شێخان بارزان مزووری
ژێدەرەکێ ژ ھێزێن پێشمەرگەی ل سەنگەرێ شەری ل رەبیعە بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو دوھی ب شه‌ڤ شەڤێ، دو چەکدارێن داعش و ژنەک ژ ناڤ رێزێن داعش خوە رادەستێ ھێزێن پێشمەرگەی کرینە کو ب رەگەز بیانی نە.
ژێدەری دیسا دیارکر کو ورەیا چەکدارێن داعش گەلەک یا ھاتیە خوار و گۆت” چەکدارێن خوە رادەستکری دانپێدان کرینە کو ئەو کەسێن ل ناڤ نەخوەشخانا رەبیعە شەری ل گەل پێشمەرگەی دکەن، ب رەگەز بیانی نە، گەلەک ژ وان ئەمیرێن داعشن و خوە بەرھەڤکرینە کو خوە بپەقینن، دا نەکەڤنە د دەستێن پێشمەرگەی دا.
ئه‌ڤرۆ نیۆز: چكدار ئه‌ترووشى
پشتى كو دوهى پێشمه‌رگه‌ێ هه‌رێما كوردستانێ ل ده‌ڤه‌را ره‌بیعه هێرشه‌كا مه‌زن و دژوار كریه ل سه‌ر بنگه‌هێن تیرۆرستێن داعشێ ل ناڤه‌ندا ناحیا ره‌بیعه و چه‌ندین گوندێن ده‌ور و به‌رێن وێ ناحیێ ژى هاتیه رامالێن ژ تیرۆرستان، ل ناڤه‌ندنا ناحیا ره‌بیعه هژماره‌كا تیرۆرستان دناڤ بنگه‌هێ نه‌خوشخانا ره‌بیعه دا ژ ئالیێ پێشمه‌رگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ هاتبوونه دۆرپێچ كرن.
ل دۆر ڤى بابه‌تى فه‌رماندێ فه‌رمانده‌یا هێزا ده‌ستوه‌شین شێخ ئه‌حمه‌د تایبه‌ت بۆ مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نیۆز گۆت: به‌رى چه‌ند ده‌مژمێران هێزا فه‌رمانده‌یا ده‌ستوه‌شین یا پێشمه‌رگه‌ێ هه‌رێما كوردستانێ ب فه‌رمانده‌یا شێخ ئه‌حمه‌د گه‌لى رومانى هێرشه‌كا مه‌ردانه كره ل سه‌ر جهێ تیرۆرست تێدا هاتیه دۆرپێچكرن و پێشمه‌رگه‌ێ قاره‌مان دڤیان جهێ وان كونترۆل بكه‌ن.
هه‌روه‌سا فه‌رمانده‌یێ هێزا ده‌ستوه‌شین ئاشكراكر، ئه‌و هێرش ب نارنجوكێن ده‌ستى ل سه‌ر تیرۆرستان هاتیه ئه‌نجامدان و ئه‌و بخوه ژى بسڤكى هاتیه برینداركرن دوێ هێرشێ دا.
ئه‌ڤرۆ نيوز، چه‌كدار ئه‌ترووشى:
ژێده‌ره‌كى ژ ناڤا هێزێن پێشمه‌رگێ كوردستانێ تايبه‌ت بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز دياركر كو هێشتا شه‌ر ل ره‌بيعه يێ به‌رده‌وامه.
ئه‌فسه‌ره‌كێ هێزێن پێشمه‌رگێ كوردستانێ ل ناڤا ناحيا ره‌بيعه خۆيا كر كو ئه‌ڤه بۆ ماوێ دو رۆژانه د ناڤا ره‌بيعه دانه و شياينه پتريا وێ كۆنترۆل بكه‌ن، لێ هێشتا ب ته‌مامى نه‌هاتيه پاقژ كرن.
