ل سەلاحەدین سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی ل ئانیل بۆرا ئینان، بالیۆزێ توركیا ل ئیراقێ و شاندێ د گەلدا كر.
بەیاننامەیەكا بارەگەهێ بارزانی، د دیدارەكێدا كو ئیرمان تۆپچۆ، قۆنسلێ گشتیێ توركیا ل هەولێرێ بەرهەڤ بوو، گەنگەشە ل دۆر پێشهات و رەوشا سیاسییا دەڤەرێ و هەڤبەندیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێمێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرال هاتە كرن.
بارەگەهێ بارزانی ئاماژەكر ژی، هەر د وێ دیدارێدا باس ل پرۆسەیا چارەسەرییا ئاشتیێ ل توركیا هاتە كرن و بالیۆزێ توركیا سوپاسییا سەرۆك بارزانی كر كو ب درێژییا سالێن بۆری رۆلەكێ گرنگ هەبوو د پشتەڤانیكرنا پرۆسەیا چارەسەرییا ئاشتیێ ل توركیا.
هەڤبەندیێن هەردو ئالییان تەوەرێ دی یێ وێ دیدارێ بوو.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ د پەیامەكا هەڤخەمیێدا ل گەل قوربانیێن روودانا ئاگربەربوونا مۆلەكا باژێرێ كوت ل باشوورێ ئیراقێ، كو د ئەنجامدا نێزیكی 80 كەسان گیانێ خوە ژدەستدای، گوت» ب خەمڤە مە چاڤدێرییا وێ كارەساتە ئازاربەخش كر كو ژ ئەگەرێ ئاگربەربوونێ ل سەنتەرەكێ بازرگانی ل باژێرێ كۆت روودای. كو بوویە ئەگەرێ گیان ژدەستدانا دەهان هەڤوەلاتییان و برینداربوونا هەژمارەكا دی».
گوت ژی» دلێ مە ل گەل مالباتێن قوربانییاندایە و هەڤپشكێن خەما وان یا مەزنین و لاڤایا ژخودایێ مەزن دكەین وەغەركرییان بێخیتە بەر مێهرەبانییا خوە و هەدارێ ب كەسوكارێن وان ببەخشیت، هیڤییا چاكبوونا ب لەز ژی بۆ برینداران دخوازین».

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پەیامەك ل دۆر روودانا ئاگربەربوونا باژێرێ كۆت بەلاڤكر.
د پەیاما خوە دا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ گوت» گەلەك خەمباربووم ب گوهلێبوونا كارەساتا ئاگربەربوونێ ل باژێرێ كۆت. هەڤخەمییا خوە ئاراستەی بنەمال و كەسوكارێن قوربانییان دكەم و هیڤییا چاكبوونا ب لەز بۆ برینداران دخوازم».
مەسرور بارزانی گوت ژی» وەكو هەردەم دەرگەهێ هەرێما كوردستانێ بۆ هەموو لێقەومییان یێ ڤەكریە و وەزارەتا ساخلەمیێ ل هەرێمێ و هەموو دامودەزگەهێن مە د بەرهەڤن بۆ چارەسەرییا برینداران و پێشكێشكرنا هەر هاریكارییەكا پێدڤی».

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پەیامەك ل دۆر تێكگەهشتنا هەڤپشك د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرالدا بەلاڤكر و راگەهاند: ژ پێخەمەت بەرژەوەندی و كێمكرنا فشاران ل سەر خەلكێ كوردستانێ، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو جۆرێن نەرمی بەرچاڤكرن و پێگیریێن خوە ب تمامی بجهئینان، هەروەسا دیاركر: من رێزەكا مەزن بۆ حۆڕاگری و بێهنفرەهییا خەلكێ كوردستانێ هەیە.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پەیاما خوە دا گوت» پشتی كو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ژ پێخەمەت بەرژەوەندی و كێمكرنا فشارێ ل سەر خەلكێ كوردستانێ، هەموو جۆرێن نەرماتیێ بەرچاڤكرن و پێگیریێن خوە ب تمامی بجهئینان و پشتی چەندین بزاڤ و دانوستاندنان، جڤاتا وەزیرێن فیدرالی ژی رازیبوون ل سەر تێكگەهشتنا هەڤپشك كر د ناڤبەرا هەردو حوكمەتێن هەرێما كوردستانێ و فیدرالیدا، پێشوازیێ ل ڤێ پێنگاڤێ دكەین و چاڤەڕێنە حوكمەتا فیدرال، مووچە و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ ب هنێریت».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پەیاما خوە دا ئاماژەكر» من رێزەكا مەزن بۆ خۆڕاگری و بێهنفرەهییا خەلكێ كوردستانێ هەیە، هەروەسا سوپاسییا وەستییانا هەر كەس و ئالییەكی ژی دكەم كو بزاڤ بۆ چارەسەركرنا كێشەیا مووچەی كریە و بەردەوام هاریكار و پشتەڤانێن مە بوون».
