سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پشتەڤانییا خوە یا تمام بۆ رۆژنامەڤانان و ئازادییا رۆژنامەڤانیێ و رادەربڕینێ دیاركر و داخواز ژ رۆناڤەنان كر پێگیری قانوونا كارێ رۆژنامەڤانیێ بن.
دوهی دوشەمبی 22/4/2024، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ د پەیامەكێدا ب هەلكەفتا سالڤەگەرا 126 یا رۆژا رۆژنامەڤانییا كوردی و دەرچوونا ئێكەم رۆژنامەیا (كوردستان) ژ ئالیێ (میر میقداد بەدرخان) و سالڤەگەرا 26 یا دامەزراندنا سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ ب گەرمی پیرۆزباهی ل هەموو رۆژنامەڤانێن كوردستانێ كر و هیڤییا سەركەفتنێ بۆ خواست.
نێچیرڤان بارزانی د پەیاما خوە دا گوت» ب ئەڤێ هەلكەفتێ، داكۆكیێ ل ژێنگەها هاندەر بۆ كارێ میدیایی، كارئاسانی بۆ دەستكەهشتنا رۆژنامەڤانن ب ژێدەرێن پێزانینان بێی جوداهی و دووركەفتن ژ سەپاندنا سانسۆرێ ل سەر ئەوان دكەم بۆ ئەوێ چەندێ رۆژنامەڤان بەرپرسیارانە رۆلێ پێشەییێ خوە د چاڤدێریكرنا دەزگەهان و بلندكرنا ئاستێ هشیارییا خەلكی و دروستكرنا رایا گشتیدا ببینن و ببنە فاكتەر و هەڤكارێن گرنگ د پڕۆسەیا ئاڤاكرن و گەشەپێدانا دیموكراسیێدا».
سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر» د دەمەكیدا پشتەڤانییا خوە یا تمام بۆ رۆژنامەڤانان و باوەرییا من ئازادییا رۆژنامەڤانی و رادەربڕینێ وەكو بنەمایەكێ سەرەكیێ هەر جڤاكەكێ دیموكرات و ئازادیخواز دوپات دكەم، داخوازێ ژ رۆژنامەڤانان دكەم پێگیری قانوونا كارێ رۆژنامەڤانیێ و ئەتەكێتا رۆژنامەڤانی بن ژ راستگویی، هەڤسەنگی، بێلایەنی، دووركەفتن ژ دەنگوباسێ سەختە و زمانێ زڤر، هەروەسا هاندەرێن پاراستنا ئاشتییا جڤاكی و سەقامگیرییا سیاسی و پارێزەرێن بەرژەوەندییا بلند یا گەل و نیشتمانی بن».
سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ رۆلێ رێكخراوێن ناڤخوەیی و نێڤدەولەتی یێ تایبەت ب چاڤدێریكرنا رەوشا ئازادییا رۆژنامەڤانی و رادەربڕینێ ل هەرێما كوردستانێ ب بلند هەلسەنگاند و دوپاتكر» دڤێت ئالیێن پەیوەندیدار ب گۆڕەی قانوونا رۆژنامەڤانی ل هەرێما كوردستانێ رەفتارێ ل گەل هەر كەیسەكا بوارێ رۆژنامەڤانیێدا بكەن».
د دووماهییا پەیاما خوە دا، نێچیرڤان بارزانی گوت» سلاڤ ل رۆژنامەڤانێن شەهید و ئەو رۆژنامەڤانێن پێشەنگ ل سەردەمێ شۆڕەشێ و ئازادیێدا كو ژیانا خوە بۆ گەهاندنا راستیێ و پێشئێخستنا رۆژنامەڤانیێ كوردستانێ تەرخانكری» .

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ رۆژنامەڤان و راگەهاندكارێن كوردستانێ دوپات دكەت و ب پێدڤی ژی دزانیت، میدیاكارێن كوردستانێ، هەردەم ل بەرەیێ نیشتمانیدا بن.
دوهی دوشەمبی 22/4/2024، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پەیامەكێدا ل سالڤەگەرا رۆژا رۆژنامەڤانییا كوردی و دەرچوونا ئێكەم هەژمارا رۆژنامەیا (كوردستان) ژ ئالیێ میر میقداد مەدحەت بەدرخان و سالڤەگەرا دامەزراندنا سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ، پیرۆزباهی ل هەموو رۆژنامەڤانێن كوردستانێ كر و هیڤییا سەركەفتنێ بۆ خواست.
