بالیۆزخانەیا ئەمریكا ل بەغدا، ل دۆر رێكخراوێن تیرۆرستی هەڤوەلاتیێن خوە ئاگەهدار دكەت و دبێژیت: ل جهێن قەرەبالغ دوور بكەڤن، هەروەسا نەچنە وان جهێن كو هەڤوەلاتیێن بیانێ لێ هەین، ژ ئەگەرێ مەترسییا هێرشا رێكخراوێن تیرۆرستی.
بالیۆزخانەیا ئەمریكا ل بەغدا، د بەیاننامەیەكێدا بۆ هەڤوەلاتیێن ئەمریكی ئەوێن ل ئیراقێ، ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو د ئاگەهدارین ژ ئەگەرێ هەبوونا هێرشا رێكخراوێن تیرۆرستی ل سەر بالیۆزخانەیێ و جهێ ئاكنجیبوونا هەوە.
بالیۆزخانەیا ئەمریكی باس ل وێ چەندێ ژی كر، دێ بەردەوام بین د هەلسەنگاندنا رەوشێ و دانا پێزانینێن پێدڤی ب هەڤوەلاتیێن مە. هەڤدەم داخواز ژ هەڤوەلاتیێن خوە ل ئیراقێ كر نەچنە جهێن قەرەبالغ ب تایبەت ئەو جهێن كو خەلكێ بیانی لێ هەین.
بالیۆزخانەیا ئەمریكا ل بەغدا دیاركر ژی، داخوازێ ژ هەڤوەلاتیێن ئەمریكی دكەین بۆ هیچ مەبەستەكێ سەرەدانا ئیراقێ نەكەن.

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

ئەندامەكا كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: هەلبژارتنا رێكا دانوستاندنان بۆ چارەسەركرنا كێشەیان ل دووڤ دستوری باشترین رێكە و ئەو پرسێن رۆژانە و ب بەردەوامی دهێنە د رۆژەڤێدا ، د فەرهەنگا هەرێما كوردستانێدا دانوستاندن و ئاشتی و دابەشكرنا دەستهەلاتی و هەڤپشكی و باوەری ب فیدرالیەتێ هەیە ، بەلێ ب مخابنیڤە د فەرهەنگا بەغدایێ دا بەردەوام خوەڤەدزین ژ بەرپرسیارەتییان و كۆمكرنا دەستهەلاتان و هەناسەیا ناڤەندیێ هەیە.
د. ئەشواق جاف، ئەنداما كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارت ب رۆلێ ئالیێن نێڤدەولەتی بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێمێ و بەغدایێ دا، گوت» د نوكە دا ئالیێن نێڤدەولەتی رۆلێ خوە دبینن ب شێوەیەكێ دیپلۆماسی ل گەل ئالیێن ناڤخوە، پەیوەندیێ ب حوكمەتا فیدرال دكەن ب رێكا كۆمبوون و داخۆیانییان ، بەلێ ئالیێن ناڤخوە ژبەركو ئەڤسالە ئەم د سالا هەلبژارتنان داینە ب رێكا وێ دیاردەیا كو ل ئیراقێ دروستبووی نەشێن ب رۆهنی هەلوەستێ خوە دیاركەن ، ئەگەر نە هندەك ژ ڤان ئالییان پێ باش نینە ئەو گاڤێن نە دەستوری و نە قانوونی و سیاسی یێن هەمبەر هەرێما كوردستانێ و فەرمانبەرێن وێ هاتینە هاڤێتن ، و ئەو ئالیێن دژی هەرێما كوردستانێ كار دكەن بۆ كۆمكرنا دەنگێن پتر، زێدەتر دژایەتییا ماف و قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ دكەن ، و ب ڤێ رێكێ هەڤڕكییا هەڤدوو دكەن و ژئالییەكێ دیڤە بزاڤا ڤەشارتنا گەندەلییێن خوە دكەن ، كو هندەك ژ وان ب دزێن چەرخی دناڤدارن».