مەسرور بارزانی راگەهاند ژی» هیڤیدارم مووچە و شایستەیێن دارایی، كو مافێ رەوایێ خەلكێ كوردستانێ نە، ئێدی تێكهەلی هیچ كێشە و ناكۆكییەكێ نەهێتە كرن و د چارچۆڤەیێ دەستووری و ب رێزگرتن ل رێككەفتنان، كێشەیێن خوە چارەسەر بكەین».
ل دووماهییا پەیاما سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ هاتیە» دڤێت دووماهی ب وان هێرشان بهێت ئەوێن ل سەر هەرێما كوردستانێ دهێنە كرن و ب تایبەتی ژی زەڤیێن پەترۆلی. هیڤیدارین حوكمەتا فیدرال، هاریكار بیت د ڤەدیتنا وان تێكدەران و وەرگرتنا پێرابوونێن قانوونی دژی وان».
دهێتە زانین جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ د كۆمبوونا پێنجشەمبییا بۆری 17/7/2025، تێكگەهشتنا د ناڤبەرا هەردو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و فیدرالیدا ل دۆر مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ پەسەند كربوو و بڕیارا مەزاختنا مووچەیێ مەها پێنج یێن فەرمانبەرێن هەرێمێ دەركر و چاڤەڕێ ژی دهێتە كرن، ئەڤرۆ ئێكشەمبی 20/7/2025، وەزارەتا داراییا ئیراقێ مووچەی بێخیتە سەر هەژمارا بەنكییا وەزارەتا داراییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل لقێ هەولێرێ یێ بەنكا ناڤەندییا ئیراقێ. چاڤەڕێ دهێتە كرن ژی هەر د دەمێ حەفتییا داهاتیدا وەزارەتا داراییا ئیراقێ مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێمێ یێ مەها خزیرانێ ژی ب مەزێخیت.

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل نائل بۆرا ئینان، بالیۆزێ توركیا ل ئیراقێ كر.
د كۆمبوونەكێدا ب بەرهەڤبوونا ئەرمان تۆپچو، قونسلێ گشتیێ توركیا ل هەرێما كوردستانێ، سەرەرای گەنگەشەكرنێ ل دۆر پێشڤەبرنا هەڤبەندیێن دو ئالییانە، رەوشا گشتییا ئیراقێ و دەڤەرێ و پێدڤییا دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا توركیا و چارەسەركرنا كێشەیێن هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرال و رێزگرتن ل مافێن دەستووریێن هەرێما كوردستانێ و دابینكرنا شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ، هاتنە باسكرن.
هەروەسا دوپاتی ل پێدڤییی ب دوماهیئینانێ ب هێرشێن تیرۆرستی ل سەر ژێرخانەیا ئابۆری و وزەییا هەرێما كوردستانێ هاتە كرن.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سوپاسییا ئاسانكاری و هاریكارییا توركیا بۆ هەڤوەلاتیێن هەرێمێ كر ل دەمێ شەڕ و ئالۆزیێن ڤێ دوماهیێ ل دەڤەرێ.
بالیۆزێ توركیا ل ئیراقێ چاكسازێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د وارێ وزەیێ و دابینكرنا كارەبا 24 ساتی ب رێكا پڕۆژەیێ (رۆناهی) بلند هەلسەنگاند.
گرنگییا زێدەتركرنا بزاڤان بۆ سەرئێخستنا پرۆسەیا ئاشتیێ ل توركیا، پشكەكا دی یا دیدارێ بوو.

دوهی شەمبیێ 19/7/2025، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پێشوازی ل بالیۆز ستیڤن ڤەیگن، كاربرێكەرێ بالیۆزخانەیا ئەمریكا ل ئیراقێ كر.
حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د بەیاننامەیەكێدا ئاماژە ب وێ چەندێ كر» د كۆمبوونەكێدا كو ستیڤ بیتنەر، قۆنسلێ گشتیێ ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ بەرهەڤبووی، رەوشا گشتییا ئیراقێ و دەڤەرێ و زێدەتر بهێزكرنا هەڤبەندیێن دو ئالییانە هاتە گەنگەشەكرن».
ئەوژی هاتە بەرچاڤكرن» بالیۆز ڤەیگن، پشتەڤانییا وەلاتێ خوە بۆ قەوارەیێ فیدرالی و هەرێما كوردستانەكا ب هێز دووپاتكر» .
ب گۆڕەی بەیاننامەیا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ» مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سوپاسییا پشتەڤانییا بەردەوام یا ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ كر».
هەروەسا د بەیاننامەیێدا هاتیە» هەردو ئالی هەڤڕابوون ل سەر وێ چەندێ كو پێدڤییە حوكمەتا فیدرال د زووترین دەمدا مووچە و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ بهنێریت و د نێزیكترین دەمدا ژی، هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا بەندەرێ جەیهان یێ توركی دەست پێ بكەت. هەروەسا دڤێت هێرشێن تیرۆرستی و تێكدەرانە یێن درۆنان ل سەر زەڤیێن پەترۆلی و ژێرخانەیا وزەیا هەرێما كوردستانێ ب راوەستن».
بەیاننامەیا حوكمەتا هەرێمێ ئاماژە كر « د پشكەكا دی یا كۆمبوونێدا هەردو ئالی هەڤڕابوون ل سەر وێ چەندێ كو پێدڤییە كابینەیا نوو یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بەری هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بهێتە پێكئینان».

فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان داخوازا بڕێڤەچوونا كۆمبوونەكا ب لەز یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل دۆر هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ كر و دووپاتكر ژی: ئەو هێرشە سەروەرییا ئیراقێ، ئاسایش و ئارامییا وێ تێك ددەن.
فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بەیاننامەیەك ل دۆر هێرشێن درۆنی ل سەر زەڤیێن پەترۆلی و ژێرخانەیا ئابۆرییا هەرێما كوردستانێ، بەلاڤكر.
د بەیاننامەیا فراكسیۆنا پارتی دا هاتیە» د چارچۆڤەیێ فشارێن ئابۆری یێن نەرەوادا ل سەر هەرێما كوردستانێ، ل چەند رۆژێن بۆری، ب رێكا فرۆكەیێن بێ فرۆكەڤان (درۆن) یێن مینڕێژكری، چەندین هێرشێن تیرۆرستی ل سەر هەژمارەكا دەزگەهێن گرنگ ل هەرێما كوردستانێ هاتنە كرن، ژ وان ژی ژێرخانەیا ئابۆری، پارزینگەهێن پەترۆلێ، ژێدەرێن وزەیێ».
فراكسیۆنا پارتی داخوازا بڕێڤەژوونا كۆمبوونەكا ب لەز یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ» گەنگەشەكرنا ڤان پێشهاتێن مەترسیدار و پێداچوونێ ب پێرابوونێن حوكمەت ل دۆر ڤێ چەندێ دكەت ئەڤە ژی ب مەبەستا ب هێزكرنا رۆلێ دەستهەلاتا قانووندانانێ د پاراستنا وەلاتی و هەڤوەلاتییاندا».
هەڤدەم فراكسیۆنا پارتی باس ل وێ چەندێ ژی كریە» ژ روانگەها بەرپرسیارییا مە یا نیشتمانی، داخوازێ ژ حوكمەتا فیدرالی دكەین بەرپرسیاتییا خوە یا دەستووری ژ پاراستنا ئاسایش و ئاراماییا وەلاتی هەلبگریت و پێنگاڤێن جدی بۆ راگرتنا هێرشان ب هاڤێژیت، هەڤدەم هێرشكاران ئاشكرا بكەت و روو ب روویێ قانوونێ بكەت»,
فراكسیۆنا پارتی هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ ب « پێشهاتەكا مەترسیدار بۆ سەر سەروەرییا ئیراقێ و ئاسایش و ئارامییا وێ» هەژمارت و دوپاتكر كو « ئەو جۆرە هێرشە زیانەكا مەزن ب ئابۆرێ ئیراقێ دگەهینن» .
