هه‌رچه‌نده‌ ژ كه‌ڤندا ملله‌تێن جیهانێ حه‌ز ل گه‌لێ كورد كریه‌ ژ به‌ر كو تێت نیاسین گه‌له‌ك بنده‌ست و گه‌له‌ك خوون رێتیه‌ و قوَربانی داینه‌ ژ پێخه‌مه‌تی ئازاد بوونا خوه‌، لێ ئه‌ڤ حه‌زكرنه‌ زۆر پتر لێ هات پشتی كو رێكخراوا داعش هێرشكریه‌ سه‌ر خاكا وان ل باشوور و رۆژئاڤا. ژ به‌ر كو كوردان رۆله‌كێ ئێجگار خۆراگرانه‌ راوه‌ستان، بوونه‌ هێزا هه‌ره‌ سه‌ره‌كی بۆ شكاندنا پێل و هێرشێن وان. ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو رێكخراوا ناڤكری هند یا توَندره‌ۆ بوو هه‌موو سنورێن مرۆڤاتیێ برین، هوَڤاتیا وان و وه‌فاداریا كوردان بره‌نگه‌ك زۆر كه‌ته‌ ناڤ ده‌نگ و باسێن میدیا جیهانیدا. نموونه‌ ژی بۆ ڤێ چه‌ندێ پرن لێ یا كو ئه‌ڤرو مه‌ بچاڤێ خوه‌ دیتی ئه‌و ژی مه‌راسیما ئێك ژ خۆبه‌خشێن كه‌نه‌دی ل به‌رووكێن شه‌ری كو هاتبوو شه‌هیدكرن ل رۆژئاڤایێ كوردستان ل مه‌ها 11 یا سال چووی ئه‌و ژی رێزدار (جۆن رۆبه‌رت)، ل ڤێ بیره‌وه‌ریێ میدیا كه‌نه‌دی كو پتر ژ 10 كه‌نال و رۆژنامه‌ ئاماده‌بوون. هه‌موویان ڤێكرا رۆلێ وی ئانی زمان و چه‌وانیا هه‌لبژارتنا وی بۆ ناڤ رێزن گه‌لێ كورد. ناڤێ كوردان و پێشمه‌رگه‌ی و شه‌رڤانان مینا قاره‌مان و مێرخاسان و دوستێن ئازادیێ و مرۆڤاتیێ هاتن ل قه‌له‌م دان.
كورد و كه‌نه‌دی ل رێو ره‌سما جۆن رۆبه‌رت
د سه‌ر هندێرا كو كورد ل ده‌ف خوه‌ ئه‌ڤرۆ د هنده‌ك ئالوزیێن جودا جودا دژین و دوو به‌ره‌كی كه‌تیه‌ ناڤ رێزێن وان یێن پارتایه‌تی و یان ژی ناوچه‌ی و نكارن وه‌كو پێدڤی كێشێن خوه‌ چاره‌كه‌ن ئه‌و ژی ژ به‌ر زوَرده‌ستیا كاودانێن هه‌مه‌ ره‌نگ كو ئه‌م هه‌موو پێ ئاگادارن. لێ د سه‌ر ڤان هه‌موویان را گه‌لێ كورد وه‌سان دئینیته‌ زمان كو بێ هێیڤی دبن لێ ملله‌تێن دنیایێ و میدیا وان هێشتا كوردان بروویه‌كێ گه‌له‌ك برۆمه‌ت ل قه‌له‌م دده‌ت وه‌سان دئینیته‌ زمان كو ته‌نێ هێزه‌ شیای و دشێت لبه‌رامبه‌ر هێزێن تیروَرێ راوه‌ستیت و بشكێنیت، هه‌لبه‌ته‌ ئه‌ڤه‌ گووتنه‌ چ زێده‌كرن بسه‌ر نه‌ڤه‌ناینه‌ ژ به‌ر كو هه‌ر ب خوه‌ وه‌سان بیه‌. مرۆڤ ڤێ یه‌كێ به‌لكو زوو زوو ناهێت بیرا مرۆڤی یان ژی هه‌تا مرۆڤ ب خوه‌ تێدا به‌شدار نه‌بیت. ئه‌ڤروَ ده‌ما رێو ره‌سمێن زیندی كرنا خورَتێ كه‌نه‌دی ب ناڤێ (جۆن رۆبه‌رت) برێڤه‌ چووی ل باژێری كه‌لگاری كه‌نه‌دا ب ئامه‌ده‌بوونا خووشكا وی، خاله‌ت و كه‌س و كارێن وی یێن نێزیك و ب ئامه‌ده‌بوونا چه‌ندین گروَپێن كوردی، ئوَكرانی و كه‌نه‌دی ژ به‌ر كو ژ ره‌سه‌نه‌تیا خوه‌ دا ئوكرانی بوو لێ ل كه‌نه‌دا بوویه‌ و هاولاتیێ ڤی وه‌لاتی بوویه‌. ئه‌ڤه‌ ل ده‌مه‌كی كو میدیا كه‌نه‌دی سه‌رنووچێ گه‌له‌ك ژ وان یێن ته‌له‌فزیوَنی رۆژنامان ئه‌ڤ بابه‌ته‌ ب خوه‌ڤه‌ گرتبوو و تێدا په‌سنا وی و هێزێن كوردی دكرن، كانێ چه‌وان پاراستنێ ژ مرۆڤاتیێ دكه‌ن و ئاخا خوه‌ ژ هێزێن تیروَرێ دپارێزن. ل ڤێره‌ پرسه‌كێ خوه‌ ل سه‌رێ من دا ئه‌وژی ئه‌و بوو ئه‌رێ گه‌لو چما وه‌سان گه‌لێ كورد وه‌سان یێ بروومه‌ته‌ و خه‌لك سه‌نگه‌ك مه‌زن بۆ ددانیت و كه‌چی كورد هه‌رده‌م خوه‌ ب خوه‌ رێزێ ل خوه‌ ناگرن و ئێكه‌تیا خوه‌ خۆرت ناكه‌ن، چه‌وان ملله‌تێن جیهانێ ل وان دنێرن ئه‌و ژی ل ئاستێ روودانا بن و سوودی ژ ڤێ ده‌رفه‌تێ وه‌رگرن و ئێكرێزیا خوه‌ بپارێزن و رحا لێبوورینێ د ناڤبه‌را لایه‌نا دا هه‌بیت و ناڤمالایا حوكمه‌تێ پاك بكه‌ن. هێدی هێدی دا كو ملله‌ت ژی بزانیت كو به‌لێ ئه‌ڤ لایه‌نه‌ د خزمه‌تا هه‌ڤدوو دانه‌ و دلێ هه‌ر لایه‌كی ئارام بیت، دوور ژ هه‌ڤڕكیا و ئینانا پێش یا كێم و كاسیان بته‌نێ؟ بۆچی روویه‌كی هنه‌ك جاران ده‌سته‌كه‌فتێن خوه‌ ناكه‌ن و قاره‌مانیا گه‌لێ كورد كو د سه‌رڤان كاودانێن هه‌مه‌ جور هێشتا كورێن وان یێن ل به‌رووكێن شه‌ری دا و بهه‌موو باوه‌ریا خوه‌ پاراستنێ ژ ئاخێ دكه‌ن. ئه‌ڤه‌ جوره‌ هه‌سته‌ زوو زوو ل جه‌م خه‌لكی چێنابیت و خۆراگری نینه‌. باوه‌ربكه‌ن نووكه‌ كه‌نه‌دا ته‌نێ 25 هه‌زار په‌نابه‌ر وه‌رگرتینه‌، سه‌رێن رێكان یێل حوكمه‌ت و ملله‌تێ كه‌نه‌دا به‌رزه‌بی كا دێ چه‌وان سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل كه‌ت، كه‌چی ل ده‌مه‌كی ته‌نێ ل كوردستانێ نێزیكی 1 ملیون په‌نابه‌ر و ئاواره‌ هه‌نه‌ و ئه‌ڤه‌ بۆ ده‌مێ پتر ژ ساله‌كێیه‌. ئه‌ڤ خۆراگریه‌ دڤێت كه‌ساتیێ كورد شانازیێ ب خوه‌ ببیت و حوكمه‌تا كوردی ئه‌ڤان خالان مینا وه‌ره‌قه‌ك بهێز بكار بینیت و بێ دوو دلی فشارێ ل حوكمه‌ت و رێخكراوێن دنیایێ بكه‌ت نه‌ ته‌نێ بهاتنا لیژینه‌كا حوكمی بۆ ده‌رڤه‌ لێ كونفرانس ل سه‌ر ڤان بوَچوونا بێن كرن و كه‌سانێن تایبه‌تمه‌ند پێ رابن. ئه‌ڤ هه‌له‌ و راستیه‌ و نه‌ خه‌ونه‌. لێ ل شینا ڤان ێنگاڤان پرانیا لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار و پارتان پرانیا ده‌مان یێن مژوولی كاودانێن لاوه‌كینه‌ و قه‌له‌م دخوه‌شن بۆ به‌ربوونا گیانێ هه‌ڤ و شكاندنا ئێك. دڤێت ئه‌ڤ جووره‌ چانده‌ بدووماهی بهێت. ل هه‌موو دنیایێ كێماسی هه‌نه‌ لێ هه‌رده‌م خالێن ئه‌ریێنی دئیننه‌ پێش چاڤێن خوه‌ دا بئه‌رێنی بیر بكه‌ن بۆ رۆژ و سالا پاشتر، هه‌ر ره‌شبینی و هه‌ر كێم و كاسی د بیته‌ ئه‌گه‌را هندێ كو هه‌رده‌م ره‌شبین بیر بكی و ره‌شبینی ب خوه‌ كه‌تنه‌.
خوشكا جۆن رۆبه‌رت
ل دووماهیا بابه‌تی خالا هه‌ره‌ گرنگ ئه‌وه‌ بهێته‌ گوتن كو كوردان جهه‌ك مه‌زن و بروومه‌ت ل جه‌م خه‌لكێ جیهانێ هه‌یه‌، گه‌له‌ك فه‌ره‌ كورد ڤێ یه‌كێ بزانن و ئه‌ڤێ هه‌لێ ژ ده‌ست نه‌ده‌ن، گه‌ر ئه‌زموونا كوردان یا شكه‌ستن و داكه‌تنبا ئه‌ڤروَ ملله‌تێن جیهانێ و میدیا وان بڤی ئاوای باس لێ نه‌دكرن. ژ بلی ئه‌جاندایێن ڤه‌شارتی كورد وه‌كو هێزه‌كا شارستانی و رۆناهیێ تێته‌ حسابكرن و لایه‌نێ به‌رامبه‌ر دژی مرۆڤاتیێ و شارستانیێ كو ئه‌ڤه‌ ب خوه‌ په‌یامه‌ك هه‌ره‌ بهێزه‌ ژ ناڤا هێز و ئاخا كوردان بۆ خه‌لكێ جیهانێ رۆژانه‌ تێته‌ به‌لاڤكرن. له‌وان باشتر ئه‌وه‌ ل كێماسیان بته‌نێ نه‌ نێرن ژ به‌ركو خالێن ئه‌رێنی ژی دپرن.

دیاره‌ هه‌ر تاكه‌ كه‌س و گرۆب و له‌شكه‌رێن شه‌ری داعشێ دكه‌ن هه‌موو ل ئاستێ گوپیتكا مروڤاتیێنه‌ دوور ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن سیاسی و ئابووری و ئه‌جه‌ندایێن ڤه‌شارتی كو ئه‌م باوه‌ر دكه‌ن دپرن، ئه‌و ژی ژ به‌ر رێكخراوا ناڤكری چ بنه‌مایێن مرۆڤی و یاسیای نه‌ ماین نه‌ تێپه‌ره‌ندین دژی مرۆڤایه‌تی بره‌نگه‌ك گشتی و ب تایبه‌تی ده‌رحه‌قا گه‌ل و ملله‌تێن ده‌ڤه‌رێدا مینا كێماسیێن ئێزدیان و كرستیان و كوردان و.. .. هتد. ئه‌ڤه‌ ژ بلی په‌قینێن ناڤا خه‌لكێ سڤیل دا ل هه‌موو قوَلیچكێن جیهانێ.
