رۆژنامەیەكا ئیسرائیلی د راپۆرتەكا خوە دا باس ل وێ چەندێ دكەت، وەلاتێن رۆژئاڤا ب تایبەتی ئەمریكا، بەرانبەر هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ.
دوهی چارشەمبی 23/7/2025، رۆژنامەیا جیرۆزلیم پۆست یا ئیسرائیلی د راپۆرتەكێدا باس ل وێ چەندێ كر، هەلوەستێ بەغدا بەرانبەر هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ، گەلەك یێ خاڤە و جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بزاڤكریە روونشتنەكا تایبەت ل سەر بكەت، بەلێ یا سەركەفتی نەبوو. پترییا هێرشان ژی ل سەر دەزگەهێن پەترۆلی هاتینە كرن.
رۆژنامەیا ناڤبری ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كریە» كورد شیاینە پەیاما نەرازیبوونێ ل سەر هەلوەستێ بەغدایێ بگەهینە رۆژئاڤا، لەوما وەلاتێن رۆژئاڤا ب تایبەتی ئەمریكا ژ هەلوەستێ بەغدایێ گەلەك د دلتەنگن».
رۆژنامەیا جیرۆزلیم پۆست بەلاڤكر ژی» بێ هەلوەستییا بەغدا ل لێپرسینێ ژ هێرشبەران، وەدكەت هێرش زێدەتر ببن ورۆژئاڤا ژی دێ زێدەتر بێ ئومێد بیت».

جێگرێ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و وەزیرێ دەرڤە راگەهاند: پشتی خەرجكرنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ یێ مەها پێنج ژ ئالیێ بەغدایێ ڤە، دێ مووچەیێ هەردو مەهێن شەش و حەفت ژی هێنە خەرجكرن.
دوهی سێشەمبی 22/7/2025، د. فوئاد حسێن، جێگرێ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و وەزیرێ دەرڤە گوت» دەمێ مووچەیێ مەها پێنج هاتە خەرجكرن، ئانكو مووچەیێ مەهێن دووڤدا ژی ئانكو مەهێن شەش و حەفت ژی دێ هێنە خەرجكرن».
د. فوئاد حسێن باس ل وێ چەندێ ژی كر» ل بەغدا باس ل مووچەیێ مەها حەفت دهێتە كرن، لەوما چاڤەڕێ دهێتە كرن پشتی هنارتنا مووچەیێ مەها پێنج، مووچەیێن مەها شەش ژی بهێتە هنارتن».
ئەو وەزیرێ كورد ل جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ كو بەری دو رۆژان ب تەلەفۆنێ ل گەل سەرۆك بارزانی و سەركردەیێن دی یێن هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ د دانوستاندنێدا دابوو ل دۆر مووچەی دبێژیت» د ڤی دەمیدا سەرۆك بارزانی گەلەك خەمخوورێ گەلێ كوردستانێ بوو، پرسیار دكر پرسا مووچەی بەر ب كیڤە دچیت».
د. فوئاد حسێن ل گەل نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و بافل تالەبانی، سەرۆكێ ئێكەتی نیشتمانی كوردستانی ئاخفتییە و راگەهاند» بۆ چارەسەرییا كێشەیێ من پەیوەندی ل گەل وان كر، تاكو تێكگەهشتن هەبیت».
جێگرێ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ سوپاسییا وەزیرێن كورد ل ناڤ جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ كر وگوت» هەموو د پەیوەندیێدا بوون ل گەل سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و وەزیرا داراییا ئیراقێ و ل شەڤا 21 ڤێ مەهێ گەهشتنە وێ چەندێ كو كێشە چارەسەر ببیت».
بابەتێ مووچەی هاتبوو گرێدان ب هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ و بەرهەمئینانا وێ، سەبارەت وێ چەندێ د. فوئاد حسێن گوت» رێككەفتن ب ڤی شێوەیە، ئەو پەترۆلا ل هەرێما كوردستانێ دهێتە بەرهەمئینان، دڤێت بهێتە هنارتن بۆ دەرڤە، ژبلی وێ چەندێ 50 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ بۆ ناڤخوە بهێتە بكارئینان، بەلێ نوكە كێشە هەیە».
سەبارەت وان كێشەیێن ل دۆر پەترۆلێدا هەین، د. فوئاد حسێن ئاماژە كر» كێشە ل زەڤیێن پەترۆلی و بۆریێن پەترۆلی هەیە، بەلێ ب دیتنا من دێ هێتە چارەسەركرن».
د. فوئاد ل دۆر وێ راپۆرتا ژ هەولێرێ ئاراستەی بەغدایێ هاتیە كرن ل دۆر ئاستێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ ل زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێمێ گوت» د نڤیسارێدا باس ل وێ چەندێ هاتیە كرن كو شیانێن بەرهەمئینانا 81 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ هاتیە كرن، ل دووڤ رێككەفتنا مە، رۆژانە 50 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ بۆ ناڤخوە دێ هێنە بكارئینان، 31 هزار بەرمیلێن دی ژی دڤێت رادەستی وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ بهێنە كرن».
