عزه‌ت یوسف
سه‌رهاتیه‌كا راست نڤیسه‌ر (رافایێل بێهر)، ل رۆژنامه‌یا گاردیانا به‌ریتانى ب تایتلى (- شه‌ڕێ پیرۆزێ – پۆتینى ل گه‌ل ئوكرانیا) نیشا مه دده‌ت، راستیه‌كا تاله و بیردانكا مه كوردان دزڤرینیته سه‌رده‌مێ بنده‌ستیا رژێما به‌عسیان، كو د هه‌مان كاودان دا ژیاینه، ده‌ما رژێما به‌عس برا و برا، باب و كور، هه‌مى كه‌س… ل ئێك دكرنه نه‌یار و ڤێكرا به‌ردان. سیاسه‌تا ڤێكرا به‌ردان و دوبه‌ره‌كى په‌یداكرن و سیخورى كرن ژ ئالیێ رژێما به‌عس ل گه‌ل گه‌لێ كوردستانێ هه‌تا سه‌رهلدانا 1991 یا به‌رده‌وام بوو، هه‌تا ئه‌ڤ رژێمه ب دیسپلینێن خوه‌ڤه ژ ناڤچووى و گه‌لێ كوردستانێ ب ئازادى و ره‌وشا دیفاكتۆیا نها شاد بووى.
ئه‌ڤا خوارێ كورتكرنا نڤێسینا نڤیسه‌رى یه من ژ زمانێ ئنگلیزى وه‌رگێرایه:
نیسانا سالا بوورى، (ماشا موسكالیڤا)، كچه‌كا ته‌مه‌ن 12 سالى ژ هه‌رێما (تولا) ل باشورێ مۆسكۆ، ل وانه‌یا هونه‌رى ل قوتابخانا خوه، وێنه‌یه‌ك كێشا مامۆستایا خوه پێ خه‌مگین كر. مامۆستا چوو گۆته رێڤه‌به‌رى؛ رێڤه‌به‌رى په‌یوه‌ندى ب پۆلیسان كر؛ پۆلیسان گه‌هانده ده‌زگه‌هێ ئاسایشێ (FSB) و لێپرسین ل گه‌ل (ماشا) یێ هاته كرن، دایك و بابێن وێ هاتنه گرتن، لێدان و سزادان، كچ ژى برن و ئێخستنه بن چاڤدێریا ده‌وله‌تێ.
تاوانا ماشایێ (بێریزبكرنا له‌شكرى) بوو. (تاوانه‌ك) پشتى داگیركرنا ئوكرانیا بوویه یاسا داكو راستیێن تاوانان نه‌هێنه زانین. سزایێ ئه‌ڤێ پێنج سال زیندانه. وێنه‌یێ ماشایێ كێشاى، ژنه‌ك و زارۆكه‌ك، ده‌ست ل ناڤ ده‌ست، ل ته‌نیشت ئالایێ ئوكرانیا نیشان دابوو. مووشه‌ك ژ ئالیێ ئالایه‌كێ رۆسیاڤه به‌ره‌ڤ وان دهێن و ل سه‌ر نڤێسیه (نه بۆ شه‌ڕى).
ئه‌ڤ گۆتنه ب تنێ ب زمانێ رۆسى (net voine in Russian) به‌سه بۆ ده‌ستپێكرنا لێپرسینا تاوانكاریێ. د شیاندایه ژبه‌ر تابلۆیه‌كا د ده‌ستێ ته دا كو تنێ ئاماژه ب وى درووشمى دكه‌ت كو ستێر ل سه‌رن *** ***** مرۆڤ بهێته گرتن.
مامۆستایا هونه‌رى یا ماشایێ داخواز ژ قوتابیێن پۆلێ نه‌كربوو كو تنێ وێنه‌یه‌كێ هه‌روه بكێشن. رێنمایى ئه‌و بوو كو تشته‌كى به‌رهه‌م بینن په‌یوه‌ست ب پیرۆزكرنا (ئۆپه‌راسیۆنا سه‌ربازیا تایبه‌ت) ل ئوكرانیا هه‌بیت.
شه‌ڕ د دره‌وه‌كێدا هاته دیتن: دیتنا شاشا پۆتینى كو ئوكرانیا نه وه‌لاته‌كێ راستینه‌یه، و گه‌لێ وێ تاقمه‌كا دیلێن نازیا نوینه و كه‌تینه دناڤ ماددێن بێ هۆشكه‌ردا، و دێ پێشوازیێ ل هێرشا رۆسیا وه‌ك رزگاركه‌ر ژ ئالیێ برایێن خوه یێن سلاڤیكى ڤه كه‌ن.
ده‌مێ ئۆكرانیا به‌رسڤا شه‌ڕى داى و به‌رگرى كرى، هێلا فه‌رمى یا كرملین بۆ تشته‌كى خرابتر هاته گوهۆرین. دڤێت ئه‌و كه‌سێن ملكه‌چ نه‌بن بێ دلۆڤانى بهێنه ترساندن و تیرۆر كرن. هێرشێن مووشه‌كى یێن كورانه بۆ سه‌ر باژێرێن ئوكرانیا هیچ خزمه‌تا ئه‌ركه‌كێ تاكتیكیێ قادا شه‌ڕى ناكه‌ت. ئارمانج ژێ لاوازكرنا ده‌وله‌تا ئوكرانیایه وه‌كو پێشه‌كیه‌ك بۆ نه‌هێلانا ئوكرانیا وه‌ك كه‌لتوره‌كێ جودا و وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ك. ده‌نگ و تۆنا هنده‌ك ژ پسپۆرێن كه‌نالێن پرۆپاگه‌نده‌یێن كرملین ب ئاشكه‌رایى جینوسایده. ئه‌ڤه به‌ره‌یێ دوێ یێ شه‌ڕى یه، كو دژى وژدانا رۆسیا دهێته ئه‌نجامدان – هێرشه‌كا سه‌رتاسه‌رى ل سه‌ر راستیان، به‌لگه، ریالیست.
راپۆرته‌كا ڤێ داویێ یا (ئوڤ دى ئینفۆ)، كو گرۆپه‌كا پێشه‌نگێن مافێن مرۆڤێن رۆسیا یه، به‌لگه‌دار كریه كو نێزیكى 20 هه‌زار كه‌س ژبه‌ر كریارێن دژى شه‌ڕى هاتینه ده‌سته‌سه‌ركرن. حاله‌ت هه‌نه كو خه‌لكه‌ك ژبه‌ر ده‌ربرینا نه‌رازیبوونێ د دانوستاندنێن تایبه‌تدا، یان تنێ ژبه‌ر په‌یوه‌ندى ب وان كه‌سان هه‌نه كو دنیاسن ب دژاتیا شه‌ڕى هاتینه ده‌سته‌سه‌ركرن. درنداتیا پۆلیسان رۆتینیه، ب گه‌فێن ته‌له‌فۆنى، تێكدان، لێدان، ده‌رێخستن ژ كارى.
