ئەڤرۆ نیوز:
د. دلۆڤان محەمەد فاتح رێڤەبەرێ گشتی یێ ساخلەمیا هەولێرێ راگەهاند، دو تووشبوویێن دی یێن کۆرۆنا یێ چێبوون، ب ڤێ چەندێ سەرجەمێ گشتی یێ ئەوێن ل هەولێرێ چێبووین گەهشتە 169 کەسان.
هەروەسا گۆتیە: دو تووشبوویێن دی یێن ڤایرۆسێ کۆڕۆنا یێ پشتی وەرگرتنا چارەسەریێن نۆشداری ب تەمامی چێبووینە و بارێ ساخلەمیا وان تەمام یا جهگیرە و هاتینە رەوانەکرن بۆ مال.
ئەڤرۆ نیوز:
ئەڤرۆ ئێکشەمبی شانەیا کریزێن کەرکوکێ راگەهاند، قەدەغەیا هاتنوچوونێ هەتا ٩ گولانێ هاتە درێژ کرن و رێکار ژی دێ هێنە توند کرن.
گوتیه ژی، رێکارێن بەرێ دێ وەک خوە د بەردەوام بن، دێ رێک ب تیمێن ساخلەمیێ و راگەهاندکاران هێتە دان، ب پشتەڤانیا هێزێن ئێمناهیێ.
دیار کر ژی، ئەو کەسێن نوکە ل دەرڤەی کەرکوکێ، ب تنێ ٤٨ دەمژمێران پشتی دەرچوونا ڤێ بەیاننامێ دێ رێک پێ هێتەدان ڤەگەرنە کەرکوکێ.
ئەڤرۆ نیوز:
هەڤپەیمانیا دەولەتا قانوونێ راگەهاند، ئەو پشکداریێ د حوکمەتا کازمی دا ناکەن و ل پەرلەمانی ژی دەنگی پێ نادەن.
هەڤپەیمانیا دەولەتا قانوونێ د راگەهاندنەکێ دا دیار کر، مە گەلەک بزاڤ ل گەل هەموو ئالیێن سیاسی کرن، ب مەرەما پێکئینانا حوکمەتەکێ ژ بۆ بەرهنگاربوونا وان هەڤرکیێن کو نوکە عیراق تێدا دەرباز دبیت، لێ بەربژارێ حکومەتا بهێت ب ئێک شێوە ل سەرەدەریێ گەل هەموویان دا دکەت.
گوت ژی، مە گەلەک بزاڤکرن رێیا پێکئینانا حوکمەتێ و بەربژارکرنا وەزیران رێکبێخین، لێ جهێ داخێ یە ب رەنگەکێ هاتیە رێکخستن کو دژی داخوازیێن گەلێ عیراقێ نە و پشکەک ژ بەربژاران ژی کەسێن خودان شیان و پاقژ و قەبولکری نینن.
دیارکریە ژی، هەڤپەیمانیا دەولەتا قانوونێ پشکداریێ د پێکئینانا حوکمەتا نوو دا ناکەت و دەنگی ژی پێنا دەت، بەلکو دێ بجهـ هێلیت بۆ ئالیێن دی یێن پەرلەمانی.
ئه‌ڤرۆنیۆز، سالار دۆسكی:
چاڤدێره‌كێ سیاسی دیاركر كو شاشی یه سامانێ كوردستانێ بهێته راده‌ستكرن بۆ حوكمه‌تا به‌غدا چنكو ئه‌و سامان به‌رامبه‌ر پێشمه‌رگه‌ی یه بۆ كوردستانێ و ره‌نگه سوبه بریارا ته ژی ژته بهێته ستاندن.