گوت ژی» ئەوا نوكە و د بەرێ ژی دا دهاتە كرن پلانەكا دومدرێژە بۆ لاوازكرن و نەهێلانا قەوارەیێ دستووریێ هەرێما كوردستانێ، ب رێكا نەدانا مووچەیێن پێشمەرگەی ئەڤ پلانە دەستپێكریە و ب رێكا راگرتنا بودجەیا مادەیا 140 یا دەستوری بۆ مەبەستنا بجهنەئینانا وێ و كارپێنەكرن ب قانوونا پەترۆل و غازێ و وان هەموو خال و مادەیێن د بەرژەوەندی و ماف و شایستەیێن جوتیار و خەلكێ كوردستانیدا هەین د ناڤا دستوورێ ئیراقێدا و ب رێكا ئامادەكرنا جادەیا ئیراقی ل دژی خەلكێ كوردستانێ ب شێوەیەكی كو بودجەیا ئیراقێ هندی بودجەیا چوار وەلاتێن دەوروبەر یا مەزنە نەشیاینە خزمەتا وەلاتیێن ناڤەڕاست و باشوورێ ئیراقێ بكەن ژ بەر گەندەلیێ ، دبێژنە جادەیا ئیراقی كو هەرێما كوردستانێ بودجەیا وە دبەت ، بەلێ پاشی ب رێكا دیدار و شلۆڤەكرنێن هوور ب رێكێن میدیایی مە بۆ وەلاتیێن ئیراقێ رۆهنكریە كو هەرێمێ دەستهەلات ب سەر وەدا نینە و هەرێم دەڤەرەكا فیدرالییە و یێ دەستهەلاتی ل وە دكەت جڤاتا پارێزگەهان و ئەندامێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و سەروكێ جڤاتا وەزیرێن ئیراقێیە كو پێدڤییە هوون لێپرسینێ ل گەل وان بكەن نەك هێرشان بكەنە سەر هەرێما كوردستانێ ، لەوما گرنگە هەموو ئالییێن هەرێما كوردستانێ كو دزانن بڕیارا بڕینا مووچەیێن كوردستانێ بڕیارەكا تەمام سیاسییە و ب هووری ئالیێن ئیراقی كار ل سەر پلانێ دكەن بۆ لاوازكرنا هەرێمێ و شكاندنا ئیرادەیا خەلكێ وێ، ئێكدەنگ و ئێكهەلوەست بن بۆ زێدەتر بدەستڤەئینانا دەنگان و زێدەكرنا كورسییان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كو ب رێكا بزاڤێن زێدەتر خزمەتا وەلاتیێن هەرێمێ بهێتە كرن، نەك پەیامێن بڕینا قویتێ خەلكێ كوردستانێ كو ماف و شایستەیێن فەرمانبەرێن كوردستانێیە ب دەستكەفت ببینین».
د. ئەشواق جاف زێدەتر گوت « كەلتۆرێ هەرێما كوردستانێ ئاشتی و دانوستاندن و دابەشكرنا دەستهەلاتێ و فیدرالیزمە، بەلێ ئەو بەروڤاژی خوە ژ بەرپرسیارەتییان ڤەددزن و بزاڤان بۆ كومكرنا دەستهەلاتا ناڤەندی دكەن و باوەری ب فیدرالیزمێ نینە ، بۆ میناك قانوونا پەترۆل و غازێ كو چارەسەرییە بۆ گەلەك كێشەیان ب ئامادەبوونا نوونەرێ ئەمریكا و وەزیرێن پەیوەندیدار رەشنڤیسەك هاتبوو ئامادەكرن بەلێ پاشی ژ ئالیێ وانڤە هاتە رەتكرن، ل خولا دویێ یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژی ب هەمان شێوە نڤیسینەك ژ حوكمەتا ئیراقێ بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هات كو ب دەستەكێ ئاسنی تەڤ دەستهەلات گرتبوونە دەست لەوما كورد و سوننی و هندەك پەرلەمانتارێن شیعە ئەو نڤیسین رەتكر، چونكە ل دووڤ مادەیا 112 ژ دەستوری ماف ب پارێزگە و هەرێمان هاتییە دان بۆ گەشەكرنا وان ، بەلێ حوكمەتا ئیراقێ دڤیا ل دووڤ مادەیا 130 كو هەمان قانوونا رژێما بەعسا ژناڤچووی بوو و بەری 2003 هاتبوو نڤیسین كو كار پێ بهێتەكرن ودەستێ خوە ب سەر هەموو ژێدەرێن ئابۆری ب شێوەیەكێ ناڤەندی بگرن ، هەرچەندە مە ل هەرێما كوردستانێ قانوونا پەترۆل و غازێ هەبوو كو دژی چو خالێن دستووری نەبوو ب دیدەڤانییا وان هەموو پسپورێن د وارێ پترۆلێدا ژ نەتەوەیێن دی ژی».