نووترين نووچه
- مەسرور بارزانی پیرۆزباهیێ ل هەردو قوتابیێن ئێكێ و دویێ ل سەر ئاستێ ئیراقێ دكەت
- دخوازین رەوشا نە هنارتنا بۆدجەی و مووچەی ب شێوەیەكێ رێكخستی ژ بەغدا ب دووماهی بهێت
- سۆدانی بۆ فەرمانگەهێن حوكمەتا ئیراقێ: ناڤێ پەكەكێ ب رێكخستییەکا قەدەغەكری بینن
- كۆمسیۆن: هیچ بەربژارەكێ پارتی ژ هەلبژارتنان نەهاتییە دوورئێخستن
- سەگڤان سندی: داخوازیێن كوردان د دانوستاندنێن ئەمریكا و ئیراقێ دا یێن هاتینە بەرچاڤكرن
- هیومان رایتس ووچ: هەتا نوكە ئاوارەیێن شنگالێ نەهاتینە قەرەبووكرن
- نێچیرڤان بارزانی و مەسرور بارزانی بۆ پشكداریێ د گۆپیتكا سەركردەیێن جیهانی دا بۆ سەقای دهێنە خواندن
- ماجد سەید سالح: رەوشەنبیرییا نەتەوەیی و نیشتمانی ئەڤرۆ گەلەك پێدڤیترە ژ دوهی
- پارتی داخواز دكەت كوردەكێ بێلایەن ببیتە پارێزگار
- دڤێت كوردەك ببیتە پارێزگارێ كەركووكێ
عزه‌ت يوسف
وانه ژ دیرۆكێ.. دوباره نه‌بوونا كاره‌ساتان
عزه‌ت یوسف
وه‌سا رێكه‌فت، ده‌ما ئه‌ز چوویمه ئێك ژ په‌رتووكخانه‌یێن دهۆكێ، په‌رتووكه‌ك ب ناڤێ پشتئاشان كه‌ته به‌رسینگێ من، من ژى زوى خوه تێ وه‌ركر و دانه‌ك دابینكر. دو شه‌ڤان كه‌تمه به‌ر ژ به‌رگى بۆ به‌رگى من كره به‌رۆك. په‌رتووك نه چیرۆك و رۆمان و ئه‌فسانه یه، لێ شاده‌حالیه، نڤێسه‌ر ئێكه ژ قورتالبۆیێن كوشتارا خۆرناقا (قرناقه و پشتئاشان) ل ئێكێ مه‌ها گولانێ سالا 1983.
رژێمێن ده‌ستهه‌ڵاتدارێن ئیراقێ، ئێك ل دویڤ ئێك، یا ژێهاتى و بۆ هاتى پێڤه‌هاتى ژ كوشتن و كوشتار و قركرن.. ده‌رحه‌قێ گه‌لێ كوردستانێ دا كێماتى و خه‌مسارى نه‌كریه. چه‌ندى شیاینه ئاگر و ئاسن ب سه‌ر دا باراندینه. كوشتارا گوندێ كۆركۆ ل ده‌ڤه‌را نهێلێ سالا 1961، كوشتارا گوندێ سووریا ل ده‌شتا سلێڤانه‌ییا سالا 1969، كوشتارا شكه‌فتا داكان ل ده‌ڤه‌را شه‌مكان سالا 1969 و سال بۆ سالێ كوشتارێن خوه مه‌زنتر و به‌رفره‌هتر لێكرینه؛ كوشتارا قوتابیێن قه‌لادزى ل سالا 1974 و هه‌تا ئاخر كوشتارا جیۆنۆسایدا ب ناڤێ ئه‌نفال ل سالا 1988 و كوشتارا گوندێ كۆچۆ ل شنگالێ سالا 2014.
هه‌مى كوشتارێن ده‌رحه‌قێ مرۆڤان دا، مرۆڤى تێكدا دهژینن و تاوانن، كوشتارا سه‌برا و شاتیللا ل لوبنانێ ل سالا 1982، كوشتارا سێربرنیتسا ل بۆسنه ساڵا 1995 و كوشتارێن هۆتۆ و تۆتسى ل رواندا ل سالا 1994.
یا ئه‌ز دخوازم پتر ل سه‌ر راوه‌ستم كوشتارا گوندێ پشتئاشانه، كو ل جه‌ژنا كرێكارێن جیهانێ ل 1/3/1983رووداى. ئه‌و كوشتارێن دوژمنان ب سه‌رێ كوردان ئیناین، دبێژم ئه‌و دوژمن بوون، لێ یا پشتئاشان ب ده‌ستێ دۆستان بوو. هه‌رچه‌نده چه‌ند كوشتاره‌كێن دیتر ژى هه‌بووینه، وه‌كى كوشتارا رایات و هه‌كارى و گردى حوسنى و رانیه و هه‌یبه‌ت سولتان و سنوورێ توركیا كو كوردان د ناڤبه‌را خوه‌دا ئه‌نجامداینه… لێ هه‌ر كوشتاره‌كێ وه‌خت و كاودان و كرێتى و فهێتیا خوه هه‌یه.
بۆچى ئه‌ز پتر ب ڤێ كوشتارێ كوله‌ژار بووم؟ چونكو من دو سه‌رهاتى یان بیره‌وه‌ریێن تال ل سه‌ر ڤێ مژارێ هه. یا ئێكێ، ئه‌ڤه من ڤه‌دگه‌رینته سالا 1983 ده‌مێ ئه‌ز قوتابى ل زانكۆیا به‌غدا، پرانیا هه‌ڤالێن من لایه‌نگرێن ئالیێ كوژه‌ك بوون، ب كاره‌ساتێ دلشاد و به‌خته‌وه‌ر بوون، دگۆتن مه هه‌مى شیۆعى سه‌ربرین و ده‌ڤه‌ر ژێ رامالى، ب دزى و نهێنى گوهداریا كوشتارا پشتئاشان ژ ئێزگه‌هه‌كى دكر، چه‌ندى سه‌رقولێن شه‌ڕى و سه‌رقۆلێ وان یێ مه‌زن ب رێیا ئێزگه‌ى پیرۆزباهیێن سه‌ركه‌فتنێ دباراندن په‌رێن هه‌ڤالێن مه ژى ژ خۆشیان قژ دبوون.
بیره‌وه‌ریا دویێ، ل سه‌ر ڤێ ره‌شه بۆیه‌رێ، دوماهیا سالا 1989 بوو، ئه‌ز ل رومێله سێكۆچكێ ئیراق – كوێت – سعوودیه سه‌رباز بووم. گه‌نجه‌كێ كورد ژى خه‌لكێ دۆز ب ناڤێ (بارز-) ل یه‌كه‌یا مه بوو، ئه‌ز و ئه‌و د هه‌مان خیڤه‌ت دا دنڤستین، هه‌ڤالینیه‌كا باش د ناڤبه‌را مه دا په‌یدابوو. ئاخفتن ئاخفتنێ دكێشیت، گۆتێ ئه‌ز ل سالا 1982 هه‌تا 1984 ل ده‌ڤه‌را گه‌رمیان پێشمه‌رگه بووم، ئه‌ز ئێك ژ هێزا تیپه‌كا گه‌رمیان بووم ده‌مێ مه ب سه‌ر جه و باره‌گایێن شیۆعیان ل قورناقه و پشتئاشان داگرتى، یێ كه‌تیه ده‌ستێ مه دیل بیت بێ چه‌ك بیت ل گۆر فه‌رمانا سه‌رى مه كوشتن. چیرۆكه‌كا جه‌رگبر ڤه‌گێرا گۆتێ د ئێك ژ كولكێن نێزیكى باره‌گایێ شیۆعیان ماله‌كا ئێك ژ وان تێدا بوو، ژ زه‌لامه‌ك و ژنه‌ك و زارۆیه‌كێ سێ چار سالى پێكهاتبوو، مه زه‌لام ل وێرى كوشت و د خوینا خوه دگه‌ڤزى، زارۆك ژى چوو سه‌ر ته‌رمێ بابێ و یارى ب خوینا وى دكر، ژنێ ناڤێ وێ (فرى-) بوو، گۆته مه هه‌ى نه مه‌ردان، هه‌ى ترسنۆكان من ژى بكوژن و ئه‌ڤى زارۆكى ژى بكوژن، چونكى ئه‌ڤ زارۆكه دێ تۆلا خوه گران ژ هه‌وه ڤه‌كه‌ت.. هێشتا گۆت، ئه‌ڤ كاره‌ساته هه‌ر رۆژ ل پێشچاڤێن من دزڤرن و دهورمژن و هه‌تا ئه‌ز دمرم ژى بۆ چركه‌كێ ژبیرا من ناچیت.
من گۆتێ ته ژى پشكدارى د كوشتنا دیلان دا كر؟ گۆت: (بێ شك بنئه‌مرى بوو، ئه‌ڤه‌یه كۆڤانا من).