ئیحسان ئامێدی، چاڤدێرێ سیاسی، ل دوور نووترین پێشهاتێن سیاسی ل عیراقێ دیداره‌كا تایبه‌ت دا بۆ ئه‌ڤرۆ نیۆز گۆت: عراق وه‌لاته‌كێ دورستكریه و جڤاكه‌كێ نه‌هه‌ڤ گونجای هه‌یه و پێكهاتێن نه‌ته‌وه‌ی و ئاینی گه‌له‌ك ژێك دوورن، شوفینیا عه‌ره‌بی و توندره‌ویا ئیسلامی تێدا یا زاله و لایه‌نێن سیاسی ل به‌غدا ه‌ز دكه‌ن حوكمه‌ته‌كا ناوه‌ندی یا بهێز ل به‌غدا هه‌بیت، كێشه نه یا نوكه یه كه‌لتورێ ده‌ست هه‌لاتێ ل رۆژهه‌تا ناڤین و ل عیراقێ هه‌رده‌م كه‌لتوره‌كێ توند ره‌وی و ئێك ساید بوویه و هه‌رده‌م پشته‌ڤانیا توندره‌وی بوویه له‌وما گه‌له‌ك یا بزحمه‌ته پشتی رۆخاندنا رژێما سه‌دامی ژی پێكهاتێن عه‌ره‌بی ل عیراقێ بشێن حوكمرانیه‌كا مه‌ده‌نی په‌یرو بكه‌ن، له‌وما ئه‌و عراقا هاتیه دروستكرن ل سه‌ر بنگه‌هێ فیدرالی و ده‌ستوری بهێته دروستكرن، نه فیدرالیه‌ت و نه دیموكراتیت ل عیراقێ دورست بوویه و نه ده‌ستور ژی دهێته بجهئینان له‌وما حوكمه‌تێن پشتی 2003 نه‌شیاینه ده‌ستوری بجهبینن و باوه‌ری هه‌ر نه‌بوویه چنكو هه‌ر ده‌ما ده‌ستور هاته بجهئینان دێ عیراق ل سه‌ر بنگه‌هه‌كێ ده‌ستوری و فیدرالی هێته دروستكرن.
هه‌مان چاڤدێرێ سیاسی ئه‌و ژی دیاركر كو عیراق ب ئه‌ڤێ عه‌قلیه‌تێ نه‌شێت چ كێشان چاره‌سه‌ربكه‌ت و نه‌شێت كێشا ل گه‌ل هه‌رێمێ و مادێ 140 چاره‌سه‌ر بكه‌ت و نه‌شێت بۆدجه‌كێ ل سه‌ر بنیاته‌كێ هه‌ڤسه‌نگیێ دورست بكه تكو دبه‌رژوه‌ندا هه‌موو خه‌لكێ عیراقێ دا بیت دروست بكه‌ت و هه‌موو بیاڤا دێ كێشا ل گه‌ل عیراقێ هه‌بن چنكو عیراق لسه‌ر بنیاته‌كێ نه دروست هاتیه دروستكرن، عیراق بهێزێ هاتیه دروستكرن و بهێزێ هاتیه پاراستن ل سه‌ر ڤێ عه‌قلیه‌تێ هاتیه دروستكرن.
ئیحسان ئامێدی ئه‌و ژی خۆیاكر كو هه‌ر هه‌لبژارتنه‌كا ل عیراقێ بهێـته‌كرن و كه‌سه‌ك بگه‌هیته كورسیكێ ئه‌و كه‌س هه‌ر حه‌ز دكه‌ت ئه‌و ده‌ست هه‌لات بیت و ل دووف عه‌قلیه‌تا خوه و كاودان رۆژ بۆ رۆژێ به‌ر ب نه‌باشیێ ڤه دچن و ل رۆژهه‌لاتا ناڤین بگشتی دیموكراتیه‌ك نینه.
هه‌مان چاڤدێر ئه‌و ژی دیاركر كو چار نموونێن حوكمرانیێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌نه و ئه‌م كورد دناڤ دا دژین، گۆت:حوكمرانیا شاها وه‌ك وه‌لاتێن سعودی و ئوردن، سسته‌مێ كوماری وه‌ك سوریا، لیبیا بناڤ كوماری نه و سه‌روبن هه‌موو دكتاتوری نه، سیسته‌مێ تائئیف گه‌ری وه‌ك ئیرانێ، سیسته‌مێ دیموكراتیه‌تا شوفینی وه‌ك وه‌لاتێن ئسرائیل و توركی اكو دیموكراتی بتنێ بۆ نفشه‌كی یه، له‌وما دناڤا هه‌موو وه‌لاتانێن بناڤ دیموكراتی مرۆڤ هزر ناكه‌ت رۆژه‌كێ عیراق به‌ر ب دیموكراتیه‌تا دروست بچیت و كاودان ب وی ره‌نگی بچن خه‌لك ئێك و دو قه‌بوول بكه‌ن.