سەبارەت ب بڕیارا وەزارەتا داراییا ئیراقێ بۆ بڕینا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ خویا كر «ئەو بڕیار تەمام ل دژی بڕیارا دادگەها فیدرالییە و بڕیارەكا سیاسییە، چونكە پێدڤی بوو هەموو دەستهەلاتداران كار ب وێ بڕیارا دادگەها فیدرال كربا بێی بەهانە و مەبەست ، هەرچەندە هەتا بەرژەوەندیێن خەلكێ ئیراقێ نەبیتە هەژمار ئێك و بەندێن دستوورێ ئیراقێ ب شێوەیەكێ قانوونی خواندن بۆ نەهێتە كرن و هەتا مەژیێ سیاسەتمەدارێن ئیراقی ئیراقا فیدرال قەبوول نەكەت ئەڤ بادەكە چارەسەر نابن و دێ بەردەوام بەرپرسێن ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی كێشەیان بۆ بودجە و مووچە و ماف و شایستەیێن خەلكێ كوردستانێ دروستكەن»

سەرۆك بارزانی و سەرۆكێ هەڤپەیمانییا عەزم، دانوستاندن ل دۆر كێشەیێن هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرال كر، هەڤدەم هەردو ئالییان دوپاتی ل پێدڤییا پێگیریبوونێ ب دستووری، هەڤپشكیێ و هەڤسەنگیێ كر.
ل سەلاحەدین، سەرۆك مەسعود بارزانی، پێشوازی ل موسەننا سامەرائی، سەرۆكێ هەڤپەیمانییا عەزم كر.
بارەگەهێ بارزانی بەلاڤكر» د دیدارەكێدا دووماهی گوهۆڕین و پێشهاتێن دەڤەرێ و ئیراقێ هاتنە باسكرن، هەروەسا گەنگەشە ل دۆر پڕۆسەیا سیاسییا ئیراقێ هاتە كرن».
هەڤدەم هەردو ئالییان دوپاتی ل پێدڤییا پێگیریبوونێ ب دستووری، هەڤپشكیێ و هەڤسەنگیێ كر.
كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقا فیدرال تەوەرەكێ دی یێ دیدارێ بوو.

سەرۆكایەتییا هەرێما كوردستانێ د بەیاننامەیەكێدا هێرشا ئیسرائیلێ ل سەر ئیرانێ پرۆتەستۆكر و داخواز ژ جڤاكا نێڤدەولەتی كر كارڤەدانەكا ب لەز هەبیت.
سەرۆكایەتییا هەرێمێ دیاركر»هێرشا ئیسرائیلێ ل سەر كۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ و بكارئینانا هێزا سەربازی د ئێكلاكرنا ناكۆكییاندا شەرمزار دكەین. ئەڤ پێشهاتانە ئارامییا دەڤەرێ ئالۆزتر دكەن و دبنە گەف ل سەر ئاسایش و ئارامییا هەرێمایەتی و نێڤدەولەتی».
رۆهنكر ژی» روو ب رووبوون و پێرابوونێن سەربازی، رەوشێ خرابتر دكەت. د ڤی دەمێ هەستیاردا، ئەركێ جڤاكا نێڤدەولەتییە كو كارڤەدانا ب لەز هەبیت و كاری بۆ وێ چەندێ بكەت ئالۆزی زێدەتر لێ نەهێن و هندی زووترە رێ ل ئالۆزبوونا رەوشێ بهێتە گرتن».

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پشكداری د بەهییا كەریم شنگالی دا كر و هەڤخەمییا خوە گەهاندە كەسوكارێن رەحمەتی.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ، ل هەولێرێ، پشكداری د بەهییا كەریم شنگالی، وەزیرێ ناڤخوەیی یێ بەرێ ل هەرێمێ و سەركردەیێ دیار یێ پارتی كر.