د پەیاما سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دا هاتییە» جهێ خوەشحالیێ و شانازیێیە كو راگەهاندكار ل هەرێما كوردستانێ و ل بن سیبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ب ئازادی و بێی هیچ سانسۆرەكی، كارێ خوە یێ پیشەیی دكەن و تمام د ئازادن د رەخنەگرتن و باسكرنا پێشێلكارییان و كێماسیێن حوكمەتێ. حوكمەت ژی وەكو هەردەم هاریكارا رۆژنامەڤان و راگەهاندكارێن كوردستانێ دڤێت بۆ ئەوێ چەندێ ب هاریكارییا هەموو ئالییەكی، بشێین كوردستانێ د هەموو بواراندا، بەر ب قۆناغەكا پێشكەفتیتر ببەین».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر» هیڤیدارم ئارمانجا سەرەكییا راگەهاندكارێن كوردستانێ گەهاندنا راستییان و پێشئێخستنا كوردستانێ و خزمەتكرنا خەلكی و داكۆكیكرن ژ مافێن گەلێ كوردستانێ و پاراستن و گەشەپێدانا قەوارەیێ دستووریێ هەرێما كوردستانێ بیت».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ ب پێدڤی زانی» میدیاكارێن كوردستانێ، هەردەم ل بەرەیێ نیشتمانیدا بن و رێكێ نەدەن ب ناڤێ رۆژنامەڤانیێ، سڤكایەتی ل بهایێن نیشتمانی و بەرژەوەندیێن بلند یێن خەلكێ كوردستانێ بهێتە كرن و نابیت زمانێ زڤر و دیاردەیا نەشرین یا ناڤزراندنا خەلكی بهێتە بكارئینان».
ل دووماهییا پەیاما مەسرور بارزانی هاتییە» رۆژا رۆژنامەڤانییا كوردی پیرۆز بیت و ب ئەڤێ هەلكەفتێ، هەموو پشتەڤانییا خوە و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ كارێ راستەقینەیێ رۆژنامەڤانیێ و ئازادییا رادەربرینێ ل هەرێما كوردستانێ دوپات دكەم».

سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ راگەهاند: سەرەدانا سەرۆكێ توركیا بۆ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ئاماژەیە بۆ پەیوەندیێن ب هێز د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ ل گەل توركیا.
نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ د پۆستەكیدا ل تۆرا جڤاكییا ئێكس بەری سەرەدانا چاڤەرێكرییا سەرۆكێ توركیا بۆ هەرێما كوردستانێ بەلاڤكر» سەرەدانا دیرۆكی یا سەرۆك ئەردۆغانی بۆ بەغدا و هەولێرێ د دەمەكێ هەستیار ل دەڤەرێ دهێت».
نێچیرڤان بارزانی باس ل ئەوێ چەندێ كر» سەرەدان ئاماژەیە بۆ پەیوەندیێن ب هێز یێن سیاسی، ئابۆری و ئەمنی یێن ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ل گەل توركیا».
هەروەسا گوت» چاڤێ من ل ئەوێ چەندێیە ل هەولێرێ پێشوازیێ ل سەرۆك ئەردۆغانی بكەم بۆ گەنگەشەكرنا پرسێن گەرم ژ ئەوان ژی ئاشتی، سەقامگیری و گەشەیا ئابۆری».

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند: ل هەرێما كوردستانێ كارێ میدیایی ب تمامی یێ ئازادە و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یا پێگیرە ب پەیداكرنا ژینگەهەكا گونجای بۆ كارێ رۆژنامەڤانی و ئازادییا رادەربڕینێ د چارچۆڤەیێ قانوونێدا.
دوهی دوشەمبی 22/4/2024، ب بەرهەڤبوونا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دیدارا نێڤدەولەتییا هەولێرێ بۆ كارێ رۆژنامەڤانی بڕێڤەچوو كو ژ ئالیێ سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ و فیدراسیۆنا نێڤدەولەتییا رۆژنامەڤانان ڤە هاتبوو رێكخستن.