لێ ئه‌مێ نموونه‌ك بژارتی بینین زمان كانێ چه‌وان به‌حسا خوه‌ دكه‌ت، ئه‌گه‌ر بێت و شه‌هید ببیت و چه‌وان بیر دكه‌ته‌ڤه‌ ئه‌وژی دیاریكرنا ئه‌ندامێن له‌شێ خوه‌ بۆ كه‌سێن ساخ و پێدڤی. ژ بلی كو ئه‌ڤ قاره‌مانه‌ بۆ ده‌مێ چه‌ندین سالان شێرانه‌ جهێ خوه‌ د ناڤا له‌شكه‌رێ كوردستانێ دا كریه‌ و به‌ره‌ڤانیێ ژ ئاخا وه‌لاتێ خوه‌ دكه‌ت و ئه‌و حه‌زدكه‌ت ده‌ما شه‌هید بیت ژی هه‌ر د خزمه‌تا ملله‌ت و مرۆڤاتیێ دا بمینیت. براستی ژی ژ به‌ر ڤێ یه‌كێ من نیشانێ ڤی بابه‌تی كره‌ گوپیتكا نه‌ته‌وه‌بوون و مرۆڤایه‌تیێ.
شێرزاد نایف ئێكه‌ ژ قاره‌مان و پێشمه‌رگه‌ین فه‌رمانده‌ ژ بلی كو ئه‌ڤ قاره‌مانه‌ د ناڤا هێزێن له‌شكه‌ری دا به‌رامبه‌ر داعشێ جهێ وی یێ دیاره‌، هه‌روه‌سان رۆناكبیره‌كێ بلیمه‌ته‌ د وارێ نڤێسینان دا وه‌كو نڤێسه‌ر بزمانێ كوردی و عه‌ره‌بی. ئه‌ڤ كه‌سایه‌تیێ برومه‌ت من باوه‌ره‌ د دیداره‌كا خوه‌ دا ئانی بوو زمان و پاشان د توَرێن جڤاكیی ژی دا به‌لاڤ بوو ئه‌و ژی ئانی بوو زمان ” هه‌رچه‌نده‌ ئه‌ز ناخازم كو سه‌رنجا خه‌لكی و جه‌ماوه‌ری بۆ خوه‌ راكێشم، لێ ئه‌ز پێشنیار دكه‌م كو ئه‌گه‌ر هات و ئه‌ز شه‌هید بم من وه‌سیته‌ كو ئه‌ندامێن له‌شێ من بێن دیاری كرن بۆ هنه‌ك كه‌سێن كو پێدڤی بن و سوود ژێ وه‌ره‌ وه‌رگرتن دا كو شه‌هید بوون پتر ببه‌ سه‌ده‌قه‌ و خێرا وێ پتر لێ بهێت“ گه‌ر مرۆڤ هوورك هزرا خوه‌ د ڤێ گوتنێ دا بكه‌ت گه‌له‌ك مانا ل دووڤ خوه‌ دئینیت كو هه‌موو ژی جهێ سه‌رفه‌رازیێ و گرانبهیا ڤی به‌رێزیه‌. ل ده‌ستپێكێ ب ئومێدین كو ئه‌ڤ داخازا وی نه‌هێته‌ جه و تو و هه‌موو كه‌سانێنن مینا ته‌ كو ئه‌ڤروَ به‌ره‌ڤانیێ ژ رۆناهیێ دكه‌ن بسلامه‌تی بزڤڕن ناڤ كه‌س و كارێن خوه‌ و ژیه‌ك درێژ ببه‌نه‌ سه‌ر و ئه‌ڤ گێله‌شوَكا هاتی به‌رامبه‌ر گه‌لێ مه‌ بدووماهی بهێت و بریهێن ره‌شێن خوه‌ ڤه‌ شكه‌ستنێ بخۆن. ئه‌ڤ گوتنا هه‌نێ ژ لایه‌كی وه‌فاداریه‌ و ئاماده‌یا خوه‌ دئینیت زمان بۆ خوه‌ قوربانی كرنێ. دوو، ل شوونا بیر ل زاروَك و خێزانا خوه‌ بكه‌ت و وه‌سیتان بكه‌ت، دزڤڕته‌ بۆ كه‌سه‌كێ د ته‌نگاڤیێن ژیانێ دا دژیت رزگار بكه‌ت. ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو ته‌ڤایا جڤاكی ئه‌ڤروَ مژوولی ” مووچه‌ و گه‌نده‌لیێ و گازێ و قه‌سر و قوسیرا و تێكچوونا بازرگانیا وان كه‌ چی ئه‌ڤ قاره‌مانه‌ په‌یامه‌ك ڤه‌كری و ئاشكه‌را دده‌ت و د بێژیت یا گرنگ ئه‌و كانێ ئه‌مێ چه‌وان بیر ل پاشه‌رۆژێ كه‌ین ئاڤا بكه‌ین ئه‌وژی یه‌ك رێ نه‌ده‌ین دۆژمن بهێته‌ ناڤ خاكا مه‌ بشه‌هیدبوونێ و به‌رده‌وامیا ژیانێ كو گرفتاریان چاره‌ بكه‌ین و نه‌ مه‌زن بكه‌ین و دژی هه‌ڤ راوه‌ستیین ئه‌و ژی باوه‌ری بخالا خوه‌ به‌خشینا ئه‌ندامێن له‌شێ خوه‌“ براستی هنه‌ك جاران نه‌ په‌یف تێن كڕین و نه‌ فروَتن و دیروكێ دنڤێسن و مرۆف ددووڤدا دخوینن.
گه‌له‌ك فه‌ره‌ ئه‌ڤروَ هه‌موو تاكه‌كێن كورد وه‌كو نموونه‌یا ڤی تاكه‌ كه‌سی بیر بكه‌ته‌ڤه‌ و هه‌ر یه‌ك ل جهێ خوه‌ دا كو دلێن هه‌موو ته‌خان نه‌رم ببت و بیر بكه‌ن كو هێشتا مروڤێن خۆدان هه‌ست و ووژدان یێن ماین، بیركرنا ته‌نێ ئه‌ز و بۆ من بگوهوَڕین بۆ چه‌وان ئه‌زێ بشێم ببم خاله‌ك ئه‌رێنی بۆ گوهوَڕینا ڤێ بیروَكا ئه‌ڤروَ د ناڤا شه‌قامێ كوردی دا په‌یدا بووی ” هه‌ر ئێك و كورێ بابێ خوه‌“ و به‌ریكا خوه‌. كاودانێن نه‌ره‌وا بیروَكێن دژوار دڤێن دا كو هێزا یه‌كگرتنێ په‌یدا ببیت و ب وێ هێزێ سه‌ركه‌تن و پێشڤه‌چوون ژێ به‌رقرار بیت.

وه‌كو دیار كو كه‌س هندی كوردان یێ هشیار نینه‌ كان چ تێت روودان ل جیهانێ ژ به‌ر كو ژ لایه‌كی ڤه‌ كورد بنده‌ستن و دخازن ئازاد ببن و سیاسه‌تا دنیایێ ژی گه‌له‌ك چ راسته‌وخۆ یان نه‌راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی برێڤه‌چوونا كێشا وان ڤه‌ هه‌یه‌، ژ لایه‌ك دن ڤه‌ گرفتاریێن سیاسی و له‌شكه‌ری و سیخوَراتی و بازرگانی و.. . هتد دووماهیێ كه‌تیه‌ د ناڤا خاكێ وان دا و له‌وان ژ نێزیكڤه‌ دناڤا كێش و ڤه‌كێشێن جیهانێ دانه‌. لێ گه‌له‌ك جهێ داخێ یه‌ كو كه‌س ژ كوردان ژی نڤستی تر نینن ده‌ما دهێته‌ سه‌ر ناڤخوه‌یا مالا كوردان. دوو به‌ره‌كیا وان د ڤی كاودانی دا كو بوویه‌ بازارێ كێش و ڤه‌كێشانێ ل سه‌ر وان، ئه‌ڤجا چ ناوچه‌ی و چ ژی مه‌زهه‌بی یا دینی و یان ژی جه‌مسه‌رێن زلهێزێن دنیایێ كو دبنه‌ رۆژئاڤا و رۆژهه‌لات.
نه‌ ساناهیه‌ بۆ ملله‌ته‌كی یان لایه‌نێن سیاسیێن ملله‌ته‌كێ بن ده‌ست مینا كوردان و ل ده‌ڤه‌ره‌ك وه‌سان ئالوز خه‌ ئازاد و سه‌ربه‌خوه‌ بهێلێت و بشێت به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ یا مللی بپارێزێت د ناڤا گێله‌شوَك و باهورێن سیاسیێن مه‌زن ئه‌ڤێن ئه‌ڤروَ ب سه‌ر دنیایێ دا ده‌رباس بن. كورد هه‌ر لایه‌كێ بگرن لایێ دن دێ دوژمناتیا وان بكه‌ت و ژ به‌ركو به‌رژه‌وه‌ندیا وی لای بده‌ستێن كوردانڤه‌ وێ تێك بچت. بۆ نموونه‌ گه‌ر ل سه‌ر ئاستێ ناوچه‌ی خوه‌ بده‌یه‌ دگه‌ل هێزێن سونی مه‌زهه‌ب كو سعودیه‌ و توركیا و گه‌له‌ك وه‌لاتێن دن پشته‌ڤانیێ بۆ دكه‌ن ژ وانا ژی هه‌تا دگه‌هیته‌ ئه‌مریكا و ناتۆ، ئه‌ڤه‌ لایێ دن وێ په‌یوه‌ندێن خوه‌ دگه‌ل ته‌ سست و خاڤكه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌ره‌شه‌یێن دۆژمنكاری ژی نه‌كه‌ت كو ئه‌وژی ئیران و هه‌ڤالبه‌ندێن وێنه‌ و هه‌تا دگه‌هته‌ روسیا كو ئه‌ڤروَ ب شێوه‌یه‌ك روَهن و ئاشكه‌را بوویه‌ سه‌نگه‌ره‌ك دن ل ده‌ڤه‌رێ و دیسان دبیه‌ته‌ ئه‌گه‌را په‌یدابوونا شه‌رێ سار گه‌ر بێت و ئه‌ڤ شه‌رێن ده‌ڤه‌رێ ژی بێن چاره‌سه‌ركرن و ئه‌زموونا شه‌رێ سار د ناڤ هه‌ردوو جه‌مسه‌رێن سار و گه‌رم دا بۆ ده‌مێ چل سالا و زێده‌تر كورد و گه‌له‌ك ملله‌تێن دی بوونه‌ قوَربان، نه‌شیان پێنگاڤه‌كێ پاڤێژن. ئه‌ڤروَ گه‌له‌ك بزه‌حمه‌تره‌ بۆ كوردان كو بكارن هێزه‌كا نه‌ته‌وی په‌یدا بكه‌ن ژ به‌ر كو نووكه‌ بار ل سه‌ر شاخێن گایه‌ و بۆ دره‌نگ بۆ ڤێ پێنگاڤێ؛ كوردان ده‌مه‌ك زێرین ژ ده‌ستا كو هه‌تا راده‌یه‌ك ئارامیه‌ك و پێشڤه‌چوونه‌ك دیار كه‌تبوو د ناڤا لایه‌نێن سیاسی دا و ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌رفه‌ت هاتبا فه‌راهم كرن، دبیت كورد ئه‌ڤروَ ل ڤێ ره‌وشێ نه‌بان كو هه‌ر پارته‌ك و كورێ بابێ خوه‌ یان هه‌ر هه‌رێمه‌ك و ئه‌جه‌ندا خوه‌ و لێك نزیك