ئه‌ڤى ژێده‌رى ئه‌و چه‌نده ژى دا زانين كو ژ دوهى نيڤرۆ وه‌ره شه‌رێ ل سه‌ر نه‌خۆشخانێ و هه‌تا نوكه نه‌هاتيه كۆنترۆلكرن و گۆت: “پێشبينى دكه‌ين كو ئه‌ڤ شه‌ڤه ب تمامى بهێته كونترۆلكرن”.
ل دووڤ پێزانينێن ل به‌ر ده‌ستێ مه هه‌ين، هژماره‌كا زۆرا بريندارێن داعش د ناڤا نه‌خۆشخانێ دانه و پتريا وان د TNT كرينه و ب قه‌ناسان ژى شه‌رى ل گه‌ل پێشمه‌رگه‌ى دكه‌ن، ب به‌هانه‌يا وێ چه‌ندێ بشێن بريندارێن خوه ڤه‌گوهێزن.
ھندەک رۆژنامەڤانێن بریتانی د ڤەکۆلینێن خوە دا گەھشتنە وێ چەندێ کو کچێن ئەورۆپا وەلاتێن خوە دھێلن و دچنە رۆژھەلاتا ناڤین ب مەرەما شووکرنێ ب موسلمانێن توندڕەو.
ئەو راپۆرتێن رۆژنامەڤانان بەلاڤکری ئاماژێ ب وێ چەندێ ژی دکەن کو ژیێ وان کچان د ناڤبەرا ١٤ و ١٥ سالیێ دایە و ھندەک د ناڤ دا ھەنە ب ئاشکەرایی دبێژن کو ئەو د ئامادەنە چەکی ھەلگرن.
پتریا ئەو کچێن دھێنە رۆژھەلاتا ناڤین ئەوێ چەندێ روھن دکەن کو ئەو د بنیات دا نە خەلکێ وان دەڤەرانە و دڤێن جارەکا دی ڤەگەرنە سەر جھێن خوە ل سەر ئەوا نوکە ھەیی.
ھندەک ژی یێ د ناڤ وان دا ھەبیت ئەورۆپیێن پێگەھشتی نە ب ژیێ خوە، بەلێ ژ لایێ رێکخراوێن یێن تۆندڕەو یێن گرێدایی وان دھێنە خاپاندن و یاریا ب مێشکێ وان دکەن کو بەھەشتە و دێ ب دلێ خوە ھاتنوچوونێ ل رۆژھەلاتی کەن.
پتریا جاران ل سەر وێ چەندێ ب دووماھی دھێت کو پشتی زارۆ ژێ دبن ب تنێ دمینن دایک بۆ زارۆیێن خوە و ب کارێ چاڤدانا وان رادبن.
ئەو دەولەتێن ژ ھەموویان پتر ژن ژێ دچنە رۆژھەلاتا ناڤین د پێکھاتینە ژ فرەنسا و بریتانیا و ئەلمانیا و نەمسا ل گەل ئەمریکا و ئۆسترالیا.
ئەو رۆژنامەڤان وێ چەندێ ژی تەکست دکەن کو ٦٣ ژنێن فرەنسی و ٥٠ یێن بریتانی یێن گەھشتینە ئیسلامیێن تۆندڕەو ل رۆژھەلاتا ناڤین.
بەرھەڤکرن، نیوار محەمەد سەلیم:
ژێدەرت: www.vesti.ru
شاندێ حەجاجێن مسرێ داخواز ژ دەستھەلاتدارێن سعوودیێ کر کو حەجیەکێ مسری دەربێخن، ژبەر کو وی ل بەر رەش ھندەک گۆتن ل دژی ھندەک سەرۆکێن عەربان کرن و تاوانبار کرن کو ئەو ئەگەرێ بەرزەبوونا ئیسلامێ نە.
ئاژانسا نووچێن “رۆژھەلاتا ناڤین” دیار کر کو شاندێ مسری ب سەرۆکاتیا وەزیرێ ئەوقافا مسری “محمد مختار” داخواز ژحکوومەتا سعوودیێ کر وی حەجیێ مسری دەربێخن پشتی ھاتیە دەستەسەرکرن و وی ھێرش دکرە سەر سەرۆکێن عەرەبان د ناڤ حەرەما مەکەھێ دا.
