پتريا ميرێن عه‌ره‌بان ل بريتانيا په‌ره‌وردا له‌شكري وه‌ردگرن
ژ سالا 2181 هه‌تا نها، ئه‌كاديميا سه‌لته‌نه‌تيا په‌روه‌رده‌يێن له‌شكري ب ناڤێ “سندهێرست” ل نێزيكي له‌نده‌نێ جهه‌ك بوويه كو ئه‌فسه‌رێن بريتاني تێدا خول ديتينه. ل ڤێ ئه‌كاديميێ، كاديرێن ئه‌فسه‌ر د پرۆگرامه‌كێ گڤاشتي يێ 44 حه‌فتيان دا، ل وارێ پراكتيكي و تيۆري شاره‌زايه‌كا پرۆفشينال ب خوه‌ڤه دبينن و ل دۆر نرخ و گرنگيا سۆپايێ بريتانيا دێ بنه خودان ناسينه‌كێ. مل ب ملێ ئه‌فسه‌رێن بريتاني كو ب سالانه هژماره‌كا زێده ژ كادرێن بياني ژي ل ئه‌كاديميا “سانت هێرست” دهێنه په‌روه‌رده‌كرن. كچ و كورێن گه‌نج كو پتر ژ بنه‌مالێن زه‌نگين و خودان ده‌ستهه‌لاتێن عه‌ره‌بانن و چه‌ندين به‌ره‌باب ژ سه‌رۆكێن وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست بۆ نموونه چار شاهێن عه‌ره‌ب ده‌رچوويێن ڤێ ئه‌كاديميێ نه: مه‌لك عه‌بدوللا ل ئۆردنێ، شێخ حه‌مه‌د ژ به‌حرينێ، شێخ ته‌ميم ژ قه‌ته‌ر و سولتان قابووس ژ عه‌مان. د ناڤ شاهێن به‌رێ يێن وه‌لاتێن عه‌ره‌بي ژي دشێين ئاماژه ب شێخ سه‌عد ميرێ به‌رێ يێ كوێتێ و شێخ ئه‌حمه‌د ميرێ به‌رێ يێ قه‌ته‌ڕێ بكه‌ين. تێكهه‌ليا ئه‌كاديميا سانت هێرست ل گه‌ل وه‌لاتێن عه‌ره‌بي دزڤريت بۆ سه‌ده‌مه‌ك كو بريتانيا هێزا مايتيكه‌را كه‌نداڤا عه‌ره‌بي بوويه. “مايكل ئيستيونس”، جێگرێ رێكخراوا ڤه‌كۆلينێن ئه‌مني و زێره‌ڤانيا سه‌لته‌نه‌تي RUSI دبيژيت:”سانت هێرست جهه‌كه كو سه‌رۆكێن داهاتي هه‌ڤدو دنياسن و هه‌روه‌سا سانت هێرست بالاده‌ستيا بريتانيا ل كه‌نداڤا عه‌ره‌بي ژي به‌رفره‌ه دكه‌ت. بژارتيێن سياسه‌تێ ل كه‌نداڤێ، گرنگيه‌كێ وه‌سا دده‌نه بريتانيا كو ئێدي وه‌لاتێن هه‌ڤسه‌نگێن مه مينا فه‌ره‌نسا زێده نه‌يا گرنگه. ئه‌ڤ خاله هێزه‌كێ زێده‌تر ژ راستيا شيان و سه‌نگا مه، دده‌ته مه. ئه‌ڤ هێزه ژبه‌ر هه‌بوونا وان كه‌سانه كو ب سالان ل بريتانيا ده‌وه‌ر ديتينه ول گه‌ل هه‌ڤ خول و مامۆستايێن خوه د تێكهه‌ليێ دانه.” سه‌ره‌ده‌ري ل گه‌ل كه‌سێن كو به‌رێ ل سانت هێرست ماينه، گه‌له‌ك سه‌رنجراكێشه، بۆ نموونه هوون ب له‌ز دشێن ل گه‌ل وان په‌يوه‌نديان بدانن و قادا فرۆتنا چه‌كي ژي ئه‌ڤ خاله گه‌له‌گ گرنگه. به‌لێ هه‌بوونا ده‌رچوويێن ئه‌كاديميا سانت هێرست ل وه‌لاتێن عه‌ره‌بي يێن كه‌نداڤێ هه‌رده‌م نه ب واته‌يا گه‌ره‌نتيا فرۆتنا چه‌كي يه. ل سالا 3102 سه‌ره‌راي مايتێكرنا ديڤيد كاميرۆن سه‌رۆك وه‌زيرێ بريتانيا، ئيمارات بريار دا كو ژ كڕينا