د دیدارێدا كو یا هەڤدەم بوو ل گەل سالڤەگەرا رۆژنامەڤانییا كوردی و سالڤەگەرا دەرچوونا رۆژنامەیا كوردستان و سالڤەگەرا دامەزراندنا سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پەیڤەكێدا د ئەوێ دیدارێدا ئاماژە ب ئەوێ چەندێ كر كو ل هەرێما كوردستانێ، كارێ میدیایی ب تمامی یێ ئازادە و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یا پێگیرە ب پەیداكرنا ژینگەهەكا گونجای بۆ كارێ رۆنامەڤانی و ئازادییا رادەربڕینێ د چارچۆڤەیێ قانوونێدا.

دەقێ پەیڤا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ:
خوەشحالم د ئەڤێ دیدارا رۆژنامەڤانیدا ل گەل هەوەیێن بەرێز پشكداربم. ب تایبەتی ب خێر هاتنا هەموو ئەوان رۆژنامەڤان و راگەهاندكارێن بەرێز دكەم كو ژ وەلاتێن جیهانێ هاتین بۆ پشكداریكرنێ د ئەڤێ دیدارێدا. هیڤییا سەركەفتنێ بۆ دخوازم و ئومێدەوارم ئەنجام و راسپاردەیێن ئەڤێ دیدارێ، د خزمەتا پێشئێخستنا كارێ رۆژنامەڤانیدا بیت.
هەروەسا ب هەلكەفتا رۆژا رۆژنامەڤانییا كوردی و سالڤەگەرا دامەزراندنا سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ، گەرمترین پیرۆزباهییان ئاراستەی هەموو رۆژنامەڤانێن كوردستانێ دكەم و هیڤییا سەركەفتنێ و پێشكەفتنێ بۆ دخوازم.
حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەردەم ب رێز و پێزانینڤە دنێڕیتە رۆلێ گرنگێ رۆژنامەڤانان و پیشەییا رۆژنامەڤانیێ كو ب شێوەیەكێ پیشەییانە و بەرپرسیارانە ئەرك و پەیامێن راستەقینە یێن خوە د چارچۆڤەیێ قانوونێن بەركار و ئیتیكا رۆژنامەڤانی و پێڤەرێن نێڤدەولەتی بگەهینن، ب تایبەتی د بوارێ هشیاركرنا جڤاكی و گەهاندنا پێزانینێن راست و دروست و دەستنیشانكرنا كێماسییان و پێشێلكارییان و پشتەڤانیكرنا پڕۆسەیا چاكسازیێ, ب ئەڤی شێوەیی ژی راگەهاندكار وەكو دەستهەلاتا چاری، دێ هاریكارێن گرنگن بۆ دەزگەهێن دەزگەهێن حوكمەتێ و پێكڤە كاری بۆ پێشئێخستنا جڤاكی و بەر ب پێشڤەبرنا وەلاتی دكەن.
ل هەرێما كوردستانێ كارێ میدیایی ب تمامی یێ ئازادە و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یا پێگیرە ب پەیداكرنا دەلیڤە و ژینگەهەكا گونجای بۆ كارێ رۆژنامەڤانیێ و ئازادییا رادەربڕینێ د چارچۆڤەیێ قانوونێدا.
جهێ خوەشحالیێیە كو هەرێما كوردستانێ خودانا قانوونەكا پێشكەفتییا رۆژنامەڤانیێیە و ژئەگەرێ وێ، كارێ رۆژنامەڤانی و ئازادییا رادەربڕینێ ل هەرێما كوردستانێ، گەشەیەكا گەلەك باش كریە.
ئازادییا رۆژنامەڤانی ل هەرێما كوردستانێ، گەهشتییە ئاستەكی كو نەخەزێن هەرێما كوردستانێ بەردەوام د بزاڤێن خراب بكارئینانا ئەوێ ئازادیێ نە كو ل دەڤەرێ یا كێم وێنەیە، ئەڤە ژی بۆ لێدانا بنەمایێن دیموكراسی و قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ كو ب ناڤێ رۆژنامەڤانیێ، خەلكەك دژایەتییا هەرێما كوردستانێ دكەن.