مەسرور بارزانی، هەڤخەمییا خوە گەهاندە مالبات و كەسكوكارێن رەحمەتی و هیڤی خواست، خودایێ مەزن گیانێ وی ب بەهەشتێ شاد بكەت و ئارامیێ ب مالبات و كەسوكار و هەڤالێن وی ببەخشیت.
ژ ئالیێ خوەڤە مالباتا كەریم شنگالی، سوپاسییا خوە بۆ هەڤخەمی و بەرهەڤبوونا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ د بەهیێدا دیاركر.

حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بەیاننامەیەك ل دۆر بنپێكرنێن قانوونی و دستووری یێن حوكمەتا فیدرالی بەلاڤكر.
د بەیاننامەیا حوكمەتا هەرێمێ دا هاتیە» ل چەند سالێن بۆری، حوكمەتا فیدرالییا ئیراقێ، ل سەر ئاستێن سیاسی و ئابۆری و دارایی، دۆرپێچ ئێخستییە سەر خەلكێ هەرێما كوردستانێ و فشارێن بەردەوام بۆ بچووككرن و لاوازكرنا هەرێما كوردستانێ كرینە. ل گەل وێ چەندێ پێشكەفتنا هەرێما كوردستانێ، فاكتەرێ ئارامیێ و گەشەیا دەڤەرێیە و ل شەڕێ تیرۆرستێن داعشێدا رۆلێ د پەیداكرنا ئارامیێ و حەواندنا ئاوارەیێن ناڤەڕاست و باشوورێ ئیراقێ دیتیە، بەلێ حوكمەتا فیدرالی ل شوونا هەڤپشكی و رێككەفتنێ، هەموو ئامراز بۆ سازادانا هەرێما كوردستانێ بكارئیناینە».
حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاماژە كر» بۆ دەمێ 11 سالان حوكمەتا فیدرالی بودجە و مووچەیێ خەلكێ كوردستانێ بڕییە، د بەرانبەر دا هەموو مەهان بەهانەیێن جۆراوجۆر بۆ نەهنارتنا مووچەی دروست كرینە. سەرەرای وێ چەندێ دادگەها فیدرالی بڕیار دایە مووچەیێ خەلكێ كوردستانێ بێ گیرۆبوون بهێتە خەرجكرن و ب هیچ بابەتەكیڤە نەهێتە گرێدان».
حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د بەیاننامەیا خوە دا دیاركر ژی» ل هەموو مەهان بەهانەیێن بەغدایێ هاتینە دەربازكرن و كێشەیێن لیستا مووچەی چارەسەركرینە، بۆ ڤێ چەندێ ژی سیستەمێ پەیرۆلی هاتە دامەزراندن و قانوونا ئێكگرتی یا خانەنشینییا ئیراقێ و سیستەمێ ب بەنكیكرنا مووچەی هاتە بجهئینان و ل سەر داخوازا حوكمەتا فیدرالی دامەزراندنا بەردەوام و گرێبەست ب هەموو شێوەیەكی هاتە راگرتن. بەلێ حوكمەتا فیدرال هەموو مەهان مووچەیێ فەرمانبەران گیرۆكریە و هیچ سالەكێ ژی هەر 12 مووچە بۆ هەرێمێ نە هنارتینە، ئەڤە ژ بلی نە پەیڕەوكرنا دادپەروەریێ د دامەزراندنێ و پلەبلندكرنێدا هەمبەركرن ب دەڤەرێن دی ل ئیراقێ. ل دووماهی بڕیارا ستەمكارانە و سزادانەكا نوو، وەزارەتا داراییا ئیراقێ بڕیار دا مووچەیێ هەشت مەهێن سالا 2025 نەهنێریت د دەمەكیدا ژ 13 ملیار دینارێن پشكا هەرێما كوردستانێ بۆ سالا 2025، تنێ چار ملیار دینار هاتینە هنارتن» .
ل دۆر راگرتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ژی، حوكمەتا هەرێمێ بەرچاڤكر» بەغدا ب رێكا سكالایا نێڤدەولەتی ل 25/3/2023 هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ راگرت، كو ژ ئەگەرێ وێ چەندێ ئیراق و هەرێما كوردستانێ ب 25 ملیار دۆلاران زیاندار بوون».