ئەو حەجیێ مسری ھندەک دروشمێن سیاسی ل دژی ھندەک سەرۆکێن عەرەبان ب دەنگەکێ بلند دگۆتن و و بەرزەبوونا ئیسلامێ تومەتبارکرن، ل دووڤ ئاژانسا ناڤبری ئەو حەجی بۆ نەخۆشخانا “تایف یا دەروونی” ھاتە ڤەگوھاستن بۆ پشکنینا ساخلەمیا مێشکێ وی.
ل دووڤ سایتێ “اخبار مێر” کو داخواز ژ قونسلێ مسرێ ھاتیە کرن بۆ ڤەگەراندنا وی حەجی بۆ مسرێ بۆ وەرگرتنا چارەسەریێ یان سزادانێ ھەکە مێشکێ وی یێ دروست بیت.
به‌رهه‌ڤكرن، به‌يار زاويته‌ى:
پشتى دووكه‌فتنا مه‌ترسيا هێزێن رێكخراوا تيرۆرستى يا ده‌وله‌تا ئيسلامى ناسيار ب داعش ل سنورێ هه‌رێما كوردستانێ و ڤه‌گه‌راندنا چه‌ندين ده‌ڤه‌ران ژ لايێ هێزێن پێشمه‌رگه‌ى، گه‌له‌ك ژ كۆمپانيێن بيانى بزاڤێن خوه د ڤى ماوه‌ى دا راوه‌ستاندبوو يان كێمكربوو، جاره‌كا دى ده‌ست ب كارێ خوه كريه‌ڤه و كارێ وان ب ئاسايى يێ برێڤه‌دچيت.
كۆمپانيێن بيانى:
ب گۆره‌ى نووچه‌يه‌كێ مالپه‌رێ فه‌رمى يێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ KRG و ب گۆره‌ى ئامارا فه‌رمانگه‌ها تۆمارا كۆمپانيان، چو كۆميانيێن بيانى ناڤێ خوه ژ ده‌ف فه‌رمانگه‌هێ ژێنه‌ربيه.
نوكه ل هه‌رێما كوردستانێ 2955 كۆمپانيێن بيانى د تۆمار كرينه كو 1329 توركى نه و 335 ئيرانى و 157 لوبنانى و 155 ئيماراتى و 125 بريتانى و 117 ئه‌مريكى و 81 ئه‌لمانى نه.
وارێ فرۆكه‌ڤانيێ:
ل دۆر كه‌رتێ فرۆكه‌ڤانيێ ژى كو چه‌ندين كۆمپانيان كارێ خوه كێم كربوو و هنده‌كان ژى راگرتبوو، ته‌لار فائيق بۆ مالپه‌رێ حوكمه‌تێ گۆت: “ب تنێ بۆ ماوێ حه‌فتيه‌كێ چه‌ند هێلێن ئه‌سمانى گه‌شتێن خوه راگرتن و هنده‌كان ژى كێمكرن، پشتى وێ حه‌فتيێ ب ره‌نگه‌كێ ئاسايى ڤه‌گه‌ريانه ڤه، ژ سه‌رجه‌مێ 23 هێلێن ئه‌سمانى يێن دهاتنه هه‌ولێر ب تنێ پێنج نه‌ڤه‌گه‌رياينه ڤه، ئه‌ڤه ژى پێكهاتينه ژ هێلێن ئيتحاد و ئيمارات و فلاى دوبه‌ى، ئێر ئه‌رێبيا يێن ئيماراتى، ئێرماس يا يونانى”.
ته‌لار خانێ ئه‌و چه‌نده ژى ئاشكه‌را كر كو رێژا هاتنا گه‌شتياران د ڤى ماوه‌يى دا ل گه‌ل سالا 2013 ێ 10% زێده بوويه.