داخوازێ ژ رۆژنامەڤانێن بەرێز و سەندیكا و رێكخراوێن تایبەت ب رۆژنامەڤانان ڤە، كو رێكێ نەدەن ئەڤ پیشەیا گرنگ، ببیتە سەگۆیەك بۆ ب خراب بكارئینانائازادییا راگەهاندنێ و رادەربڕینێ.
دەستخوەشیێ ل لیژنەیا جێندەرییا فیدراسیۆنا نێڤدەولەتییا رۆژنامەڤانان دكەم بۆ هەلبژارتنا هەولێرێ بۆ ئەنجامدانا ئەڤێ دیدارێ. هیڤیدارم ئەڤ پێنگاڤە ببیتە دەلیڤەیەك بۆ ئەنجامدانا كار و پڕۆژەیێن هەڤپشك ل گەل سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ.
سەبارەت بابەتێ سەرەكیێ ئەڤێ دیدارێ ژی، كو تایبەتە ب پاراستنا ئافرەتێن رۆژنامەڤان ژ جوداكارییا رەگەزی و جێندەری، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یا بەرهەڤە بۆ هەماهەنگی و هاریكارییا پێدڤی ل گەل سەندیكا رۆژنامەڤانان و هەموو ئالیێن پەیوەندیدار بۆ نەهێلانا هەموو كێشە و ئاستەنگان ل پێشبەرییا ئافرەتێن رۆژنامەڤان و نەهێلانا هەموو جۆرە توندوتیژی و جوداكارییەكێ كو ل بەرامبەر ئەوان دهێتە كرن. سەبارەت ئەڤێ چەندێ هەر چ یا پێدڤی بیت ل سەر حوكمەتا هەرێمێ دێ ئەنجام دەت بۆ ب دووماهیئینان ب هەموو ئاستەنگێن ل پێشبەری ئافرەتێن رۆژنامەڤان بۆ ئەوێ چەندێ بشێن ئەركێن خوە ب شێوەیەكێ پیشەییانە ئەنجام بدەن.

سەرۆك مەسعود بارزانی، دوهی ل سەلاحەدین پێشوازی ل حازم تەحسین بەگ میرێ‌ ئێزدیان و جڤاتا رۆحانی یا ئێزدیان كر.
د دیدارەكێ‌ دا، شاندێ‌ مێهڤان سوپاسیا سەرۆك بارزانی كر، كو هەردەم پشتەڤانێ‌ ئێزدیان بوویە و داخواز ژ سەرۆك بارزانی كر كو ل سەر پشتەڤانیكرنا داخوازێن وان یێ‌ بەردەم بیت و رێ‌ ل وان هەموو بزاڤان بگریت یێن كو دوبەرەكیێ‌ دئێخنە د ناڤ ئێزدیان دا.
ژ ئالیێ‌ خۆ ڤە، سەرۆك بارزانی دوپاتی ل وێ‌ چەندێ‌ كر كو ئێزدی پشكەكا عەزیزن ژ گەلێ‌ كوردستانێ‌ و داخواز ژی كر كو ئێزدی د بەردەوام بن ل سەر داب و نەریتێن خۆ و رێ‌ نەدەن چو ئالی كاریگەریێ‌ ل سەر جڤاكێ‌ ئێزدیان بكەن و جهێن باب و باپیرێن خۆ بهێلن.
سەرۆك بارزانی، سەرەڕای ئاماژەدانێ‌ ب بزاڤێن هندەك ئالیان بۆ دیاركرنا میرێ‌ ئێزدیان ل بەغدا و دەستێوەردان د كاروبارێن ئێزدیان دا، دوپاتكر كو ب هەموو شیانێن خۆ پشتەڤانیێ‌ ل خووشك و برایێن ئێزدی دكەت و رێ‌ نادەت بابەتێن نەدجهێ‌ خۆ دا ل سەر ئێزدیان بهێنە سەپاندن.

هەولێر، قائید میرۆ

چاڤدێرەكێ سیاسی راگەهاند، مەرجێن پارتی بۆ پشكداریێ د پڕۆسەیا هەلبژارتناندا مەرجێن دروستن و پێدڤییە داخوازیێن پارتی ل بەرچاڤ بهێنە وەرگرتن بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان بەرۆڤاژی پارتی پشكداریێ نەكەت هەلبژارتن یان ناهێنەكرن یان ژی هەكە بهێنە ئەنجامدان ژی سەرناگرن و دێ ئاریشە پەیدا بن هەروەسا گوت، پارتی دیموكراتی كوردستان پێگەهەكێ جەماوەری یێ ب هێز یێ هەی و ئاریشەیێن پارتی باس دكەت مافێ پارتی نە بهێنە چارەسەركرن.