بوون گه‌له‌ك ئالوزتر لێ هاتیه‌، ژبه‌ر كو بریارێن ئه‌ڤروَ نه‌ ژ هه‌ولێرێ و نه‌ ژی قامیشلوَ و ئامه‌دێ ده‌ردكه‌ڤن به‌لكو بۆ ده‌هان بنگه‌هان فرێ دكه‌ن هه‌تا (ئوَكه‌ی) بده‌ستان ڤه‌ بینن، ئه‌وژی پرانیا به‌رسڤان به‌داخه‌وه‌ (نۆت ئوكه‌ی). وه‌كو دیار یا كو ئه‌ڤروَ ب سه‌رێ كوردان دهێت ئه‌زموونه‌كا چه‌ندین ملله‌تانه‌ و گه‌له‌ك ملله‌ت وه‌لات ل دنیایێ ئێك ملله‌ت و ئێك خاك هه‌بوویه‌ لێ وه‌لاتێن وان دابه‌ش كرینه‌ ل سه‌ر بیرۆكێن سیاسیێن دنیایێ ئه‌وژی دیموكراسی كو سه‌ر ب رۆژئاڤا ڤه‌ و هه‌ڤپشكی (كومونستی) كو سه‌ر ب رۆژهه‌لات ڤه‌یه‌. بۆ نموونه‌ وه‌لاتێ ڤێتنامێ ئێك خاك و وه‌لات بوو لێ ده‌ما خه‌باتا سه‌رخۆبوونێ كری ل سالێن پێنچیان و شێستان كره‌ دوو به‌ش یان ژی كوریا باكوور و باشوور. لێ قه‌ده‌را كوردا ئه‌ڤرۆكه‌ نه‌ سالێن پێنچی و شێستان و حه‌فتێیانه‌ كو بخوَرتی هه‌رئێك ل په‌ی به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ لایێ هه‌ڤالبه‌ند بۆ خوه‌ بپارێزت و بگه‌هنه‌ قوَناغا رزگاربوونێ. دبێژن نه‌خشه‌یه‌ك نوو هه‌یه‌ بۆ ده‌ڤه‌رێ به‌لكو ئه‌ڤه‌ وه‌كو بیروَكه‌ وه‌بیت لێ د جێ به‌جێكرنێ دا وێ چه‌وان بت ئه‌و پرسه‌كا گه‌له‌ك گرنگه‌ بێت كرن و بجدی ل سه‌ر وه‌رن راوه‌ستان. نموونا چاره‌یا كێشا فه‌له‌ستێنی ل سالێن نۆتان ئانی سه‌رێ لێڤی كونفرانسا ئوسلویێ، لێ به‌داخه‌وه‌ ئه‌ڤه‌ پتر ژ بیست سالانه‌ بسه‌رڤه‌چوو كێشه‌ مینا خوه‌ یا مای و هێشتا خه‌لك یێ نانێ خوه‌ ب ئافكا وێ كێشێ دخۆن. ب ڤی ئاوای كورد به‌ داخه‌وه‌ هه‌ر ئالیه‌كێ خوه‌ بده‌ن دگه‌ل خرابیێن وێ پترن ژ باشیان. هێزێن سیاسی یێن كوردان دگه‌ل جه‌مسه‌رێ رۆژئاڤا بن ل وی ده‌می وه‌رقه‌كا به‌رژوه‌ندیانه‌ هه‌رده‌مێ ڤیان دێ بكارئینن و هه‌رده‌مێ ڤیان وێ روو یێ خوه‌ ژێ لاده‌ن، ئه‌ڤه‌ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ و ل ئاستێ ناڤخۆیی هیچ رامانا وه‌لات پارێزیێ و وه‌فداریێ نامینت حكوومه‌ت و ملله‌ت ژ هه‌ڤ ددقه‌تن ژ به‌ر كو د ڤی سیسته‌می دا دیموكراسیا ساڤادا سیسته‌م ل سه‌ر بنه‌مایه‌ك زانستی و هه‌ڤسه‌نگی نا مینت ژ به‌ركو گه‌نده‌لی و گرۆپێن خوَدان بنه‌مال و زه‌نگین بێ قام ده‌رفه‌تێ بۆ خوه‌ تێدا دبین و ل سه‌ر حسابا پرانیا گه‌لی. ژ لایێن دنڤه‌ كورد خوه‌ بده‌ن دگه‌ل لایه‌نێ جه‌مسه‌رێ رۆژهه‌لات كورد ژ لایێ جه‌مسه‌رێ رۆژئاڤا ڤه‌ تێروریسته‌ ئه‌و ده‌ڤه‌را ئه‌و لێ گه‌ر ب ئاڤ و ئاگر وه‌ره‌ ژ ناڤ برن بۆ میدیا و سه‌رنجا خه‌لكێ رۆژئاڤا نه‌ خه‌مه‌ و پویته‌ی پێ ناده‌ن و دۆژمنكاریه‌كا تۆند ل دژی وان تێكرن، فه‌رموو بۆ نموونه‌ ئه‌ڤه‌ بۆ ده‌مێ چه‌ندین رۆژ و حه‌فتیانه‌ ل باكوورێ كوردستانێ باژێر و باژێروَكێن وان كه‌تیه‌ن دبن دژوراترین هێرشێن ده‌وله‌تا تۆرك ڤه‌ لێ كه‌ڕاتیا میدیا به‌ربلاڤا روَژئاڤا خوه‌ بێده‌نگ كریه‌ ل سه‌ر هه‌روه‌كو په‌زن تێنه‌ كوشتن. ئه‌وژی ژ به‌ چ؟ چنكو ئه‌و ستراتیژیا په‌كه‌كێ كریه‌ رێباز بۆ خوه‌ به‌رژه‌وندیێن جه‌مسه‌رێ گه‌رم ناهێن پاراستن. ب ڤی ئاوای هندی ملله‌تێ ته‌ ل پشتا ته‌ بیت باوه‌ری ب قوَربانی و دلسوزیا ته‌ هه‌بیت هه‌تا راده‌یه‌كی ده‌نگێ ته‌ ناگه‌هت چ درا ژبه‌ر كو لایه‌نێ ده‌سته‌لتدار ئه‌ڤروَ دگه‌ل ته‌ نینه‌ ول ایێ تو دگه‌ل ژی ئه‌و ب خوه‌ نكارت ژ به‌ر ئارێشێن خوه‌ هه‌ڤكاریا ته‌ بكه‌ت.
بكورتكرنا بابه‌تی یان كوَمكرنا سه‌ر هه‌ڤ ئه‌ڤه‌ كورد دره‌نگ هشیاربوون كو كێشا خوه‌ یا مللی چاره‌ بكه‌ن، ژبه‌ر هندێ ژی به‌ری سێ سالان من د بابه‌ته‌كی دا ئانی بوو زمان گه‌ر ئه‌ڤروَ ده‌وله‌تێ ئاڤا نه‌كه‌ی سوبه‌ ژ بیره‌ بكه‌! ژ به‌ر كو رێڤه‌چوونا ژیانا ئه‌ڤروَ نه‌ یا مینا به‌رێ یه‌. مه‌ها ئه‌ڤروَ به‌لكو به‌راورد بكه‌ی دگه‌ل به‌ری سێ چه‌رخان ته‌مه‌ت سێ سالان گوهوَڕین چێ دبن ئه‌وژی ژ به‌ر گوهوَڕینا هه‌مه‌ لایه‌ن ب تایبه‌تی یا تكنوَلوَژی كو كارتێكرنێ ل سه‌ر هه‌موو لایه‌نێ ژیانێ دكه‌ت. هه‌لبه‌ت نه‌ مه‌ره‌م ئه‌وه‌ ژ بابه‌تی كو كورد ده‌ستا ژ كێشا خوه‌ به‌رده‌ن و دل سار بن، لێ هه‌تا ئه‌م بره‌نگه‌ك هه‌ڤچه‌رخانه‌ بیر نه‌كه‌ین و راستیا نه‌ ئینین زمان و ته‌نێ برێكێن حه‌زێ برێڤه‌ ببه‌ین كارێن خوه‌ ئه‌مێ پتر ژ ئارمانجێن خوه‌ دوور كه‌ڤین و خوَساره‌تی ژی هه‌ر بارامه‌ یه‌. له‌وان باشتره‌ كو ل ڤی ده‌می “ئه‌گه‌ر كورد بۆ ئێك نه‌شێن ببن گول بلا نه‌بن ستری” و هه‌ر ئالیه‌ك ل دووف رێباز و ستراتیژیا خوه‌ كار و خه‌باتا خوه‌ بدومینت، ژ به‌ر كو راسیتا كێشا كوردا ئه‌ڤروَ بوویه‌ دوو به‌رژوه‌ندی ئه‌گه‌ر نه‌ بێژین سێ و چار لێ د ره‌وره‌وا سیاسیا دنیایێ دا دویماهیك و به‌راهیك هه‌ر دمینن دوو. له‌وان جڤاك و بزاڤا كوردان ژی مینا هه‌موو دنیایێ جڤاكه‌ك به‌رژه‌وه‌ندیێن جودا هه‌نه‌ و هه‌ر لایه‌ك ل دووف بیر و رایێن به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ ببزڤت نوَرماله‌، هه‌رچه‌نده‌ كو پره‌نسیپ هه‌ر یه‌كه‌ لێ رێكا گه‌هشتنێ جودایه‌. گرنگ ئه‌وه‌ رێكا هه‌ڤجودایێ نه‌بت دژاتیكرنا ئێك و دوو ژ به‌ر هشیاریا دره‌نگ وێ گه‌له‌ك و گه‌له‌ك دره‌نگتر لێ بت.

د سه‌ر وێ یه‌كێرا كو هه‌ر كوس گه‌هشتیه‌ وێ قه‌ناعه‌تێ كو ره‌ڤه‌ندێ كورد بوویه‌ پشكوكا كاریگه‌ر د هه‌ر بوویه‌ره‌كا كوردستانێ دا، چ مینا وه‌رقه‌كا بسوود بێت بكارئینان ل ده‌مێ ته‌نگاڤیێن كورد دكوڤن تێدا ئه‌وژی گه‌هاندنا ده‌نگێ كوردان بۆ هه‌موو بنگه‌ه و سازیێن وه‌لاتان یان ژی مفا بێت وه‌رگرتن ژ ئه‌زموون و خاندنا وان یان بالا كو گه‌له‌ك ژ وانا ده‌رچوویێن جهێن بلندێن زانكو و په‌یمانگه‌هانه‌ ب تایبه‌تی كو ئه‌ڤه‌ پتره‌ ژ نڤشه‌كێ ڤی ملله‌تی ده‌م ل ڤان وه‌لاتان بووراندیه‌ و كوَمه‌كا مه‌زن ژێ په‌یدا بوویه‌ كو دكارن رۆله‌كێ ئه‌رینی د هه‌ر بواره‌كی دا ببینن. لێ وه‌كو دیار حكوومه‌تا هه‌رێمی یان به‌رپرسێن هه‌رێمێ وه‌كو پێتڤی ئاور ل ڤی بابه‌تی نه‌دایه‌. ئه‌ڤه‌یه‌ كو ژێ خۆیا دبیت ده‌ما ده‌لیڤه‌ك بۆ به‌رپرسه‌كێ بالا و بلند چێ دبیت و قه‌ستا وه‌لات و باژێرێن كورد لێ هه‌ین دكه‌ن، ره‌ڤه‌ندێ هند گوهلێ دبیت فلان وه‌زیر یان به‌رپرس هات و چوو و كه‌سێ ئاگه‌ه لێ نه‌بوو، ئه‌ڤ یه‌كو ژی خاله‌ك نه‌رینێ دخێته‌ ناڤ په‌یوه‌ندیا كوَمه‌لگه‌ها ره‌ڤه‌ندا و حكوومه‌تا هه‌رێمێ كو هه‌ردوو لا ژی خوَساره‌تێن د ڤێ هاوكێشێ دا.