نڤیسه‌رێ په‌رتووكا پشتئاشان دبێژیت، باره‌گایێ مه ل پشتئاشان بوو، جهه‌كێ ڤه‌ده‌ر و ئاسێ و گرتى، مه هێزه‌كا شه‌ڕ و شه‌ڕخوازیێ نه‌بوو، مه شیانێن هیچ شه‌ڕان ژى نه‌بوو، مه مه‌ترسى ژى بۆ هیچ ئالیان نه‌بوو، ئێزگه‌یێ مه و مه‌كته‌با راگه‌هاندنێ و هنده‌ك مالێن مه د وان شكه‌فت و كولك و د بن خیڤه‌ت و بن كه‌ڤر و داران بوون. ئه‌م سه‌رقالى به‌رهه‌ڤیا ئاهه‌نگا ئێكێ گولانێ جه‌ژنا كرێكارێن جیهانێ بووین، شه‌ڤه‌كا سر و سه‌قه‌م و به‌فراوى و تبل چاڤانێ بوو، ده‌ما هێزه‌كا كوردى ل چه‌ند ته‌وه‌ران ب سه‌ر مه دا گرتى و 70 كه‌س ژ مه كوشتین، بێى ئه‌م ته‌قه‌كێ بكه‌ین یان ئێك ژ هێرشكه‌ران بكوژین، ژ ڤان 70 یان 25 كه‌س ب دیلى و بریندارى كوشتن و ته‌رمێن وان به‌رزه كرن.
نڤیسه‌ر ئه‌ڤێ كوشتارێ مینا ئه‌نجامدانا كوشتارا به‌عسیان ل هۆلا (ئه‌لخلد) ل سالا 1979 وه‌سفدكه‌ت كو گۆرێن قوربانیان هه‌تا نوكه د به‌رزه‌نه.
مه‌ره‌ما من ل ڤێره نه ڤه‌كرنا برینێن كه‌ڤنه، لێ په‌ند ژێ وه‌رگرتن و دوباره و چه‌ندباره بوونا وان نه‌بیت. ئه‌ڤ كوشتارێن وه‌سا كه‌س تێدا یێ سه‌ركه‌فتى نینه و بۆ هیچ ئالیه‌كێ ژى شانازى نینه. هه‌ر شه‌ڕه‌كێ كورد كوژى ب هه‌ر بهانه‌كێ ژى رودابیت هه‌مى بالێن پشكدار تێدا كوڤاندار و زیانبه‌خش بووینه.
كوردستان ژ هه‌مى ئالیان یا برینداره، ژ هه‌مى ره‌خان ب هێلا دوژمنى ده‌وردایه. هه‌لبه‌ستڤان (باریێ بالا)، ژى دبێژیت: كوردستان برینداره، نه ئێشینن، ئێدى به‌سه.
ب هیڤیا دوباره نه‌بوونا كاره‌ساتان و گه‌ل و وه‌لاتێ مه هه‌ر یێ پاراستى بیت.
شۆره‌شا گولانێ په‌یاما خه‌باتێ و ئازادیێ و سه‌رهلدانێ
عزه‌ت یوسف
ئه‌گه‌ر به‌رپابوونا هه‌ر شۆرشه‌كێ پێدڤیا خوه یا دیرۆكى و هۆكارێن خوه یێن ره‌سه‌نێن بابه‌تى هه‌بوو بن، شۆرشا گۆلانێ هێشتا وێڤه‌تربوو، ئه‌و ژ كێلبێن ژه‌هراوییا رێكه‌فتنه‌كا نه‌چاڤه‌ڕێیا خیانه‌تكاریا كومباخا جه‌زائیر ڤه‌په‌شى و به‌رده‌وامى و درێژه پێدانا شۆرشا ئیلۆنا مه‌زن ب هزر و ئالاڤ و شێوازه‌كێ نوى بوو. شۆرشا ئیلۆنێ به‌رسڤدانا پیلانا جه‌زائیر و زولم و زۆریا دوژمنان بوو.
ل ده‌مه‌كى رژێما به‌غدا یا داگیركه‌را ئه‌وى ده‌مى، ب دڕ و هارى دخواست كورد بنده‌ست بژین تا ئه‌به‌د، د وێ هزرێ دابوو كو تشته‌ك ب ناڤێ شۆرشا كوردى و ب ناڤێ كوردستان نه‌ما، كوردستان تێكدا هه‌مى گر و مل و چیا و ده‌شت كرنه خال و روانگه و كه‌مپێن له‌شكرى، ب هه‌مى داموده‌زگه‌هێن خوه یێن ئه‌منى و سه‌ربازى ڤه؛ سیخۆرى كه‌ته گیانێ ملله‌تى و وه‌لاتى، ئه‌ها د وى ده‌مى دا ئیراده‌یا كوردان د شۆرشا گولانێ دا ب رژدى و موكومى سه‌رهلدا و ئومێدى و مزگینى به‌خشه‌ك بۆ خه‌باته‌كا نوى هه‌لات.
ده‌مێ چریسكا ئاگرێ شۆرشا گولانێ گه‌شتر و به‌رفره‌هتر دبوو، رژێما داگیركه‌را به‌عس سازى و ده‌زگه‌هێن خوه یێن كوشتنێ و گرتنێ و تڕساندنێ پتر ئێخستنه گه‌ڕ، رابوو ب خاپوركرنا گۆندێن ڤه‌ده‌ر و ڤه‌گوهاستنا خه‌لكى بۆ باشورێ ئیراقێ یان كۆمه‌لگه‌هێن كوته‌كى، گرتنا خه‌لكێ ئازا و شۆرشگێر ژ ته‌ڤایا ته‌خێن ملله‌تى و سێداره‌دانا وان ل قولاچكێن كویر و تاڕستانا زیندانێن مویسل و ئه‌بۆ غرێب. لێ ئه‌ڤان ره‌فتاران ته‌مه‌ت گاڤا مێریه‌كێ ژى ئیراده‌یا گه‌لى كورد نه‌شكاند و سست و خاڤ نه‌كر، لێ به‌روڤاژى شۆرش گه‌رمتر و ب هێزتر و دژواتر لێ دهات.
به‌لێ شۆرش ئاگره‌ك بوو ب سه‌ر ده‌ژمنى دا دبارى، ئاگرێ رزگاریێ و ئازادیێ بوو ل كوردستانێ دبارى، ده‌ڕبرینه‌كا راست و ره‌وا بوو ژ خواستا خه‌لكێ چاڤنه‌تڕس ژ بۆ نه‌هێلانا بنده‌ستیێ. شۆرش كه‌ته دهه‌مى ماڵ و گوند و باژێر و واران دا، شۆرش رۆژ بۆ رۆژێ ساڵ بۆ سالێ گه‌رمتر و دژوارتر دبوو. شیا دربێن مه‌زن داوه‌شینته له‌شكر و داروده‌سته‌كێن دوژمنى و ب خوینا شه‌هیدان داستان ل دویڤ داستانێ هاتنه تۆمار كرن ده‌ڤه‌رێن به‌رفره‌ه هاتنه ئازاد كرن.
شۆرشا ئیلۆنێ ل شه‌شێ ئادارا 1975 ب پیلانه‌كانى ژه‌هراوى هاته بێده‌نگ كرن، لێ شۆرشا گولانێ جاره‌كا دى خه‌بات گه‌رم كر و پاش بۆرینا 16 سالان د هه‌مان رۆژدا سه‌رهلدانێ ده‌ستپێكر و باژێر ل دویڤ باژێرى هاتنه ئازادكرن و كه‌لایێن دوژمنان هاتنه رامالێن و هه‌ڕفتن و ئیراده‌یا گه‌لێ كوردستانێ سه‌ركه‌فت و هه‌رێما كوردستان بوو ده‌وله‌ته‌كا دیفاكتۆ و سه‌روه‌رى.