ل دووماهیێ د. فوئاد حسێن گوت» پشتی بلندكرنا ئاستێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ ل هەرێما كوردستانێ، دێ پەترۆلا زێدەتر بۆ دەرڤە هێتە هنارتن، هەرچەندە د بودجەیدا هاتیە دیاركرن كو دڤێت رۆژانە 400 هزار بەرمیل بۆ دەرڤە بهێنە هنارتن، بەلێ رەوش نوكە یا ئاسایی نینە».

جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: ل گەل بالیۆزێن رووسیا، ئوسترالیا و رۆمانیا مە باس ل پرسا مووچەی و هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ كر.
شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل تۆرا جڤاكییا فەیسبووكی بەلاڤكر كو ل گەل هەر ئێك ژ ئەلبرۆس كۆتراشیڤ، بالیۆزێ رووسیا، رادو ئۆكتاڤیان، بالیۆزێ رۆمانیا، گلێن مایلز، بالیۆزێ ئوسترالیا ل ئیراقێ كۆمبوویە. دیاركر ژی كو د وان كۆمبووناندا باس ل دەرئەنجامێن قەیرانا خەرجنەكرنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ، كو بوویە بارگرانییەكا راستەقینە و زیانەكا مەزن ل ژیانا هەڤوەلاتییان كریە.
هەڤدەم بابەتێ بەردەوامییا هێرشێن درۆنی ل سەر دەزگەهێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ و هەڤبەندیێن دو قۆلی تەوەرەی دی یێ كۆمبوونان بوو.

هەولێر، قائید میرۆ

بسپۆرەكێ كەرتێ پەترۆلێ ئاشكراكر، هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ زیانێن مەزن گەهاندینە وان زەڤییان و مەرەم ژ وان هێرشان ئالۆزكرنا رەوشێ و ئاریشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدایێ بوویە هەروەسا دبێژیت، رێژەیا بەرهەمئینانا پەترۆلێ كێم بوویە و دەم پێدڤیە ئاستێ بەرهەمئینانێ ڤەگەڕیت بۆ ئاستێ بەرێ.
د. سیروان عارەب، بسپۆرێ كەرتێ پەترۆلێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت « هێرشێن درۆنی ل سەر سەر زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ راستەوخوە كاریگەری ل سەر بەرهەمئینانا پەترۆلێ هەیە، چونكە هێرش ل سەر هەر كەرتەكی بهێنەكرن دێ كاریگەریێن خوە هەبن و تووشی ئاریشەیان بیت، بێگومان پەترۆل ئێكە ژ كەرتێن گرنگ و ستراتیژی ل هەرێما كوردستانێ، لەوڕاژی هێرشێن درۆنی بووینە ئەگەرێ راگرتنا پشكەكا بەرهەمئینانا پەترۆلێ ل زەڤیێن هەرێما كوردستانێ، هەروەسا ترس و دلگرانی بۆ كارمەندێن بیانی یێن ل زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ كاردكەن پەیداكریە و هندەك ژوان ڤەگەڕیاینە وەلاتێن خوە، مخابن ب ئەگەرێ ئەڤان هێرشێن درۆنی 60%ێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ كێم بوویە، زەڤیێن پەترۆلی یێن بووینە ئارمانجا درۆنان ژ باشترین زەڤیێن پەترۆلێ نە ل هەرێما كوردستانێ، ب تایبەتی ژی ئەو زەڤیێن ل سنورێ پارێزگەها دهۆكێ هێرش ل سەر هاتیە كرن، چونكە رۆژانە رێژەیەكا مەزن یا بەرهەمێ پەترۆلێ ل ڤان زەڤیێن پەترۆلی دهێتە بەرهەمئینان و نوكە ئەو رێژەیە كێم بوویە و كاریگەری ل سەر بەرهەمێ زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ هەیە».
د. سیروان عارەب گوت ژی» ب دیتنا من مەرەم ژ ڤان هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلێ ئارمانجێن سیاسی و ئابۆری ل پشت هەنە، هەتا ئاریشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدایێ دا هەنە ئالۆزتر بكەن، ژ بەر ستراتیژییا دەڤەرێن پەترۆل دهێتە بەرهەمئینان هەر زیانەكا بەركەڤیت پێدڤی ب دەمەكێ درێژ هەیە هەتا بەرهەمئینان بگەهیتە ئاستێ بەری ئەنجامدانا هێرشان، ئەز باوەرم هەر زەڤییەكا پەترۆلی دەمێ 20 رۆژ هەتا مەهەكێ پێدڤیە بۆ ڤەگەڕاندنا بەرهەمی ئەوژی ب مەرجەكی ب شێوەیەكێ لەز كار تێدا بهێتەكرن، هەروەسا ئەندازیار و كارمەندێن وان زەڤیێن پەترۆلی ڤەگەڕن سەر كارێن خوە، حوكمەتا ئیراقێ ژی مەرج داناینە هەمبەر هەرێما كوردستانێ بۆ هنارتنا مووچەیێ فەرمانبەران ئەوژی رادەستكرنا پەترۆلێیە، ئیرادە و خۆڕاگریا خەلك و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بووینە ئەگەر هەرێما كوردستانێ خوە ل سەرپێن خوە بگریت و تێگەهشتنا خەلكی بۆ رەوشێ خالەكا گرنگە بۆ پاراستنا هەرێما كوردستانێ، رۆژانە زێدەتری 250 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ دهاتنە بەرهەمئینان و د دەمێ نوكەدا ئەو رێژەیە گەلەك كێمترە ل بەری ئەنجامدانا هێرشان».

