نوشدارەك:شریناهی و ڤەخوارنێن غازی گەلەك زیانێ دگەهیننە ددانان
ئەڤرۆ نیوز، زنار تۆڤی:
سەعید عەلی بەرواری، نۆشدارێ ددانا یێ تایبەتمەند بۆ ئەڤرۆ نیوز دیار كر: باشترین چارەسەری بۆ ددانان، چاڤدێریا مرۆڤی یە بۆ ددانێن مرۆڤی ل مال، هەروەسا پێدڤیە د ماوێ شەڤ و رۆژان دا مرۆڤ دو جاران ددانێن خوە بشۆت، دیسا دەزی ژی ژبۆ پاقژكرنا ددانێن خوە ب كاربینیت، داكو ئەو خوارنا دمینیتە دبەر ددانێن مرۆڤی دا نەمینیت، ب تایبەتی خوارنێن شرین، هەروەسا پێدڤیە هەر شەش هەیڤان جارەكێ مرۆڤ سەرەدانا نۆشدارێ خوە یێ ددانان بكەت و پشكنینێ بۆ ددانێن خوە بكەت، ژبەركو هەكە هندەك ئاریشە د دانێن مرۆڤی دا هەبن، نۆشدار دێ چارەكەت، دیسا ئەو خورانێن نیسەك ئەوێن دمیننە ب ددانان ڤە و نەهێنە پاقژكرن و ئەوێن شرین و رێژا شەكرێ زێدە تێدا، گەلەك زیانێ دگەهیننە ددانان و پێدیێن مرۆڤی، دیسا د نوكە دا گەلەك جۆرێن شریناهیان هەنە، وەكو چكلێتان و نەستەلە و پسكێت و بیبسیان و جۆرێن شەربەتێن دناڤا بازاری دا، كو گەلەك شریناهی دناڤ دا هەنە، هەروەسا دناڤا ڤەخوارنێن غازی دا جۆرەكێ ترشاتیێ هەیە، لەوما ئەڤە زیانێن ئێكسەر دگەهیننە ددانێن مرۆڤی.
زێدەتر دبێژیت: هندەك كەس هەنە ژ ئالیێ جیناتان ” ویراسی” ڤە، كو دبنەمالا وان دا ددانێن وان گەلەك د بێ هێزن، ب ساناهیتر ددانێن وان درزن، لێ هەكە هاریكاریا خوە بكەن و خوارنێن شرین نەخۆن، ددانێن وان زوو خراب نابن، هەروەسا هندەك مرۆڤ هەنە پێدیێن وان زوو ” ئیلتیهاب” و كلس دگریت، ڤێ چەندێ دێ كارتێكرنەكا خراب هەبیت ل سەر پێدیا و رزیبوونا ددانان، هەر چەندە نوكە جڤاكێ مە گەلەك یێ باشە، هەكە مرۆڤ هەڤبەركرنەكێ بكەت، دناڤبەرا سالێن بوری و نوكە دا، چونكی هشیاریەكا باش بۆ خەلكێ مە چێبوویە د وارێ ساخلەمیێ دا، ب تایبەتی ژی ساخلەمیا دەڤ و ددانان، ژبەركو دەمێ كەسەك سەرەدانا مە دكەت، وەسا ددەنە دیار كرن، كو ب هەر رەنگەكێ هەبیت، وان نەڤێت ددانێن خوە بینەدەر و دبێژن هەر چارەسەریەكا هەبیت بۆ بكە، ژ پێخەمەت ددانێ خوە نەئینیتە دەر، ئەڤە وێ چەندێ دیار دكەت، كو بهایێ ددانی بۆ مرۆڤی چەندە، هەروەسا خەلكێ مە ب رەنگەكێ باشتر ددانێن خوە دشۆن.
ناڤهاتی هێشتا دبێژیت: دەمێ زارۆك دچیتە باخچێ ساڤایان و قوناغا سەرەتایی و هەتا دگەهیتە قۆناغا ناڤنجی، ب تایبەتی ژی دڤان قۆناغان دا ئەو خوارنێن ئەو ل وان جهان دخۆن، هەموو ئەو جۆرێن خوارنێنە یێن كو كارتێكرنەكا خراب ل سەر ددانان دكەن، چونكی گەلەك شریناهی د وان خوارنان دا هەیە، لەوما ” تەسەوس” ل دەف زارۆیان پەیدا دبیت ب رێژەكا بلند، كو ئەڤە ژی ڤەدگەریت بۆ وان خوارنێن ب ساناهی یێن كو ل بەردەستێن وان هەین، كو كارتێكرنەكا نەرێنی ل سەر ددانێن زارۆیان دكەن، دیسا خوارنێن نە سرۆشتی، دەمێ كو مرۆڤ ل درەنگی شەڤ دخۆت، ب تایبەتی ژی دەمێ خوارنێن شرین دخۆن، كو ئەڤ خوارنە دێ كارتێكرنێ ل دەڤ و ددانێن وان كەن، دێ كارتێكرنێ ل سەر لەشێ مرۆڤی كەت و مرۆڤ دێ قەلەو بیت، هەروەسا دێ لاوازی كەڤیتە د لەشێ وی دا، چونكی گەلەك بزاڤێ ناكەت، كارتێكرنا ڤێ ژ یا هەموویان خرابترە.
نۆشدار سەعیدی ئەو ژی گۆت: كارتێكرنا دایك و بابان ژ یا هەموویان پترە، چونكی هەكە ئەو د ژیێ زارۆكاتیێ دا، زارۆیێن خوە فێركەنە ددان شووشتنێ و نیشان وان بدەن، كو ب فلچەی ددانێن وان بشۆن و چاوانیا شووشتنا ددانان بۆ دیار بكەن، ئەو دێ ب رەنگەكێ باش فێر بنە شووشتنا ددانان، هەروەسا ل قۆتابخانێ ژی یا فەرە مامۆستا بۆ وان دیار بكەن، كو پێدڤیە قۆتابی ددانێن خوە بشۆن و بپارێزن ژ رزیبوونێ، ئەڤە دێ كارتێكرنەكا باش كەنە سەر هزرێن قۆتابیان و ئەو ژی دێ هەردەم ددانێن خوە شۆن و ب ڤی رەنگی دێ نفشەكێ نوو یێ ئاڤاكری و بەرهەمدار پەیدا بیت، دێ گرنگیەكا باش ب ساخلەمیا خوە دەن و دێ ددانێن خوە ژی ب رەنگەكێ باش پارێزن و ب ڤی رەنگی ئەو گەلەك پێدڤی نۆشدارێن ددانان ژی نابن، هەر چەندە دایك و باب ژی گەلەك ل گەل زارۆیێن خوە د خەمخۆر و هاریكارن، لێ هەتا رادەكێ زارۆك د خەمسارن د پاقژكرنا ددانێن خوە دا.