ئه‌ڤرۆ بلا هه‌مى بزانن، حه‌ز و نه‌حه‌ز، خه‌باتا كوردان ژ بۆ مافێن وان یێن ره‌وا پاش دا ناچیت، بنده‌ستیێ و پیلانێن وان ناحه‌وینن، ئه‌و ئاخا ب خوینا شه‌هیدان هاتیه ئاڤدان و به‌ردار بووى قه‌ت نه‌بوویه و نابیت تۆڤێ دوژمنان قه‌بویل بكه‌ت و دوژمن لێ بچه‌ورن.
شۆرشا گولانێ، سه‌رده‌مه‌ك بوو، كوردایه‌تى كوردایه‌تى بوو، ژ كوردایه‌تیا گولانێ گول دبارین، خه‌بات و تێكۆشین و ئازادى و ئازایه‌تى دبارى. كوردایه‌تى ژ دۆبا هنگڤینى شرینتر بوو، ژ پرۆزییان پیرۆزتر بوو. چاخه‌ك بوو بهیستنا ناڤێ پێشمه‌رگه‌ى ده‌ریێ خۆزیان بوو، دیتنا پێشمه‌رگه‌ى گه‌لیێ مرادان بوو.
ده‌ما دبێژین شۆرشا گولانێ سه‌رده‌مه‌ك بوو، كوردایه‌تى تێدا گه‌له‌كا شرین و پیرۆز بوو، ئه‌وێ رامانێ ناده‌ت كو نها كوردایه‌تى نه یا پیرۆزه! ل باڵ و پاڵ كه‌سێن خۆدان پرانسیب و بیروباوه‌ر و جوامێر كوردایه‌تى هێلا سوره و هه‌را شرین و پیرۆزه.
خه‌نجه‌ر كاڤلانكێ خوه نابریت
عزه‌ت یوسف
د پێچێ كه‌ساتیه‌كێ دیارێ ئیراقى دا، راپرسییه‌ك ئۆنلاینى هاتى یه ئه‌نجامدان، تێدا ئه‌ڤ پرسیاره هاته ئاراسته‌كرن: (د ناڤ ئه‌ڤان به‌رێزان دا، كو پشتى سالا 2003 پۆستێ سه‌رۆكاتییا ئه‌نوجومه‌نێ وه‌زیران وه‌رگرتى، كێ ئاسته‌كێ باشتر هه‌بوو؟ بۆچى؟) ناڤ ل گه‌ل وێنه‌یێن وان دانا بوون، ناڤ ژى ئه‌ڤه بوون (ئه‌یاد عه‌لاوى، ئیبراهیم جه‌عفه‌رى، نورى مالكى، حه‌یده‌ر عه‌بادى، عادل عه‌بدولمه‌هدى، مسته‌فا كازمى و موحه‌ممه‌د سودانى).
دێ كه‌سه‌كى هه‌لبژێرى و هۆكارى دیاركه‌ى، ئانكو پرسیار نیڤ گرتى و نیڤ ڤه‌كرى بوو.
به‌رسڤ ب هزاران بوون، پشكا شێرى به‌ر ب عه‌بادى كه‌تبوو، كو ئاسته‌كێ باش ژ حوكومرانیێ گێرا بوو، ره‌واتییا گه‌له‌كان ژى ئه‌وبوو كو عه‌بادى شیایه شكه‌ستنێ ب پرۆژێ ریفراندۆما هه‌رێمێ بینیت و كه‌ركووك و ده‌ڤه‌رێن دى ل ژێر ده‌ستێ پێشمه‌رگه‌ى ڤه‌گه‌راندینه ژێر ده‌ستهه‌لاتا حوكمه‌تا مه‌ركه‌زى.
ل نك من ئه‌ڤ به‌رسڤه یا سه‌یر نه‌بوو، چونكى هه‌ر نه‌هێلانا كوردان و كوردستانێ هه‌ر ژ به‌رێ هه‌تا نها د مه‌ژیێ وان دایه. هه‌تا هنده‌كێن كو عه‌بادى ب قاره‌مان هه‌لبژارتى ژى ناڤێن (كوردى) ل سه‌ر بوون. لێ سه‌یر ئه‌وه، هێشتا هنده‌ك كورد و ئالییێن كوردى هه‌بن به‌غدا كرینه قیبلا خوه و ب هه‌سپێ وان دچنه سوارانێ.
وه‌ره به‌رسڤده‌رێن راپرسیێ ژین و ژیارا وان، بارێ ئاسایش و ته‌ناهیێ ل ده‌ف گرنگ نه‌بیت، به‌س سه‌رنه‌گرتنا ریفراندۆمێ ئارمانجا وان بیت، هه‌روه‌كى ریفراندۆم ئه‌گه‌رێ هه‌مى كێشه و گرفتێن وان بیت. ئه‌رێ ریفراندۆمێ.چ زیان گه‌هاندى یه وان، چ زیوان كرى یه د ناڤ گه‌نمێ وان دا؟ ئه‌رێ ریفراندۆمێ چ په‌یوه‌ندى و ب معاویه و یه‌زید و سپایكه‌ر و زه‌رقاوى و به‌غدادى ڤه هه‌بوو؟ به‌س ئه‌ڤه ئیراقه ئاڤ و ئاسمان و ئه‌ردێ خوه دده‌نه بیانى و داگیركه‌ران به‌س دا كو كورد لاواز بن یان نه‌مینن. ئه‌ڤه ژى نه خاله‌ك حێبه‌تى و خێڤه‌تى یه، چونكى كه‌لتۆرێ وان و به‌ره‌باب و باپیرێن وان ل سه‌ر كوشتن و تالان و شه‌ران راهاتى نه.
ل سالا 1797 گه‌رۆكێ ئنگلیزى (جاكسۆن)، سه‌ره‌دانا ئیراقێ دكه‌ت، پشتى گه‌شته‌كا واستیان و تژى مه‌ترسى ژ به‌سرا ژێهه‌ل بۆ به‌غدا و دیالا.. شیره‌ته‌ك بۆ ئه‌وان ئوروپیان یێن دخوازن سه‌ره‌دانا ئیراقێ دكه‌ن، نڤێسى: (ئه‌ڤ وه‌ڵاته د ره‌وشا شه‌رێ به‌رده‌وام دایه، گه‌له‌ك ژ خه‌لكێ وێ نه گرێداى سسته‌م و یاسایێ یه، ل دویڤ غه‌ریزه و حه‌زێن خوه ره‌فتارێ دكه‌ن و دژین، هه‌ست و سۆزێن جامێرانه كارتێكرن و باندورێ ل سه‌ر ناكه‌ن. بێ ئاگادارى هه‌ر كه‌سه‌كێ دشێنێ دكوژن و تالان دكه‌ن!
ئه‌و ل گه‌ل ته‌ڤاهییا جیهانێ ژبلى هۆزا خوه د ناڤ شه‌ڕه‌كى مه‌یدانى دانه! ئه‌ڤه كاودانێ ئه‌ڤى وه‌لاتى یه كو ب ئێك ژ باشترین وه‌لاتێن به‌رداره ل ئه‌ڤى هه‌مى گه‌ردۆنێ. گه‌شتیار نه یێ ب سلامه‌ته و ل به‌ندێ یه ل هه‌ر ده‌لیڤه‌كێ هێرش ل سه‌ر بهێته‌كرن و تالان بكه‌ن و بكۆژن).
گه‌ر ته ناڤێ ئیراقێ دیت، كوشتن و كۆده‌تا و ئه‌نفال و نه‌ژیان دبن شیژن و سیخمێن وێ ڤه زیق دبن. (لاك روچێلد)، دبێژیت ده‌مێ قوتابیێن سیاسه‌تا ناڤده‌وله‌تى دیرۆكا ئیراقێ دخوینن، دشێن كولونیالیزم، سنۆرێن ده‌ستكرد، سه‌ركردێن تاكره‌و، كۆده‌تایێن له‌شكرى، دكتاتۆریه‌ت، سه‌رهلدانێن نه‌ژادى، ناكوكیێن ئولى، شه‌رێن ناڤخوه‌یى، شه‌رێن ناڤده‌وله‌تى و داگیركاریێ ببینن.