دیاركر ژی» حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل 4/4/2023 ل گەل ئیراقێ رێككەفتن ئیمزاكر كو پەترۆلا هەرێمێ ب رێكا كۆمپانییا (سۆمۆ) بهێتە فرۆتن. هەرێما كوردستانێ 11 ملیۆن بەرمیلێن پەترۆلێ رادەستی كۆمپانییا سۆمۆ كرن، بەلێ ئیراقێ هیچ تێچوویەكێ وێ بەرهەمئینانێ خەرج نەكر» .
بەیاننامەیا حوكمەتا هەرێمێ باس ل وێ چەندێ كر» ژ بلی كو 50% ژ داهاتێ نە پەترۆلی هاتیە رادەستكرن، بەلێ بەغدا بۆ دەمێ 11 سالایە بودجەیا كوردستانێ بڕی و ژ ئەگەرێ وێ چەندێ پڕۆژە و گەشەیا باژێرێن وێ راوەستاندییە، سەرەرای پەسەندكرنا بودجەی بۆ سالێن 2023،2024،2025. ئەڤە ژ بلی وێ چەندێ بەغدا هیچ قەرەبوویەكا خەلكێ كیمیابارنكری و جینۆسایدكری و ئەنفالكری یێ كوردستانێ نەكریە، كو مادەیا 132 ژ دستووری ئاماژە پێ كریە».
حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دوپاتكر ژی» ئیراق ژ بلی وێ چەندێ مووچەی و بودجەی بۆ هەرێما كوردستانێ نا هنێریت، ئاستەنگان ژی ل پێشبەری هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ دروست دكەت، تاكو نەشێت ئابۆرێ خوە ب ڤەژەنیت و مووچەیان دابین بكەت. د دەمەكیدا مادەیێن 111 و 112 ژ دستوورێ ئیراقێ مافێ وەبەرئێنانا وزەیێ بۆ هەرێما كوردستانێ دەستەبەر دكەت، هەرێما كوردستانێ هەموو ئاسانكاری بۆ مەرجێن ئیراقێ و رێككەفتن ل گەل كۆمپانییان كریە و گرێبەستێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و كۆمپانییان ب گۆڕەی بڕیارا دادگەهێن ئیراقێ د قانوونینە, بەلێ حوكمەتا ئیراقێ ئاستەنگێن نوو ل پێشبەری پڕۆسەیێ دروست دكەت، تاكو هەرێما كوردستانێ ژ روویێ ئابۆریڤە لاواز بكەت و شیانا خوە بڕێڤەبرنێ نەبیت وەك ل دەستپێكا سالا 2014 روودای».
ل دووماهییا بەیاننامەیا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دا هاتیە» سەرەرای وێ چەندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو بەهانەیێن بەغدا د وارێ دارایی و پەترۆلێدا بڕینە، هەڤدەم بەرهەڤییا خوە بۆ دانوستاندنێ و كاركرنێ ب دستووری و بڕیارێن دادگەها بلند یا فیدرالی نایشادایە، بەلێ سزادان و دۆرپێچێن بەغدا ل سەر خەلكێ كوردستانێ د بەردەوامن و نیازاحوكمەتا فیدرالی ل دژایەتییا هەرێما كوردستانێ و خەلكێ وێ بۆ ناڤخوە و دەرڤە یا رۆهن بووی، ئەڤێ چەندێ ژی نەرازیبوونەكا توند یا حزبێن كوردستانی و ئیراقی و سەرۆكایەتییا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و سیاسەتمەدار و چاڤدێرێن دەرڤە ژێ پەیداكریە».

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

ئەندامێ كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان د . مەحەمەد خورشید ب رێكا رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) دلگرانییا خوە ل هەمبەر رەفتار و رەوشا ئیراقێ بۆ كوردستانێ دروستكری دیاركر و راگەهاند : ڤی مەژی باوەری ب دستوورێ ئیراقێ نەمایە و ئەو رەفتارا حوكمەتا فیدرال ل گەل هەرێمێ ئەنجام ددەت ژ دلگرانییێ دەربازبوویە ئەڤە نە دادیەكا مەزنە هەمبەر خەلكێ كوردستانێ و فەرمانبەرێن وێ دهێتە كرن كو دو پشكە ، پشكەك نەهنارتنا مووچەیە ل دژی فەرمانبەران، پشكەكا دی بودجەیا گشتییە یا هەمی خەلكێ كوردستانێ.
