریكایە بەرامبەر دۆست و نەیارێن وێ.
راپۆررتێ ئاشكرا كریە كو ل چارێ ڤێ مەهێ و پشتی دو مەهان ژ كاراكرنا بۆرییا پەترۆلا ئیراق – توركیا، گەشتییەكا پەترۆلهەلگر كو پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ژ بەندەرێ جەیهان یێ توركی باركربوو، ل تێرمینالا پەترۆلی ل لویزیانا ل ئەمریكا هاتە دانان.
ب گۆڕەی داتایێن كۆمپانییا (كپلەر)، گەشتا پەترۆلهەلگرا (Seaways Brazos) ل دووماهییا مەها چریا ئێكێ نێزیكی ملیۆن بەرمیلێن پەترۆلا خاڤ یا كوردستانێ ل بەندەرێ جەیهان یێ توركی باركرینە، چاڤەڕێ ژی دهێتە كرن ل وەختەكێ نێزیكیدا بارێن زێدەتر ژ وی جۆری بگەهنە ئەمریكا.
پەیمانگەها ناڤبری ئاماژە ب وێ چەندێ كریە هەرچەندە بازرگانییا پەترۆلا ئەمریكا یا گرێدایە ب لڤینا بازاری و بهای، بەلێ ئەو باركرنا تایبەتە بێی وێ رێككەفتنا بەروەخت د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا ئەستەم بوو، كو ل ئیلۆنا سالا بۆری ب ناڤبرییا واشنتۆنێ هاتیە ئەنجامدان، ئەڤێ رێككەفتنێ رێك خوەشكر بۆ ڤەكرنا بۆرییا پەترۆلی د ناڤبەرا ئیراقێ و توركیا دا پشتی زێدەتر ژ دو سالێن راگرتنێ.
واشنتۆنێ رۆلەكێ كاریگەر د كەرتێ وزەیا ئیراقێدا هەبوویە، ژ وان: چەسپاندنا مافێن هەرێما كوردستانێ ل دەستوورێ 2005 بۆ بڕێڤەبرنا سامانێن پەترۆلی، هاندانا كۆمپانیێن ئەمریكی بۆ كاركرنێ ل ئیراقێ و ناڤبری بۆ بەلاڤكرنا داهاتێ پەترۆلێ د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا. هەروەسا بەردەوام توركیا و ئیراق هاندانە كو داگیرانێ بكەن بۆ چارەسەركرنا كێشەیا بۆرییا پەترۆلێ.
سەبارەت ب خواستا پارزینگەهێن ئەمریكا، پەیمانگەها واشنتۆن د راپۆرتا خوە دا رۆهنكریە كو پارزینگەهێن وی وەلاتی پێدڤی ب جۆرێن جودا یێن پەترۆلێیە. د وەختەكیدا ئەمریكا ب خوە هناردەكارەكا مەزن یا (پەترۆلا خاڤ یا سڤكە) ، بەلێ بۆ پڕكرنا پێدڤیێن پارزینگەهێن خوە، پەترۆلا ( ناڤین یا ترش و یا گران) ل رۆژهەلاتا ناڤین و ئەمریكا لاتینی دكڕیت.
فرۆشیارێن پەترۆلا هەرێما كوردستانێ پشتی ڤەكرنا بۆریێ، داشكاندنا بەرچاڤ پێشكێش كریە بۆ راكێشا بكڕان، ئەڤێ چەندێ ژی وەكریە هنارتان ب لەز دەست پێ بكەت.
راپۆرتا ناڤبری دوباتكر كو بۆرییا پەترۆلی یا ئیراق – توركیا گرنگییەكا جیوستراتیژی هەیە و رێك بۆ دانوستاندنێن زێدەتر د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا خوەشكریە، ب تایبەت ل سەر دۆسییا قەرێن كۆمپانیێن نێڤدەولەتی.
هەروەسا ئاماژە ب وێ چەندێ هاتیە كرن كو بكارئینانا ڤێ بۆریێ ژ ئالیێ بەغدا ڤە بۆ هنارتنا پەترۆلا زەڤیێن دی یێن ئیراقێ، هەڤبەندیێن وێ ل گەل توركیا ب هێزتر دكەت و كاریگەرییا ئیرانێ ل سەر بەغدا كێم دكەت.