دبیت ئه‌ڤ بابه‌تێ ئه‌م به‌حس ل سه‌ر دكه‌ین ل گه‌له‌ك وه‌لاتان روودا بیت لێ یا كو جڤاكێ كورد پێ ئاگه‌ه ئه‌ڤان روودانان پتر ژ جاره‌كێ روودایه‌ ل وه‌لاتێ كه‌نه‌دا. به‌رپرسێن هه‌رێمی هاتینه‌ باژێرێن كو پتر ژ 3 هه‌تا 4 هه‌زار كوردان لێ بینه‌ و د ده‌مێن گه‌له‌ك كن دا به‌رپرس هاتینه‌ و بێی ئاگه‌هیا وان، دبیت چه‌ند كه‌سێن دیاركری ئاگه‌دار بووینه‌ لێ هند ده‌م نه‌دایه‌ خوه‌ كو چاڤپێكه‌فتنه‌ك جه‌ماوه‌ری بكه‌ن و هنه‌ك ژ نه‌فه‌سا خه‌لكێ بێهن ته‌نگ بۆ دیتن و گوهلێبوونا هنه‌ك گوتنان ژ كه‌سه‌كی كو مینا به‌رپرسێ وه‌لاتێ خوه‌ دنیاسن. د ڤان هاتنان دا دوو دلگرانیا ل ره‌ڤه‌ندا كورد په‌یدا دكه‌ن. یه‌ك، هه‌تا نوكه‌ گه‌له‌ك هاولاتی هه‌نه‌ كارو بارێ پارتیاتی بۆ كوردستانێ وه‌سان ژ دل و جان دكه‌ن و د سه‌ر و دلێن خوه‌ دا یێل به‌رۆكێن شه‌ری و بده‌هان خوه‌پیشاندن و هاریكاری و پشته‌ڤانی ل كێشا ملله‌تێ خوه‌ كرینه‌، لێ ده‌ما ب ڤی ئاوای دبینیت به‌رپرسه‌ك دهێت و دچیت و ته‌نێ هنه‌ك كه‌س تێن ئاگادار كرن كو به‌لكو چارێك و سیهێكا وان بۆ ملله‌تی و وه‌لاتپارێزیێ نه‌كرینه‌، ئه‌و كه‌س و لایه‌نێن خوه‌ رێكخستی دبینین دلێ وان بخوه‌ دسوژیت و گه‌له‌ك ل رێبازا خوه‌ دلسار دبن و وه‌سان بیردكه‌ن كو كه‌دا وان كه‌سێ های لێ نینه‌ و یێ دكه‌ت و نه‌كه‌ت مینا هه‌ڤه‌ یان به‌له‌ڤاژی یێ نه‌كه‌ت به‌لكو گه‌له‌ك جاران بنرختر و ببهاتره‌. راسته‌ كورد هه‌موو كوردن لێ د هه‌موو یاساو رێبازان دا یێ ماندی هه‌رده‌م رێز لێ تێته‌ گرتن. ژ لایه‌ك دنڤه‌ ره‌ڤه‌ندێ كورد تێهنیێ دیتنا كه‌سێن به‌رپرسێن وله‌اتێ خوه‌یه‌ ژ به‌ر كاودانێ كوردان كو كێشا وان یا سیاسی. هاتنا به‌رپرسان ته‌نێ بۆ كارو بارێ بزنسی و روو نه‌دان ب وێ جڤاكا ل وی باژێرێ قه‌ست كه‌تێ د بیته‌ ئه‌گه‌را ساربوون و قه‌تیانا به‌نكێ د ناڤبه‌را ره‌ڤه‌ندێ و جڤاكێ وان یێ دایك دا. هاتنا هه‌ر به‌رپه‌رسه‌كی گه‌له‌ك فه‌ره‌ كو ده‌مه‌ك پتر بده‌ته‌ خوه‌ كو بشێت بره‌نگه‌ك به‌رفره‌ه تر خه‌لكێ خۆوه‌ ببینیت و ل ده‌مه‌كی پێش وه‌خت لایه‌نێن جودا جودا ئاگه‌هدار بكه‌ت كو كوَمبوونه‌ك جه‌ماوه‌ری بۆ وه‌ره‌ سازكرن. ئه‌ڤ یه‌كه‌ دشێت ب ساناهی بهێت ئه‌نجامدان ژ به‌ر كو ل هه‌موو باژێران جڤاك و رێكخراوێن حزبان هه‌نه‌ د شێن جهه‌كی به‌رفره‌ه و بشێوه‌یه‌ك كاریگه‌ر و لێكدای ڤێ كومبوونێ پێك بینن و هه‌موو كه‌س وه‌ره‌ داخاز كرن. ل وی ده‌می هه‌موو لایه‌ك وێ په‌سنا حكوومه‌ت و به‌رپرسان و وێ خوه‌ ببینن به‌شه‌ك نه‌ ڤه‌قه‌تیای ژ كوردستانێ، ل وی ده‌می وێ ئه‌نجامێن پتر ئه‌رینی یێن دوم درێژ په‌یدا بن و كاركرنێ وێ لسه‌ر نڤشێن بهێن ژی بكه‌ت.
مه‌ره‌ما من ژ ڤی بابه‌تی نه‌ ته‌نێ ئه‌وه‌ كو مینا ره‌خنه‌ وه‌ره‌ وه‌رگرتن، لێ ئه‌م دكارین د چار چێوه‌یه‌ك پێشنایار و ل هه‌فگه‌هشتنه‌ك باشتر دا كاران ئه‌نجام بده‌ین. دیساڤه‌ گرنگه‌ لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار ئاگه‌ه ل بوَچوون چه‌وانیا بیركرنا ره‌ڤه‌ندا كورد هه‌بیت داكو ئارمانجا هه‌مووگه‌لێ كورد لێ دگه‌رهت پتر یا خۆیا و ئاشكه‌را ببیت و هه‌ر كه‌س خوه‌ تێدا ببینیت بێی كو لایه‌نه‌ك وه‌سان بیر بكه‌ت كو یێ هاتیه‌ پشت گوه هاڤێتن.

پشتی پتر ژ دوو هه‌یڤان ژ بانگه‌شا هه‌لبژارتنێن ڤی وه‌لاتی، كه‌نه‌دیان دوهی هه‌لبژارتن ئه‌نجامدان و گهورین ئینا بیاڤا سیاسیا ڤی وه‌لاتی. ئه‌و گهورین ژی ئه‌و بوون پشتی پتر ژ نه‌ه سالێن پارتا كونسێڤرڤه‌تیڤ ل سه‌ر حكوومی بسه‌روكاتیا ستیڤن هارپه‌ری. وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی پارتا لیبرال هه‌لبژارت كو پارتا هه‌ڤركا هه‌ره‌ مه‌زنه‌ ل ڤی وه‌لاتی. ئه‌گه‌رێن گهورینان د بیت گه‌له‌ك بن لێ چه‌نده‌ك یێن هه‌ره‌ گرنگ بوون كو ئه‌م دێ د ناڤه‌رۆكا بابه‌تێ خوه‌ دا به‌حسكه‌ین:
وه‌كو دیار و وه‌كو د بابه‌ته‌ك خوه‌یێ به‌ریا نووكه‌ دا من ئاماژه‌ پێكری كو ئه‌ڤ هه‌لبژارتنه‌ دێ گه‌له‌ك د جودا بن ژ هه‌موو هه‌لبژارتنێن دی یێن كه‌نه‌دا، ئه‌و ژی ژبه‌ر چه‌ندین ئه‌گه‌رانه‌ كو په‌یوه‌ندی چه‌وانیا به‌رێخۆدانا وه‌لاتیێن ڤی وه‌لاتی یه‌ بۆ ئاریشێن ناڤخۆی و ده‌ره‌كی. ئه‌و ژی ئه‌و بوون یان كه‌نه‌دا دێ رێكا خویا كلاسیك گهوره‌ و وێ ببه‌ به‌شه‌ك مه‌زن ژ ئێمناهیا دنیایێ یان ژی وێ جاره‌ك دی بزڤرن سه‌ر ژیانا خۆ یا جاران و رۆلێ خۆ سنووردار كه‌ن د ئاریشێن نێڤ نه‌ته‌وه‌یدا. ب هه‌ر ئاوایه‌كی ب بباوه‌ریا من ئه‌ڤ خالێن خارێ خه‌لكێ كه‌نه‌دی رازی كر كو گهورینان بكه‌ن و پارتا ده‌سته‌لات بگهورن. یه‌ك، پارتا كونسێرڤه‌تیڤ ب ئاوایه‌ك گه‌له‌ك كیر و دوور مه‌سه‌لا ئێمناهیێ كره‌ ئارمانج بۆ خۆ و ئه‌و ژی چوونا له‌شكه‌رێ كه‌نه‌دی بۆ دیتنا رۆله‌ك ئێكسه‌ر بۆ دكێشێن جیهانێ دا ب تایبه‌تی دشه‌رێ دژی داعشدا. هه‌ر ژ به‌ر ڤێ خالێ پارتا ده‌سته‌لات بریارێن ژماره‌ 51 و 24 ده‌رخستن كو گه‌له‌ك ژ ته‌خا مشه‌خت غه‌مباركر و كه‌تن بن فشاره‌ك مه‌زنا ترسێ ژ به‌ر كو ل دووڤ ڤان دوو به‌ندان رژێمێ دڤیا خه‌لكێ بێن جاڤكرن كو بهێنا په‌یوه‌ندیێ ژێ بێن یا تێرورێ بزڤرین وه‌لاتێ وی بێی كو كه‌س بشێن به‌رڤانێی ژێ بكه‌، له‌وان گه‌له‌ك مشه‌ختان دنێرا ڤێ بریارێ كو بریاره‌ك پتر بێهنا شوفینیێ ژێ دهات. له‌وان ژماره‌كا مه‌زن ڤیا ئه‌ڤێ پارتێ بگهوریت. دوو، ژ به‌ر كو كه‌نه‌دا وه‌كو هه‌موو وه‌لاتێن دنیایێ دبن ئاریشه‌یێن ئابووری دا دبووریت و چینا ناڤه‌راستا ڤی وه‌لاتی كو ژ هه‌موو چینا قه‌واره‌ مه‌زنتره‌. پارتا لیبرال د بریارا خۆیا ئابووری دا ده‌ستنیشانیا هندێ كر بوو كو ئه‌و وێ خیك و خه‌راجان (ئه‌كس) ێ ژ ته‌خا زه‌نگین وه‌رگره‌ و پیته‌ی بده‌ بازرگانێن بچووك كو پرانیا وان ژ چینا هه‌ژاره‌ یان یا كێم ده‌رامه‌ته‌. سێ، كه‌ساتیێ هاتیه‌ ده‌ست نیشان كرن رۆله‌كێ دی یێ مه‌زن هه‌بوو كو به‌رێ وه‌لاتیان بگهووره‌ ژ به‌ر دوو ئه‌گه‌رێن به‌رچاڤ. یه‌ك، ئه‌ڤ كه‌ساتیه‌ وه‌كو تێن دیاركرن خۆرته‌كێ ته‌مه‌ن بچووكه‌ دژیێ خۆدا كو وه‌كو دیار چینا گه‌نج به‌رده‌وام حه‌ز دكه‌ن كو كه‌سێن ل سه‌رخۆ و یێن كو مازن بوون د گه‌ل سیسته‌ما تكنولوژیا نووكه‌ و هه‌ست و بیرێن نووكه‌ كو هه‌ست بچینا گه‌نج بكه‌ دبیت ئه‌ڤ سه‌روك وه‌زیره‌ گه‌نجترین سه‌روك وه‌زیرێ كه‌نه‌دی به‌. دوو، گه‌له‌ك ژ سیاسه‌تمه‌دارێن ڤی وه‌لاتی وه‌سان د ده‌نه‌ زانین كو سه‌روك وه‌زیرێ نوو كو بناڤێ (جه‌ستن ترودو) یه‌ كو دبیته‌ كورێ كه‌ساتیێ ب ناڤ و ده‌نگێ ڤێ ڤی وه‌لاتی ئه‌و ژی كورێ سه‌روك وه‌زیرێ كه‌ندیه‌ (پیته‌ر ترودو) كو ل سالێن حه‌فتیان گه‌له‌ك ب كاریگه‌رانه‌ سه‌روك وه‌زیرێ ڤی وه‌لاتی بوویه‌. رۆل و ئه‌زموونا بابێ وی وه‌لێ كریه‌ كو وه‌لاتیێ ڤی وه‌لاتی جه‌ستنی هه‌لبژێرن بێ دوو دلی.