به‌ریا هه‌یامه‌كا كورت دو په‌یام ژ ئالیێ دو سه‌رۆك وه‌زێرێن ئیراقێ یێن به‌رێ هاتنه راگه‌هاندن، حه‌یده‌ر عه‌بادى، دبێژیت: (كى ل به‌غدا فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ پتر سزا بده‌ت دێ د هه‌لبژارتنان دا پتر ده‌نگان ئینیت.) گۆتنه‌كا رۆن و پێدڤى چ كۆمێنتان ناكه‌ت.
یێ دى عادل عه‌بدولمه‌هدى، دبێژیت: (بۆدجه‌یا ئیراقێ 100 ساله دژى گه‌لێ كوردستانێ و وێرانكارنا وێ بكاردهێت، ل ڤى سه‌رده‌مى ژى بۆ برسى كرن و شكاندنا خه‌لكێ كوردستانێ دهێته بكارئینان.) ئه‌ڤه ژى دانپێدانه‌كا زه‌لاله و نه‌هه‌وجه‌ى هیچ كۆمێنتانه.
كوردینۆ ئه‌ڤه‌یه ئیراق یا به‌ربوویه گیانێ ته، نه‌شێت هیچ چاره‌یان بۆ خوه ببینیت، دێ چ مفاى گه‌هینته ته. گۆتنه‌ك كوردى هه‌یه دبێژیت خه‌نجه‌ر كاڤلانكێ خوه نابریت، ئه‌ڤ گۆتنا ته‌یه ل ئه‌ردى نه‌ده.
تایوانێ ژ بۆ تایوانێ ده‌نگدا، بلا ئه‌م ژى بۆ كوردستانێ ده‌نگبده‌ین
عزه‌ت یوسف
ئه‌ڤ بابه‌ته، یان پێزانینێن د بابه‌تی دا من ژ راپۆرته‌كا درێژا رۆژنامه‌یا گاردیان یا به‌ریتانى كه‌لاشتینه، كو تایبه‌ت بوو ل سه‌ر ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنێن تایوان و هزر و بۆچوونێن خه‌لكێ تایوانێ ل سه‌ر گه‌فێن چینێ ل سه‌ر وه‌لاتَێ وان و ده‌نگدانا وان ژ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا تایوانێ. من دخواست پێكڤه گرێدانه‌كێ ل گه‌ل گه‌لێ كوردستانێ بكه‌م و چاوانیا ده‌نگدانا وان و هه‌لوه‌ستێ وان همبه‌رى به‌غدایێ كا دێ چاوا بیت؟.
چین، ئه‌و ده‌وله‌تا ئه‌و ل ره‌خه‌كى و هه‌مى جیهان ل ره‌خه‌كێ دى، یا ئه‌مریكا خوه ژێ دده‌ته پاش. تایوان، ئه‌و ده‌وله‌تا بچویك و به‌رزه و د بنكفشێ چینێ دا. چین دانپێدانێ ب سه‌ربه‌خوه‌یى و ده‌وله‌تا تایوان ناكه‌ت، پشكه‌ك ژ ئاخا خوه و سه‌روه‌ریا خوه دزانیت، به‌رده‌وام ل ئاسمان و هشكاتى و ته‌ڕاتى گه‌فا ب سه‌ردا گرتن و داگیركرن و نه‌هێلانا وێ دكه‌ت، به‌رده‌وام مانۆڕه‌یێن له‌شكرى ل ده‌ردررێن وێ ل ئه‌ردى و ئاسمانى و ده‌ریایێ دكه‌ت، دا كو ئیراده‌یا ده‌وله‌تبوونا تایوانێ بشكێنیت و خوه بده‌ستڤه به‌رده‌ن.
لێ ئه‌ڤ گه‌فه نه‌به‌س تایوانێ ناترسینن و نابێژن ئه‌م نه همبه‌رى ده‌وله‌تا چینا مه‌زنین، نابێژن هێز نه یا بێ به‌رامبه‌ره؛ پڕانیا وان دبێژن مرن و مانا ده‌وله‌تا مه‌یه و سه‌روه‌ریا مه‌یه.
هه‌لبژارتنێن گشتى ل ناڤه‌ڕاستا مه‌ها ئێك (13/1) هاتنه ئه‌نجامدان، ئالى و حزب هه‌بوون كو دلسۆز و لایه‌نگرێن ده‌وله‌تا چینێ بوون و دژى پارتا ده‌ستهه‌لاتدارا دویر ژ چینێ بوون. د هه‌لبژارتنان دا پارتا ده‌ستهه‌لاتدار (پارتا پێشكه‌فتنا دیموكراسى -DPP) یا ئالیگرا سه‌روه‌ریێ ب سه‌رۆكاتیا (لاى تشى تى) بۆ جارا سیێ هه‌ر ژ سالا 2016 بسه‌ركه‌فت و د ئێكه‌م په‌یڤا خوه دا سۆز دا به‌رده‌وامیێ بده‌ته شیانێن خوه د سیاسه‌تا ده‌رڤه‌دا ل همبه‌ر هه‌ولدان و پلانێن چینێ ژ بۆ زڤراندنا تایوانێ.
سه‌ركرده‌یێن جیهانى پیرۆزباهییا سه‌ركه‌فتنا (لاى تشى تى) كرن، ئاماژه دانا پشكدارییا به‌رفره‌ها جه‌ماوه‌رى و پرۆسێسا دیموكراسیێ ـ د هه‌مبه‌ر دا چین خه‌مگین و تۆڕه بوو، كو هیڤى دخواست پارتا ده‌ستهه‌لاتدار بكه‌ڤیت.
به‌رسڤدان و كارڤه‌دانا دوژمنكارییا چینێ ل سه‌ر سه‌ركه‌فتنا (لاى) یا چاڤه‌ڕێ كرى بوو. حیزبا كۆمۆنیستا چینى یا ده‌ستهه‌ڵاتدار ته‌ماشه‌ى تایوان وه‌ك به‌شه‌ك ژ ئاخا خوه دكه‌ت، هه‌رچه‌نده هیچ ده‌مه‌كى حوكم ل گزیرتێ نه‌كریه. (شى گین بینگ)، حاكمێ چینێ، زه‌لال كر كو (یه‌كبوونا چین و تایوانێ پێشیا بژارێن مه‌یه)، دویر نه‌دانا كو چین بۆ بده‌ستئینانا ئه‌ڤێ ئارمانجێ هێزێ بكاربینیت. ئه‌وان كیناتى همبه‌ر تایوان هه‌یه و ب جوداخازى دزانن. گه‌له‌ك شیانێن شه‌ڕێ گۆتارى بۆ كارتێكرنێ ل سه‌ر هه‌لبژێران كرن داكو پارتا ده‌ستهه‌لاتدار سه‌رنه‌كه‌ڤیت، لێ هه‌وڵدانێن وان د به‌ر ئاڤێ دا چوون.
پاش ده‌ركه‌تنا ئه‌نجامان، (شین بینهوا) گۆته‌بێژێ ب ناڤێ كاروبارێن (تایوانا چینێ) دوباره گۆت (تایوان، تایوانا چینێ یه، نابیت ئه‌ڤ هه‌ڵبژاردنه بكارن شێواز و سه‌متا ئارمانجێن مه بگوهۆڕن، ل داویێ تایوان دێ بۆ نیشتمانێ دایك ڤه‌گه‌ڕیت.) داكۆكى كر كو ئه‌و درژدن گزیرته‌یا تایوان ڤه‌گه‌ڕینن. د به‌رسڤا گۆته‌بێژى، وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌یا تایوانێ گۆت ئه‌ڤ ئاخفتنه د شاش و ده‌به‌نگن و هه‌ژى به‌رسڤدانێ نینن. ده‌ربارى كو كێشه‌یا تایوان كێشه‌كا ناڤخوه‌یى یا چینێ یه، ب ته‌ڤاهى ب تێگه‌ها ناڤده‌وله‌تى نه‌گونجایه و ل گه‌ل بۆچوونێن جیهانى و ئیراده‌یا گه‌لێ تایوانى بۆ به‌رده‌وامبوون ل سه‌ر دیموكراسیه‌تێ دژن.
