دۆستۆیڤسكی باسێ كیژ ” زیندانێ”دكه‌ت؟!
شیان كانیساركی
دێ چه‌وا زانم ئه‌ز ژ زارۆكینیێ ب دویماهیك هاتم؟ ما زمانه‌ك، لڤینه‌ك، سه‌ره‌ده‌ریه‌ك، ژێده‌ره‌ك تشته‌ك هه‌یه بۆمن دیار بكه‌ت كۆ ئه‌ز یێ ژ بازنێ زارۆكینیا خوه ده‌ركه‌فتیم؟ نڤیسكاری ئه‌ڤ په‌رتووكه یا نڤیسی ده‌مێ یێ زیندانكری ل باژێڕێ”سان بترسبرگ” كه‌لها “بتروبافلوسكایا” ل سالا1848ز. پاشی ل سالا 1857ز د گوڤاره‌كێ دا به‌لاڤ بوویه، ئه‌ڤ چیرۆكه هنده‌ك خال و بابه‌تان د ئازرینیت ژوان ” چه‌وا ب زانم ئه‌ز یێ مه‌زن بوویم؟” ، ” باس ل زه‌نگینێ شریك و ده‌ستگرتی دكه‌ت” و ” ڕاستی ل كیڤه‌یه؟”.
پشتی دۆستۆیڤسكی هه‌شت هه‌یڤان ب تنێ د ژۆره‌كا زیندانێ دا دمینیت، نامه‌یه‌كێ بۆ برایێ خوه د نڤیسیت و دبێژیتێ: ” من ئه‌ڤ چیرۆكه و چه‌ندین چیرۆكێن دی ل ڤێرێ یێن نڤیسین” و نڤیسه‌ر ده‌مێ ڤێ چیرۆكێ ڤه‌دگێریت (دڤیابا هه‌می باس ل ئێش و ژان و به‌رته‌نگیا زیندانێ و وێ سته‌ما تێدا دهاته كرن به‌رامبه‌ر خه‌لكێ هه‌ژار كربا ) لێ ده‌مێ تو ب خوینی دێ هزركه‌ی كو “دوستۆ”ی ئه‌ڤ چیرۆكه یا دناڤ باغێن گول و نێرگزان دا ل به‌هه‌شتێ ل جهه‌كێ ئارام نڤیسی، هیچ باسێ نه‌خوه‌شیان نه‌كره! ئه‌ڤجا دبێژیته برایێ خوه: “به‌ری بهێم زیندانێ ده‌مێ من ب هه‌روه دچوو، لێ نوكه نه ئه‌ز دزانم كا ئه‌ز چ دكه‌م و بۆچی دكه‌م، ئه‌ز گه‌له‌ك هه‌ست ب بێهنفره‌هیێ دكه‌م، ئه‌گه‌ر تۆ باوه‌رنه‌كه‌ی وێ چیرۆكێ” به‌ته‌لێ زارۆك” ب خوینه، ما تۆ ژانه‌كێ، ده‌رده‌سه‌ریه‌كێ یان نه‌خوه‌شیه‌كێ تێدا دبینی؟، نه‌خێر؛ به‌لكی تو زارۆكه‌كێ بچویك دبینی كو خه‌ونێن مه‌زن یێن هه‌ین و دڤێت بژیت و ژیانێ ببینیت” و هندی سزایێ من “زیندانكرنا” من درێژتر لێ بهێت ئه‌ز پتر كویر دناڤ ژیانێ دا دچم خوار و هزرێن من ڤه‌دبن .
نه تشته‌كێ ب ساناهیه، زارۆكه‌كێ 11 سالی یێ فێربووی ئه‌ڤجا جیاوازیێ د ناڤبه‌را جوانیا خه‌لكێ دا دكه‌ت، هێژ زارۆكه لێ د ناخێ خوه دا گه‌له‌كێ مه‌زنه ( ئه‌رێ ئه‌ڤ زارۆكه نه تووی؟) چه‌وا یێ زارۆكه و عاشقی ژنه‌كا مه‌زن دبیت و وه‌كی كه‌سه‌كێ پێگه‌هشتی د ئاخڤیت و هه‌ستێن خوه ده‌ردبڕیت! ل جهه‌كی ئه‌و زارۆك دبێژیت: ئه‌ز زارۆك بووم، لێ نوكه نه، وانا زارۆكینیا من شكاند، ئێدی ئه‌ز وه‌كی كه‌سه‌كێ بچویك هزر ناكه‌م”.
ل ڤێرێ دێ هنده‌ك پرسیارا دانم به‌ر سینگێ هه‌وه‌یێن هێژا، پاشی ل گه‌ل خوه به‌رسڤ بده یان هزرا خوه تێدا بكن. ئه‌رێ بۆچی نڤیسكاری كه‌سایه‌تیا “زارۆكێ بچویك ژ ته‌مه‌نی ڤه- مه‌زن ژ هزرێ و هه‌ستان ڤه” ب كارئینا؟ هوین بێژن ئه‌ڤ زارۆكه كی بیت؟
تێبینی: ئه‌ڤ چیرۆكه ل سالا 2014ێ ژ ئالیێ ده‌رهێنه‌ر “ترافیلس میلز ” كو هه‌ر سێ ئه‌كته‌رێن ” كولین بالیستریری، لاجینا بیفانز، ئه‌نجیلا بیل” تێدا به‌ژداری كرییه.
ژێده‌ر:٭په‌رتووكا: البگل الصغیر،نڤیسین: فیودور دۆستۆیڤسكی،وه‌رگێڕان بۆ عه‌ره‌بی: د. سامی الدروبی.ژ.لاپه‌ڕان: 208.
٭ویكیپیدیا.
٭چو‌و كتاب/تارق ئه‌لمه‌والدی.