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

ئەنداما كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان خانم ئەشواق جاف ل دۆر پێكئینانا كابینەیا دەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و رۆلێ ئالیێن سیاسی یێن هەرێمێ و ئێك هەلوەستییا وان ل سەر پرسێن نەتەوەیی بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گۆت:» د ڤێ قوناغا هەستیاردا پێكئینانا كابینەیا دەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و چالاككرنا پەرلەمانێ كوردستانێ ئێك ژ گرنگترین و ب هێزترین ئالاڤ و میكانیزمایە بۆ پاراستنا هەڤوەلاتییان و بەرگریكرنێ ژ مافێن كوردستانییان و هەكە كابینەیا نوو یا حوكمەتا هەرێمێ پێك بهێت و پەرلەمان چالاك ببیت ، دشێین ب ئێكگرتی و ب پلانەكا ئێكلاكەر رووب روویێ هەر فشار و هەرەشەیەكێ ببین كۆ ئاراستەی كوردستانێ دهێنە كرن ، چونكو هندەك جاران ل هند ئالییان گوهدار دبین، دبێژن ئەم ناهێینە كۆمبوونان و ئەم دیڤەلانكێن پارتی نینین ، نەخێر نابیت ب ڤی رەنگی بهێتە نێرین و هزر لێ بهێتە كرن ، پارتی دڤێت هەموود بەشكدار بن د هەر بریارەكا دهێتە دان و ئەم هەموو پێكڤە د خزمەتا خەلكێ كوردستانێدا بین، لەوما ئێكدەنگی و ئێكڕێزی گەلەك یا گرنگە، چونكو نوكە پێدڤییە ئالیێن سیاسی بلەز ل سەر پێكئینانا كابینەیا نوو یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ رێكبكەڤن و جودا ل وێ ئێكگرتن و هەڤكاری د ناڤبەرا هەموو ئالیێن سیاسی یێن هەرێما كوردستانێ گەلەك یا گرنگە بۆ پاراستنا مافێن خەلكێ كوردستانێ، ب تایبەتی ل ڤێ قوناغا هەستیار نەك هەر پارتی و ئێكەتی بەلكو پێدڤییە هەموو پارتێن سیاسی ئێك دەست و ئێكهەلوەست بن بۆ كاركرن و دانا بڕیارێن راستەقینە بۆ چارەسەركرنا پرسگرێكان».
ئەنداما كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی زێدەتر گوت» ب دلخوەشیڤە دبینین حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل دووڤ دەستووری بەرگری ژ مافێن خەلكێ كوردستانێ كریە، و چو دەمان موزایەدە ب سەر خەلكێ كوردستانێدا نەكریە، حوكمەتا هەرێمێ نەك بتنێ پارێزگاری ل خەلكێ كوردستانێ كریە، بەلكو ل پاشەرۆژێ دێ گرەنتییا ئێكێ ژ مافێن خەلكێ كوردستانێ بیت».
‏سەبارەت ب هێرشێن درۆنان بۆ سەر هەرێما كوردستانێ ئاشكرا كر» ئەڤە وەك كارتەكا فشارێ دهێتە ب كارئینان بۆ لێدان ل ئابۆرێ كوردستانێ و ناخوازن كوردستان یا ئارام و پێشكەفتی بیت».

بەرپرسەکێ رێڤەبەریا خوەسەر یا رۆژئاڤایێ کوردستانێ دیار کریە هەڤدیتنا ڤێ دووماهیێ یا د ناڤبەرا نوونەرێ ئەمریکا ل گەل فەرماندارێ گشتی یێ هەسەدێ گەلەک باش بوویە و بریارە د دەمەکێ نێزیک دا ب پشکداریا سەرۆکێ فرەنسا کۆمبوونەکا دی ل پاریسێ بهێتە کرن.