هه‌مان چاڤدێر، به‌حسێ چاره‌سه‌ریا خه‌لكێ عیراقێ كر دیاركر كو دڤێت ژێك جودابن و ببنه كیانه‌ك ل عیراقێ و دڤێت بۆ كوردان ئه‌و باوه‌ری دروست بیت كو به‌ر ب كونفیدرایه‌تێ بچین گه‌ل نه‌بینه وه‌لاته‌كێ سه‌ربه‌خۆ ببینه كیانه‌كێ سه‌ر به‌خۆ ل گه‌ل عیراقێ و باشتر خزمه‌تا خه‌لكێ خوه بكه‌ین. ل دور وێ بۆچوونێ كو هه‌رێما كوردستانێ داهاتێ خوه هه‌موو راده‌ستی حوكمه‌تا به‌غدا بكه‌ت، ئیحسان ئامێدی گۆت: هه‌رێمه‌كین ئه‌م بخوه رێڤه‌به‌رنا خوه بكه‌ین و هه‌تا ده‌ستهه‌لاتێ ژی دا مه پشكداری نه‌بیت و هه‌موو داهات و سامانێ وه‌لاتێ خوه رێڤه‌برنا وێ بكه‌ین ل خزمه‌تا خه‌لكێ خوه دا وی ده‌می دێ زانین مه چ هه‌یه و دێ چه‌وا سه‌رده‌ریێ كه‌ین، هه‌كه هه‌موو تشتا بكه‌یه ده‌ستێ عیراقێ دا عه‌قلیه‌تا شوفینی ناهێلیت ل عیراقێ دا تو وه‌لاتیه‌كێ سه‌ر فه‌راز بی و مافێ خوه وه‌ربگری، له‌وما دڤێت تو خودان ئابوور و بریارا خوه یا سیاسی و سه‌ربه‌خۆ بی و راده‌ستكرنا هه‌موو سامانێ ملله‌تی بۆ عیراقێ سوبه دێ بریارا ته یا سیاسی ژی كه‌ڤیته ده‌ستێن عیراقێ و ئێدی دێ بێ ده‌ست هه‌لات بی و چه‌وا دبێژین دڤێت مه پێشمه‌رگه هه‌بیت دڤێت مه ئابوورێ خوه یێ سه‌ربه‌خۆ ژی ل كوردستانێ هه‌بیت.
ئه‌ڤرۆ نیۆز، عه‌زیز هه‌ورامی:
پاش 16ی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی 2017 پاشه‌كشێ پێشمه‌رگه له كه‌ركوك و ناوچه‌كانی تری ده‌ره‌وه‌ی ئیداره‌ی هه‌رێمی كوردستان، پاشماوه‌كانی داعش و عه‌ره‌بی هاورده به‌روبوومی كشتوكاڵی جووتیارانی كورد ده‌سوتێنن.
مه‌هدی كاكه‌یی به‌ڕێوه‌به‌ری كشتوكاڵی پارێزگای كه‌ركوك ،به ئه‌ڤرۆ نیۆزی ڕاگه‌یاند:” له 15/5 هه‌موو ساڵێك وه‌رزی دوورینه‌وه‌ی به‌رهه‌می كشتوكاڵی گه‌نم و جۆیه له كه‌ركوك ، له پاش ڕوداوه‌كانی 16ی ئۆكتۆبه‌ری 2017 چه‌كدارانی داعش ساڵانه له‌م وه‌رزه‌دا به‌رهه‌می جووتیارانی كورد ئاگر تێبه‌رده‌ده‌ن.
مه‌هدی كاكیی وتیشی:” ئه‌مساڵیش مه‌ترسی له‌سه‌ر به‌رهه‌میی كشتوكاڵی كه‌ركوك هه‌یه و داعش بۆ ئه‌وه‌ی ناوه‌كه بكاته دووكه‌ڵ و له چاوی هێزی ئاسمانییه‌كانی هاوپه‌یمانان و عێراق خۆیان بپارێزن ، به‌روبوومی كشتوكاڵ و پوشوو پاوانی كه‌ركوك ئاگر تێبه‌رده‌ده‌ن.
هه‌روه‌ها زیاتر وتی :” پێویسته جووتیاران ئاگر بڕی به‌رهه‌می گه‌نم و جۆ بكه‌ن و كشتوكاڵه‌كه‌یان له فه‌وتاندن بپارێزن، وه تیمه‌كانی به‌رگری شارستانیش ئاماده‌ییه ، بۆ هه‌رئه‌گه‌رێكی ئاگركه‌وتنه‌وه.