فرۆكێن “تايفۆن” ژ بريتانيا خوه دوور بيخه‌ت. ب هه‌ر حال ل ره‌وشێن جوداتر ژي، هه‌ڤ خولێن به‌رێ ل سانت هێرست شيانه بازارا بازرگانيێن له‌شكري پتر گه‌رم بكه‌ن. “جين كينيمانێت” جێگرێ پرۆگرامێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و باكۆرێ ئه‌فريقيا ل رێكخراوا “چتم هاوس” دبێژيت:”حوكمه‌تێن سه‌لته‌نه‌تي يێن كه‌نداڤێ بووينه ژێده‌ره‌كي گرنگ يێ ئابووري. هوون دبينن كو بۆ نموونه بلندترين ئاڤاهيا له‌نده‌ن ژ لايێ قه‌ته‌ريان پشته‌ڤانيا دارايي ژێ دهێته كرن يان رێكخراوێن ژێرخاني و گه‌شه‌پێدانا ژێده‌رێن پترۆلا بريتانا، ب پاره‌يا ئيماراتێ كارێ خوه ب رێڤه‌دبه‌ن. ئه‌م حه‌ز دكه‌ن يان ژي باشتر بێژين نه‌چارين كو وان ژبه‌ر هۆكارێن بازرگاني ل ده‌ڤ خوه بهێلين.” سياسه‌تا بريتانيا ل كه‌نداڤێ پتر ژ هه‌ر تشته‌كێ ل سه‌ر بازرگانيي يه و دلگرانيێن گرێداي ب مافێ مرۆڤ و ديمۆكراسي ل پله‌يا دويێ دا جهێ خوه دگريت. ئه‌كاديميا سانت هێرست ل سالا 2102 بۆ ئاڤاكرنا نڤينگه‌هه‌كا نوو بۆ قۆتابيان، نێزي 52 مليۆن دۆلاران ژ ئيمارات هاريكاري وه‌رگرت. ئاڤاهيا نوو ب ناڤێ شێخ زايد ئێكه‌مين سه‌رۆكێ ئيماراتي هاته ب ناڤكرن. ئه‌ميرێ به‌حرێنێ ژي به‌رده‌وام يارمه‌تيده‌رێ سانت هێرست بوويه و نێزيكي 02 كه‌س ژ ئه‌ندامێن مالباتا وي ژ ئه‌كاديميا ناڤبري باوه‌رنامه وه‌رگرتينه. ل ئادارا سالا 3102ناڤه‌ندا وه‌رزشيا سانت هێرست پشتي وه‌رگرتنا هاريكاريه‌ك ب گۆژمێ پێنچ مليۆن دۆلاران ژ لايێ ئه‌ميرێ به‌حرێنێ ڤه، كو ب خوه پێشتر ژ ڤي ئه‌كاديمي باه‌ورنامه وه‌رگرتيه، ب ناڤێ “هۆلا شێخ حه‌مه‌د” هاته ڤه‌كرن. به‌لێ ناڤلێكرنا ڤێ هۆلێ ب ناڤێ عه‌ره‌به‌كێ، بوو ئه‌گه‌رێ ناره‌زايه‌تيا وه‌لاتيێن بريتاني. د به‌رده‌امي و زێده‌بوونا ره‌خنه‌يان دا، ئه‌كاديميا سانت هێرست د به‌ياننامه‌كێ دا ديار كر كو هه‌موو هاريكاريێن دارايي بۆ ڤێ ئه‌كاديميێ ل چارچووڤا په‌يماننامه‌يێن قانووني و نێڤده‌وله‌تيا بريتانيا دهێنه ئه‌نجامدان و ئه‌ڤ گۆژمێن پاره ژي بووينه ئه‌گه‌رێ عۆمباركرنا پاره‌يا باجده‌رێن بريتاني. ده‌ما دۆستێن سانت هێرست دبنه دوژمن، چ تشته‌ك دهێته روودان؟ تۆني بلێر سه‌رۆك وه‌زيرێ به‌رێ بريتانيا ل سالا 1002 ده‌ما سه‌ره‌دانا سووريێ كر، زه‌مينه بۆ گه‌رمبوونا تێكه‌لێن له‌نده‌ن و ديمه‌شق ئاڤا كر و سانت هێرست ل سالا 3002 به‌رهه‌ڤيا وه‌رگرتنا گه‌له‌ك ئه‌فسه‌رێن سووري كر. نوكه ژي هه‌موو دزانن سووريێ بوويه ئێك ژ ئاريشه‌دارترين وه‌لاتێ جيهانێ.