پشتی كه‌تنا پارتا لیبرال پتر ژ چه‌ندین جاران لڤان سالێن دیماهیێ ل سه‌ر ئاستێ كه‌نه‌دا كو گه‌له‌كان وه‌سان دزانی كو پارتا ناڤكری مر لڤی وه‌لاتی و جاره‌ك دی نا رابه‌ سه‌ر پیان. لێ سیسته‌ما دیموكراتیك ب ڤی ئاوای دشێن لایێ مری ساخكه‌ و یێ ساخ و بهێز بێخه‌. ئه‌ڤه‌ هه‌موو دمینه‌ كا پارتا هه‌لبژارتی دكاره‌ چه‌ندێ ژ پروگرامێ خۆ بۆ سوزدارێ خۆ دابین بكه‌. ئه‌گه‌ر هات و ل دیڤ په‌یره‌و پروگرامێ بۆ خه‌بات كری و سوزدای نه‌شیا بجه بینه‌ ل وی ده‌می جه‌ماوه‌ر و وه‌لاتی نه‌د نڤستینه‌ و گاڤا قه‌له‌م و بریار كه‌ته‌ ده‌ستان بێ ره‌حمانه‌ بریارێ دده‌ن كو بریار و ده‌سته‌لاتێ ته‌سلیمی ده‌سته‌كه‌كا دی بكه‌ن. هه‌ر بڤی ئاوای وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی ئه‌ڤرو به‌رێ خۆ ژ كونسێرڤه‌تیڤ گهوری و ده‌نگ دا لیبرالان.

ل هه‌یڤا بهێت وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی دێ به‌ره‌ف سندوقێن ده‌نگدانێ چن و وه‌سان تێ خوَیا كرن كو ئه‌ڤ ده‌نگدانه‌ وێ بریاره‌كا ب زه‌حمه‌ت به‌ وه‌لاتیێن ڤی وه‌لاتی بده‌ن ژ به‌ر كو دوو ته‌خمین د سه‌رێ خه‌لكی دا نه‌ و نه‌ ساناهیه‌ ل كاودانه‌ك وه‌كو ئه‌ڤرۆ هه‌ر دووان ژێك جودا بكه‌ن و ده‌نگی ل سه‌ر یه‌كی بده‌ن كو هه‌ر دوو ژی دروَژه‌ڤا ئه‌ڤرۆ یا ژیانا كه‌نه‌دیان دا دگرگن. یه‌ك، ئه‌و بیروَكه‌ یا كو ئه‌ڤرۆ هه‌موو ولاتێن جیهانێ كه‌تین تێدا ئه‌و ژی ئێمناهی و ئاشتیا نێڤنه‌ته‌ویه‌ كو بوویه‌ خه‌به‌ر و سه‌رنووچه‌یێ هه‌موو خه‌به‌ران و پارتا ل سه‌ر ده‌سته‌لاتا كه‌نه‌دی ژی ب سه‌روَكاتیا ستیڤن هارپه‌ری، كێم زێده‌ كه‌نه‌دا خستیه‌ د ناڤا خه‌تێ دژی تیرورێ دا ل كوردستانێ و سوریێ و عێراقێ. ژ لایه‌ك دیڤه‌ سیسته‌ما وه‌لاتێ كه‌نه‌دا به‌رده‌وام هه‌تا سالێن ڤان دووماهیان هه‌ر روَلێ ئاشتیێ دیتیه‌ د ناڤا ئاریشێن شه‌ر و پێكدادان دا هه‌ژ ژ شه‌رێ مسرێ و جوَهیا بگره‌ ل سالێن پێنجیان و هه‌تا سالێن دوو هزاران یان به‌ری 11. 09. 2001 روو بده‌ت. ژ به‌ر ڤێ یه‌كێ وه‌لاتیێن كه‌نه‌دا دوو دلی كه‌تیه‌ ناڤا وان نزانن ل سه‌ر په‌یره‌وێ خوَ یێ به‌ری نووكه‌ بچن یان جاره‌ك دی كونسێرڤه‌تیف (كه‌ڤنپارێزی) پارتیێ هه‌لبژێرن سووربن ل سه‌ر پشته‌ڤانیا خوه‌ بوَ ژناڤبرنا تیروَرێ ب تایبه‌تی رێكخراوا داعش.
هه‌ر چه‌نده‌ به‌ریا نووكه‌ ل كه‌نه‌دا ته‌نێ دوو پارتێن سه‌ره‌كی هه‌بوون كو هه‌ر دووك هه‌رده‌م ركابه‌رێن ئێكدو بووینه‌ و هه‌رده‌م ده‌سته‌لات د ده‌ستێ ئێك ژ وان دا بوویه‌ كو ئێك (لیبراله‌ و یا دی كونسێرڤه‌تیڤه‌) لێ نووكه‌ یه‌كا دی ژی گه‌هشتیه‌ قوناغا ململانێ ئه‌وژی (ئندی پیه‌) یان ژی ( نیو دیموكراتیك پارتی). پشتی مه‌هه‌ك دی وێ دیار به‌ كانێ كه‌نه‌دی كیژان رێكێ وێ بگرن یان سیسته‌ما ئه‌ڤرۆ یا پارتا ل سه‌ر حكوومی وێ به‌رده‌وامێ پێ بده‌ن یان ژی وێ بزڤڕن بوَ سیسته‌ما خوَیا جاراـ مایێ خوَ د گرفتاریێن جیهانا ژ ده‌رڤه‌ ناكه‌ن و دیسان وێ ته‌نێ هه‌ڤالبه‌ندێن به‌ره‌ڤانیێ بن. ئه‌ڤ سێ پارته‌ وه‌كو دیار دوو ژ وان ستراتیژیێن مینا هه‌ڤ هه‌نه‌ و هه‌ر كیژ ژ وان وه‌ره‌ هه‌لبژارتن ئه‌وا ستیڤن هارپه‌ر ل ده‌رڤه‌ كری، بتایبه‌تی د شه‌رێ دژی داعشێ ل عیراق و سوریێ وێ وه‌ره‌ هه‌لوه‌شاندن و ته‌نێ وێ گرنگیێ ب پشته‌ڤانا مروَڤایه‌تی بده‌ن و هاریكاریا په‌نابه‌ران بكه‌ن راسته‌وخوَ كو ئه‌ڤرۆ بینه‌ سه‌رنووچه‌یێن هه‌موو میدیان. لێ گه‌ر پارتا ركابه‌ر ده‌ركه‌ڤه‌ كو ئه‌و ژی كونسێرڤه‌تیڤه‌ ئه‌و دێ دئینیته‌ زمان كو هاریكاریا په‌نابه‌ران چ سوودێ خوه‌ نینه‌ گه‌ر دوژمنێ په‌نابه‌ران دروست دكه‌ت ژ ناڤ نه‌چیت. مه‌ره‌م ژێ ئه‌وه‌ كو دڤێت شه‌ر دگه‌ل رئكخراوێن تیروری بهێته‌ كرن هه‌تا ژ ناڤ دچن و ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌مان پێلا په‌نابه‌ران وێ راوه‌ستیت و ئاریشا په‌نابه‌ران وێ بخوه‌ چاره‌ ببت. به‌ریا سێ روَژان كوَمه‌ك ژ ئه‌ندامێن جڤاكا كورد ل كه‌نه‌دا چاڤ ب وه‌زیرێ سوپایێ كه‌نه‌دا (جێسن كه‌ننی) كه‌فت و تێدا باسێ چه‌وانیا رێڤه‌چوونا هه‌لبژارتنا كر و گه‌له‌ك ل سه‌ر روَلێ پێشمه‌رگه‌ی و كوردان ئاخڤی، ئه‌وی ئانی زمان كو ئه‌گه‌ر ئه‌م ئه‌ڤ جاره‌ وه‌كو كونسێرڤه‌تیڤ سه‌ر كه‌ڤین ئه‌مێ گه‌له‌ك روَله‌ك باشتر لسه‌ر سه‌نگه‌رێن شه‌ری و هه‌ڤكاریا وان بكه‌ین یێن كو راست و راست دژی تیرورێ نه‌ كو مه‌ره‌م ژێ كورد بوون. له‌وان ئه‌م وه‌كو جڤاكێ كورد ل كه‌نه‌دا د سه‌رهندێ را كو بوَ خه‌لكێ كه‌نه‌دی بریاره‌كا بزه‌حمه‌ته‌ ئه‌و بده‌ن لێ وه‌سان دیاره‌ بوَ مه‌ وه‌كو كوردێن كه‌نه‌دی وه‌كو چاڤێ روَژێ یێ دیاره‌ ئه‌و ژی ئه‌وه‌ كو باشتر ئه‌وه‌ كورد ده‌نگێ خوه‌ بده‌ین پارتا كونسێرڤه‌تیڤ، ئه‌ز نه‌كو ڤێ یه‌كێ دئینم زمان كا ئه‌ز ئه‌ندامێ وانم، لێ یا ئه‌ڤرۆ بوَ گه‌لێ كورد باش ئه‌ون بهێنه‌ سه‌ر حكوومی ئه‌ڤه‌ ژبلی هندێ كو چ وه‌لات ئه‌ڤرۆ نكارن بێژن ئه‌م دێ ل ئالیه‌كێ دنیایێ ب ئاشتی ژین و لایێ دی ئاگر بیت. هه‌ر دوو پارتێن دی د خه‌یالا سالێن حه‌فتێیان و هه‌شتێیان د دژین و ئه‌و زه‌مان چوو، ئه‌ڤرۆ چ ل كیرێ روو بده‌ فشارێ وێ سه‌عه‌ته‌ك دن لسه‌ر وه‌لاتێ ته‌یه‌.
ب ڤی ئاوای ئه‌گه‌ر كه‌نه‌دی وه‌كو روَژا ئه‌ڤرۆ بیر بكه‌ن و به‌رفره‌ه ته‌ماشای وێنه‌ی بكه‌ن ئه‌و وێ بساناهی بریارا خوه‌ بده‌ن و ببن پالپشت بوَ په‌یداكرنا جیهانه‌ك پاقژ ژ تیرورێ. ژ خوَ ئه‌گه‌ر ته‌ڤنێ خوه‌ یێ جارا كو ته‌نێ پاراستنا وه‌لاتێ خوه‌ بیت ژ گرفتاریا و شه‌ر و تیروَرێ ئه‌و هزره‌ك لاوازه‌، تیروَرا ئه‌ڤرۆ چ توخیب و یاسا نین و ته‌رو هشكان پێكڤه‌ دسوژیت.

سیسته‌ما دیموكراسی بوونێ سه‌ره‌رای هندێ كو پرانیا كوَما مرۆڤان ل جیهانێ قه‌بوول دكه‌ن باشترین پلان بۆ چاره‌كرنا كێشێن سیاسی دناڤا ئالوزیێن جڤاكیدا، لێ پروسێسا گه‌هشتنا ئارمانجا پێ مه‌ره‌م كه‌ ئه‌و ژی رازیبوونا هه‌مه‌ لایان ب ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنا هه‌روه‌سان ئه‌نجامدانا ده‌نگدانێ بێی سه‌خته‌ و سه‌خته‌كرنا و دوور ژ هاتنا پێشا گه‌نده‌لان ئه‌ڤه‌ ژبلی كو كانێ تاكه‌ كه‌سێ وه‌لاتێ دیموكراتخاز ل چ ئاستێ بریاردانێ یه‌ كو نه‌كه‌ڤه‌ بن بیروَكا پارتایه‌تی و خێلایه‌تی و مادی وووو.. . هتد. ئه‌ڤه‌ هه‌موویان ئه‌گه‌ر لێكده‌یه‌ڤه‌ وه‌سان خۆیا دبیت كو سیسته‌ما دیموكراسی سیسته‌مه‌ك ئالوَزه‌ و ده‌مێن درێژ پێدڤێن كو جڤاك بگه‌هته‌ وێ قوناغا بیریاردانا دوور ژ فشارێن ڤێره‌ و وێراهه‌. ئه‌ڤه‌ هه‌موو ژی چنه‌ دیموكراسیه‌ت وێ چه‌وان بكارت رۆلێ خوه‌ په‌یدا كه‌ دناڤا جڤاكا كوردیدا كو هێشتا نیڤا رێكا ئازادبوونا نه‌ته‌وی نه‌ بریه‌ و ل ئاسته‌ك ده‌ستپێكی یێ چه‌سپاندنا ڤێ سیسته‌مێ دكه‌ت. د سه‌ر ڤان هه‌موویان ژی ڕا دناڤا شه‌ر دابه‌ و دژی تیرورێ و دورماندوور ژی هه‌موو نه‌ دهاریكارن بۆ ئاڤابوون بن ئاشێ كورد ئاڤا دكه‌ن. له‌وان ئه‌ز باوه‌ر دكه‌م كێشا ئه‌ڤرو یا تێت پێش بۆ كوردان ل ناڤا په‌رله‌مان و جڤاكێ كوردی دا گه‌له‌ك هشیارانه‌ و واقع بینانه‌ چاره‌ بكه‌ن و نه‌ هێلێن خاڤ و سستی بكه‌ڤه‌ ناڤا هێز و لایه‌نێن به‌شدار دڤێ پروسێسێدا، ب تایبه‌تی كێشا گرێدای بسه‌ر و شنی هه‌لبژارتنا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ.