بەرپرسەکێ رێڤەبەریا خوەسەر یا رۆژئاڤایێ کوردستانێ، کو نەخواستیە ناڤێ خوە ئاشکرا بکەت بۆ ئاژانسا رویترز یا نووچەیان دیار کریە، هەڤدیتنا ١٩ ڤی مەهێ یا د ناڤبەرا فەرماندارێ گشتی یێ هەسەدێ و تۆم باراکێ نوونەرێ ئەمریکا بۆ کاروبارێن سووریێ دا گەلەک باش دەرباز بوویە و هەلوەستێ ئەمریکا ل هەمبەر رۆژئاڤایێ کوردستانێ ب رەنگەکێ باش هاتیە گوهۆڕین، لێ هەتا نها ژی باوەریا هەسەدێ ب دەستهەلاتا نها یا شامێ ناهێت و کوردان گەرەنتی دڤێت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی سەرۆکێ فرەنسا دڤێت هاریکاریا هەر دو ئالیان ئانکو شامێ و رێڤەبەریا خوەسەر بکەت.
هەمان بەرپرسی ئەو یەک ژی دیار کریە، بریارە د دەمەکێ نێزیک دا ل پاریسێ ب پشکداریا مەزلوم عەبدی فەرماندارێ گشتی یێ هێزێن سووریا دیموکرات، تۆم باراک نوونەرێ سەرۆکێ ئەمریکا بۆ کاروبارێن سووریێ و ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکێ فرەنسا کۆمبوونەکا دی بهێتە کرن و فرەنسا دڤێت هاریکاریا کوردان و شامێ بکەت دا هەر دو ئالی بشێن پرسێن هەی چارەسەر بکەن، چونکی د کۆمبوونا هەری دووماهیێ دا مەزلوم عەبدی ب رەنگەکێ ئاشکرا بۆ تۆم باراکی دیار کریە، رەفتارێ چەکدارێن سەر ب ئەحمەد شەرعی ل سوەیدا وەسا کریە، کو باوەریا کوردان نها ب شامێ ناهێت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی پشکداریا هەسەدێ د ناڤ هێزێن وەزارەتا بەرگریێ یا سووریێ دا کارەک ب ساناهی نینە، دڤێت گەرەنتیەکا نێڤدەولەتی هەبیت، چونکی کورد قەبوول ناکەن پشتی وان هەموو قوربانیان بێی چو دەستکەفتەکێ بەرێ خوە بدەنە شامێ.
سەبارەت ب کۆمبوونا ل پاریسێ فەرماندارەکێ هێزێن سووریا دیموکرات ژی بۆ دەزگەهێن راگەهاندنا سەر ب رێڤەبەریا خوەسەر دیار کریە، کو دەمەکە فرەنسا کار بۆ کۆمبوونەکا وەسا دکەت، چونکی فرەنسا پەیوەندیێن گەلەک باش ل گەل کوردان هەنە و بەری نها ژی فرەنسا گەلەک هاریکاریا رۆژئاڤایێ کوردستانێ کریە و نها ژی سەرۆکێ فرەنسا دڤێت هاریکاریا رێڤەبەریا خوەسەر و شامێ بکەت دا هەر دو ئالی بشێن پرسێن هەی د ناڤبەرا خوە دا چارەسەر بکەن، دهێتە چاڤەرێکرن کو د دەمەکێ نێزیک دا مەزلوم عەبدی سەرەدانا پاریسێ بکەت و دێ بەری کۆمبوونا سێ قۆلی ژی ب جودا ل گەل سەرۆکێ فرەنسا و بەرپرسێن دی یێن وی وەلاتی کۆمبیت و دێ داخواز ژ فرەنسا کەت پشتەڤانیا رۆژئاڤایێ کوردستانێ بکەن، چونکی کورد بەرهەڤ نینن بێی گەرەنتیا ئەمریکا، فرەنسا و وەلاتێن دی بەرێ خوە بدەنە شامێ.

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، دوهی ئێكشەمبی 20/7/2025 ل رێورەسمێ ڤەكرنا قۆناغا ئێكێ ژی پڕۆژەیێ هاوارهاتنا ب لەز یا ئاڤا هەولێرێ، باس ل هنارتنا مووچەی كر و راگەهاند: دزانم خەلكێ كوردستانێ، چاڤەڕێی وێ چەندێ دكەن كەنگی ئیراق دێ مووچەیێ وان هنێریت، لەوما دخوازم ب راشكاوی ل گەل خەلكێ كوردستانێ باخڤم.
ل دۆر مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێمێ
مەسرور بارزانی گوت» دزانم خەلكێ كوردستانێ چاڤەڕێی وێ چەندێ دكەن كەنگی مووچەیێ وان دێ ژ ئیراقێ بۆ هێتە هنارتن. ل ڤێرێ ژی دخوازم هندەك ب راشكاوی ل گەل خەلكێ كوردستانێ باخڤم. ئەم كیانەكێ فیدرالی نە و هەرێما كوردستانێ وەك كیانەكێ فیدرالی مافێ وێیە بودجەیا تایبەت ب خوەڤە هەبیت، ئانكو ژ بودجەیا گشتییا ئیراقێ، پێدڤی بوو پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ بهێتە تەرخانكرن و دەزگەهێن حوكمەتا هەرێمێ و پەرلەمانێ هەرێمێ و چاڤدێرییا داراییا هەرێمێ و خەلكێ هەرێمێ وی دەمی بڕیارێ ل سەر چاوانییا بكارئینانا بودجەیا هەرێما كوردستانێ بدەن».
