ڕۆمانا نەدیتیا گابرێل گارسیا ماركێز بڕیارە سالا بهێت بەلاڤ بیت
دەنگۆیەك ژ مێژە هەیە كو شاكارەكا ئەدەبی یا نەدیتی، هێشتا دناڤ خزینكەكا تۆز گرتیدا هەبیت و ژ ئالیێ خێزانا نڤیسەرێ وەغەركری هاتبیتە هلگرتن .
ل ڕۆژا ٤/٢٨، (Penguin Random Hous) پشتڕاستكر كو ڕۆمانەكا بەلاڤنەكریا ماركێزی – ب ناڤێ (دێ ل مەها تەباخێ ئێكتر بینین) – نە بەس هەبوونا وێ هەیە، بەلكو ل سالا ٢٠٢٤ دێ ل سەرانسەرێ ئەمریكا لاتینی د ڕەفانكادا هەبیت.
(خوان مۆرێنۆ بلانكۆ)، مامۆستا لە زانكۆیا دێل ڤالی ل كالی، كۆلۆمبیا، بۆ نووچەیان گۆتی: “من دەنگۆیێ هندەك دەستنڤیسان بیستیە، لێ نەزێدەتر”
ل سالا ١٩٩٩ێ وەرە دەمێ گارسیا ماركێز كورتە چیرۆكەكا خۆ ل گۆڤارا كامبیۆ یا كۆڵۆمبیدا بەلاڤكری، گۆتن و بەحسی ئەڤی ناڤونیشانێ بەلاڤنەكری ب خۆ ڤە دیتیە.
سەرهاتیا (ئانا ماگدالینا باخ)، ژنەكا ژی ناڤین كو ل دەمێ سەرەدانا خۆدا بۆ گزیرتەكا گەرم ژ بۆ دانانا دەستكەكێ گولا ل سەر گۆڕێ دایكا خۆ، پەیوەندیەكا ئیرۆتیكی (Erotic)هەیە، ئێكەم چاپتەر بوویە كو ماركێزی كار ل سەر دكر.
لێ پشتی ئەڤ نڤیسەرێ ناڤدارێ ناڤدەولەتی یێ بەرنیاس ب گابۆ ل سالا ٢٠١٤ كۆچا داویێ كری، وەسا دهاتە هزركرن كو كار دێ ب نەدیتی مینیت چونكی ب دلێ خێزانا وی نەبوو بەرهەمەكێ تەواونەكری بەلاڤە ببیت.
جەیمی ئەبێلۆ، رێڤەبەرێ دامەزراوەیا گابۆ دبێژیت: «هەتا نها هەلویستێ هەردو كۆڕێن وی ئەو بوو كو بەلاڤ نەبیت». “دبیت پشتی خواندنا دەستنڤێسی بۆچوونا خۆ گوهۆڕی بیت!”
هەردو كوڕێن ماركیزی، ڕۆدریگۆ و گۆنزالۆ گۆتن كو ئەو ئەڤی كاری بهادار دزانن، نەشێن دوور ژ كۆڵۆمبیا و جیهانا بەرفرەهتر ڤەشێرن، كو گەلەك كاریگەریا چیرۆكێن ڕیالیزما سیحریێن ماركێزی ل سەر هەبوویە. گۆتن:
“(دێ ل مەها تەباخێ ئێكتر بینین) ئەنجامێ دوماهیك هەولا بەردەوامبوونا كاری بوو. ب خاندنا وێ جارەكا دیتر نزیكی ١٠ سالان پشتی مرنا وی بۆ مە دەردكەڤیت كو تێكستا وێ گەلەك ساخلەت و خۆشی بەخشین تێدایە و هیچ تشتەك نینە ڕێگریێ ژ خۆشی وەرگرتنا بالكێشترین كارێن گابۆی بگریت : شیانا وی بۆ داهێنانێ، هەلبەستا زمانی، ڤەگێڕانا سەرنجڕاكێش، تێگەشتنا وی بۆ مرۆڤان و سۆز و حەژێكرنا وی بۆ سەرهاتی و موغامەراتا، تایبەت د ئەڤینیێ دا، دبیت تەوەرا سەرەكی یا هەمی كارێن وی بیت”.
دناڤ ئەوان وردەكارییێن كێمێن بەلاڤە بووین، ئەوە كو پەرتۆك پێنج بەشێن جودا ب خۆ ڤە دگریت و نزیكی ١٥٠ بەرپەڕان دبیت.
ناڤدارترین ڕۆمانا وی ب ناڤێ (100 ساڵ تەنیایی)، دیرۆكا خێزانا بوێندیاسی ڤەگێڕایە، كو خێزانەكە ل باژێركێ خەیاڵی ماكۆندۆ وەك ئێك ژ بەرهەمێن كاریگەرێن زمانێ ئیسپانی دهێتە دانان.
ماركێز ئەو شیان هەبوو كو ب شێوەیەكێ زیندی وێنەیێن جوانێن كۆلۆمبیا د كارێن خۆدا بگریت و د هەمان دەمدا دیروكا كارەساتبار و خوێناوییا ململانێیا ناڤخۆییا كۆلۆمبیا نیشان بدەت.
ئاریێل كاستیلۆ، مامۆستا لە زانكۆی ئەتلانتیكۆ، گۆت: “ب دەربازبوونا دەمی شنوی گرنگیا كارێن گابۆی گەشە دكەن. وەك دۆستۆیڤسكی و جۆیس و سێرڤانتێس، ستایلەكێ جودا بۆ دیتنا جیهانێ هەبوو كو كاریگەریا خۆ ل سەر هەمی جیهانێ كریە”.
كاستیلۆ دبێژیت نڤیسەری، نەتەوێ ئەندیان دانا سەر نەخشەیێ ئەدەبی، گابۆی ب نڤێسینێن خۆ وێنەیێ وەلاتێ خۆە ل كاریبی گوهۆڕی، كو ماركێز یێ لێ ژ دایكبووی. ژ مێژە دەڤەر ب سڤكی دهاتە تەماشەكرن، ژبەر كو ژ رویێ كەلتوریڤە كێمترینە، لێ گابۆی كەلتوور لێ رونكر.
هێشتا كاستیلۆ دبێژیت: دو كەلتورێن كۆڵۆمبی هەنە: ئێك بەری ماركێزی و یێدی پشتێ وی.
بلانكۆ دبێژیت: ماركێزی هەرگاڤ نەپەنیێن خۆ بۆ كەسانێن نزیكی خۆە دگوتن و بەریا هەر تشتەكی بوەشینیت و ب هوری هزر لێدكر.
خوان گابرێل ڤاسكێز، نڤیسەرێ رەخنەگرێ كۆلۆمبی گۆتی: “بۆ من پەیامەكا نایاب و سەرنجڕاكێشە”. – دڤێت بزانی چەوا دێ خوینی: كارەكێ تەواو نینە و ماركێز پیشەكارەكێ گەلەك هوشیار بوویە. لێ دكارین خۆشیێ ژ یا هەی وەرگرین: كارەكێ تەواونەكریێ هونەرمەندەكێ مەزن. هیچ هۆكارەك نینە ژ خۆشیا وێ بێبار بین”.
وەرگێران و كورتكرن
ژ ئنگلیزی: عزەت یوسف
