گـوهۆڕینێن سـەقـایێ جیهانـێ و بـەرێخۆدانـەك
خـالـد ئـەحمەد بـادی
2 ــــ 2
بۆ نموونە ل پارسال من گوه ل بهایێن ڤان تشتان بوون و دیتن كو بهایێ سیسی یێ ب (12,000) دوازدە هزار دیناران بوو ل چیایی و ل بازاڕی ب پتر ژ(30,000) سیه هزار دیناران بوو و نموونەكا دی بهایێ كیلویا مازی یا تەر یا چیایێن سەربەرزێن كوردستانێ ب بهایێ ( 3,500) سێ هزار و پێنچ سەد دیناران بوون و یێ رۆژەكێ ب تنێ بچیتە مازییان دێ پتر ژ 10 كیلۆیان كەت و تشتێ سەرەنجراكێش لسەر ڤێ چەندێ كو هەر رۆژەكێ دێ چەند (كغم) مفاكەیی، ئانكو دێ داهاتەكێ باش بۆ تەهێت، بێ هەمی خەرجیات و زەحمەت, ل ڤێرە ئەگەر ئەم هزركەین كو ئەڤ بەرهەمە هەمی ژ كوردستانێ بەرهەم دهێن، بێگومان د ڤان سالێن دوماهیێ دا و ب تایبەت د ئەڤ سالە دا رێژەیا باران بارینێ نێزیكی سفڕێ یە و ئەگەر ئەڤ بارانە نەبارن بێگومان دێ رەوشا هەمی تشتەكی تێكچیت و زیانێن مەزن و خراب دێ ب كوردستانێ و كوردستانیان كەڤن. ل (22\3\2021) د راپۆرتەك و بەرنامەكێ كەنالێ (كوردستان 24) و (رووداوو) دا دیاركر، د ئەڤ سالە دا مەترسیەكا مەزن لسەر جیهانێ و ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ هەیە، ژ ئالیێ كێم بارینا بەفر و بارانان ڤە كو ببیتە هشكە سالی و رەوش زۆر یا دیار و ئاشكەرایە كو سال بۆ سالێ رێژەیا بارانبارینێ كێمتر، لێ دهێن و رێژا بەرفرەهبوونا ئاڤاكرن و چاندن و پێشەسازی و پێدڤییا جڤاكێن مرۆڤان لسەر ئاستێ جیهانێ ب ژێدەرێ ئاڤێ زێدەتر لێ دهیت، چونكو رێژەیا مرۆڤان ل جیهانێ ب گشتی زێدە دبیت و ئەڤ دیاردە یا زێدەبوونا مرۆڤان دێ زۆر كارتێكرنێ لسەر رەوشا جڤاكان كەت. زۆر ژێدەرێن جیهانی مینا رێكخراو یۆنسكۆ و (فاو) دبێژن ل سالا (2030) دێ سالێن سەخت و دژوار و زۆر یا گران و نەخۆش بیت لسەر مرۆڤان، چونكو دێ رێژەیا ئاڤێ ل سەرتاسەرێ جیهانێ (40%) كێم بیت، ئانكو ل ڤی سەردەمی هندەك وەلاتێن جیهانێ؛ مینا وەلاتێن باشۆرێ ئەڤریقییا و زۆر وەلاتان هشكەسالی یە، ئەگەر تو هزر و شلۆڤەكێ بكەیی ل سالا (2030) ژ ڤی قەبارێ هەی (40%) كێم ببیت، دێ رەوشا جیهانی و وان وەلاتان چ لێ هێت. نوكە هەمی جیهان مژویلی بدەستڤەئینانا ژێدەرێن ئاڤێ یە و ب دەهان پلانان دادنن و ب سەدان ڤەكۆلینان دكەن و ب ملیاران دۆلاران دمەزیخن ژبۆ پاراستنا ئاساییشا خۆ یا نەتەوەیی و خۆراكی و ئاڤێ, لەوما پەیاما من بۆ حوكمەتا هەرێمێ ل سەر ڤێ پرسا ترسناك رابوەستن و ئەو ژێدەرێن ئاڤێ یێن مە هەیین بلا وەبەرهێنان بكەن بۆ كوردستانێ و بەنداڤێن بچویك و مەزن چێكەن و كانی و رویباران بگرن و بكەن گۆم و پتر گرنگیێ بدەنە دارچاندنێ و دارستانان و كەرتێ چاندنێ كاڕا بكەن و بیرێن ئاڤێ و كانی و رویبار و جۆكێن ئاڤێ بۆ تاكان و كەسانێن خودان مەزرعە دچن لێ بگرن و ئاڤەكا كێم بدەنە وان و ئاڤا دی یا زێدە بۆ حوكمەتێ وەبەرهێنان بكەن, ئەو ژێدەرێن ئاڤێ یێن ژبەر دچن مینا رویباران بگرن یان ئاراستەیا وی بۆ ناڤ خاكا كوردستانێ بزڤرینن, پیڤەرێن زیرەك بۆ ئاڤێ دابنن چ بۆ مزرعەیێن تایبەت یان بۆ مال و كۆمپانی و جهێن ئۆتێل و هەمی جهان، داكو بتنێ بەهرا خۆ یا بۆ پێدڤیێن وی بگەهیتێ و بلا حوكمەتا مە هەمی رێكارێن یاسایی و كارگێری بگرنە بەر ژبۆ مفاوەرگرتن ژ ڤان ژێدەرێن مە ل كوردستانێ هەیین و داكو ئەم ژی ئاساییشا خۆ یا نەتەوەیی و ئابۆری و خوراكی و ئاڤێ و ئەمنی بپارێزین، هەر دیسا پێشنیار دكەم كو بادەكا ئاڤێ دابنن ل سەر هەمی بادەكان ڤە و گرنگیەكا ئێكجار مەزن ب (ملف الما‌و) بدەن داكو تووشی وان گرفت و ئاریشەیان نەبین یێن كو مللەتێن جیهانی تووشبووین كو ئاڤا ڤەخوارنێ نینە و ل زۆر وەلاتان خەلك ژ پیساتی و تێهنا دا گیانێ خۆ ژدەستددەن، ل داویێ دبێژم كوردستان ئاڤەدان بیت وپێشمەرگێ مە پاراستی بیت وئالایێ پیروزێ كوردستانێ هەر یێ بەرز و بالا بیت.