گوت ژی» مخابن هەر ئالیێ ناڤخوەیی ل ڤێرێ سكالاكر و داخوازكر كو بەغدا راستەوخوە دەستێوەردانێ دناڤ كاروبارێن بەلاڤكرنا بودجە و مووچەیێ هەرێمێدا بكەت. دبیت ل بیرا هەوە ژی بیت ل چەندین هەلكەفتان باس ل وێ چەندێ دكر هەكە مووچە بزڤریتە سەر بەغدایێ، ئێدی مە كێشەیا بێمووچەییێ نابیت و ل دەمێ خوە و ب زێدەهیڤە دێ مووچە بۆ خەلكێ كوردستانێ هێت. وی دەمی ژی حوكمەتا هەرێمێ تاوانبار دكر و دگوت حوكمەتا ئیراقێ چارەسەر و فریادڕسە، بەلێ شاشی هەموو ژ هەرێمێیە، نوكە نزانم ئەو دەنگە ل كیرێ نە؟ نوكە ژی هەكە ئاخڤتنەكێ بكەن، بەهانەیان دئینن كو بۆچی حوكمەتا ئیراقێ نوكە مووچەی نا هنێریت؟ كو بۆچی خەلكی سزا ددەت؟ ل شوونا وێ چەندێ دخوەدا بچن وداخوازا لێبۆرینێ ژ خەلكی بكەن، جارەكادی دهێن بەهانەیان دئینن كو بۆچی حوكمەتا ئیراقێ مووچە گیرۆكریە؟ هەر ئەم ماین وەك حوكمەتا هەرێمێ و وەكو ئەو كەسێن كو د دلسۆزن بۆ پرسێن خەلكێ كوردستانێ، جارەكادی ل گەل بەغدایێ بكەڤینە دانوستاندنێ و بەردەوام بین ل وێ چەندێ كو رێكەچارەسەرییەكێ بۆ ڤێ پرسێ ببینین».
شاندێن هەرێمێ بۆ بەغدایێ
سەبارەت وێ چەندێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ رۆهنكر» چەندین چاران شاندێ هەرێمێ سەرەدانا بەغدایێ كریە و مە شاندێ بەغدایێ ڤەخواند كو بهێت سەرەدانا مە بكەت، ژ روویێ تەكنیكی و قانوونی ب هەموو جۆرەكی، هیچ نەما ئاخڤتن ل سەر نەهێتە كرن. هەموو جاران چی مە سۆز ژ حوكمەتا فیدرالی وەردگرت، كو بەلێ كێشە چارەسەر بوون و ئێدی تشتەك ب ناڤێ پرسا مووچەی نامینیت، بەلێ مەهەك دو مەهەك نە دبۆرین و دیسان ب بەهانەیەكا نوو مووچە گیرۆ دكر. دیسان مە دەست ب هنارتنا شاندان و دانوستاندنێ دكر، هەردەم ژی سۆزا وێ چەندێ ب مە دهاتە دان كو ئەم دێ مووچەی هنێرین بەلێ كێشەیەكا تەكنیكی هەیە، پاشی هندەك جاران شاشی د ئێخستە سەر ملێ هەرێما كوردستانێ كو ئەم پەترۆلێ ناهنێرین یان داهاتێ ناڤخوە رادەست ناكەین.
داهاتێ ناڤخوە ل دووڤ دەستووری
مەسرور بارزانی باس ل وێ چەندێ ژی كر» تێكگەهشتنا مە بۆ رادەستكرنا داهاتێ ناڤخوە ب گۆڕەی دەستەەری، دەستوور دبێژیت 50% داهاتێ فیدرالی رادەستی حوكمەتا فیدرالی بهێتە كرن، هەردەم حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پێگیربوو و ئەڤ ئەركە ژی بجهئینایە. ژ بلی وان دەمان كو حوكمەتا فیدرال مووچە نە دهنارت، یان ب كێمی دهنارت كو ئەم ل وی دەمی نەچار د بووین داهاتێن ناڤخوەیی بۆ تمامكرنا مووچەی بكاربینین».