كارتێكرنا ڤێ چه‌ندێ ل سه‌ر سلێمانيێ ژى هه‌بوويه به‌لێ كێمتر هه‌ر وه‌كو تاهر عه‌بدولا قادر، رێڤه‌به‌رێ گشتيێ فرۆكخانا سلێمانيێ ئاشكه‌را كرى كو ژ سه‌رجه‌مێ 11 هێلێن ئه‌سمانى دو هێلان گه‌شتێن خوه راوه‌ستاند بوون، ئه‌و ژى ب تنێ بۆ ماوێ دو رۆژان بوو، فلاى دوبه‌ى و رۆيال جوردن و گۆت: “هنده‌ك هێل ژى يێن هه‌ين د ده‌مى نه بۆ نمۆنه وه‌كو هێلا جورجيا كو د ڤى ده‌مى دا هاتيه راگرتن، به‌لێ ژ ئه‌نجامێ كێمبوونا گه‌شتێن وێ بوويه”.
كۆمپانيێن په‌ترۆلێ:
د وارێ وزێ ژى دا، نوكه پتريا ئه‌و كۆمپانيێن په‌ترۆلێ يێن چالاك يا ده‌ست ب كارێ خوه كرى و ب گۆره‌ى به‌يانناما وه‌زاره‌تا سامانێن سرۆشتى يا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كريارێن تيرۆرستى كارتێكرن نه‌كريه سه‌ر ژێرخانا په‌ترۆلێ، ئه‌و كۆمپانى نه‌بن يێن جهێ كارێ وان نێزيكى هاتنوچوونا تيرۆرستان چالاكيێن خوه كێمكرينه.
ب ره‌نگه‌كێ گشتى كۆمپانيێن په‌ترۆلێ نوكه يێن ڤه‌گه‌رياينه سه‌ر كارێ خوه و نێزيكى 70% كار يێ ل سه‌ر بلوكان دهێته كرن و 95% كۆمپانيێن خزمه‌تگۆزارى يێن په‌ترۆلێ يێن ڤه‌گه‌رياين و ده‌ست ب كارێ خوه كريه.
كارتێكرنا په‌يوه‌نديێن به‌غدا
بارزان سالح موسته‌فا، رێڤه‌به‌رێ په‌يوه‌نديان ل گه‌ل حوكمه‌تێ و ئه‌ندامێ ده‌سته‌يا رێڤه‌برنێ ل كۆمپانيا FFSteal يا توركى بۆ ئاسن و پيلايى گۆت: “بڕينا بوودجێ ژ لايێ به‌غدا و كێشێن به‌غدا ل گه‌ل كوردستانێ كارتێكرنا وان زێده‌تر بوويه ل سه‌ر چالاكيێن كۆمپانيان ژ وه‌كو ئه‌و مه‌ترسيا داعش دروست كرى”.
به‌رهه‌ڤكرن، نيوار محه‌مه‌د سه‌ليم:
ئه‌ڤرۆ نيوز، نيوار محه‌مه‌د سه‌ليم:
په‌يڤدارێ وه‌زاره‌تا دارايى ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د داخۆيانيه‌كێ دا بۆ مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نيوز چاوانيا دانا مووچێ وه‌زاره‌تێن دێ به‌رى جه‌ژنێ مووچه‌ى وه‌رگرن دياركر.
پشتى ده‌ست ب به‌لاڤكرنا مووچێ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ى هاتيه كرن، بڕيار بوو ئه‌ڤرۆ و سوبه‌هى مووچێ هه‌شت وه‌زاره‌تێن دى بهێته به‌لاڤكرن كو پێكهاتينه ژ هه‌ر ئێك ژ وه‌زاره‌تا ڤه‌گوهاستن و گه‌هاندنێ، ره‌وشه‌نبيرى و لاوان، كاروكاروبارێن جڤاكى، شه‌هيدان و ئه‌نفالكريان، پێشه‌سازى و بازرگانى، پلان دانان، داد، ل گه‌ل وه‌زاره‌تا سامانێن سرۆشتى.