سوبارەت ئەوێن ل پشت وان هێرشان ژی نە، فراكسیۆنا پارتی باس ل وێ چەندێ كر» گەلەك ب رۆهنی یا دیارە، ئەو كەسێن ل پشت هێرشان، ب هیچ رەنگەكی نیشتیمانپەروەر نینن، بەلكو كاری بۆ بجهئینانا ئەجیندا دكەت كو خزمەتا بەرژەوەندیێن وان یێن بەرتەنگ دكەن ل سەر كیستێ گەلێ ئیراقێ و ئێكڕێزییا وی».

نوونەرەكێ كۆماریێن ئەمریكا گەف ل سوودانی كرن، هەكە هێرشێن خوە ل سەر زەڤیێن پەترۆلی ل هەرێما كوردستانێ، نەراوەستینن، دێ پارێن وان بلۆك كەن.
جۆ ویلسۆن داخوازكر، رێگری ل ئیراقێ بهێتە كرن د بكارئیانا پارەیێ پەترۆلی یێ دانای ژ یەدەكا فیدرالی، ئەڤە ژی د چارچۆڤەیێ فشارێن سەر محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ دهێتە بۆ رێگریكرنێ ل هێرشكرنێ ل سەر كۆمپانیێن پەترۆلی یێن بیانی كو ل هەرێما كوردستانێ كار دكەن.
ویلسۆنی د پۆستەكیدا ل تۆرا جڤاكییا ئێكس بەلاڤكر» هێرشێن میلیشییایێن ئیراقی ل سەر هێزێن ئەمریكی و كۆمپانیێن پەترۆلی یێن ئەمریكی ل هەرێما كوردستانێ، ناهێنە قەبوولكرن».
هەروەسا ئاماژە ب وێ چەندێ ژیكر» نابیت ئێدی پارەیێ پەترۆلا ئیراقێ ژ یەدەكێ فیدرالی بهێتە بكارئینان، هەروەسا دڤێت محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ پێرابوونێن ئێكلاكەر وەربگریت، ئەگەر نە ئەو ب خوە دێ روو ب روویێ ئەنجامێن ترسناك بیت».

سەمەر تەوفیق فاخر

خانما كورد (لەیلا زانا) ئەوا كو ل (فارقین) ل سالا ١٩٦١ز، ل باژێرێ ئامەدێ ل باكورێ كوردستانێ ژدایكبووی، نها یا بوویە هێمایا بەرهنگاربوونێ و خەباتا دیموكراتی ژ بۆ خاترا كوردینیێ و پێكۆلێن وێ یێن بەرچاڤ؛ دیسا ب بوورینا سالان بووینە جهێ شانازیێ كو لەیلا بۆ دەمێ‌ دەه سالان هاتیە زیندانكرن، ژ بەر كو د پەرلەمانێ توركیا دا ل سالا ١٩٩١ ب كوردی ئاخفتیە و هەر چەندە زۆر رەخنە لێ هاتنە گرتن، بەلێ هەر ل سەر ئاخفتنا خۆ یا رژد بوو كو سویند ب برایەتیا تورك و كوردان دوماهیك ئینا. كو دوی دەمی دا ئاخفتن ب كوردی هەتا ل جهێن گشتی ژی قەدەغە بوو.
ل سالا ١٩٩٤، ئەڤجا ژ ئەگەرێ پەیوەندیێن گومانلێكری ب پارتا كرێكارێن كوردستانێ و تۆمەتا خیانەت ل نشتیمانی ژ لایێ دادگەها ئاسایشا توركیا د گەل سێ ئەندامێن دیتر ژی (خەتیب دیجلە، ئۆرهان دۆغان، سەلیم ساداكی) هاتنە زیندانكرن، سەرەڕای وێ چەندێ كو پێداگری ل سەر چالاكیێن ئاشتیخوازان دكر.و توركیا زانی كو ب ڤێ چەندێ ئەوێ شۆرەشەكێ بێدەنگ دكەن بەلێ لەیلا وەك چریسكەكێ بو هەلكرنا ئاگرێ هوشیاریێ دەركەفت و بیە رێنیشاندەرەك بۆ ئافرەت و زەلامێن كورد داكو ژ زولم و زورداریێ بێدەنگ نەبن.
ل سالا ٢٠٠٤، ل دویڤ بڕیارا دادگەها ئەورۆپی یا مافێ مرۆڤی هاتە ئازادكرن، ل دویڤ دا ژ پەرلەمانی هاتە دەركرن، ژ بەر ڕەتكرنا گۆتنا سوێندێ ب شێوەیێ هاتبوو نڤیسان و بەرهەڤكرن.