گوت ژی» دبێژن نابیت هەوە هیچ جۆرە داهاتەك هەبیت، هەر هیچ هیچ، هەوە هەر چ هەیە رادەستی مە بكەن، بۆ وێ چەندێ ئەڤ جۆرە پرۆژەیێن مە نەهێنە بجهئینان. بەلێ مە دەستوورەك هەیە و مە مافێ دەستووری هەیە. ئەوێ ئەركێ مە بیت دێ بجهئینین و زێدە ژی و مە یا ئەنجامدای ژی، ژ نوكە و وێڤە پێگیرین بجهئینانا هەر ئەركەكێ دەستووری كو دكەڤیتە سەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، بەلێ د بەرهەڤ نینین دەست ژ مافێن خوە یێن دەستووری بەردەین».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دیاركر ژی» ئەم ژ بەر وێ چەندێ دێ بەردەوام بین كو ئەركێن خوە بجهئبینین و مافێن خوە یێن دەستووری بپارێزین. بەلێ د هەمان دەمدا مە نەرمییەكا مەزن د گەلەك تشتاندا ژی یا نیشادای و زێدەتر ژی یێن هاتینە پێش تنێ بۆ وێ چەندێ خەلك ل بن ئەڤێ فشارا مووچەی نەمینیت».
چوونا شاندێ هەڤشك یێ پارتی و ئێكەتیێ بۆ بەغدایێ
مەسرور بارزانی ل دۆر ڤێ چەندێ راگەهاند» شاندەكێ هەڤپشك یێ پارتی و ئێكەتیێ چوونە بەغدایێ و ل سەر وێ پێشنیازا كو دووماهی پێشنیازا بەغدایێ كری ب حیساب بۆ رادەستكرنا پشكەك ژ پەترۆلێ و هەژمارەكا دیاركرییا رادەستكرنا داهاتێن ناڤخوەیی كو ب حیساب ئەڤە دووماهی بەهانەیا وان بیت. شاند ل بەغدایێ بوو هەر وێ شەڤێ، كاك بافل و د. فوئاد حسێن و وەزیرێن دی، تەلەفۆن بۆ من كر و گوت مە ل سەر ڤێ پێشنیازێ دانوستاندنێن چڕ ل گەل هەموو ئالییان كرینە و ئەڤە پێشنیازە و ژ ڤێ زێدەتر ل ڤێ قۆناغێ زەحمەتە و حەز دكەین تو ژی ل سەر ڤێ رێككەفتنێ رازی بی و ئێدی بەهانە د دەستێ كەسێ دا نەمینیت و ئەڤ خەلكە ژی ل بن فشارێ بهێتە دەر. من گوت باشە سەرچاڤا، یێ رازی مە كو رۆژانە 230 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ بهیچنە رادەستكرن بۆ حوكمەتا فیدرالی و ب رێكا (سۆمۆ) بهێنە فرۆتن و 120 ملیار دینار ژی ژ داهاتێن نە پەترۆلی یان داهاتێ ناڤخوەیی بهێتە رادەستكرن بۆ حوكمەتا فیدرالی، ب حیساب سیستەمێ تەوتین ژی بهیچتە بجهئینان كو ئەڤە ژی پشكەكە ژ وی ئەركێ حوكمەتا هەرێمێ ژ مێژە بجهئینای. بابەتێ (هەژمارا من) گەلەك ژ خزمەتگوزاریێن وێ ژ بابەتێ تەوتینێ زێدەترە و نوكە پتر ژ 900 هزار كەسان د ڤی پرۆژەیدا د پشكدارن».
هێرشێن ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ب درۆنێن مینڕێژكری
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پەیڤا خوە دا ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» ئەو ئەركێن كو ل سەر ملێ مە بوو، مە قەبوولكرن، بەلێ ئەو دەمە ژی یێ هەڤدەم بوو ل گەل هێرشێن ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ب رێكا درۆنان، من گوتە وان، باشە بەلێ ب ڤان هێرشێن دهێنە كرن ل سەر زەڤیێن مە یێن پەترۆلی، پشكا پەترۆلێ دێ كێمتر بیت چونكە نوكە هەموو كۆمپانی یێن هاتینە لێدان و نەشێن وێ رێژەیا پەترۆلێ بەرهەم بینن، ئەرێ ئەڤە دێ چ لێ هێت؟ هیڤیدارێن ئەڤە ژی نەبیتە بەهانەیەكا دی بۆ نەهنارتنا مووچەی، وان گوت نەخێر تێكگەهستن هەیە و هەكە ئەم ل سەر بنەمای پێكبهێین ئێدی حوكمەتافیدرالی دێ مووچە هنێریت. ل سەر وی بنەمایی ئەم چاڤەڕێ بووین. پشتی وێ چەندێ كو ئەم ل سەر رێككەفتنێ رازی بووین و مە ئیمزا ژی ل سەر پێشنیازان كر ل سەر وێ تێكگەهشتنێ، خالەكا دی زێدەتر، ب هەر حال ئەڤە بابەتەكە كو چاڤەڕێنە بزانین ئەو دێ چاوا رەفتارێ ل گەل كەن. ل سەر وێ چەندێ كو 230 بەرمیل هەتا نەهێنە وەرگرتن مووچە ناهێتە دان، ژ ئالییەكی دیڤە ژی ئەو تیرۆرستە دهێن زەڤیێن مە یێن پەترۆلی د پەقینن و بەرهەمێ پەترۆلێ ناهێلن، ئێ چاوان چێ دبیت؟ وان گوت دێ شاندەكی هنێرین بۆ وێ چەندێ بچن ببینن چ هاتیە كرن».