د راستیا خوه‌ دا كێشه‌ هه‌تا راده‌كی گه‌هشتیه‌ رادێ هندێ كو ژ هه‌ر ئالیه‌كی لێ ته‌ماشا بكه‌ی هنه‌ك خال وێ وه‌رن پێش كو هه‌تا راده‌یه‌كی مافێن ره‌وا هه‌نه‌ ئه‌و په‌رله‌مانتار وی مه‌وقفێ كو وه‌رگرتی بابه‌تی به‌. ژ ئالیێ ب سه‌رچوونا ده‌ما مافێ ده‌ستووری و دیموكراسیێ یێ سه‌رۆكی ب سه‌رڤه‌ وێ بچت، كه‌سێن كو بێژن ئه‌م دخازن سه‌ر و شنی ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان بكه‌ن ئه‌و وه‌كو ماف و ده‌ستوور هه‌ر كه‌س رازیه‌. ژ لایێ دنڤه‌ ته‌ماشای كێشێ بكه‌ی وه‌كو دیار كوردستان دده‌مه‌ك نه‌ ره‌وا و ئالوَز دا دچیت؛ ب هه‌ر ئاوایه‌ك بت دڤێت كورد رێكا دروست هه‌لبژێرن كا چه‌وان د گه‌ل كاودانێت ئه‌ڤروَ دا د ره‌همن و چه‌وان ئه‌و پێنگاڤا درهه‌میت د گه‌ل كاودانێت ئه‌ڤروَ دا وێ بكارن دخزمه‌تا كێشه‌یا ده‌مكی یا نها ده‌ڤه‌ر و كورد تێدا بوورن كو ئه‌و ژی كاودانێت شه‌ریه‌ دگه‌ل داعشان و شه‌رێ ده‌روونی یێ موچه‌ی و گه‌له‌كێن دن. ئه‌گه‌ر دیموكراسیانه‌ بیر كه‌ین و پێنگاڤان بۆ پاڤێژین وه‌سان دیاره‌ ئاڤاكرنا كه‌سایه‌تیان و چه‌وانیا پێشوازیكرنا وان ژ لایێ پرانیا گه‌لی و ژێك رازیبوونا هێزێن سیاسی دیاره‌ ئه‌و لده‌مێن ئاسای و دوور ژ كاودانێت شه‌ری د بت وپێدڤیه‌ وه‌سان سیسته‌م رۆلێ خوه‌ ببینه‌ لێ واقع بیانه‌ بیر بكه‌ین ئه‌و جوور هه‌ولدان ئه‌ڤروَكه‌ بۆ كوردستانێ نه‌ دگوونجاینه‌ وێ ده‌رزێن مه‌زنتر بێخه‌ ناڤا مالا كوردی ماشه‌ڵا قه‌زمه‌ و بێر و چاكوَك دپرن كو ئه‌ڤێ ده‌رزێ مه‌زنتر لێ بكه‌ن و گه‌ر ته‌ڤن و ناڤمالا كوردان خراب بوو ئێدی ته‌ دیموكراستیه‌ت برێڤه‌ بر یان نه‌ هیچ مانا تێدا نینه‌. ئه‌ڤروَ كوردان ته‌نێ دڤێت ڤێ قوَناغا ناله‌باره‌ بچ ئاوایه‌ك بت، ده‌رباز بكه‌ن. له‌وان ب بوَچوونا من باشتر ئه‌وه‌ كو ده‌ست لچ گوهوَرینان نه‌ ده‌ن و به‌رده‌وام سه‌رۆك لسه‌ر كارێ خوه‌ بمینه‌ ژ به‌ر كو كه‌ستیه‌كا پتر ژ لایه‌نه‌كی خوه‌ پێڤه‌ گرێدایه‌ ژ ناڤدا و ژ ده‌رڤه‌. بۆ جڤاكه‌ك مینا یا كوردی كو ل ئاسته‌كێ دیاركری یێ قوَناغا دیموكراسیدایه‌ و د ناڤا ده‌مه‌ك نه‌ گونجای دا بۆ گوهوَرینان. گه‌ر ده‌مێ ئه‌ڤروَ سوبه‌هی به‌ره‌ڤ ئارامیێ ڤه‌ چوو ئه‌ڤ گێله‌شوَكا سیاسی یا ده‌ڤه‌ر هه‌موو تێدا كو تێكدا ئاگره‌ پاشان كه‌سێ ده‌ستێ سیاستمه‌داران و پارتێن سیاسی نه‌ گرتیه‌ بلا د زیره‌ك و زانا بن و پلانا دانان و هه‌ر كه‌س و لایه‌نێ نه‌ بدلێ وان بگوهوَرن. ئاڤاكرنا سیسته‌ما ته‌ پێ مه‌ره‌م كو دیموكراسی بوونه‌ مانا وێ نینه‌ كو تۆ په‌رێن كتێبه‌كا پیرۆزا ئاسمانی دگهوری هه‌موو خال قابلێ گوهوَرینێ نه‌ ل دووف به‌رژه‌وه‌ندیا نه‌ته‌وی و گشتیدا ئه‌گه‌ر نه‌ دێ خوه‌ هاڤێژی ئاگری و پلان و په‌یره‌وێن خوه‌ هه‌موویا دگه‌ل سوژی ئه‌و بابه‌ته‌ك دیه‌ و جوَره‌ خوه‌ كوژیه‌كا كوژه‌كه‌ و كه‌س ژێ سوود مه‌ند نابت ته‌نێ لایه‌نێن نه‌ حه‌ز نه‌بن.
ل كورتیا بابه‌تی یا من دڤێت بینم زمان كو چه‌سپاندنا دیموكراسیێ باشتر ئه‌وه‌ بره‌هه‌میت د گه‌ل كاودانێت جڤاك و بارودوخ تێدا دبوورن. دوور ژ هه‌ر بنه‌مایه‌ك بیروَكیه‌كا تایبه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندیا كه‌سایه‌تی ئه‌ز باوه‌ر دكه‌م باشترین چاره‌ سازانه‌ كو بۆ ده‌ه‌مكیه‌ كوردستان تێدا دبووریت یا به‌رده‌وام بت بۆ ده‌مێن گونجای تر دا كو ناڤ مالیا كورد وه‌ره‌ پاراستن پلا كورد گه‌هشتینێ نه‌ بته‌ قوَربانی مل ملانێین سیاسی و ئه‌جه‌ندایێن حزبی و ده‌ڤه‌ری كو وه‌كو چاڤێ رۆژێ تێدا خوه‌یا دكه‌ن.

د سه‌ر هندێ را كو رێژه‌یه‌ك هه‌ره‌ زۆر ژ گه‌لێ كه‌نه‌دا مشه‌خته‌، لێ ڤی وه‌لاتی ل چه‌ند رۆژێن چوویدا بیله‌ك (قایمه‌) كریه‌ یاسا پرانیا ئه‌ندامێن په‌رله‌مانێ ڤی وه‌لاتی ده‌نگ لسه‌ر دان كو ئه‌و ژی هاتیه‌ بناڤكرن (یاسا ژماره‌ سی 24 یان 51). د ڤێ یاسایێ دا هاتیه‌ روونكرن كو هه‌ر كه‌سێ ژ ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی ژ دایك بووی یان ژی زارۆكێ باب و دایكه‌كێ بن كو ل ڤی وه‌لاتی نه‌ هاتبن دنیایێ، هه‌رده‌مێ كاره‌ك نه‌ره‌وا یان تایبه‌ت ب كارێ تێرورێ ڤه‌ هه‌بت وێ جاره‌ك دن ڤرێكه‌ن وی جهێ ژێ هاتی ئه‌ڤجا ئه‌ڤ تاكه‌ كه‌سێ هه‌نێ ناسناما ڤی وه‌لاتی وه‌رگرت بیت یان نه‌ ئه‌و نه‌ گرنگه‌. له‌وان گه‌له‌ك چاڤدێرێن سیاسی ئه‌ڤێ یاسایێ ب یاسه‌یه‌ك دوور ژ بنه‌مایێن دیموَكراسی و مافێ مرۆڤان دزانن و مشه‌خت وه‌سان بیردكه‌ن كو ژ ڤێره‌ و وێڤه‌ دێ بنه‌ وه‌لاتیێت پلا دوو و ئه‌ڤێ خالێ گه‌له‌ك نه‌ ئارامی خسته‌ دلێ وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی یێن مشه‌خه‌ت ئه‌وێن كو لڤێره‌ سێ نڤش تێنه‌په‌راندبیت. د ڤی چارچێوه‌یدا جڤاكێ كورد هه‌میێ ڤه‌دگریت ژ به‌ر كو كورد لڤێره‌ نڤشه‌ك ژی تێنه‌په‌راندیه‌.
