نهورۆز د وێژهیا عهرهبی دا
محسن عهبدلڕهحمان
ژبهر ئهو بیاڤێ بهرفرهه و گرنگییا مهزن یا نهورۆزێ د وێژهیا عهرهبی دا ب گشتی ڤهگرتی، فهره نهپشكهك بهلكو پهرتووك و پهربهند بۆ بهێته تهرخانكرن، لهورا دێ چهند دهقهكان ژ دهم و قۆناخێن جودا وهكو نموونه بهرچاڤكهین، گهلهكییا ڤههاندنا شیعر و بهخشانان دهربارهی نهورۆزێ رهنگڤهدانه بۆ راددهیا پیرۆزی و گرنگییا وێ ل دهف عهرهبێن موسلمان، پهیڤێن ئاماژهكهر بۆ نهورۆزێ د رهوشهنبیری و هۆزانا عهرهبیدا ب رێكا نڤیسهر و شالیاران رێكا خوه بۆ ناڤ وێژهیا عهرهبی ڤهكر، ڤێچا شاعر و تۆڕهڤانان ل دۆر پیرۆزیێن نهورۆزێ بهریكانه و هونهركاری؛ دنڤیسین و دارشتنا پهرتووك و نامه و ههلبهستان دا كرن، ئهوێن ب ڤێ جهژنێ دداڕشتن، ئینا جۆرهكێ نوی د شعر و نڤیسینێ دا بناڤێ وێژهیا نهورۆزی ئینان.
نهورۆز جهژنا ههره ناسیار و ناڤداره د مێژوویا مرۆڤینیێ دا و ژ ههمیان كاریگهرتره ل سهر عهرهبا، ئهڤه دیاردبیت ژ ژینگهها ئهو جهژن د چهرخێن دێرین دا ئافراندی و مایه زیندی د ماوهیێ دهستههلاتداریا ئیسلامی دا تاكو گههشتییه سهردهمێ نها، بێگۆمانه كو نهورۆز بۆ سهردهمێن دێرینێن پێشی نڤیسینێ ڤهدگهڕیت، یا گرنگ ل ڤێره چاوانیا پهیدابوونا ئاییردهیێن ئاههنگێن نهورۆزێیه، دیسا كارتێكرنا وێ ل سهر وێژهیا عهرهبی، كو د نڤێسینێن خودان هزر، وێژه و مێژوویێ دا (بیرۆنی، جاحز، مهسعودی، سهعالبی، مهقریزی، قهلقهشهندی…) دیاردبیت، ئهڤان نڤیسهر و ئهدیب و مێژوونڤیسان ل دۆر نهورۆزێ و چ تێدا دهاتهكرن، ژ ئاییره، جۆرێن دیارییان، جلك و چهكێن ل بهرخوهدكرن، دراڤێن ژ گهنجینهیێن خهلیفه و شاهـ و میران دهاته خهرجكرن، ههموو ژبۆ پێشوازی و ئاههنگێرانا ڤێ ههلكهفتنا پیرۆز تۆماركرینه.
ههر ژ كهڤندا عهرهبا پێشوازییا ڤێ جهژنێ كرینه، بلند راگرتینه و ژبۆ گێڕانا وێ خوه ماندیكرینه، ههروهسا تۆڕهڤانێن ههڤچهرخ ب نهورۆزێ داخباربوونه، تاكو هندهكا ههولدایه ههر تشتێ ل دۆر نهورۆزێ ژ شعر و پهخشانێ… كۆمبكهن و یا ب زمانێن دی هاتیه گۆتن وهرگێراینه عهرهبیێ، زانایه كو گهلهك ژ شاعرێن عهرهب یێن كهڤن و نوی نهورۆز د شعرێن خوهدا بكارئینایه، وهكو بوحتهری، ئهبۆ نهوواس، راوهندی، ئیبن ئهلرۆمی، ئیبن ئهلـموعتهز، عهباس مهحموود ئهلعهقاد…
عهرهبا ژ پهیڤا نهورۆز كارێ (نهیرهز) وهرگرتییه، مهقریزی د پهرتووكا خوهدا دبێژیت (ل دۆر نهورۆزێ پرسیار ژ ئیبن عهباسی هاتهكرن، بۆچی كرنه جهژن؟ گۆت ئهو دهستپێكا سالا هاتییه و دوماهییا سالا چووییه).