رۆهنكر ژی» ل دووڤ پێزانینێن من شاندێ ناڤبری ل رۆژا ئەینیێ راپۆرتا خوە یا بلندكری دیسان بۆ حوكمەتا فیدرالی كو تنێ نوكە ئەڤ رێژەیا پەترۆلی ل بەردەستە تاكو شوونوارێن ڤان هێرشان دهێنە چارەسەركرن. هیڤیدارین رۆژەكێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ بگەهیتە ئاستەكێ گەلەك بلند، هەكە كێشەیا ئەمنی نەمینیت، مە هیچ كێشە نینە د هنارتنا هەموو پەترۆلا كوردستانێدا، ژ بلی وان پێدڤیێن ناڤخوەیی كو مە پێتڤی پێ هەی بۆ دابینكرنا پەنزینێ، كارەبێ، سوتەمەنیێ، پێتڤیێن خەلكی. ژ بلی وێ چەندێ، ئەوا دی ئەم د بەرهەڤین ب هنێرین ومە هیچ كێشە د وێ چەندێ دا نینە».
چاڤەڕێ بەغدایێ د كەین مووچەی ب هنێریت
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سەبارەت ڤی بابەتی گوت» ئەڤجا بۆ وێ چەندێ هوونێن بەرێز و خوەشتڤی بزانن، ئەم نوكە چاڤەڕێ بەغدا دكەین و هیڤیدارین ئێدی مووچەیێ ڤی خەلكی بهێتە هنارتن و ئەڤ سزادانا ب كۆم ب دووماهی بهێت و ئەڤ بڕیارا نە دەستووری و نە قانوونی یا بڕینا مووچەیێ خەلكێ كوردستانێ ب دووماهی بهێت و مووچەیێ ڤی خەلكی بهێتە هنارتن».

سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: مە وەكو فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ داخواز ژ سەرۆكاتییا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كریە، ل روونشتنا ئەڤرۆ رۆژا دوشەمبی 21/7/2025، پرسا هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ، گەنگەشە بكەت.
ڤیان سەبری، سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گوت» ب دوپاتكرنا مە ل سەر ڤێ پرسێ، سەرۆكاتییا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ رازیبوون نیشادایە ئێك ژ وان دو تەوەرێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل سەر كۆمببیت، پرسا هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ بیت».
ل رۆژا پێنجشەمبییا بۆری 17/7/2025، فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بەیاننامەیەك ل دۆر هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی و ژێرخانەیا ئابۆری ل هەرێما كوردستانێ، بەلاڤكربوو.
د بەیاننامەیا فراكسیۆنا پارتیدا هاتبوو» د چارچۆڤەیێ فشارێن ئابۆری یێن نەرەوا ل سەر هەرێما كوردستانێ، ل چەند رۆژێن بۆری، ب رێكا فرۆكەیێن بێ فرۆكەڤان ( درۆنێن مینڕێژكری)، هەژمارەكا هێرشێن تیرۆرستی ل سەر هەژمارەكا دەزگەهێن گرنگ ل هەرێما كوردستانێ هاتبوونە ئەنجامدان، ژ وان ژی ژێرخانەیا ئابۆری، پارزینگەهێن پەترۆلێ، ژێدەرێن وزەیێ».
فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ داخوازا بڕێڤەچوونا كۆمبوونەكا ب لەز یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ» بۆ گەنگەشەكرنا ڤێ پێشهاتێن مەترسیدار و پێداچوونێ ب پێرابوونێن حوكمەتا ئیراقێ ل دۆر ڤێ چەندێ» ئەڤە ژی ب مەبەستا» ب هێزكرنا رۆلێ دەستهەلاتا قانووندانانێ د پاراستنا وەلاتی و هەڤوەلاتییاندا».
بڕیارە ئەڤرۆ دوشەمبی 21/7/2025، جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كۆمببیت و تێدا دو بابەت بهێنە گەنگەشەكرن، ئەوژی هێرشێن درۆنی ل سەر ژێرخانەیا ئابۆرییا هەرێما كوردستانێ و روودانا ئاگربەربوونا كوت.

هەولێر، قائید میرۆ

بەرپرسەكێ بەرێ یێ وەزارەتا كاروبارێن پێشمەرگەی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاشكراكر، ئەو درۆنێن ل چەند رۆژێن بۆری هێرش ل سەر هەرێما كوردستانێ دكر ژێدەرێ وان یێ دیاربوو ل دەڤەرێن بن دەستهەلاتا بەغدایێ بووینە و دبێژیت، مەرەم ژ هنارتنا درۆنان ئەوەبوو هەرێم ب مەرجین بەغدایێ رازیبیت بۆ رادەستكرنا پەترۆلێ.