ل ڤان سالێن داویێ چینێ فشارێن له‌شكرى و ئابۆرى ل سه‌ر تایوانێ توندكرن كو تڕسا لێكدانێ هه‌بوو. لێ هه‌لبژارتن ب ئارامى برێڤه‌چوون. حیزبا ده‌ستهه‌لات یا ئێكه‌م ده‌ركه‌ت و دو حیزبێن ئالیگرێن چینێ ژى رێژه‌كا به‌رچاڤا ده‌نگان ئینان و ئه‌ڤه ژى دێ بیته په‌یدابوونا ئالۆزیان د ناڤا په‌رله‌مانى دا.
گه‌له‌ك خالێن هه‌ڤپشك د ناڤبه‌را كوردستانێ و تایوان دا هه‌نه زێده‌بارى جوداكارى كو تایوان ده‌وله‌ته‌كا دیجیرویه و پشته‌ڤانیا ناڤده‌وله‌تى هه‌یه. ل داویێ دبێژم هیڤیدارم گه‌لێ كوردستانێ (هه‌ر وه‌خته‌كى ئه‌گه‌ر هه‌لبژارتن هاتنه ئه‌نجامدان) ژى مینا گه‌لێ تایوانێ د به‌رژه‌وه‌ندیا سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ یان ب كێمى بۆ كوردستانه‌كا ب هێز نه بۆ ئیراقه‌كا ب هێز ده‌نگبده‌ن. به‌لێ تایوانێ ژ بۆ تایوانێ ده‌نگدا، ئه‌م ژى بلا بۆ سه‌رخستنا دۆزا كوردستانێ ب گه‌رم و گۆڕى ده‌نگبده‌ین.
ئیران، هرچا دیاره و ده‌وسا به‌تاله
عزه‌ت
به‌ریا هه‌ر تشته‌كى قه‌دا و سه‌د قه‌دا ب هه‌مى دوژمن و داگیركه‌ران بكه‌ڤیت، ل هه‌ر ده‌مه‌كى و ل هه‌ر واره‌كى بیت. نه‌فره‌ت ب هه‌مى دوژمنێن مرۆڤاتیێ و كوردان بكه‌ڤیت، به‌ڵا ب ئیرانا مووشه‌ك هاڤێژ و ب توركیا درۆن كژ و ب ئیراقا مووچه‌بڕ بكه‌ڤیت، قه‌دا و به‌ڵا ب داگیركه‌ر و نه‌حه‌زێن كورد و كوردستانێ بكه‌ڤیت.
دوژمن هه‌مبه‌ر كوردان یه‌ك هه‌ست و هه‌لوه‌ستن، لێ هێشتا كورد همبه‌رى وان د پرت و به‌لاڤن. ئه‌ڤه هه‌یامه‌كا ئیران یا دڕ و هار بووى، ل ڤێ داویێ ژى ب مۆشه‌كان هێرش كره سه‌ر هه‌ولێرا پایته‌خت، بێى كو ره‌واتیه‌ك بۆ هه‌بیت. همبه‌ر دا وه‌لاتیێن كورد دژى ئه‌ڤێ ره‌فتارا هۆڤانه رژیانه سه‌رجادان و نه‌رازیبوونا خۆ ده‌ربڕین كو ئێك ژ چه‌كێ وان ئه‌ڤه‌یه. لێ پتر جهێ ئیشانێ یه، كو هه‌بوون ره‌واتى د دا ئه‌ڤێ هێرشێ و وێنه‌یێن فۆتوشۆپى دباراندن.
سه‌رده‌مه‌ك هه‌بوو، ئیرانێ درووشمه‌كێ سه‌رڤه‌یى هه‌بوو، ئه‌و ژى: مه‌رگ به‌ر ئه‌مریكا، مه‌رگ به‌ر ئیسرائیل بوو. لێ نه ئه‌مریكا مر و نه ئیسرائیل ژ ناڤچوو. به‌روڤاژى هه‌یامه‌كه ئیسرائیل هێرشێ دكه‌ته‌سه‌ر سه‌ر هێزێن ئیرانێ و ملیشیایێن وان و به‌رپرسێن وان دكوژیت، سوپایێ پاسداران ژى د همبه‌ر دا هێرشه‌كا مووشه‌كى ب هێجه‌تێن ناره‌وا و نه‌وه‌یى ل سه‌ر هه‌ولێرێ كر و زارۆك شه‌هیدكرن و وێنه‌یێن شه‌هیدان فۆتوشۆپ نیشاندان.
ئه‌ڤرۆ ب ده‌نگه‌كێ بلند دبێژینه ئیرانێ، ئه‌وێن د گۆتن مه نه‌هێلا ئیسرائیلا دوێ دروست ببیت، هزرا وه یا ژه‌نگییه، ئیسرائیلا ئێكێ یا دیاره و قه‌بێ وه دخوازیت، گه‌ر راست دخازن هێرشێ بكه‌نه سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندى و كه‌ساتییێن ئیسرائیلێ و مه‌رگى ب سه‌ر دا ببارینن، هرچا دیاره و ده‌وسا به‌تاله، فه‌رموون ل گه‌له‌ك جهێن رۆهه‌لاتا ناڤین دیارن، فه‌رموون ئه‌وێنهه ل ده‌وله‌تێن كه‌نداڤى ب تنێ ئاڤ دناڤبه‌را وه دا هه‌یه و هه‌تا تۆپێن هه‌وه یێن دویرهاڤێژ ژى دگه‌هنێ كێ ده‌ستێ وه گرتییه!
هێرشا ل سه‌ر هه‌ولێر ره‌فتاره‌كا بێ بنه‌ما بوو، ئه‌مریكا حوسیان ل یه‌مه‌نێ و ئیسرائیلێ ئه‌فسه‌رێن ئیرانێ ل دیمه‌شقێ دكوژیت و ئیران ژى هێرشێ ل سه‌ر هه‌ولێرێ دكه‌ت، شوینا مه‌رگ به‌ر ئه‌مریكا، مه‌رگێ نیشانێ كوردان دده‌ت. لێ ئه‌و چاك دزانن كو كوردان ئیراده‌یا خۆراگریێ و وێره‌كیێ هه‌یه و چه‌كێ كیمیاوى ئه‌نفالان كوردا بێ ئیراده نه‌كرینه.
گه‌ر كوردستان ژى وه‌ك پاكستان ده‌وله‌تبا دا دربه‌كێ دژوارتر داوه‌شینتێ و دا ئیرانێ ناچار كه‌ت په‌شیمان ببا و هه‌روه‌كى چه‌وا دێ سه‌رده‌نا پاكستانێ كه‌ن و داخوازا لێبۆرینێ ژێ كه‌ن و دێ بێژنێ مه كر و هوین نه‌كه‌ن.
یا دهێته سه‌رێ مه كوردان هه‌مى ژ بێ ده‌وله‌تیا مه‌یه، مه باش زانى كو رامانا بێ ده‌وله‌تى چییه، ده‌مێ دایكێ گازى كوڕێ خۆ دكر و د گۆتێ هه‌ى بێ ده‌وله‌توو.
ل داویێ كو ل گه‌ل دوژمنان ب داوى ناهێت، دبێژینه خۆدان دڕۆن و مووشه‌كێن تڕسنۆك، زمانێ جه‌هنه‌مێ زمانێ هه‌وه‌یه، زمانێ به‌هه‌شتێ ژى زمانێ به‌لاتینك و چویچكانه، وه‌ك چویچكا ژینا.
گۆتنا سه‌یدایێ (ع. مزوورى) هاته بیرا من، ده‌مێ ل سالا 1974 ل سه‌ر ئێزگێ ده‌نگێ كوردستانێ د خۆڕى و دگۆت مرن و سه‌رشۆڕى و نه‌مان بۆ هه‌مى خائینان و دوژمنان.