زیانیاری زیاتریدا و ده‌ڵێ:” ده‌ستی عه‌ره‌بی هاورده‌ش هه‌یه له سوتاندنی به‌رهه‌میی كشتوكاڵی جووتیارانی كورد ، چونكه ئێسته عه‌ره‌بی هاورده جارێكی تر گه‌ڕاونه‌ته‌وه ناوچه‌كه و زه‌وی و زاری جووتیارانی كورد داگیرده‌كه‌نه‌وه ، ئه‌وانه‌شیان بۆیان وه‌رنه‌گیردرێته‌وه به‌رهه‌مه‌كانیان ده‌سوتێنن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
بوریس جونسن سهرۆك وه‌زیرێ بریتانیا راگه‌هاند:
ده‌می ره‌وشا ساخله‌میا من نه‌جیگیر بوویی و بریمه چاڤدێریا چر به‌رهه‌ڤكاری بۆ مرنا من هاتنه كرن.
بوریس جونسن سهرۆك وه‌زیرێ بریتانیا راگه‌هاند: ده‌ستپێكێ من باوه‌ری ب مه‌ترسیا نه‌خوشیێ نه‌كر و نه‌چوومه نه‌خوشخانه‌یێ، پاشی ره‌وش وه‌لێ هات چوم ل چاڤدێریا چر هاتمه دانان، پلانه‌كا وه‌ك مرنا ستالینی بۆ جهگرتنا من هه‌كه مرم دانا بوو.
دوماهیا هه‌یڤا ئادارێ یا بوری سهرۆك وه‌زیرێ بریتانیا توشی كورونایێ بوو پشتی 10 رۆژان مایه ل مال و پاشی هاته ره‌وانه‌كرن بۆ چاڤدێریا چر ل نه‌خوشخانه‌یێ.
ئه‌ڤرۆ نیۆز، عه‌زیز هه‌ورامی:
تاقمێكی ناو یه‌كێتی ده‌یانه‌وێت كێشه بۆ حكوومڕانی كوردستان دروست بكه‌ن و له‌م قۆناخی قه‌یرانی ئابووری و ڤایرۆسی كۆرۆنا ،پرسی لامه‌ركه‌زیه‌تی سلێمانیان وروژاندووه، سه‌رۆكی ناوه‌ندی چاوی كورد بۆ په‌ره‌پێدانی سیاسی،ده‌ڵێ، گه‌ل ئه‌نجوومه‌نی پارێزگای هه‌ڵنه‌بژاردووه ده‌ستكاری نه‌خشه‌ی كوردستان بكات.
مه‌شخه‌ڵ كه‌وڵۆسی، سه‌رۆكی ناوه‌ندی چاوی كورد بۆ په‌ره‌پێدانی سیاسی، به ئه‌ڤرۆ نیۆزی ڕاگه‌یاند:” ئێسته نازاندرێت داهاتی شاره‌كان چه‌نده له كاتێكدا باسی لامه‌ركه‌زییه‌تی سلێمانی ده‌كرێت و هه‌وڵی بۆ ده‌درێت، یه‌كێكه له كێشه گه‌وره‌كان، ڕێسكێكی گه‌وره‌ییه هه‌رلایه‌ن و كه‌سێك بڕواته ژێرباری ئه‌وه‌ی بڵێت ده‌ڕۆمه ژێرباری لامه‌ركه‌زیه‌ت بۆ سلێمانی.
مه‌شخه‌ڵ كه‌وڵۆسی وتیشی:” ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاكانی كوردستان ماوه‌ی یاساییان ته‌واو بووه، شه‌رعیه‌تی كاری گه‌وره‌یان نییه ئێسته ده‌زگایه‌كی كاربه‌ڕێكه‌رن ،ده‌بێت له بڕیارێكی له‌و شێوه‌یه ڕاپرسی بۆ بكرێت جه‌ماوه‌ر بڕیار بدات چ سیسته‌مێكی ده‌وێت،ئه‌نجوومه‌نی پارێزگای بۆ ئه‌وه هه‌ڵبژێردراون كاروباری ئیداری ڕاپه‌ڕێنن نه‌وه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی به‌ئاره‌زوی خۆیان ده‌ستكاری نه‌خشه‌ی كوردستان بكه‌ن.