كه‌نه‌دا ئێك ژ وان وه‌ڵاتان بوویه‌ كو پشتی هاتنا رێكخراوا تێرورستی یا داعشێ، گه‌له‌ك بهێز دژی ڤێ رێكخراوێ راوه‌ستایه‌ و بهه‌موو شیانێن خوه‌ یێن مادی و له‌شكه‌ری و موَراڵی، ژ هه‌ژیه‌ وه‌ره‌ گوتن كو ته‌نێ سه‌روَك وه‌زیرێ كه‌نه‌دا ستیڤن هارپه‌ر بوو كو بشێوه‌یه‌ك راسته‌وخۆ ل مه‌یدانا شه‌ری ئاماده‌بووی ل به‌روكێن شه‌ری ل كوردستانێ و عێراقێ. هه‌لبه‌ت دهه‌ر كاره‌كیدا كارڤه‌دان یا هه‌ی. پشتی كو ئه‌ڤی وه‌ڵاتی پتر و بله‌ز خۆ هاڤێتی دناڤا كێشه‌یێن ئالوزێن سیاسی و له‌شكه‌ریدا، تاكه‌ كه‌س و رێكخراوێن تێروریستی لڤین ل كه‌نه‌دا كرن دژی ڤی وه‌لاتی ژ وێ ئه‌گه‌رێ هنه‌ك روودانێت تێروَرستی لڤی وه‌لاتی په‌یدا بوون ژ هه‌میان كاریگه‌رتر یا سالا پار بوو كو دناڤا جه‌رگێ په‌رله‌مانێ كه‌ندا ل پایته‌ختێ ئوتاوه‌ روودا و د ئه‌نجامدا بۆ ئه‌گه‌را كوشتنا پاسه‌وانه‌كێ په‌رله‌مانی ئه‌ڤ ژبلی كو بده‌هان تاكه‌ كه‌س په‌یدابوون كو چوون په‌یوه‌ندی برێكخروارا داعش كرن. ئه‌ڤه‌ ژ بلی گوَمان هه‌یه‌ كو گه‌له‌ك هه‌نه‌ دغلغلن دناڤا جڤاكێ كه‌نه‌دی دا و دخازن گوَرزان دانن گه‌ر ده‌رفه‌ت بوَ په‌یدا بوو. پێدڤیه‌ بێت گوتن لڤێره‌ كو بدرێژیا چه‌ندین چه‌رخان ئه‌مریكا كه‌نه‌دا ناڤكربوو كو جهه‌ك ئارامگه‌ها تێرورێ یه‌. لێ پشتی هاتنا پارتا كونسێرڤه‌تیڤ بسه‌روَكاتیا ستیڤن هارپه‌ری، نووكه‌ و ئه‌ڤه‌ چه‌ندین ساله‌ ئه‌ڤ جوَره‌ سیاسه‌تا ڤی وه‌ڵاتی كه‌یفا برا مه‌زنێ وێ ئانیه‌ لێ ئه‌ڤ جوَره‌ بیركرنا سیاسی بوویه‌ دلگرانیا گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی و نووكه‌ سیاسه‌تا پارتا هه‌نێ خوه‌ستیه‌ ل سه‌ر دوو وه‌ریسان بله‌یزت و ئه‌ڤ دوو وه‌ریسه‌ وێ چه‌وان د به‌رژوه‌ندیا پارتا ستیڤن دا بت ئه‌و ل هه‌لبژارتنێت ئه‌ڤ ساله‌ ل مه‌ها ده‌ه وێ ئاشكه‌راببت. بهه‌ر ئاوایه‌كی بت ئه‌ڤ پێنگاڤا كه‌نه‌دا هات بۆ ده‌رخستنا یاسا سی 24 كو مشه‌خت ئازراندینه‌ پشتی كو كه‌نه‌دا خوه‌ دبینت لبه‌رده‌م گه‌له‌ك ته‌نگاڤیان و وه‌سان بیر دكه‌ت كو دڤێت ئه‌و ئه‌ڤێ بریارێ بده‌ت دا بشێت به‌رپێن كه‌سانێن تیروَست به‌رته‌نگ بكه‌ت و نه‌ شێن چ كاران بكه‌ن ژ به‌ر كو ئه‌و وێ بكه‌ڤن بن ڤێ یاسایێ و بساناهی وێ وه‌رن دیپوَرت كرن(ده‌رخستن) و زِڤرینن وه‌ڵاتێن وان. ئه‌ڤه‌ ژ ئالیه‌كی ڤه‌ تێت گوتن كو كه‌نه‌دا بڤێ بریارێ دكاریت ناڤا خوه‌ پتر كوَنتروَل بكه‌ت و نه‌ هێلت ئاسایشا نه‌ته‌وی بكه‌ڤته‌ ژێر بڤه‌یێ و خه‌تارناكیێ. لێ خالا كو توخمێ مشه‌خت نه‌ ئارام دكه‌ت تێت وه‌رگێران كو ئه‌ڤ وه‌لاته‌ دخازیت ناڤا خوه‌ پاك بكه‌ت و وێ هێجه‌تان دژی كوَما مشه‌ختان ده‌رخت و هه‌ر كه‌سێ وان بڤێت وێ ژ ڤی وه‌لات بكه‌نه‌ ده‌ر بیێ كو كه‌س بكارت ئه‌وان بپارێزت و دیفاعێ ژێ بكه‌ت، وه‌كو دیار ئه‌ڤ خاله‌ پتر ژی خه‌لكێ موسلمان ڤه‌دگریت ژ به‌ر كو مللملانێ یا ئه‌ڤروَ پتر ل مه‌یدانا وێ جڤاكێدایه‌ و له‌وان ژی پتر ژ هه‌موو جڤاكان خه‌لكێ موسلمان ل كه‌نه‌دا بڤێ بریارێ سه‌رگه‌ردان بینه‌.
بۆ كورت ڤه‌بریانا ڤی بابه‌تی وه‌سان دیاره‌ كو كه‌نه‌دا نوكه‌ گه‌هشتیه‌ قوَناغه‌ك سه‌ریا دوو رێیان و ل هه‌لبژرتنێت بهێت د ڤێت خوه‌ ئێك لا بكه‌ت یان دڤێت ئه‌و پێنگاڤا هاڤێتی كو دژی تیروَرێ و هه‌موو خالێن پێڤه‌گرێدایێن وێ بدومن و دلێ جیران و برایێ مه‌زن كو ئه‌مریكا یه‌ نه‌هێلت یان ژی مینا به‌ر جاره‌ك دن پارتا لیبڕاڵ هه‌لبژێرن و ئه‌و پێنگاڤێن ستیڤن هارپه‌ری و پارتا وی هاڤێتین جاره‌ك دی راستكه‌ن و ل شوونا رۆلێ هێرشی و یارمه‌تیان دناڤا كێشه‌یێن جیهانێ دا بتایبه‌تی شه‌رێ تیروَرێ ببت وه‌ڵاته‌ك به‌ره‌ڤان مینا سیاسه‌تا سالێن 50 و 60 و هه‌تا 2000. هه‌لبه‌ت گه‌ر هات و سیاسه‌تا پارتا لسه‌ر حكومی به‌رده‌وام بوو ئه‌ڤه‌ ئه‌و بریارا سی 24 وێ قایم جهێ خوه‌ بگرت و گه‌له‌كێن دی ژی یێن بڤی جوَری ددووڤدا وه‌رن.

به‌ری چه‌ند رۆژه‌كان سه‌رۆك وه‌زیرێ كه‌نه‌دا ب سه‌ره‌دانه‌كا هێزێن خوه‌ یێن له‌شكری كربوو، ئه‌وێن كو ل كوێتێ و عێراقێ و كوردستانێ. ئه‌ڤ سه‌ره‌دانه‌ گه‌له‌ك بۆچوون ل سه‌ر هه‌بوون ژ وانا ملله‌تێن ده‌ڤه‌رێ گه‌له‌ك ب دلخۆشی به‌حسێ ئه‌ڤێ پێنگاڤێ كر و پیرۆزباهی ل ڤێ لڤینا كه‌نه‌دا كرن ب تایبه‌تی گه‌لێ كورد. ژ به‌ر كو ستیڤن هارپه‌ر ل سه‌نگه‌رێن پێشیێ ل گه‌ل پێشمه‌رگه‌ی ژ نێزیك ره‌وشا شه‌ڕی و هه‌ولێن داعشان دیت، لێ ژ به‌ر كو تیما سه‌رۆك وه‌زیرێن كه‌نه‌دا ب شاشیڤه‌ یانژی نه‌ وه‌كو خه‌له‌تی سه‌ر و سیمایێ هنده‌ك كه‌سایه‌تیێن له‌شكرێ وان د فه‌یسبووكێ دا ده‌رخستن نوكه‌ كه‌تیه‌ بن ره‌خنه‌كا گه‌له‌ك مه‌زن یان پارتێن سیاسی د ناڤا په‌رله‌مانێ كه‌نه‌دا دا و مه‌زنترین كێشه‌یا سیاسی بۆ دروستكریه‌ كه‌ دبیت ل پاشه‌رۆژێ بۆ خاله‌كا نه‌گه‌تیڤ بۆ وه‌ره‌ هژمارتن. به‌هانا وان ژی ئه‌وه‌ كو ئه‌و له‌شكر و ئه‌ندامێن خێزانا وان وێ بكه‌ڤن هه‌ره‌شه‌یێن تێرۆرستان ئه‌ڤه‌ د ده‌مه‌كی دا كو ب سه‌دان هه‌زار ژار و به‌لنگازێن ملله‌تێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ب تایبه‌تی یێن ئێزدی كو چی ئه‌و ب هه‌زاران كلم ژێ دوورن و دترسن و دخوازن خوه‌ ژێ پارێزن، ئه‌ڤه‌ وه‌سا دێ هه‌ڤكاریا نێڤنه‌ته‌وی په‌یدا كه‌ن و شه‌ڕی ل گه‌ل تێرۆرێ كه‌ن.
وه‌كو دیار هنه‌ك حوكمه‌تان دڤێت پێنگاڤان دژی تیرۆرێ كاریگه‌رانه‌ پاڤێژن، لێ ژ به‌ر كو سیسته‌ما دیمۆكراسی پارتێن ده‌سته‌لاتدار و پارتێن ئۆپۆزسیۆن وه‌كو كتك و مشكان چاڤ ل هه‌ڤدونه‌ كا كی دێ خاله‌كا لاواز ده‌ت و دێ شێت ره‌خنێ گریت. ئه‌ڤان وه‌لاتان یان ژی ئه‌وێن خوه‌ ده‌ردخه‌ن دژی تیرۆرێ دخوازن خه‌لكێن دی شه‌ڕی و قوربانیان بده‌ن لێ ئه‌و بخوه‌ نه‌ ده‌ن. ئه‌گینا ئه‌ڤ پارت و لایه‌نێن سیاسی ل كه‌نه‌دا كو دژایه‌تیا پارتا كۆنسێرڤه‌ ته‌ڤ و كه‌ساتیا سه‌رۆك وه‌زیران دكه‌ن. ئه‌و ژ بیر دكه‌ن ئه‌و قوربانیێن كورد دده‌ن یان هه‌ر ملله‌ته‌كێ دی ل ده‌ڤه‌رێ دده‌ت ئه‌و قوربانی پشكه‌كا زۆر یێ ئاسایشێ بۆ وان دزڤریت و ئه‌ڤ تیرورا ئه‌ڤرۆ یان ڤان سالان هاتی ئه‌و گه‌له‌ك باوه‌ر دكه‌ن كو ژ سیاسه‌تا وان وه‌لاتان دروست بوویه‌ و پتر دوژمناتیا وان دكه‌ن ژ یا خه‌لكێ دی. راستیا گه‌له‌ك سیاسه‌تمه‌دارێن ڤان وه‌لاتان ئه‌وه‌ وه‌كو ئه‌نانی بیر دكه‌ن و كار دكه‌ن. ئه‌و وه‌سا بیر دكه‌ن كو مرۆڤ ژ هه‌ڤ جودانه‌ مرۆڤێن رۆژهه‌لات بێن كوشتن و كۆمكوژی نه‌ گرنگه‌ لێ كه‌سه‌كێ وان دڤێت د فه‌سبووكێ نه‌ ده‌ركه‌ڤ ژ به‌ر كو دێ كه‌ڤه‌ بن هێرشا تیرۆرێ. ئه‌ڤ بابه‌ته‌ گه‌له‌ك فه‌ره‌ وه‌ره‌ باسكرن ل سه‌ر ئاستێ كۆنفرانسێن مه‌زن وه‌كو نموونه‌ ژ لاتێ ده‌سته‌لاتدارێن كورد و ده‌ڤه‌ره‌ ڤه‌ و پرسێ ژێ وه‌ركرن كو ئه‌ڤ جۆره‌ هه‌ڤكارێی مه‌ و ملله‌تێن مه‌ پشتراست ناكه‌ن كو هوون هه‌ڤالبه‌ندێن قوربانی دانێ نه‌ و دلێ گه‌لێن مه‌ ب ڤان جۆره‌ گۆتن و مه‌وقفان دێشه‌. ئه‌ڤه‌ گۆتن و كومێنته‌ ل كۆنفرانسان دبیت ببنه‌ پالپشت بۆ سه‌ركردێن مینا ستیڤن هارپه‌ری دا كو بارێ وان ژی سڤك به‌ ژ ئۆپۆزسیۆنا وه‌لاتێ وی و ئه‌ڤ جۆره‌ بیرۆكه‌ جاره‌ك دن سه‌ر نه‌گرن. خوه‌ پاراستن كاره‌ك نه‌ خرابه‌ لێ نه‌و ل وی ئاستی به‌ كو لایه‌نێن دی دو دل كه‌ دده‌مه‌ك چاره‌نڤیسیێ دا.