د. محەمەد خورشید زێدەتر گوت» : حوكمەتا فیدرال دستوورێ ئیراقێ بن پێ دكەت ، و هەكە ڤەگەریا بۆ دستوورێ ئیراقێ كو دستووری دەستهەلات بۆ حوكمەتا فیدرال دیاركریە و نابیت ب ڤی شێوەی سەرەدەریێ ل گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بكەت، ل مادەیا 121 ژ دستوورێ ئیراقێ هاتیە دیاركرن كو پێدڤییە ب شێوەیەكێ وەكهەڤ و دادپەروەرانە ل داهاتێ حوكمەتا فیدرال بۆ هەرێمان و پارێزگەهان بهێتە دیاركرن ، ب شێوەیەكی كو پێتڤیێن خوە پێ دابین بكەت ، بەلێ ئەڤە بنپێكرنا وێ مادەیا دستووری و مادەیێن تایبەتە ب داهاتێ پەترۆلێ و مادەیا 112 یە كو تێدا هاتیە دیاركرن ، پێدڤییە داهاتێ پەترۆلێ ب وی شێوەیی بیت كو پشكا وان هەرێمان بهێتە دان یێن پەترۆل تێدا دهێتە دەرئینان ، لەوما ئەوا دهێتە كرن بنپێكرنا دستوورێ ئێراقێیە».
دیاركر ژی» بەری جەژنێ ب رێكا بەیاننامەیەكێ كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی راگەهاند بوو ، نوونەرێن مە هاتینە راسپاردن ڤێ پرسێ چارەسەر بكەن ، بەلێ حوكمەتا ئیراقێ ژ دەف خوە بریار دەركرینە و د نوكەدا چاڤەڕێ دهێتە كرن دادگەها فیدرالی بڕیارەكێ دەربكەت بۆ وێ چەندێ ئێدی حوكمەتا ئیراقێ نەشێت مووچەیێن فەرمانبەرێن كوردستانێ راگریت».
ئەندامێ كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی ئاماژەكر» ب مخابنیڤە بەغدا نەچوویە ژێر بارێ بڕیارێن دادگەها فیدرالی و بەردەوام داخویانیێن تۆند دەردكەت، ل چەند سالێن بۆری ئەو كەسێن ل حوكمەتا ئیراقێ دەستهەلات وەرگرتی بزاڤ كرینە دەستووری بنپێ بكەن ، هەرچەندە سیستەمێ نوكە ل ئیراقێ فیدرالییە ، بەلێ دەستهەلاتدارێن بەغدایێ باوەری ب سیستەمێ فیدرالی نینە و كەسێن هەڤرەنگێ خەزعەلی چو جاران باوەری ب دەستووری و مافێن كوردستانییان نینە ، د نوكە دا ئیراق ل جیهانێ بوویە دەڤەرەكا دیار كو ئالی و گرۆپ و تاقم و میلیشیا ب رێڤەدبەن ، ئەڤ داخویانیێن ل دژی كوردستانێ دهێنە دان درووشمێن هەلبژارتنانە و وان دڤێت دژایەتیكرنا كوردستانێ بكەنە رێكەك بۆ كۆمكرنا دەنگان، و ڤی مەژی و هزرێ ئیراق گەهاندە ئەڤرۆ یا پڕ كێشە و گێلەشۆك ووان دڤێت بەردەوامیێ ب مانا خوە بدەن ، بەلێ ب پشتڕاستیڤە ئەڤ مەژییە ب ڤی شێوەی بەردەوام بیت ژیێ وێ ژ ژیێ رژێمێن بۆری درێژتر نابیت».

ئەندامەكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: ژ ئەگەرێ وێ رەوشا ل دەڤەرێ روودای، هنارتنا پەترۆلێ ب رێكا باشوورێ ئیراقێ دێ ئەستەم بیت.
مەریوان قەرەنی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەندامێ لژنەیا ئاسایش و بەرگریێ ل جڤاتا ناڤبری ل پێگەهێ خوە ل سەر تۆرا جڤاكییا فەیسبووكی گوت» ئەو شەڕێ كو پێشبینی دهاتە كرن د ناڤبەرا ئەمریكا و ئیسرائیلێ ژ ئالییەكی و ئیرانێ ژ ئالییەكی دی ڤە روو بدەت، دەستپێكێن وی یێن دیار دبن».