ب گۆڕەی وێ راپۆرتێ، هەرێما كوردستانێ هەڤبەركرن ب دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ یا زەنگینە ب یەدەكێ غازێ و شیانێن بەرهەمئینانا كارەبێ. پێشڤەبرنا هەڤبەندیێن وزەیێ دشێت رێكێ بدەت كوردستان غازێ بۆ دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ ب هنێریت، كو ئەڤە ژی پشتبەستنا بەغدایێ ب غازا ئیرانێ كێم دكەت. لەوما جهێ حێبەتیێ نینە كو گرۆپێن چەكدار یێن نێزیكی ئیرانێ هێرشان دكەنە سەر زەڤیێن غازێ یێن كوردستانێ.
پەیمانگەها واشنتۆن پێشنیاز دكەت كو بەرپرسێن ئەمریكا بزاڤێن خوە چڕ بكەن بۆ پاراستنا ڤێ هەڤبەندیێ و ئاسانكاریێ بۆ رێككەفتنا درێژخایەنا د ناڤبەرا ئیراقێ و توركیا دا بكەن. هەروەسا ئاماە ب وێ چەندێ كریە، ژ ئەگەرێ فشارێن رۆژئاڤای، توركیا كڕینا پەترۆلا رووسیا كێمكریە، لەوما پەترۆلا كوردستانێ دشێت جهگرا گونجای و ئەرزان بیت بۆ ئەنقەرە.

جڤاتا ئاسایشا هەرێما كوردستانێ سیناریۆیا ژكارئێخستنا كۆرمۆر و راكێشانا میلیشیا بۆ كوردستانێ ئاشكرا دكەت.
دەزگەهێن ئاسایشا هەرێما كوردستانێ سەركەفتنەكا مەزن تۆماركر ب رێكا ژناڤبرنا پیلانەكا هەمەجۆر و مەترسیدار كو ئارمانج ژێ ئیفلیجكرنا كەرتێ وزەیێ و دروستكرنا رووبارێن خوونێ ل جادەیێن كوردستانێ.
جڤاتا ئاسایشا هەرێمێ هووركاریێن تۆرەكا تێكدەر ئاشكراكر كو ژ ئالیێ دەستێ دەرەكی و ناڤخوەیی هاتینە لڤاندن بۆ وێ چەندێ دەلیڤەیێ بۆ هاتنا میلیشیا خوەش بكەن.
ب گۆڕەی ئەنجامێن ڤەكۆلینێن چڕ یێن جڤاتا ئاسایشا هەرێما كوردستانێ، ئەو ئالۆزیێن ڤێ دووماهیێ یێن گوندێ لاجان یێ ب سەر قەزا خەبات ڤە، تنێ روودانێن ئاسایی نەبوون، بەلكو دەستپێكا بجهئینانا نەخشەیەكێ پێشوەخت بوون.
ب گۆڕەی بەیاننامەیا جڤاتا ئاسایشا هەرێما كوردستانێ ، دەزگەهێن ئەمنی گەهشتینە وی دەرئەنجامی كو دەستپێكا تێكهەلییا ئالیێ ناڤخوەیی و دەرەكی پلانا زنجیرەیەكا هێرشان بجهئینایە كو ژوان ژی لێدانا زەڤییا كۆرمۆر یا غازێ بۆ بڕینا كارەبا هەرێما كوردستانێ بوو، دووڤ دا هێرشكرن بوو ل سەر پارزینگەهێن پەترۆلێ و وەستگەهێن كارەبێ و ئەنجامدانا تەقینان ل هەردو پارێزگەهێن هەولێرێ و دهۆكێ.
پشكەكا دی یا پیلانێ، وەك د ڤەكۆلیناندا دیاربووی، شەڕەكێ دەروونی و میدیایی بوویە، پلان ب وی جۆری بوویە كو ب رێكا میدیا ئالییەكێ ئۆپۆزسیۆنێ و میدیایێن دەرەكی خەلكی بۆ خوەنیشادانان و توندوتیژیێ هان بدەن، پاشی ل ناڤ خوەنیشادانادا تەقە بهێتە كرن تاكو هێزێن ئەمنی بهێنە نەچاركرن بەرسڤێ بدەن و خەلك بهێتە كوشتن، ئارمانجا دووماهیێ یا ڤێ سیناریۆیا خووناوی ئەو بوویە كو كوشتنا وەلاتییان ببیتە بەهانە و بانگەشە بۆ وێ چەندێ داخوازا دەستێوەردانێ ژ گرۆپێن میلیشیا بهێتە كرن بۆ هێرشكرنێ ل سەر هەرێما كوردستانێ.