دلێر تارق، په‌يڤدارێ وه‌زاره‌تا دارايى ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، راگه‌هاند كو ئه‌ڤ هه‌شت وه‌زاره‌ته دێ ب رێكه‌فتنه‌كێ بيت د ناڤبه‌را گه‌نجينێن پارێزگه‌هان دا و گۆت: “گه‌نجينێن وان پارێزگه‌هان دێ داخوازێ ژ رێڤه‌به‌ريێن وان وه‌زاره‌تان كه‌ن بچن مووچێ خوه وه‌رگرن”.
زێده‌تر گۆت: “هه‌ر وه‌زاره‌ته‌ك ژ ڤان گه‌نجينێ داخواز ژێ كر دێ چن مووچێن خوه يێن هه‌يڤا هه‌شت به‌رى جه‌ژنێ وه‌رگرن كو هه‌موو دێ د ئه‌ڤرۆ و سوبه‌هى دا ب دووماهى هێن”.
ئەڤرۆ، ھەژار مەعروف:
ئێکەتیا تەپا پێ یا قەتەری راھێنەرێ عیراقی و یانا قەتەر یا قەتەری رازی شنێشل ب باشترین راھێنەر ل ھەیڤا بوری ل سەر ئاستێ خولا پیشەکاران یا قەتەری ھەلبژارت، پشتی کارێ وی ل سێ یاریێن بوری و سێ سەرکەفتن ل دووڤ ئێک تومارکرین کو بەری وی راھێنەرێ یانا ناڤبری دو یاریا ل دووڤ ئێک خوسارەت ببوو.
د داخویانیەکێ دا راھێنەر ناڤبری بوو رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر ل سێ یاریێن بوری دا شیان سێ سەرکەفتنا ب دەستخوڤە بینن و ئەڤە بوو ھاریکاریا دەستەیا راھێنەری و یاریکەران ڤەدگەراندن و یێ ب ئومێدە ل یاریێن بھێت ئەنجامێن باشتر ب دەستخوڤە بینن ھەر چەندە یاریێن بھێت دێ ئەرکێ وان ب زحمەتربیت ژبەرکو یاری بوو یاریێ خولا قەتەر ب ھێزدکەڤیت و ھەڤرکی د ژوارتر لێ دھێت.
ناڤبری ئەوچەندە ژێ دیارکر ل ماوێ بوری دا ل سەر دەرونی یاریکەران کار دکر و شیا شێوازێ کرنا یاریا تیمێ ب گوھورین.
دھێتە زانین ھەلبژارتنا رازی شنێشل ھاتە پێش پشتی چەندین شروڤەکارێن یاریێن خولا قەتەر و روژنامە و راگەھاندنا قەتەری گرنگیەکا مەزن دایە کارێ وی ل گەل یانا قەتەر ل سێ یاریێن بوری و تیما قەتەر شیا ئاستەکێ بلند پێشکێش.
ئەڤرۆ، سالار دۆسکی:
بریاردەرێ جڤاتا پارێزگەھا دھۆکێ دیارکر کو جڤاتا پارێزگەھێ دخوازیت پارێزگەھا دھۆکێ بھێتە بەربژێر کرن بۆ وەرگرتنا خەلاتێ نۆبلێ ئاشتیێ ل سەر ئاستێ جیھانێ، ژ بەر خۆراگرتنا وێ بۆ وەرگرتنا ڤێ ھژمارا ئاواران کو ل سەرانسەری جیھانێ چو باژێر ب ڤی رەنگی نین.
ئدریس ھەرکی بریاردەرێ جڤاتا پارێزگەھا دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت بزاڤا دکەین دھۆک ب خەلاتێ نۆبلێ ئاشتیێ بھێتە خەلاتکرن، چونکو چو باژێرێن جیھانێ وەکوی پارێزگەھا دھۆک ئاوارە نەحەواندینە و دەرگەھێن خوە و مالێن خوە ڤەکرینە و گیانێ وان پاراستیە، ئەڤە سەرەرەرایی ڤان گرفتێن دارایی یێن ل ھەرێما کوردستانێ ھەین.