د. سامان شالی، چاڤدێرێ سیاسی بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» هەموو ئالیێن سیاسی دزانن بێی پارتی پڕۆسەیا هەلبژارتنان ناهێتە ئەنجامدان و بزەحەمەتە بێی پارتی هەلبژارتن بهێنە ئەنجامدان، چونكە هەموو ئالیێن سیاسی پێگەهێ خوە یێ هەی، بەلێ یا ئاشكرایە هەكە پارتی یان ئێكەتی پشكداریێ د هەلبژارتنان نەكەت ئەڤە هەلبژارتن ناهێنە كرن، پارتی ژی ئێكە ژئەوان حزبێن پێگەهەكێ جەماوەری یێ بەرفرهە ل هەرێما كوردستانێ یێ هەی و بێی پارتی ئەز باوەرناكەم ئەو پڕۆسە سەربگریت، لەوڕا پێدڤییە چارەسەریا ئەووان مەرجێن پارتی بهێتەكرن بۆ پشكداریكرنێ د پڕۆسەیا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێدا، لەوڕاژی نوكە نەتەوەیێن ئێكگرتی و حوكمەتا ئیراقێ یێ كار دكەن بۆ ئەوێ چەندێ چارەسەركرنا وان ئاریشەیێن پارتی باس دكەت و بووینە ئاستەنگ هەمبەری هەلبژارتنان، هەتا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ سەرۆكێ كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ گازی كریە و داخوازكریە ئاریشەیێن تەكنیكی یێن هەلبژارتنان بهێنە چارەسەركرن، چونكە بێی پارتی هەلبژارتن ناهێنە ئەنجامدان و ئاریشە ژی دێ پەیدابن، پارتی جەماوەرەكێ زۆر یێ هەی و نابیت داخوازیێن پارتی بهێنە پشتگوهاڤێتن بۆ هەلبژارتنان».
د. سامان شالی گوت ژی» وەكی دهێتە باسكرن پەنجەمۆرا 300 هەتا 400 هزار دەنگدەران كار ناكەت و ناهێتە ڤەخواندن، راستە ئەڤ دەنگدەر هەموو یێن پارتی دیموكراتی كوردستان نینن، بەلێ پارتی بەرگریێ ژ مافێ هەموو دەنگدەران دكەت و بێی جوداهی بەرگریێ ژ دەنگدەرێن ئالیێن دی ژی دكەت نەكو تنێ دەنگدەرێن خوە، پارتی رازی نابیت مافێ دەنگدەران بهێتە بنپێكرن تاكو بشێن ل رۆژا هەلبژارتنان دەنگێ خوە بدەن و پشكداری هەبیت د پڕۆسەیا هەلبژارتناندا».
پتر گوت» داخوازیێن پارتی داخوازیێن رەوانە و پارتی پێنگاڤان بۆ پاراستنا مافێ دەنگدەران دهاڤێژیت و هیڤی دكەین مەرجێن پارتی بۆ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ل بەرچاف بهێنە وەرگرتن و چارەسەریا ئەوان ئاریشەیان بهێتەكرن یێن پێشبینی دهێتەكرن ببنە ئاستەنگ بۆ پڕۆسەیا هەلبژارتنان و خەلكەكێ مەزن بهێتە بێبەهركرن ژ دەنگدانێ، كو مافەكێ قانوونی و دیموكراتیێ هەر دەنگدەرەكییە پشكداریێ د هەلبژارتناندا بكەت و نوونەرێ خوە هەلبژێریت بۆ پەرلەمانی».

ئەندامەكا كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: بڕیارا دادگەها فیدرالییا ئیراقی بۆ هەلوەشاندنا 11 كورسیێن كۆتایا پێكهاتەیان ل پەرلەمانێ كوردستانێ، بەرۆڤاژی قانوونا هەلبژارتنێن ئیراقێیە و پێشێلكرنا مافێن پێكهاتەیانە.
