دەستكاریا لژنەیا دارایی ل جڤاتا نوونەران د بڕگەیێن بودجەی دا یا قانوونی نینە
هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڕادگەهینیت: د ڕژدین ل سەر ڕەتكرنا گوهۆڕینێن د مادەیێن 13 و 14 ژ پڕۆژەیێ قانوونا بودجەیا ئیراقێ دا هاتینە كرن، هەروەسا ئاماژەكر، وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ وەكو نوونەرێ پارتی، دێ هەموو ئالیێن هەڤپەیمانیا بڕێڤەبرنا دەولەتێ كۆمكەت و ئێك ژ بابەتێن دێ باس ل سەر هێتە كرن، ئەو گوهۆڕینەنە.
ڕێباز حەملان، هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سەبارەت گوهۆڕینێن د پڕۆژەیێ قانوونا بودجەی دا هاتینە كرن ڕاگەهاند» پڕۆژە قانوون پێشتر ژ ئالیێ چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ و هەڤپەیمانیا بڕێڤەبرنا دەولەتێ دانوستاندن ل سەر هاتیە كرن وئەو گوهۆڕین جهێ گەنگەشێ و قبوولكرنێ نینن.
ئەو گوهۆڕینێن ل 25/5/2023 ل لژنەیا دارایی یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بێی بەرهەڤبوونا ئەندامێن فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان دەنگ ل سەر هاتیە دان، كو هەردوو مادەیێن 13 و 14 ژ پڕۆژەیێ قانوونا بودجەی بخوەڤە گرتی. هەردوو مادە تایبەتن ب پشكا هەرێما كوردستانێ و چەند گوهۆڕین تێدا هاتنە كرن و چەند بڕگەیەك بۆ هاتنە زێدەكرن.
ڕێباز حەملان باس ل وێ چەندێ كر» حوكمەتا نوكە یا ئیراقێ، ب ڕێككەفتنەكا سیاسی د ناڤبەرا ئالیێن شیعی، ئالیێن سوننی پارتی و ئێكەتی پێكهاتیە و ئێك ئالی ب تنێ، نەشێت ل سەر بابەتەكێ گرنگ وەكو بودجەی بڕیارێ بدەت و ئەو گوهۆڕینێن هاتینە كرن ژی ل گەل بنەمایێ دەستوورێ ئیراقێ و ڕێككەفتنا سیاسی د ناڤبەرا هەردوو حوكمەتێن هەرێما كوردستانێ و بەغدا ئێك ناگرن».
بەری چەند ڕۆژان، سەركردەیێن چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ، ل دۆر گوهۆڕینێن د پڕۆژە قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ دا هاتینە كرن، كو ب گوتنا هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ، فوئاد حسێن، وەكو نوونەرێ پارتی د كۆمبوونێ دا پشكدار بوو بۆ وێ چەندێ بشێت ئاخڤتنا خوە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان بكەت، كو ئەوژی ژ خەمخۆریا وی بوو».
ڕێباز حەملان ئەوژی گوت» فوئاد حسێن وەكو بەرپرسێ نڤیسینگەها ڕێكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل بەغدا، ل دووڤ داخوازا سەرۆك مەسعود بارزانی، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پشكداری د كۆمبوونێ دا كریە و بەردەوام بزاڤا چارەسەریا كێشەیێ دكەت».
هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دیاركر ژی» ل سەر ڕەتكرنا گوهۆڕینێن د مادەیێن 13 و 14 ژ پڕۆژەیێ قانوونا بودجەی دا هاتینە كرن، د ڕژدین و هیچ جهێ قبوولكرنێ و گەنگەشێ نینە».
ب گۆرەی بڕیارەكا دادگەها فیدرالی یا ئیراقی، نابیت جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دەستكاریێ د خالێن جەوهەری یێن پرۆژە قانوونەكێ دا بكەت كو ژ جڤاتا وەزیرێن ئیراقێ دهێتە هنارتن، بەلێ وەكو ڕێباز حەملان دبێژیت» نوكە نەكو تنێ دەستكاری د خالێن جەوهەری هاتیە كرن، بەلكو پێشیلكاریا بڕگەیا دەستووری ژی هاتیە كرن و دخوازن پێشێلكاریێ د كیانێ هەرێما كوردستانێ ژی دا بكەن».
هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئەوژی گوت» د كۆمبوونا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ دا، ئێك ژ ئالیان ب ئاشكرا گوتیە مە ب خوە ڕێنمایی داینە، كو ئەو پەرلەمانتار گوهۆڕینیان ل سەر وان هەردوو مادەیان بكەن».
ب دیتنا ڕێباز حەملان» چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ كو پێكهاتیە ژ ئالیێن شیعی، دخوازیت وێ چەندێ ب سەپینیت كو پرسا پەترۆلێ دێ تنێ ل دەف كۆمپانیا ب بازاركرنا پەترۆلا ئیراقێ (سۆمۆ) بیت، بەلێ مە ڕێككەفتنا پێشوەخت هەیە و یا هاتیە ئیمزاكرن ژی، كو پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب هەماهەنگی د ناڤبەرا وەزارەتا سامانێن سروشتی ل هەرێما كوردستانێ و سۆمۆ بهێتە فرۆتن».
پشتی گوهۆڕینێن لژنەیا دارایی یا جڤاتا نوونەران د پڕۆژەیێ قانوونێ دا، د بڕگەیا ئێك ژ مادەیا 14 هاتیە، وەزارەتا دارایی یا فیدرالی، دەستهەلاتا خەرجكرنا داهاتێ پەترۆلی و نە پەترۆلی یێ هەرێما كوردستانێ دێ دەتە سەرۆكێ حوكمەتێ، یان ئەو كەسێ ل جهێ وی بیت.
هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ڤێ چەندێ ب پێشێلكاریێن دەستووری دزانیت و دبێژیت» یا قبوولكری نینە هەژمارا بانكی ل بن چاڤدێریا وەزیرێ دارایی دا بیت و هەرێما كوردستانێ ژی وەكو پارێزگەهەك مامەلە ل گەل بهێتە كرن» .
د بڕگەیەكا دی دا هاتیە، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دڤێت ب دادپەروەرانە شایستەیێن دارایی یێن پارێزگەهان بەلاڤ بكەت، بەرۆڤاژی ئەو پارێزگەها هەرێما كوردستانێ كو نەیا قایلە ب پشكا خوە و تانێ لێ دگریت، پارێ وێ ژ پشكا هەرێما كوردستانێ دێ هێتە بڕین و ب شێوەیەكێ ڕاستەوخوە دێ بۆ وێ پارێزگەهێ هێتە دان. ڕێباز حەملان سەبارەت وێ چەندێ دبێژیت» هەكە پارێزگەها سلێمانیێ ڕاستەوخوە مامەلێ ل گەل حوكمەتا ئیراقێ بكەت، ئانكو ڕۆلێ جێگرێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، وەزیرێ دارایی و سەرۆكا پەرلەمانی چیە؟ ئەو بابەتە ب هیچ شێوەیەكی وەسا نینە و نەڤێت بۆ پاشڤە بزڤرین و نوكە د ڕەوشەكێ داینە، كو تێكگەهشتنەكا باش د ناڤبەرا پارتی و ئێكەتیێ دا هەیە».
دووماهی بڕگە كو بۆ مادەیا 14 ژ پڕۆژەیێ قانوونا بودجەیا ئیراقێ دا هاتیە زێدەكرن ئەوە، پێدڤیە حوكمەتا هەرێما كوردستانێ مەهانە 10% ژ مووچەیێ پاشكەفتكری یێ فەرمانبەرێن هەرێمێ بدەت. ل دۆر وێ چەندێ هاریكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گوت» بڕینا بودجەی ژئالیێ بەغدا ڤە، ئەگەرێ پاشكەفتكرنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ بوو، دەمێ باسێ دانا پاشكەفتێ مووچەی دهێتە كرن، پێدڤیە حوكمەتا ئیراقێ، پشكا مەزن یا وی بابەتی ب ستوویێ خوەڤە بگریت و بدەت، نیڤا وی ژی بلا د ستوویێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دا بیت» .