فەریقێ ئێكێ (جەبار یاوەر)، ئەمیندارێ گشتیێ بەرێ یێ وەزارەتا كاروبارێن پێشمەرگەی بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» د دەمی 15 رۆژاندا هەژمارەكا هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ هاتنە ئەنجامدان هەر ژ زاخۆ هەتا هەولێرێ و سلێمانیێ ژی، ب دیتنا من هنارتنا درۆنان گڤاشتن بووینە ل سەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەتا ب مەرجێن بەغدایێ رازیبیت و رێككەفتن بهێتەكرن، چونكە ژوان خالێن هاتینە دیاركرن رادەستكرنا پەترۆلێ بوویە ب كۆمپانیا (سۆمۆ)، چونكە هەكە پشتی رێككەفتنا هەردو حوكمەتان هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلێ هاتنە راگرتن ئەڤە دیارە بۆچوونا من یا دروستە و مەرەم ژ هێرشێن درۆنی بۆ گڤاشتنان بوویە بۆ رادەستكرنا پەترۆلێ، بەرۆڤاژی پشتی ئەنجامدانا رێككەفتنێ هێرشێن درۆنی هاتنە راگرتن و هێزێن ئیراقی دەست ب ئەنجامدانا ئۆپەراسیۆنێ كر ژبۆ ڤەدیتنا جهێ درۆنان و ئەنجامدەرژی هاتینە دەستنیشانكرن و باسێ دەستەسەركرنا وان ژی دهێتەكرن، هەكە مەرەما وان گڤاشتن نەبن بۆچی بەری رێككەفتنێ ئۆپەراسیۆن نەدهاتە ئەنجامدان، هەر ژ رۆژا ئێكێ یا هێرشان من دیاركر درۆن ل دەڤەرێن بن كۆنتڕۆلا حوكمەتا ئیراقێ بۆ هەرێما كوردستانێ دهێتە ئاراستەكرن».
ل دۆر لڤینێن گرۆپا تیرۆرستییا داعشێ فەریقێ ئێكێ (جەبار یاوەر)ی گوت» داعش وەك گرۆپ هەر مایە و ئەم دبینین یا كریارێن تیرۆرستی ئەنجام ددەت، بەلێ ئەو قەبارەیێ بەرێ نەمایە، زێدەتر ژئالیێ راگەهاندنێ داعش یا چالاكە و بانگەشێ بۆ خوە دكەت، پێدڤییە هەموو جیهان پێكڤە كار بۆ نەهێلانا هزرا داعشێ بكەت، چونكە راستە ژئالیێ سەربازی ڤە گەلەك یا لاوازە، بەلێ هزرا داعشێ هەر یا مای، هەكە ئەم ئامارێن دەستپێكا هاتنا داعشێ هەتا نوكە لێكدەین ل دەڤەرێن كوردستانی، دێ بۆمە دیاربیت داعش گەلەك یا لاوازە، ب گۆڕەی ئامارێن بەردەست ل سالا بۆری 2024ێ ل سەرانسەری دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ تیرۆرستێن داعشێ تنێ 18 كریارێن تیرۆرستی ئەنجامداینە، بەرۆڤاژی سالێن بەرێ قەبارەیێ كریارێن وێ یێن تیرۆرستی گەلەك زێدەتربوو، نوكە هەكە كریارێن تیرۆرستی ژی ئەنجام بدەن گەلەك د لاوازن بۆ نموونە زێدەتر ژ سالەكێیە كەس نەهاتیە كوشتن و رەڤاندن ل دەڤەرێن كوردستانی د هەمبەردا چەكدارێن داعشێ هاتینە كوشتن».

ل سەلاحەدین سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی ل ئانیل بۆرا ئینان، بالیۆزێ توركیا ل ئیراقێ و شاندێ د گەلدا كر.
بەیاننامەیەكا بارەگەهێ بارزانی، د دیدارەكێدا كو ئیرمان تۆپچۆ، قۆنسلێ گشتیێ توركیا ل هەولێرێ بەرهەڤ بوو، گەنگەشە ل دۆر پێشهات و رەوشا سیاسییا دەڤەرێ و هەڤبەندیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێمێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرال هاتە كرن.
بارەگەهێ بارزانی ئاماژەكر ژی، هەر د وێ دیدارێدا باس ل پرۆسەیا چارەسەرییا ئاشتیێ ل توركیا هاتە كرن و بالیۆزێ توركیا سوپاسییا سەرۆك بارزانی كر كو ب درێژییا سالێن بۆری رۆلەكێ گرنگ هەبوو د پشتەڤانیكرنا پرۆسەیا چارەسەرییا ئاشتیێ ل توركیا.
هەڤبەندیێن هەردو ئالییان تەوەرێ دی یێ وێ دیدارێ بوو.