ئەشواق جاف، ئەنداما كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان د پێگەهێ خوە یێ تایبەتدا ل سەر تۆرا جڤاكییا ئێكس (تویتەرا بەرێ) بەلاڤكر» د قانوونا هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێدا هەژمار 4 ل سالا 2023، كورسی بۆ پشكا پێكهاتەیان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هاتییە تەرخانكرن».
ئەشواق جاف كو دو خۆلان ئەنداما جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بوو ل سەر فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان، باس ل ئەوێ چەندێ ژی كر» 9 كورسی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ پێكهاتەیان یێن هاتینە تەرخانكرن. ئێك ژ مەرجێن بەربژاركرنێ ژی بۆ پشكا كۆتا ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئەوە كو پێدڤییە بەربژاران باوەرنامەیا ئامادەیی یان زێدەتر هەبیت».
ئەو ئەنداما كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان پرسیار دكەت و دبێژیت» بۆچی دادگەها فیدرالییا بلند ل ئیراقێ كورسیێن كۆتایا پێكهاتەیان ل قانوونا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ هەلوەشاند؟ ئایا ئەڤ بڕیارا هەلوەشاندنا كۆتایا پێكهاتەیان ل پەرلەمانێ كوردستانێ (دوڕییاتی) نینە د قانوونێن هەمان وەلاتیدا و لێدانەك نینە ل پێكڤەژیانا ئاشتیانە د ناڤبەرا پێكهاتەیاندا ل هەرێما كوردستانێ؟ یان قانوونا هەلبژارتنان بۆ جڤاتا نوونەران و جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ دستووری نینە؟ ئایا ئەڤە پێشێلكرنا مافێ پێكهاتەیێن هەرێما كوردستانێ و بێبەهركرنا وان ژ مافێن وان یێن دستووری نینە؟».

بجهنەئینانا مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ، ئەنجاما وێ پێشێلكاری و جارەكادی ب ئەرەبكرنا دەڤەرێن كوردستانی بوو. ئەو مادەیە كو سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ب كێشەیەكا تەكنیكی د هەژمێریت، د دەمەكیدا نێزیكی 20 سالایە حوكمەتێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن ئیراقێ نەشیاینە ئەوێ مادەیێ دستووری بجهبینن. شیرەتكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی بۆ كاروبارێن دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ رادگەهینیت» ئیراقێ هیچ نیازەكا بجهئینانا مادەیێ 140 یێ دستووری نینە، ئەگەرێ ئەڤێ چەندێ ژی یێ دیرۆكییە.
محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ د چارچۆڤەیێ سەرەدانا خوە یا ئەڤێ دوماهیێ بۆ ئەمریكا د پانێلەكیدا ل پەیمانگەها ئەتلانتیك كاونسل، پەیڤەك پێشكێشكر و تێدا راگەهاند» كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا كێشەیێن سیاسی نینن بەلكو زێدەتر كێشەیێن تەكنیكی و قانوونی نە».
زاراڤێ كێشەیێن تەكنیكی و كێشەیێن سیاسی بەردەوام د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا ئەواندا ئاماژە پێ دهێتە دان. حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كێشەیان ب سیاسی دزانیت، د بەرامبەر دا حوكمەتا ئیراقێ ب كێشەیێن تەكنیكی د هەژمێریت كو ئێك ژ ئەوان كێشەیان مادەیێ 140 یێ دستوورییە.
ب گۆڕەی دستوورێ ئیراقێ كو ل سالا 2005 ب پترییا دەنگێن وەلاتیێن ئیراقی هاتبوو پەسەندكرن، پێدڤی بوو هەتاكو 31/12/2007 مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ بهێتە بجهئینان، ئەو مادەیێ دستووری ژ سێ قۆناغان پێك دهێت، ئاساییكرن، سەرژمێری و ریفراندۆم، بەلێ پشتی نێزیكی 20 سالان تنێ پشكەكا قۆناغا ئێكێ ژ مادەیێ 140 هاتییە بجهئینان.