جڤاتا ئاسایشا هەرێمێ راگەهاند ژی، پێشوەخت ئاگەهداری هووركاریێن پیلانێ بوون و شیان د وەختەكێ گونجایدا رێگریێ لێ بكەن. د ئۆپەراسیۆنێدا هەژمارەكا وان تێكدەران هاتنە دەستەسەركرن كو فەرمان ژ ئالیێن دەرەكی و میلیشیا وەرگرتبوو و دانپێدان ب وێ چەندێ كر كو ئارمانجا وان تێكدانا ئارامییا هەرێما كوردستانێ بوو، نوكە ژی روو ب روویێ دادگەهێ بوون.
گرنگییا ژناڤبرنا ڤێ پیلانێ د وێ چەندێ دایە كو هەڤدەمە ل گەل هۆشداریێن ئەمریكا و هەڤپەیمانان سەبارەت ب لڤینێن ئالیێن خرابكار ل دەڤەرێ.
زەڤییا كۆرمۆر كو ژێدەرێ سەرەكیێ بەرهەمئینانا غاز و كارەبێیە، پێشتر ژی چەندین جاران بوویە ئارمانجا درۆن و مووشەكان، بەلێ ئەڤە جارا ئێكێیە ب وی شێوەیێ بەرفرهە بیت كو تێكهەلییەك بیت ژ هێرشا سەربازی ل سەر ژێرخانەیا ئابۆری و هاندانا جادەیێ بۆ درۆستكرنا هنگامێ، وەك ل ستراتیژییا شەڕێ هایبرید (شەڕێ تێكهەل) دا دهێتە بكارئینان بۆ ژناڤبرنا قەوارەیان ژ ناڤدا.

حوكمەتا هەرێما كوردستانێ رۆهنكرنەك ل دۆر سەرەدانا سەرۆك بارزانی بۆ جزیرا بۆتان بەلاڤكر و تێدا دبێژیت: شرۆڤە و خواندنێن جودا و نەخوازراو و دوور ژ مەبەستێ هاتنە كرن، كو دلگرانی ژێ پەیدابوویە.
دەقێ رۆهنكرنا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ:
سەرەدانا دیرۆكییا سەرۆك بارزانی بۆ پارێزگەها شڕنەخێ و دەڤەرا جزیرێ وپشكداریكرنێ د سیمپۆزیۆما مەلایێ جزیری دا و دەربڕینا پشتەڤانییا خوە بۆ پرۆسەیا ئاشتیێ و ئەو پێشوازییا گەرم كو ژ ئالیێ دامودەزگەهێن فەرمی یێن حوكمەت و خەلكێ دەڤەرێ ل سەرۆك بارزانی هاتیە كرن، جهێ رێز و سوپاسیێیە. بەلێ پاشی خواندنێن جودا و نەخوازراو و دوور ژ مەبەستێ هاتنە كرن، كو دلگرانی ژێ پەیدابوویە. یا گرنگ ئەوە كو سەردەمەكێ نوو یێ هەڤبەندییان د ناڤبەرا كۆمارا توركیا و هەرێما كوردستانێ دا هەیە. پرۆسەیا ئاشتیێ ژی پێنگاڤەكا دروستە د چارەسەركرنا پرسەكا گرنگ و هەستیاردا و دەستخوەشیێ ل حوكمەت و حزبێن دەستهەلاتدارێن توركیا و هەموو ئالییەكی دكەین كو رۆلەكێ كاریگەر هەبوو د پێشڤەبرنا ئاشتیێ و سەقامگیریێ ل توركیا و دەڤەرێ. ب پێدڤی دزانین ئەم هەموو ئالی ب هاریكارییا هەڤدو، بزاڤا نەهێلانا دلگرانییان بكەین و دوپاتیێ ل ب هێزكرنا هەڤبەندییان و ب دەستڤەئینانا ئاشتیێ و پاراستنا بەرژەوەندیێن مە یێن هەڤپشك و ئارامییا دەڤەرێ بكەین.