قەرەنی گوت ژی» كەس ناخوازیت شەڕ و ئالۆزی هەبیت، چونكە هیچ ئالییەك د شەڕی دا مفادار و سەركەفتی نابیت. بەلێ نوكە رەوش یێ روودای، هەروەك شارەزایێن سیاسی باس ل وێ چەندێ دكەن كو ئەڤ شەڕە هەر د ناڤبەرا ئیسرائیلێ و ئیرانێ دا نابیت و چریسكێن شەڕی دێ گەهنە ئیراقێ ژی (كو هیڤیدارین ئەڤە روونەدەت). بەلێ هەكە شەڕ بەربەلاڤ ببیت، د دەمەكێ نێزیكدا لڤینێن گەشتان ل كەنداڤێ عەرەبی و ب تایبەتی ژی ب رێكا بەندەرێ فاو دێ گەلەك ب زەحمەت بیت، ئەڤە ژی دێ بیتە ئەگەرێ وێ چەندێ ئیراق نەشێت پەترۆلا خوە ب رێكا باشوورێ ئیراقێ ب هنێریت، لەوما ب نەچاری ئێك رێك دمینیت تاكو پەترۆلا خوە تێدا ب هنێریت، ئەوژی بۆرییا ڤەگوهاستنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێیە بۆ بەندەرێ جەیهان یێ توركی» .
باس ل وێ چەندێ ژی كركو ل سالێن بۆری د چارچۆڤەیێ سیاسەتا دژایەتیكرنا ئابۆرێ هەرێما كوردستانێ، حوكمەتا فیدرالی بۆرییا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ژ كارئێخست، بەلێ دیارە رەوش بەر ب ئالۆزبوونێ دچیت و ب ڤی جۆری ژی ئیراق ب نەچاری دێ پەنایێ بۆ بۆرییا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ بەت و دێ دەتە كاری، چونكە هەكە ڤێ چەندێ نەكەت، دێ ژێدەرێ سەرەكیێ داهاتێ وێ كەڤیتە مەترسیێ».
دیاركر ژی» ب پشتڕاستیڤە باشترین چارەسەری بۆ ئیراقێ ئەوە كو دەست ژ سیاسەتا دژایەتیكرنا ئابۆرێ هەرێما كوردستانێ بینیت و د وێ چەندێ بگەهیت كو پێشكەفتنا هەرێما كوردستانێ ب رامانا پێشكەفتنا ئیراقێیە، نەك شكەستنا وێیە».

ب، سه‌رجان مەحمود:

بەرپرسەکێ عەرەبستانێ دیار کریە، شەڕێ نها د ناڤبەرا ئسرائیلێ و ئیرانێ دێ کاریگەریا خوە ل هەموو رۆژهەلاتا ناڤین کەت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی ل گەل هەر یەک ژ وەلاتێن عومان، ئیتالیا و فرەنسا کار دکەین دا شەڕێ نها ب دووماهی بهێت.

بەرپرسەکێ وەزارەتا دەرڤە یا عەرەبستانا سعوودیێ بۆ ئاژانسا رویترز یا نووچەیان دیار کریە، شازادە محەمەد بن سەلمان ل گەل سەرۆک کۆمارێ فرەنسا، سەرۆک وەزیرا ئیتالیا و بەرپرسێن عومانێ د پەیوەندیێ دایە و داخواز ژ وان وەلاتان کریە کو ب هەموو شیانێن خوە کار بۆ راگرتنا شەڕێ نها د ناڤبەرا ئیرانێ و ئسرائیلێ دا بکەن، چونکی مەترسیا ڤێ یەکێ هەیە کو هندەک وەلاتێن دی ژی پشکداری دا شەڕی دا بکەن و وی دەمی دێ رۆژهەلاتا ناڤین تووشی کارەساتەکا گەلەک مەزن بیت.