بابەتەكێ وەكو مادەیێ 140 كو د دستووریدا ئاماژە پێ هاتییە كرن، چارەسەرنەكرنا وێ ژ ئالیێ حوكمەتێن ئێك ل دووڤ یێن ئیراقێ، ئەڤێ پرسیارێ دئینیتە پێش ئایا كێشە تەكنیكییە یان ژی یا سیاسییە؟ هەكە كێشە تەكنیكییە پشتی نێزیكی 20 سالان چاوا حوكمەتێن ئیراقێ نەشیاینە چارەسەربكەن؟ بەلێ بەرۆڤاژی ئەو چەندا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ نوكە باس دكەت، كێشە بڕگەیێن دستووری و قانوونە كو هەتا نوكە وەكو خوە نەهاتیینە بجهئینان، ژ بەر كو كێشەیا رێككەفتنا سیاسی یا هەی. گەلەك مادە یان قانوون یێن هەین هەتا ئالیێن سیاسی رێككەفتنێ ل سەر نەكەن، ناهێنە بجهئینان و ئێك ژ ئەوان مادەیێ 140 یا دستوورییە.
مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ ئێك ژ نموونەیێن چاڤەڕێكریێن بجهنەئینانا دستوورییە پشتی نێزیكی 20 سالان ل سەر باسكرنا ئاڤەدانكرنا ئیراقا نوو و نەهێلانا شوونوارێن دیكتاتۆریەتێ و سیاسەتا گوهۆڕینا دیموگرافی، نەهاتە بجهئینان و پشكەك ژ دەستهەلاتدارێن ئیراقێ ژی رێگری ل جهئینانا ئەڤێ مادەیێ كرییە. نوكە ژی سەر ژ نوو ل بن سیبەرا حەشدا شەعبی و لەشكرێ ئیراقێ، ئەرەبێن هاوردە دزڤرن و بەردەوام گەفان ل جوتیار و ئاكنجیێن رەسەنێن كوردستانی ل دەڤەرێ كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ دكەن.
رێبوار تالەبانی، شیرەتكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ كاروبارێن دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ سەبارەت ئەڤێ چەندێ دبێژیت» ئەرەبێن هاوردە ب درێژییا دەستهەلاتا رژێمێن بۆری چەند ستەمەكا مەزن ل كوردان كریە، نوكە ژی نیازا وان ئەوە هەمان رەفتار بەرامبەر كوردان ژ سیاسەتا ب ئەرەبكرنێ و گوهۆڕینا دیموگرافی دوبارە بكەن».
سەبارەت بجهئینانا مادەیێ 140 ژ دستوورێ ئیراقێ، رێبوار تالەبانی دبێژیت» دڤێت دەڤەرێن گرێدای ئەوێ مادەیێ دستووری ژ ئالیێ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ڤە ب هەڤپشكی بهێنە بڕێڤەبرن، هەكە نە، پێدڤییە ب رێكا راپرسییەكێ ئەو بابەتە بهێتە ئێكلاكرن، بەلێ مخابن حوكمەتا ئیراقێ ل سالا 2003 ب تاكرەوی كەركووكێ و دەڤەرێن كوردستانی یێن دی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ، بڕێڤە بدەت و هیچ نیازەك ننیە بۆ بجهئینانا مادەیێ 140 یا دستووری و ئێكلاكرنا چارەنڤیسێ ئەوان دەڤەران، لەوما پێدڤی بوو ل خولا ئێكێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ ب دانانا چەند كورسییان بۆ كەركووكێ و خانەقینێ و دەڤەرێن دی كار ل سەر ئێكلاكرنا چارەنڤیسێ ئەوان دەڤەران هاتبا كرن.

سەرۆك مەسعود بارزانی ل هەولێرێ پێشوازی ل تۆماس سیلەر، بالیۆزێ ئێكەتییا ئۆرۆپا ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێدا باس ل رەوشا سیاسییا ئیراقێ و هەلبژارتنێن هەرێما كوردستانێ هاتە كرن و سەرۆك بارزانی ئاماژە ب ئەوێ چەندێ كر كو هەر ژ پشتی سەرهلدانێ پارتی دەستپێشخەرا دیموكراسیێ وئەنجامدانا هەلبژارتنان و ڤەگوهاستنا شەرعییەتا شۆڕەشگێری بۆ شەرعییەتا قانوونی و دستووری بوو و هەردەم یا بەرهەڤ بوو بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان ل هەرێما كوردستانێ. ئەو تێبینیێن پارتی ل سەر هەلبژارتنان هەین، ژ ئەگەرێ بێ بەهركرنا پێكهاتەیانە ژ هەلبژارتنان و زووربوونا گیروگرفتێن تەكنیكی و دەستكارییا نە دستووری د قانوونا هەلبژارتناندا و بزاڤكرن بۆ دیزاینا پێشوەخت یا ئەنجامێن هەلبژارتنان بوو. پارتی ژی ژ پێخەمەت پاراستنا بهایێن دیموكراتی و ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پاقژ ئەو هەلوەستە وەرگرتییە.