كه‌وڵۆسی زیاتر ده‌ڵێ:” ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست له لامه‌ركه‌زی داهاتی ناوخۆی پارێزگاكه‌بێت وه‌ك داهاتی هاتوچۆ و شاره‌وانی و زه‌ریبه و ئه‌وه حكوومه‌تیش لاری لێنییه، ته‌نانه‌ت له كارنامه‌ی حكوومه‌تی هه‌رێم باس له لامه‌ركه‌زییه‌ت بۆ پارێزگاكان و شۆڕكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌كان كراوه، به‌ڵام ده‌بێت داهاتی فڕۆكه‌خانه‌كان و ده‌روازه بازرگانییه‌كان و سامانه سروشتییه‌كان بۆ حكوومه‌تی مه‌ركه‌زی له هه‌ولێر بگه‌ڕێته‌وه.
ناوبراو ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ، به‌بڕوای ئێمه پێویسته پرسیی لامه‌ركه‌زیه‌ت بخرێته دووای هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاكانی كوردستان، حزب لامه‌ركه‌زییه‌ت بكاته دروشمی كه‌مپینی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی ئه‌گه‌ر خه‌ڵك قبووڵی بێت ئه‌وه زۆرینه‌ی ده‌نگه‌كان ده‌هێنێت و ئه‌وكات ده‌توانێت ئه‌نجوومه‌نی نوێ پارێزگا كار له‌سه‌ر لامه‌ركه‌زییه‌ت بكات.
سه‌رۆكی ناوه‌ندی چاوی كورد بۆ په‌ره‌پێدانی سیاسی، له‌م دۆخه‌ی قه‌یرانی دارایی و هاتنی ڤایرۆسی كۆرۆنا وروژاندنی پرسی لامه‌ركه‌زییه‌ت بۆ سلێمانی ته‌نها له به‌رژه‌وه‌ندی به‌غدایه و ده‌بێت له‌م دۆخه به یه‌كگرتووی هه‌وڵبده‌ین بۆ تێپه‌ڕاندنی قه‌یرانه‌كان و به‌تایبه‌ت ڤایرۆسی كۆرۆنا.
ئەڤرۆ نیوز، عەلی حاجی :
بریاردەرا لژنا ساخلەمی و ژینگەهـ و مافێ بکاربەر ل پەرلەمانێ کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ نیوز دیار کر مە داخاز ژ رێڤەبەریا گشتی یا ساخلەمیا پارێزگەها دهوک کری یە پشکنینێن ڤایروسێ کورونایێ بۆ بیرکولێن ل سەر جاددەیان ل زاخۆ بهێنە ئەنجام دان.
زێدەتر روژان ئیبراهیم گۆت : ل شەڤا بوری مە پەیوەندی ب رێڤەبەریا گشتی ساخلەمیا پارێزگەها دهوکێ کری یە پشکنینان بۆ مەروما پشت راست بوونێ ژ ڤایروسێ کورونایێ بۆ بیرکولێن ل سەر جادان ل زاخۆ ئەنجام بدەن ژبەر کو هەر ژ دەست پێکا هاتنا ڤایروسێ کورونایێ ئەو بیرکول ل زاخۆ ل سەر جادان ما بوون و چو جهەک تایبەت نەبوون کو بمینن ل وی جهی و ژ جهێن خوە نەدەرکەڤن و وان ژی تێکەلی هەبوویە لەورا ژبەر ڤێ چەندێ مە ئەو داخازی یە ژ رێڤەبەریا گشتی یا ساخلەمیا دهوکێ کری یە و وان ژی پێشوازی ل ڤێ چەندێ کری یە و بەرهەڤی یا خوە ژی دیار کری یە بۆ ئەنجام دانا پشکنینان ژ بیرکولان ل باژێرێ زاخۆ،ب رێیا ساخلەمیا زاخۆ دێ دەست ب وەرگرتنا سمبلان هێتە کرن و پاشی دێ دەست ب پشکنینان هێتە کرن.
ناڤهاتیێ ئەو چەند ژی خویا کر ” پێدڤی یە د دەمەکێ نێزیک دا پشکنین بۆ وان بهێتە ئەنجام دان ژبەر کو بیرکولێن ل سەر جادەیان دمینن بێ کەس و کارن و بەردەوام ژی بەرکەڤتن دگەل خەلکێ هەبویە و ناهێتە زانین ژی بەرکەڤتن دگەل کێ کرینە لەورا باشترە د دەمەکێ نێزیک دا دەست ب پشکنینان بهێتە کرن”.
نيشاندان