د بابه‌تێ خوه‌ دا مه‌ره‌ما من نه‌ ئه‌وه‌ كانێ كێ چ كر و كێ چ نه‌كر وه‌كو لایه‌ن، پارته‌ك ده‌ستنیشانكری ژ به‌ر كو مانشێتی بابه‌تێ من بۆ ته‌ڤا بزاڤا رزگاریخوازه‌، له‌وا ژی رزگاریخوازیا كوردی هه‌موو لایه‌ن و تاكه‌ كه‌س و هه‌تا هه‌موو پێكهاتێن جڤاكی و جه‌ماوه‌ری. لێ بارێ هنده‌كان وێ گرانتر به‌ ژ هنده‌دكان ژ به‌ر كو ل دۆر گۆرا وه‌رگرتنا رێژا ده‌سته‌لاتێ و رێڤه‌برنا بریارا سیاسیا كوردی. بابه‌تێ مه‌ ژی تایبه‌تمه‌نده‌ ب كوردستانا باشوور ڤه‌ كانێ چاوا بزاڤ و لایه‌نێن كوردی كادر و جه‌ماوه‌رێ خوه‌ فێردكر و چ په‌یام نیشا ددان ب درێژیا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی و ب تایبه‌تی پشتی سه‌رهلدانا بیرۆكا نه‌ته‌وایی ل سالێن چلان و هه‌ته‌ ده‌سته‌لات كه‌تیه‌ ده‌ستێن كوردان ل سالێن نۆتان ل چه‌رخێ چووی. مه‌ره‌ما مه‌ ژ مه‌ ب چه‌پی كار كر و ب راستی باركر، مه‌ره‌مه‌كا گۆتنه‌كا سیاسیه‌. ژ به‌ر كو سیاسه‌ت د هه‌موو كێش و ڤه‌كێشێن خوه‌ دا دو جه‌مسه‌رن و نه‌ پتر د دیرۆكێ دا هه‌تا ئه‌ڤرۆ. ئه‌و هه‌ردو جه‌مسه‌ر ژی یان چه‌په‌ كه‌ مه‌ره‌م ژێ لایانه‌ێن سۆشیالیزم كریه‌ ستراتیژیا خوه‌ و كه‌ ئه‌و ژی ژ بنه‌مایێن ستراتیژیا پشته‌ڤانیا كۆمه‌لگه‌هه‌كا هه‌ڤپشك دكه‌ت و پاراستنێ ژ مافێ پاله‌ و كرێكار و چینا رێنجه‌به‌ر و كه‌دكار دكه‌. هه‌لبه‌ت ئه‌و جه‌مسه‌ر ژی پتر تام و ره‌نگێ رۆژهه‌لات دده‌ت ب تایبه‌تی پشتی شۆره‌شا ئكتۆبه‌را سۆڤیه‌تا به‌رێ كه‌ رۆسیا نوكه‌ یه‌ یان ژی هه‌ر ئه‌و ستراتیژی كو ب ئاویه‌ك دن لێ هه‌ر ئه‌و رێنه‌ما و خه‌بات ئه‌و ژی كه‌ چینا ئه‌ڤرۆ برێڤه‌ دبه‌ت. لایێ دی ژ سیاسه‌تێ و یان جه‌مسه‌رێ دی كه‌ ئه‌و ژ كه‌ڤندا هه‌بوویه‌ و گه‌له‌ك كه‌ڤنتره‌ ژ سوشالیزمێ ئه‌و ژی كاپیتالیزمه‌ یان پرانیا وه‌لاتێن سه‌رمایه‌دار ب سه‌رۆكاتیا ئه‌مریكا ل چه‌رخێ بیستێ و به‌ری وێ ژی بریتانیا یان زۆربه‌یا وه‌لاتێن ئه‌ورپا. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ بیرۆكه‌ د هاوكێشا سیاسیدا پتر پاراستنێ ژ ماف و به‌رژه‌وه‌ندیێن زه‌نگینان یان ب زاراڤه‌ك سیاسی (چینا برجواز) كه‌ دبنه‌ زه‌نگینێن ڤێ بیرۆكێ یان ژی د ناڤا جڤاكێن پاشكه‌تیدا چینێن (ئاغا و ده‌ره‌به‌گان و میرا و خانا. .. و هتد). مه‌خسه‌ت من ب شلۆڤه‌كرنا سه‌ری ئه‌وه‌ دا خوانده‌ڤان ئاشنا ببیت كا ئه‌ز دخوازم چ بینم زمان. گه‌ر ئاوره‌كی ل ناڤ هه‌موو به‌لگه‌ و ئه‌جندا و رێباز و رۆژنامه‌گریا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی بده‌ین دێ بینین كو ب درێژیا چه‌ندین چه‌رخان هه‌موو پارت و لایه‌نێن سیاسی كادر و جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ یێ ئاڤدای بیرۆكا سۆسیالیزمێ و هه‌رده‌م كوردان وه‌سان نێریه‌ بزاڤێن ملله‌تێن ئازادیخواز ب ئه‌ینه‌كا چینا كرێكار و پاله‌ و جۆتیار و كه‌ ئه‌و ژی هه‌ڤالبه‌ندیا رۆژهه‌لات و سوود وه‌رگرتن په‌یره‌ و رێبازێن و بكارئینانا ئه‌زموونا وان. له‌وان ژی هه‌ست و بیرا پرانیا پارت و لایه‌نێن كوردی بگره‌ رێكخراوێن سالێن سیهان ل چه‌رخێ چووی و هه‌تا هه‌ردو پارتێن ده‌سته‌لات كه‌ ئه‌و ژی پارتی و ئێكێتینه‌ و به‌لگه‌ بۆ ڤان چه‌ندا بزڤرن و بۆ دیتنا كۆڤارێن خه‌بات و مه‌تین و كوردستانی نوێ و پێشه‌نگ و الشعب و هتد.
راسته‌ ده‌ما كورد هاتین و ل سالێن نۆتان یان بۆ ژ برنا رژێما عێراقێ ل سالێن ده‌ستپێكا ڤی چه‌رخی ولاتێن رۆژئاڤا خوه‌ لێ كره‌ خودان پتر به‌ر ب كوردان و عێراقیان ڤه‌ هات كو سیسته‌مێ بگوهۆرن، لێ بزاڤا كوردی وه‌كو پێدڤی پێداچوونه‌كا بنه‌ره‌تی نه‌كر كو ئه‌ڤه‌ سه‌رێ هنده‌ سالانه‌ پتریا قوربانی و شه‌هید و مالوێرانێن مه‌ چینا ژار یان ژی تاكه‌ كه‌سێ ره‌وشه‌نبیرێ شۆره‌شگێر بوویه‌ ئه‌و ژیس ژ به‌ر پره‌نسیپێن سیاسی. پشتی كه‌دا هنده‌ سالا و بوی جۆرێ سیاسی جه‌ماوه‌ر و ئه‌ندام و بزاڤكه‌ر هاتین ئاڤدان، پشتی كوردان چه‌په‌كا رك ڤه‌دای و ل ده‌مه‌ك كورت ژ چه‌پی بۆ راسی زڤرین و سیسته‌م كریه‌ سیسته‌مه‌كا سه‌رمایه‌دار ژ به‌ر كو كاودانا وه‌سان خاست لسه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ و نێڤده‌وله‌تی له‌ومان كورد وه‌كو گه‌ل و ئه‌ندام و پارت و لایه‌ن كه‌تن قه‌یرانا هزری و ستراتیژیدا. ژ به‌ر كو ژ نهۆ ێڤه‌ دڤێت پارت و لایه‌نێن سیاسی ل ده‌نگان بگه‌رن و تاكه‌ كه‌س گه‌له‌ك سوودێ وان ناده‌ت. جاره‌كا دی بزاڤا كوردی ده‌ست دا ئاڤاكرنا كۆچكێن خانه‌دان و ئاغا و ئیجاخ و عه‌شیران. له‌وان ژ ل هه‌ردو هه‌لبژارتنێن كوردان یێن كوردستانی و عێراقی به‌ربژار پرانیا وان ژ بنه‌مال و نه‌ڤیێن ئاغا و مۆسته‌شارێن جارا بوون و یان ژی چینا برجواز. ئه‌ڤی هه‌له‌یا دیرۆكی كو كوردان ژ مه‌جبووری كربیت و هزار و ئێك ئه‌گه‌ر یان ژی بنه‌مایێ بزاڤا كوردی وه‌سان بوویه‌ و زڤرینه‌ سه‌ر رێیا خوه‌یا دروست، كورد وێ باجا وێ شاشیێ بده‌ن ژ به‌ره‌كیڤه‌ هه‌رچه‌نده‌ دبیت نهو ل دانا وێ بیت. ژ به‌ر كو وقودێ شۆره‌شا كوردان چینه‌ك بوو و نووكه‌ ژی خوارن و به‌رپرساتی و پشتا كورسیان د ده‌ستێ چینه‌ك دن دان، ئه‌ڤه‌ وێ چاوا وه‌ره‌ ل قه‌له‌مدان و چاوا وێ وه‌ره‌ شرۆڤه‌كرن. هه‌لبه‌ت هه‌ر ژ به‌ر ڤان ئه‌گه‌رێن بابه‌تی و زانستی ژی بوون كو ب درێژیا ئازادبوونا كوردان جڤاكێ كورد هه‌رده‌م یێ ب ره‌خنێ و گله‌ و گازندان ڤه‌ بوویه‌ و كه‌س یێ رازی نه‌بوویه‌ د سه‌ر هندێرا كو هه‌تا راده‌یه‌كی یا كورد نوكه‌ و به‌ری نوكه‌ یان پشتی سه‌رهلدانێ بده‌ستخوه‌ڤه‌ ئانین چ جاران د دیرۆكێدا بده‌ست نه‌ كه‌تیه‌.
جڤاكێ كوردی ژ به‌ر كیڤه‌ زه‌نگینی بخوه‌ڤه‌ دیت شیان ل گه‌له‌ك لایێن ژیانێ پێنگاڤێن گه‌له‌ك مكوم و به‌رفره‌ه پاڤێژن، لێ ده‌ما د هاتی رازیبوون و قانع بوونێ هه‌موو تاكێ كورد یێ رازی نه‌بوو هه‌تا راده‌یه‌كی گه‌ر راستگۆیانه‌ بین دگه‌ل خوه‌. راسته‌ گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر هه‌بوون كو كاودان وه‌سا لێ بێن و نه‌ ئارامی ژ به‌ركیڤه‌ په‌یدا به‌ بۆ نموونه‌ پێشڤه‌چوونا تكنولوژی لێ یا كوردان ئه‌و گوهۆرینا سیسته‌ما چه‌پ بۆ راست ژی گه‌له‌ك كارتێكرنا خوه‌ كر ل سه‌ر جڤاكی ب تایبه‌ت یێ كو رۆلێ بزاڤ و خه‌باتێ دیتی د ناڤ بزاڤا رزگاریخوازا كوردیدا.
هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ جۆره‌ بۆچوونه‌ ئه‌ز نه‌ باوه‌رم بۆ جارا ئێكێ كو تێ گۆتن و نڤێسین لێ ژ به‌ر كاریگه‌ریا وێ ئه‌ڤ بابه‌ته‌ وێ هه‌رده‌م د پاشه‌رۆژێدا وه‌ره‌ زمان ژ به‌ر كو هه‌ر چه‌ند رۆژگار دچن وێ خوه‌یاكرنا جهێ وێ و برینا وێ كوورتر لێ به‌.
كورد راسته‌ دڤێت سه‌رده‌مانه‌ بیر بكه‌ت و بلڤیت و به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ هه‌رده‌م بپارێزه‌ لێ خه‌بات و شۆره‌شان ستراتیژیێن سیاسی یێن دۆمدرێژ دڤێن و نه‌ گۆر و هه‌تا ئه‌ڤ ئیكه‌ وه‌ره‌ خوه‌جهكرن دڤێت لێكۆلینێن هه‌مه‌ لایه‌ن وه‌رن كرن و مینا ته‌رازیێ باشی و خرابی وه‌رن پارڤه‌كرن نه‌ ته‌نێ بۆ سالێ لێ بۆ چه‌ندین سالان، ژ به‌ر كو سیاسته‌مه‌دار ئه‌وه‌ هه‌رده‌م ێی پاشه‌رۆژێ دخینه‌ و لێكده‌ته‌ڤه‌ و بۆ پاشه‌رۆژی د بزڤه‌ ئه‌گینا ئه‌ڤرۆ و سوبه‌ هه‌ر د چووینه‌. له‌وان مه‌ ئۆمێده‌ بزاڤا كوردی پتر زانستانه‌ ل سه‌ر ته‌ڤنێن سیاسی راوه‌سته‌ و به‌رژه‌وندیێن ستراتیژی و مللی نه‌كه‌ قوربانی پلانێن دۆم كورت كو بۆ ده‌مه‌كێ سوود تێدا هه‌یه‌ و بۆ ده‌مێن دۆمدرێژ كاریگه‌ریا نیگه‌تیڤ گه‌له‌ك مه‌زنتر و قولتره‌.