ل ئالیێ دی پەیڤدارێ وەزارەتا دەرڤە یا ئیرانێ ئیسماعیل بەقایی دیار کر، ئسرائیلێ ل بەر چاڤێ هەموو جیهانێ قانوونێن نێڤدەولەتی بنپێکرن و ئێرشی ئیرانێ کر و د ئەنجاما ئێرشا ئسرائیلێ دا هەتا نها ٩ زانایێن ئەتۆمی، پتر ژ بیست فەرماندارێن ئیرانێ و گەلەک وەلاتیێن سڤیل هاتینە کوشتن و ئیرانێ ژی بەرسڤا ئێرشا ئسرائیلێ دایە و زیانێن گەلەک مەزن ژی گەهاندینە ئسرائیلێ و د دەمەکێ وەسا دا دانوستاندنێن ل گەل ئەمریکا چو رامانا خوە نینن.
چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن، هەتا نها ئەمریکا ب رەنگەکێ ئەکتیف پشکدری د شەڕی دا نەکریە، لێ هەکە ئێرشێن ئیرانێ ل سەر ئسرائیلێ بەردەوام بیت ئەمریکا و فرەنسا دێ بەرگریێ ل ئسرائیلێ کەن و ئەو یەک دشێت ببیتە ئەگەرێ بەرفرەهبوونا شەڕی، چونکی ل ئالیێ دی پاکستانێ ژی پشتەڤانیا خوە بۆ ئیرانێ دیار کر و راگەهاند هەکە پشتەڤانیێ ل ئیرانێ نەکەن دێ ئسرائیل ئێرشی هەموو وەلاتێن ئیسلامی کەت و دڤێت سنورەک بۆ ئێرشێن ئیرانێ بهێتە دانان.
ل ئالیێ دی هەر پشتی ئێرشا ئسرائیلێ یا ل سەر ئیرانێ رەجەب تەیب ئەردۆغانێ سەرۆک کۆمارێ تورکیا ژی راگەهاند، ئسرائیل دێ هەموو رۆژهەلاتا ناڤین تووشی کارەساتەکا مەزن کەت و دڤێت رێگری ل ئسرائیلێ بهێتە کرن و د هەمان دەمی دا دەولەت باخچەلی سەرۆکێ پارتا بزاڤا نەتەوەپەرست یا تورکیا ژی دیار کر، یا نها روو ددەت دەمەک درێژە کار بۆ هاتیە کرن و پشتی ئیرانێ دێ ئیسرائیلێ ئێرشی تورکیا ژی کەت، چونکی ئسرائیلێ دڤێت ب پشتەڤانیا ئەمریکا و وەلاتێن دی نەخشێ رۆژهەلاتا ناڤین ب تەمامی بگوهۆڕیت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی گرنگە تورکیا خوە بۆ هەر ئەگەرەکێ بەرهەڤ بکەت، چونکی یا نها روو ددەت گەلەک مەترسیدارە و هەکە بەرهەڤی نەهێنە کرن دێ تورکیا تووشی کارەساتەکا مەزن بیت.

ئەمیر عەزیمی بسپۆرێ کاروبارێن سیاسی و سەرنڤیسەرێ پشکا فارسی یا ئاژانسا بی بی سی دیار دکەت، ئارمانجا ئسرائیلێ گوهۆڕینا دەستهەلاتا سیاسی یا ئیرانێ یە، ئسرائیل دەمەک درێژە کار بۆ ژناڤبرنا بنگەهێن ئەتۆمی و سەربازی یێ ئیرانێ دکەت و شیا د دەمەکێ کورت دا زیانێن گەلەک مەزن بگەهینتە ئیرانێ، سەرۆک وەزیرێن ئسرائیلێ پشتی ئێرشا ل سەر ئیرانێ د دو پەیامێن جودا جودا دا داخواز ژ خەلکێ ئیرانێ دکەت ل دژی دەستهەلاتێ رابن، ئەو یەک ژی نیشا ددەت ئارمانجا ئێرشا ڤێجارێ یا ئسرائیلێ گوهۆڕینا دەستهەلاتا ئیرانێ یە.
ناڤهاتی ئەو یەک ژی دیار کریە، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی پێشبینی دهێتە کرن شەر بۆ دەمەکێ ڤەکێشیت و ئیرانێ ژی شیان هەنە زیانێن مەزن بگەهینتە ئسرائیلێ و دبیت شەڕێ نها هەموو رۆژهەلاتا ناڤین ژی ڤەگریت، چونکی دەستهەلاتا نها یا ئیرانێ دێ ب هەموو شیانێن خوە شەڕی بۆ مانا خوە کەت.