به‌غدا چاره‌سه‌رى یان ده‌رده‌سه‌رى؟
حوكمه‌تا به‌غدا ل به‌ره، نیازه، بڕیاره.. بڕه پاره‌كى چ وه‌كى قه‌ر، هه‌روه، سولفه.. بۆ مه‌هه‌كێ یان پتر بۆ هه‌رێما كوردستانێ ره‌وانه‌كه‌ت. لێ ئه‌ڤ بڕه پاره نه‌منه‌ته چونكى كه‌سێ باوه‌ردار منه‌تا منه‌تداران نه‌ڤێت.
لێ به‌غدا كه‌نگى خودان سۆز و بڕیاره، دا سۆزێن خوه ببه‌ته سه‌رى؟ هه‌ر ل هه‌بوونا به‌غدا هه‌تا ئه‌ڤرۆ هیچ ده‌مه‌كى حوكمه‌تێن به‌غدا باشى و ساخى بۆ كوردستانێ د فه‌رهه‌نگا خوه دا نه‌حه‌واندییه.
ئه‌ڤ بڕیاره ژى هات پشتى سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانه‌ك بۆ به‌غدا كرى و كۆمبوونێن به‌رفره‌ه ل گه‌ل به‌رپرسێن به‌غدا ئه‌نجامداى و ب وێره‌كانه به‌حسى ره‌وشا هه‌رێمێ كرى.
هێشتا ئه‌ڤ بڕیاره نه‌چوویه سه‌رى، كا دێ بۆ چه‌ندێ سه‌رگریت، لێ سه‌قایه‌كێ دلخۆشكه‌ر دایه فه‌رمانبه‌ران. سه‌رهندێ را مامۆستایێن نه‌رازى ل ده‌ڤه‌را سلێمانیێ و هه‌له‌بچه داخۆیانییێن نه‌ڕێك دان. ل ڤێره ئه‌ز دبێژم ئه‌ز ل گه‌ل هندێ مه هه‌مى فه‌رمانبه‌ر و مامۆستا مووچه‌یێن خوه بێ گیرۆ بوون وه‌رگرن، بێ مووچه‌یى ده‌رده‌كێ گرانه، راسته دبێژن ما ئه‌م مارین دێ ب ئاخێ ژین؟ ئه‌ز دبێژمێ مافێ وه‌یه نێ هه‌تا مار ژى ب ئاخێ ناژیت!
ئه‌ز نه‌به‌س ل گه‌ل پێدانا مووچه‌یێن مامۆستا مه، ئه‌ڤه نه‌منه‌ته به‌لكى ساكارترین مافێ وانه، ئه‌ز ل گه‌ل پله‌بلندكرن و دامه‌زراندنا وان مه ژى. به‌س داخۆیانییا ده‌سته‌یا داكوكیكرنێ ژ مامۆستایێن (ئه‌گه‌ر وه‌سا بیت) دبێژیت: (هنارتنا ئه‌ڤى بڕه پاره‌ى به‌رهه‌مێ به‌رده‌واما خه‌باتا وانه ل سه‌ر بایكۆتكرنا هۆلێن خواندنێ). كته‌كا كومێنتان بۆ هاتن دگۆتن ئه‌ڤه به‌رهه‌مێ ژ ده‌ستدانا ساڵه‌كا قوتابیانه. به‌رسڤا من بۆ وان، ئه‌گه‌ر به‌غدا كوردستان ڤیابه هه‌ر ل رۆژا ئێكێ دا مووچه‌یان ره‌وانه‌كه‌ت، لێ باش ل بیرا هه‌وه‌یه ده‌مێ هه‌وه هه‌ڵداین بچنه به‌غدا هه‌ر ل ئێكه‌مین زالگه‌ها حه‌شدێ هوین پاشدا ڤه‌گه‌ڕاندن و كرپێنى ژ هه‌وه نه‌هات. ل ده‌مێ هه‌بوونێ ل سالێن 2009، 2010، 2011 و 2012، هه‌مى مووچه ب بێمنه‌تى و به‌رده‌مى ژ ئالیێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ڤه دهاتنه دان چونكى هه‌بوون، نابیت ل ده‌مێ هه‌بوونێ نه‌بوون هه‌بیت! به‌س گه‌ر نه‌بیت؟ هێشتا د داخۆیانیێ دا هاتیه، (به‌رێ و نها ژى باوه‌ریا مه وه‌سا بوویه كو چاره‌سه‌رى تنێ و تنێ ل به‌غدایه.) گه‌ر چاره‌سه‌رى ل به‌غدایه فه‌رموون بلا به‌غدا مووچه‌یێن هه‌ر سێ مه‌هێن سالا 2004 فڕێكه‌ت، لێ به‌روڤاژى نه‌چاره‌سه‌رى به‌لكو ده‌رده‌سه‌رى ل به‌غدایه. داخۆیانى هێشتا دبێژیت: (به‌روڤاژى ئه‌وێن د قۆڕاڤا كوردایه‌تیێ دا ماین)، به‌رسڤا ڤێ كوردایه‌تى نه قۆڕاڤه لێ كانیه‌كا زه‌لال و پرانسیب و ئارمانجه.
پارێزگارێ سلێمانیێ بانگه‌وازیه‌كا مامۆستایان دكه‌ت و دبێژتێ بلا ئه‌ڤه به‌رهه‌مێ هه‌وه بیت، لێ فه‌رموون ڤه‌گه‌ڕنه هۆلێن خواندنێ، لێ كۆمه‌كا كومێنتێن ناشرین بۆ هاتن و دبێژن مووچه ژى بێن بایكۆت هه‌ر به‌رده‌وامه.
عزه‌ت یوسف
دیموكراسى و جیهانا عه‌ره‌بى
ل گۆرى به‌رسڤێن به‌رسڤده‌ران، ڕایا گشتى ل پڕانیا جیهانا عه‌ره‌بى، دیموكراسیێ ل دویڤ تێگه‌هێ گرنگیا سیاسى پێناسه دكه‌ن.
هه‌ركه‌سه‌كێ شاره‌زایى ل رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌بیت، ئه‌وى كه‌لتورێ كه‌ڤنارى باش دزانیت كو وه‌لاتیێ عه‌ره‌ب ژ بۆ ژیارا خوه یێ ئاماده‌یه ده‌ستبه‌ردارێ ئازادیا خوه یا سیاسى و مافێن مه‌ده‌نى ببیت.
ل چه‌ند سالێن كێمێن چوویى، ئه‌ڤێ ره‌وشێ به‌رده‌وامیا خوه نه‌ما، (بوهارا عه‌ره‌بى) سه‌رهلدا و رۆژ بۆ رۆژێ ڕایا گشتى یا عه‌ره‌بى گوهاڕتن كه‌تێ. هه‌تا ل هنده‌ك ره‌وشان كارتێكرنه‌كا ئێكسه‌ر و فاكته‌ره‌كێ ئێكلاكه‌ر بوو ژ بۆ دیاركرنا ئه‌جێندایێن ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بى.
سه‌نته‌رێ عه‌ره‌بى بۆ ڤه‌كۆلین و خواندنێن سیاسى ئه‌نجامێ ڕاپرسیه‌كێ به‌لاڤه كر، ڕاپرسیێ پرسێن ئابۆرى، جڤاكى، سیاسى، هه‌لوه‌ستێن دیموكراسى و پشكداریا مه‌ده‌نى و سیاسى بخوه‌ڤه گرتبوو.
ئه‌ڤ ڕاپرسیه ب به‌رفره‌هترین و ڕاپرسیا سه‌رانسه‌رى دهێته هه‌ژمارتن. ب رێكا دیدارا روى ب روى و ب پشكداریا 21350 كه‌سان ژ ئاستێن جودا جودا و ل 14 ولاتێن عه‌ره‌بى هاته ئه‌نجامدان.