رۆژنامه‌ڤان “مايكل كاركرل” كو پێشتر ل دۆر قۆناغا خويندنا مه‌عمه‌ر قه‌زافي، سه‌رۆكێ به‌رێ ليبيا ل ئه‌كاديميه‌كا ديتر ل بريتانيا ل سالا 6691 نڤيسيه دبێژيت:” پشتي سێ سالان كو ل ڤێ ئه‌كاديميێ قه‌زافي بوو خودان زانستا له‌شكري، شيا ده‌ستهه‌لاتا وه‌لاتێ خوه ب ده‌ستڤه بينيت.” ل سالا 3102 ژي روودانه‌كێ مينا قه‌زافي ل مسرێ ژي هاته رۆژه‌ڤێ. سه‌رهه‌نگ ئه‌حمه‌د عه‌لي ده‌رچوويێ ئه‌كاديميا سانت هێرست ل سالا 0991 ب ناڤێ ئێك ژ له‌شكرێن پله بلندێ مسري، محه‌مه‌د مورسي سه‌رۆك كۆمارێ ئيسلامي خوازا وي وه‌لاتي ژ ده‌ستهه‌لاتێ لادا. ل داڤيا سالێن 09 دا هنده‌ك هه‌ولدانان د ناڤ ده‌وله‌تا تۆني بلێر بۆ قه‌ده‌غه‌كرنا خويندنا كاديرێن بياني ل سانت هێرست هاتن كرن. به‌لێ پشكداريا سه‌رۆك وه‌زيرێ بريتانيا ل به‌هيداريا جه‌نازه‌يا مه‌لك حسێن ل سالا 9991 بوو ئه‌گه‌رێ ڤێ چه‌ندێ كو ڤێ پلانێ بهێته ژبير كرن. “ئارتور دنارو” كو وي ده‌مي شيره‌تكارێ كاروبارێن رۆژهه‌لاتا ناڤين و ئێك ژ رێڤه‌به‌رێن ئه‌كاديميا سانت هێرست بوويه دبێژيت:”ل به‌هيداريا مه‌لك حسێن دا، پتريا سه‌رۆكێن هه‌موو وه‌لاتان و سه‌رۆك وه‌زيرێ مه ژي تۆني بلێر پشكداري كربوون. ئه‌وي ديت كو چاوا من ل گه‌ل هنده‌ك ژ سه‌رۆكێن وه‌لاتێن عه‌ره‌بي مينا سولتانێ وه‌لاتێ برۆنئي، سولتانێ عه‌مانێ، به‌حرێن و سعووديێ دانوستاندنان دكه‌م. توني بلێر ژ من پرسيار كر تو چاوا وان دنياسي؟ من ژي به‌رسڤ دا و گۆت، هه‌موو وان كه‌سان رۆژه‌ك ل ئه‌كاديميا سانت هێرست ده‌وره ديتينه”.
ئه‌ڤرۆ پتر ژ هه‌ر وه‌لاته‌كي، سانت هرس كادرێن ئه‌فسه‌رێن ئيماراتي په‌روه‌رده دكه‌ت. ب گۆره‌ي سه‌رژمێريێن ئه‌وێن كو ل هه‌يڤا مه‌ي يا سالا 4102 ده‌ربازي ده‌وريێ بووينه، نها 27 كادريرێن بياني ل ڤي ئه‌كاديميێ دا په‌روه‌رده دبينن كو نێزيكي 04٪ وان ژ رۆژهه‌لاتا ناڤين هاتينه.
ژێده‌ر:
http://www.bbc.co.uk/persian
وه‌رگێران: منبه‌ري