سەرۆك بارزانی دوپاتی ل ئەوێ چەندێ ژی كر» پارتی هەردەم ل گەل هەلبژارتنان بوو و نوكە ژی پارتی داخواز دكەت ب زووترین دەم ئەو سەرنج و بابەتێن تەكنیكی كو رێگرن ل پێشبەری ئەنجامدانا هەلبژارتنێن دروست، بهێنە چارەسەركرن و هەروەسا شێوەیەكێ گونجای ژی بۆ پشكدارییا پێكهاتەیان و پێشێلنەكرنا مافێن وان بهێتە دیتن و داخوازێ ژ جڤاكێ نێڤدەولەتی و نەتەوەیێن ئێكگرتی دكەین كو گرەنتییا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن شەفاف بكەن بۆ ئەوێ چەندێ ئەنجامێن هەلبژارتنان دەربڕینا دەنگێ خەلكی و ئیرادەیا راستەقینەیا گەلێ كوردستانێ بیت».
د درێییا ئاخڤتنێن خوەدا سەرۆك بارزانی سوپاسییا هەلوەستێ جڤاكێ نێڤدەولەتی و نەتەوەیێن ئێكگرتی كر كو هاتینە سەر هێل و ب گرنگی بۆچوون و تێبینیێن پارتی وەرگرتین. سەرۆك بارزانی ئاماژە ژی ب ئەوێ چەندێ دا كو د ئەوێ ژ ڤانێ بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتناندا هاتییە دیاركرن هەلبژارتنێن پاقژ بڕێڤەبچن. بەلێ هندەك پێشڤەچوون یێن هەین كو ئالی پێكڤە كار ل سەر نەهێلانا گیروگرفتان بكەن، ب پشتڕاستی ژی ڤە چارەسەركرنا ئەوان گرفتان پێدڤی ب دەرفەتا زێدەتر یا هەی، لەوما پاشئێخستنا هەلبژارتنان بۆ چەند مەهان گەلەك یا گرنگترە ژ ئەوێ چەندێ هەلبژارتن بهێنە ئەنجامدان و تێدا مافێ دەنگدەران و پێكهاتەیان هاتبیتە پێشێلكرن. سەرۆك بارزانی هیڤی ژی خواست كو ب پشكدارییا هەموو ئالییان و نەتەوەیێن ئێكگرتی و كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ د شیاندا بیت كێماسی بهێنە چارەسەركرن و رێك بۆ هەلبژارتنێن راستەقینە و پاقژ و رۆهن بهێتە خوەشكرن و چارەسەرییەكا گونجای ژی بۆ پشكدارییا پێكهاتەیان بهێتە دیتن.
هەر د ئەوێ كۆمبوونێدا بالیۆزێ ئێكەتییا ئۆرۆپا ل ئیراقێ، رێز بۆ رۆلێ دیرۆكیێ سەرۆك بارزانی د پڕۆسەیا سیاسی و سەقامگیرییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێدا هەبوو و دوپاتی ل ئەوێ چەندێ كر كو ئێكەتییا ئۆرۆپا تێبینی و سەرنجێن پارتی ل سەر ئالیێن تەكنیكی یێن هەلبژارتنان و بێبەهركرنا پێكهاتەیان ب رژدی وەرگرتییە و ل نێزیك دێ ل گەل نەتەوەیێن ئێكگرتی دووڤچوونێ بۆ چارەسەركرنا ئەوان كێشەیان كەت. راگەهاند ژی كو هەم ئێكەتییا ئۆرۆپا و هەم ژی نەتەوەیێن ئێكگرتی ل سەر ئەوێ چەندێ د هەڤڕانە كو هەلبژارتن بێی پشكدارییا حزبەكا مەزن وەكو پارتی، د دیموكراتی و سەركەفتێ نابن.