لەیلا چەندین خەلاتێن نیڤدەولەتی وەرگرتن، ژ وانا خەلاتێ‌ ساخارۆڤ و رافتۆ و هەر وەسا ناڤێ وێ بۆ وەرگرتنا خەلاتێ‌ نۆبل یا ئاشتیێ هاتە پێشنیاركرن.
لەیلا پالپشتیا فیدرالیزمێ ل توركیا و خۆ برێڤەبرنا كوردان دكەت و هەول بۆ بهێزكرنا پەیوەندیان ل گەل هەمی لایەنێن سەرۆكایەتیێن كوردان دكەت و ئەڤ چەندە دسەرەدانێت وێ یێن ڤێ دوماهیێ ئاشكرا دبیتن بو سەروكێ هەرێما كوردستانێ (نێچیرڤان بارزانی) و سەروكێ یەكەتی نشتیمانی كوردستان(بافل جەلال تالەبانی)كو بگەرمی پێشوازی ل شاندێ دەم پارتی هاتەكرن، چونكی لەیلا ئێكرێزی و پالپشتیا كوردێن هەر چار پارچەیان بۆ ئێكودو و بۆ پێشكەفتنێ ب فەر دزانیت هەردەم كاردكەت ژبو ڤێ ئارمانجێ.
و ل دوماهیێ بۆ مە دیار دبیت، كو ئێكە ژ ئافرەتێن خودان ئیرادە و شیان و شیایە بسەلمینیت كو:
ـ قوربانیدان و خەبات دفەرن ژ بۆ هەلكرنا چریسكا هەستێ نەتەوەیێ.
ـ هەر كوردەكی ل دوماهیێ دێ هەر ئەنجام هەبن؛ نابیت بێ ئومێد ببن.
ـ هەر تاكە كەسەك دشێت گوهۆرینان بۆ پێشڤەبرنا دەنگێ كوردان و ئێكرێزیێ بكەت.
ـ رێكا بەرهنگاریێ و خەباتێ پڕی ئاستەنگ بوویە؛ بەلام هەر نابیتە ئەگەرێ ڤەمراندنا حەز و داخوازیا هەر كوردەكێ بۆ مافێ دانپێدانێ ب گەلێ كورد ل هەر چار پارچەیان.
-ئافرەتا كورد هەردەم رۆلەكێ بەرچاڤ هەبوویە ژبۆ خەباتێ و قوربانیدانێ ژبۆ دانپێدان ب مافێن هەمی كوردان.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دوهی پێشوازی ل‌ هانۆ پێڤكور، وەزیرێ بەرگرییا ئیستۆنیا و شاندێ دگەل دا كر.
د كۆمبوونەكێ‌ دا پەیوەندییێن د ناڤبەرا ئیستۆنیا ل گەل ئیراقێ‌ و هەرێما كوردستانێ‌، ب تایبەتی د بیاڤێ هاریكارییا ئێمناهییێ دا، ڕۆلێ ئیستۆنیا د چارچۆڤێ هەڤپەیمانییا نیڤدەولەتی یا دژی داعشێ‌ دا هاتنە باسكرن.
نێچیرڤان بارزانی سوپاسییا حكومەتا ئیستۆنیا د بەرهەنگاربوونا تیرۆرێ دا كر، ئامادەییا هەرێمێ بۆ پێشڤەبرنا هاریكارییێن هەڤپشك د هەموو بیاڤان دا نیشادا، وەزیرێ بەرگرییا ئیستۆنیا ژی پەسنا ڕۆلێ هەرێما كوردستانێ د شكاندنا داعشێ‌ و بەرهەنگاربوونا تیرۆرێ دا كر.
هەر دوهی وەزیرێ بەرگرییا ئەستۆنیا ژ ئالیێ‌ مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڤە هاتە پێشوازیكر و د كۆمبوونەكێ دا، پێشڤەبرنا هەڤبەندیێن دو ئالییانە، ب تایبەتی د بیاڤێ‌ ئەمنی و بەرگریێ دا هاتە گەنگەشەكرن، هەروەسا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ سوپاسییا پشتەڤانی و هاریكارییا ئەستۆنیا بۆ هەرێما كوردستانێ د چارچۆڤەیێ هەڤپەیمانییا نێڤدەولەتی دا دژی داعشێ كر.