پەیوەندییا ڤەگێڕی ب رۆلگێڕانا كارەكتەری ڤە چیڕۆكا (باژێرێ مرۆڤێن درێژ) یا مێهڤان چێی وەك نموونە
عبدولرەحمان بامەرنی
تێگەهێ ڤەگێڕ یان ئەو كەسێ ڕویدانەكێ ڤەدگوهێزیت، چ ئەو ڕویدانا هەنێ ژ كەسەكێ دی گوهلێببیت یان ژی ژ نڤیسین و داهێنان و چێكرییا وی بخوە بیت و هەمان تێگەهێ ڤەگێڕی، مە ب (چیڕۆكبێژ) ناڤدكر. دخواندنا مندا بۆ چیڕۆكا (باژێرێ مرۆڤێن درێژ)، ئەز ڤەگەڕاندمە ژیێ من یێ هەرزەكاریێ، كو ل وی دەمی ئەز گەلەك ب چیڕۆك و چیڤانۆكان ڤە هاتبوومە گرێدان و تایبەت ئەز ل وان چیڕۆكبێژان دگەرییام، یێن داهێنان د چیڕۆكێن خوەدا دكرن. مەبەستا من ژڤێ بیرئانینێ بۆ ڤێ نڤیسینێ، پەیوەندییا ڤەگێڕییە ب ڕۆلگێرانا كارەكتەرێ وییێ سەرەكیڤە.
ل بیرا منە چیڕۆكا (شەیتانا شین) چەند كەسان یا گۆتی، كو چیڤانۆكەكا كوردی یا كەڤنە، لێ دەما چیڕۆكبێژەكێ تایبەت ئەو چیڕۆك ڤەدگێڕا، مە هەمیان حەژێدكر. بۆ نموونە دا د سالوخەتددانا وێدا بێژیت (كێلبێن ددانێن خوە یێن سەری د بەر شیتكا خوە ڕا بربوون و یێن بنی ژی ژێهەل گەهاندبوونە سەرێ خوە و دەرسۆكەك تێ ئالاندبوو و مەمكێ راستێ دهاڤێتە سەر ملێ چەپێ و یێ چەپێ دهاڤێتە سەر ملێ راستێ)، بڤان ناڤتێدانان ژی، خۆشییەك و تامەك ددا چیڕۆكێ و ژڤی ڕوانگەهی.
ئەڤ جۆرێ پەیوەندییا هەنێ كو ب چەند رەنگان بەرچاڤ دبیت، وەك رەخنەگر بۆ دچن ئەو ژی (ڤەگێڕێ هەمی تشت زان و ڤەگێڕێ هندەك تشت زان و ڤەگێڕێ كێم تشت زان) و گرنگییا ڕۆلگێرانا ڤەگێڕی دیاردكەت چ دوەسفكرن و ئینانە پێشا كارەكتەرێ چیڕۆكێ و چ ژی دنزمكرن و بێ بەهاكرنا وی كارەكتەری و رەنگە ئەڤە پیڤەر نەبیت بۆ چیڕۆكا سەركەفتی یان چیڕۆكا لاواز، ژبەركو چ جارەكێ مەرج نینە دەما ڕۆلێ كارەكتەرەكێ چیڕۆكێ ڕۆلەكێ گرنگ بیت و گەلەك تشتان ب ئارمانج بگەهینیت یان كو ئەو شییا چیڕۆكێ ژی بەرەڤ پێش ببەت.
مێهڤان چێی، كو نڤیسەرێ ڤێ چیڕۆكێ یە، دبێژیت: «مرۆڤێن ڤی باژێری هەمی د درێژن و خودان جەستەیەكێ سەیرن، هندەك ژ وان هند درێژن سەرێ وان ب سەر ئاڤاهیێن سێ چوار قات دكەڤیت، تشتەكێ دی یێ سەیر ئەوە پێیێن وان پەحن و مەزنن و سەرێن وان بچویكن، هند دبچویكن جهێ مێشكێ نەعامەیەكێ د سەرێ واندا ناكەت»
لێ بنێرە، ڤەگێڕێ چیڕۆكێ دڤێت مە ب چ ئاقاردا ببەت؟ ژبەركو چیڕۆك د سەردەمەكیدا یا هاتییە نڤیسین، جیهان وەكی گوندەكێ بچیكە و ب كلیكەكێ دێ شێی ل جیهانێ هەمیێ نێری، یانكو چ باژێرێن ژڤی رەنگی ل چ وەلاتەكی نینن و ئایا خواندەڤان دێ بەرەڤ كیڤە چیت، ئایا ئەڤ چیڕۆك و چیڤانۆكێن بەری نڤستنێ نە یان ژی چیڕۆك و چیڤانۆكێن ئەجنەیانە؟ رەنگە ئەڤ پرسێن هەنێ د مێشكێ هەر كەسەكیدا دروست ببن و ئەڤە ئاساییە ژی، ژبەركو پێشوەخت ڤەگێڕێ چیڕۆكێ ب مەبەست ئەڤ چەندا هەنێ یا كری.
ڤەگێڕ ل ڤێرە بتنێ ڕاناوەستیت و د پەرەگرافەكێ دیدا دبێژیت: « ئەز رۆژانە ڕوی ب ڕوی ڤان مرۆڤان دبم و دەمێ ئەو د نێزیك من ڕا د بۆرن پێیێن وان ژ سەرێ من بلندترن و بنێ پێلاڤێن وان دبینم، دترسم جارەكێ ئێك ژوان پێ ل سەرێ من بدانیت و ڤی گیانێ ماندی ژ نیڤ جەستەیێ من ببەتە دەرێ«.