ئدریس ھەرکی گۆت ژی دێ کار کەین کو ل سەردانێن رێکخراوێن بیانی بۆ دھۆکێ رەوشا نوکە یا دھۆکێ و حەواندنا ئاواران بۆ شروڤە بکەین.
گۆت ژی ھەر رێکخراوەکا ھاتی بابەت بۆ ھاتیە شروڤەکرن ب ھەموو رەنگان کو چەند خەلک ل ڤی باژێری ھەیە، ھند ئاوارە تێدا ھاتینە حەواندن، زەرەرمەند خەلکێ دھۆکێ بوویە، پارێزگەھا دھۆکێ ب ھەموو شیانێن خوە و خەلکێ خوە ڤە چو کێماسی نەکریە، زەرەرمەندێ ئێکێ قوتابی بووینە و ھەتا ٦٥٣ قوتابخانان ئاوارە تێدا نە، ئاماژە دا وێ ژی کو و ژ بلی ئاوارێن رۆژئاڤا دیسا ئاوارێن باشۆرێ عیراقێ، ئێزدی، شەبک، مەسیحی، ھەموو خەلک تێدانە، ئاوارە تەمەت رێژا خەلکێ باژێری بن لەورا دھۆک ژ ھەژی ڤی خەلاتی یە.
ڤەکۆلەرێن زانکۆیا “فیرمونت” یا ئەمریکی پشتی ڤەکۆلینەکا نوو ئەنجامدای و پشتەڤانیا پەیمانگەھێن نشتمانی یێن وەزارەتا ساخلەمی یا ئەمریکی بدەستڤەئینای، دیار کریە کو “مەترسیا پێشبینیکری بۆ ژدەستدانا بیردانکێ یا گرێدای گرۆپێ خوینێ یە”.
ڤەکۆلینێ دیار کریە کو ٨٢% ژ وان کەسێن تووشی سەرداچوونا مێشکی و ژدەستدانا بیردانکێ دبن خوینا وان ژ جۆرێ AB یە. تیمێ ڤەکۆلەران دیار کر کو بلندبوونا ئاستێ پرۆتینی یێ ناڤێ وی “ھۆکارێ ھەشتێ” یێ ھاریکار بۆ جەلتا خوینێ و مرۆڤان پتر تووشی لاوازیا ھەست پێکرنێ و د سەرداچوونا مێشکی دکەت، ئەوێن ئاستێ پرۆتینێ “ھۆکارێ ھەشتێ” ل نک یێ بلند ب رێژا ٢٤% پتر تووشی ئاریشێن بیردانکێ دبن، و وەسا دیار بوو ئەوێن خوینا وان AB ئاستێ “ھۆکارێ ھەشتێ” ل نک وان بلندترە.
پرۆفیسۆرا سەرپەرشت “کوشمان” دیار کر کو ڤەکۆلینا وان دیار کر کو ھۆکارێن بلندبوونا فشارا خوینێ و کولیسترۆلی و شەکرێ مەترسیا لاوازیا ھەستپێکرنێ و دسەرداچوونا مێشکی زێدە دکەت، بەلێ سیستەمێ خوارنێ یێ ساخلەم و بزاڤ و لڤین دھاریکارن بۆ کێمکرنا مەترسیێن دسەرداچوونا مێشکی.
ھەژی ئاماژێ یە کو چار گرۆپێن خوینێ د ناڤ مرۆڤان دا ھەنە، گرۆپێ O+ ژ ھەموویان بەربەلاڤترە، گرۆپێ B د ناڤ ئاسیەویان دا ھەیە و گرۆپێ O ل ئەمریکا لاتینی، و گرۆپێ AB گەلەک یێ کێمە ل جیھانێ.
به‌رهه‌ڤكرن، به‌يار زاويته‌ى:
نيشاندان