یانكو یێ دبێژیتە مە، ئەڤ دیمەنێ هەنێ نەیێ نامۆیە و نە بتنێ بۆ وی وەك ڤەگێڕەك كو مە ب چیڕۆك و چیڤانۆكێن ئەجنا ناڤكری، بەلكو یێ دگەل مە یێ خواندەڤا ڤێ دانوستاندنێ دكەت. ئەڤ شێوازێ ڤەگێڕانێ ژی، نڤیسەری دڤێت راستە راست دگەل خواندەڤایێ خوە بمینیت و ئەو دگەل وی یێ گوهدار بیت و هشێ وی ب چ لایەنێن دیڤە نەچیت و كارەكتەرێ خوە وەسان پیشان ددەت، كو ئەڤە دیاردەیەكا سروشتییە و ل هەر گاڤەكێ دهێتە رویدان و رەنگە ئەڤ شێوازێ هەنێ ژی پەیوەندیا ڤەگێڕی ب دەمیڤە دیار بكەت و دا بەرێخوە بدەینە هەناسەییا نڤیسەرێ چیڕۆكێ یان ڤەگێڕی تا چەندێ دێ شێت مە یێ خواندەڤا دگەل ڤان چیڕۆك و چیڤانۆكێن ئەجنا ببەت؟
د پەرەگرافەكیدا هاتییە: «دڤی باژێری دا زارۆكەك یا هەی ل پێش چاڤێن من ئەو ژ هەمیان درێژترە، ئەو ل پۆلا پێنجێ بنەرەتی قوتابیە، رۆژانە دهێتە دەف من و پارچەیەكا نەستەلێ دددەتە من، ما ئەڤە بۆ هەوە ژی یا سەیر نینە كو دلۆڤانیا باژێرەكی هەمی د دلێ زارۆكەكێ دا كوم ببیت..؟».
لڤێرە پەیوەندییا ڤەگێڕی ل چ ئاست بیت ژی، نابیت وەرگرێ خوە ژبیربكەت و بتنێ دناڤ خەیالێدا بهێلیت و دڤێ چیڕۆكێ ژیدا ئەڤە ب زەلالی دیار دبیت، ڤەگێڕی راستییا كارەكتەرێ خوە ئاشكەراكر، زارۆكەكا ل پۆلا پێنجێ رۆژانە پارچەیەكا نەستەلێ دكەتە ددەستێ وێدا و ئەڤە ژی تەمەنێ وێ بەرچاڤ دكەت و رەنگە خواندەڤایێ زیرەك زوی دچیڕۆكێ بگەهیت، زارۆكەكا گەلەك بچیك یا هەی و ئەو مرۆڤێن دی ب دێو (عیملاق) دبینیت و لێ لڤێرە پرسیار، ڤەگێڕی دڤێت چ ڕۆلێ دی ب كارەكتەرێ خوە بدەت؟ ژبەركو تا نوكە بتنێ زەمینەك دیاركریە دا مە یێ خواندەڤا دگەل بەرێخوەدانا دیمەنی بگونجینیت و ب ئاشكەرایی ئەم ڤێ چەندێ دبینین،
دەما دبێژیت: « بابەتەكێ دی یێ من نێزیكی مرۆڤێن ڤی باژێری دكەت ئەو ژی وەكی من خودان هیڤی نە «. لڤێرە رەنگە هێزا چیڕۆكێ هەمی و ئەڤ ئینانوبرنا هەنێ و ڤەگێڕان و رویدان هەمی خوە دڤێ هیڤیێدا ببینن، ئایا ڤەگێڕی ب رێیا كارەكتەرێ خوە دڤێت چ بگەهینیت؟ كو ئەز باوەردكەم ئەڤ پەرەگرافێ من ژ دووماهیا ڤێ چیڕۆكێ پەركێش كری، تێرا وێ چەندێ هەیە.
پەیوەندیا ڤەگێڕی بڤێ ڕۆلگێرانێڤە هەبیت و دبێژیت: « من نەڤێت مەزن ببم و خۆزیا دخوازم هەر یا بچویك بام، دبیت ئەڤە خۆزیا هەمی كەسێن رەشبین بیت، بەلێ ئەگەرێ من یێ جودایە، من نەڤێت مەزن ببم ژبەر كو ئێدی دایكا من نەشێت من ب هەلگریت و ڤان رۆژان گەلەك جاران گوهـ ل وێ دبم دبێژیت: «ئەگەر تە ژی باب هەبا دا بۆمە كار كەت و ئەم دا ل مال بین».
بەردەوام ڤێ چیڕۆكێ ب دەنگەكێ نزم دڤەگێڕیت و بەحسێ وێ ڕودانا ترومبێلێ دكەت یاكو وێ بابێ من تێدا ژ دەست دای و ئەز ژی كریمە پەككەفتی، ئەزمانێ من پەیڤا دروست ناكەت و جەستەیێ من ژی ژكەمەرێ پێدا یێ مری یە».
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـ رۆژناما ئەڤرۆ، مێهڤان چێی، كورتە چیرۆكا باژێرێ مرۆڤێن درێژ، ژمارە (3683) 03/02/2025.