دیموكراسى چییه؟ د ئه‌ڤى راپرسیێ دا پرسیارا پێناسا دیموكراسیێ هاتیه ئاراسته‌كرن، ئه‌نجامێن به‌رسڤده‌ران بۆ پێنج خالان هاتینه پۆلینكرن: گه‌ره‌نتیا ئازادیێن سیاسى و مه‌ده‌نى، دادوه‌رى و وه‌كهه‌ڤى، حوكمێ دیموكراسى، ئاسایش و سه‌قامگیرى و چاكسازیا ئابۆرى.
پرسیار ل سه‌ر ره‌خنه‌گرتنا دیموكراسیێ د ئه‌ڤێ راپرسیێ دا ب ڤى جۆرى بوو: (ئه‌نجامێن ئابۆرى د چارچووڤێ سیسته‌مێ دیموكراسى دا نه‌یا باشه، سیسته‌مێن دیموكراسى تژى كێش و ڤه‌كێشن، سسته‌مێن دیموكراسى بۆ پاراستنا نیزاما گشتى یا خرابه، سسته‌مێن دیمۆكراسى ل گه‌ل ئیسلامێ ناگونجیت، جڤاتا عه‌ره‌بى نه‌ئاماده‌یه ل بن حوكمێ دیموكراسیێ بژیت). هه‌ر چار ره‌خنه‌یێن ئێكێ دژبه‌ریه‌كا زێده ژ ئالیێ رایا گشتى یا عه‌ره‌بى بۆ هه‌بوو، هندى ره‌خنا پێنجێ ژى بوو دژاتى و لایه‌نگرى تێدا هه‌تا رادده‌كى وه‌كهه‌ڤبوون.
ئه‌ڤێ خاله‌كا دیترا گرنگ ئینا به‌ر گه‌نگه‌شێ، بێى به‌رچاڤ وه‌رگرتنا كا جڤاكا عه‌ره‌بى یا ئاماده‌یه ل بن حوكمێ دیموكراسى دا بژیت یان نه، خاله‌ك گه‌له‌كا زه‌لاله ـ ل ڤى سه‌رده‌مى حوكمێ دیموكراسى ژ ئالیێ وڵاتیێن عه‌ره‌ب ڤه یێ سه‌رپشكه، هه‌روه‌كو ل ده‌ربڕینا خوارێ دا دیار دبیت:
ئه‌رێ دیموكراسى یا سه‌رپشكه؟ د ئه‌ڤێ راپرسیێ دا، به‌رسڤده‌ر كه‌تنه هه‌مبه‌ر ئه‌ڤێ پرسیارێ: (ئه‌رێ سسته‌مێن دیموكراسى ب هه‌مى ئاریشه‌یێن خوه‌ڤه، ژ سسته‌مێن دیتر باشتره؟) رێژا 68% ب به‌لێ به‌رسڤدان.
ئازادى و مافێن كه‌سایه‌تى؛ ولاتیێن عه‌ره‌ب وه‌سا دیت كو ئازادى و مافێ كه‌سایه‌تى تشته‌كێ گه‌له‌ك گرنگه، ئه‌ڤه ژى بۆ هه‌شت خالان هاته دابه‌شكرن: (ئازادیا رۆژنامه‌گه‌رى، ئازادیا ڕاده‌ربرینێ، ئازادیا ب دادگه‌هكرنا داموده‌زگه‌هێن میرى، پرانسیبا هه‌لبژارتنێن ئازاد، مافێ حزبا سه‌ركه‌فتى بۆ دامه‌زراندنا حوكمه‌تێ، ئازادیا چوونا ناڤ هه‌ر حزبه‌كا سیاسى، ئازادیا ژیبوونا چوونا ناڤا هه‌ر سه‌ندیكا و رێكخراوه‌كێ، و ئازادیا خڕڤه‌بوون و خۆنیشاندانان ب رێكێن ئاشتیانه).
ده‌ردورێ 85% ژ خودانێن رایا گشتى یا عه‌ره‌بى گرنگیه‌كا زێده دانه هه‌بوون و نویژه‌نكرنا ئه‌ڤان هه‌شت خالان. پێنج فۆرمێن ده‌ستهه‌لاتیێ د ئه‌ڤێ ڕاپرسیێ دا بۆ به‌رسڤدانێ هاتنه بلندكرن: دیموكراسیه‌ت، حوكمێ پارتا ئیسلامى، سیسته‌مێ دكتاتۆرى، حوكمێ شه‌ریعا ئیسلامى و حوكمێ نائیسلامى. پڕانیا 71% پشتگیریا خوه بۆ حوكمێ دیموكراسى نیشادا، هه‌روه‌سا سیسته‌مێ دیكتاتورى ژى گه‌هشته 22%. هه‌ژى گۆتنێ یه، پڕانیا هه‌ره زۆرا ولاتیێن عه‌ره‌ب هه‌تا به‌رى سه‌رهلدانا بوهارا عه‌ره‌بى دبن حوكمێ دیكتاتورى ژیان دبره‌سه‌ر.
ره‌وشا دیموكراسیێ د ئه‌ڤێ ڕاپرسیێ دا هاته پرسیاركرن. پرسیار ژ به‌رسڤده‌ران هاته‌كرن كو ره‌وشا دیموكراسیا راسته‌قینه یا ل ولاتێن وان به‌رقه‌رار ل گۆرى (هه‌شت خالێن د به‌شێ په‌یوه‌ست ب ئازادى و مافێن تاكه‌كه‌سى) بهه‌لسه‌نگینن. بلندترین پله ژ ئازادى و مافێن تاكه‌كه‌سى گه‌هشته نێزیكى 59%. ئه‌ڤ ئه‌نجامه ژى تا رادده‌كى ئاماژه‌یه بۆ دلخۆشكرنێ ل گه‌ل مافێن كه‌سایه‌تى ل جیهانا عه‌ره‌بى.
ب كورتى، تێكرایا ولاتیێن ئاسایى یێن عه‌ره‌ب، وه‌سا تێدگه‌هن كو دیموكراسى ژ گه‌ره‌نتیا ئازادیێ و مافێن مه‌ده‌نى و سیاسى پتره و ژ ئاسایش و سه‌قامگیرى و پێشخستنا ئابۆرى كێمتره. ب ئاوایه‌كێ سه‌ره‌كى، رایا گشتى یا عه‌ره‌بى، داخوازیا حوكمێ دیموكراسى و بۆچوونێن ئه‌ڤان حوكمه‌تێن دیموكراسى ب هه‌مى كێموكاسیان ڤه دكه‌ت.
پاش ده‌ربازبوونا نێزیكى سێ سالان ب سه‌ر بوهارا عه‌ره‌بى و نه‌ئارامیا به‌رده‌واما جاده‌یا عه‌ره‌بى؛ ولاتیێن عه‌ره‌ب باش دزانن كو رێكا گه‌هشتنا دیموكراسیێ گه‌له‌كا دوور و درێژه. بتنێ ئێك تشت یێ دیاره ئه‌وژى ئه‌وه كو ڕایا گشتى یا ولاتیێن عه‌ره‌ب دهێته هه‌ژمارتن و به‌رچاڤكرن.
وه‌رگێران ژ ئنگلیزى: عزه‌ت یوسف
نڤێسین: یۆڤال داگان ـ جروسلم پۆست
وانه‌یا پشتى بایكۆتێ و وه‌رگرتنا مووچه‌ى
عزه‌ت یوسف
ل ده‌ستپێكا ده‌ستپێكێ ده‌نگێ من ل گه‌ل ره‌واتیا ده‌نگێ وانه یێ ب سه‌ربلندى داخوازا مووچه‌یێ خوه دكه‌ن، به‌س بلا بزانن كێ مووچه‌یێ وان/مه هشك كریه. ببۆرن من وه‌سا هزر دكر كو ئه‌و مامۆستایێن چووین یان دا چنه به‌غدا، دا خوه‌نیشادانان د ژى حوكمه‌تا به‌غدا ل جه‌رگێ به‌غدا دا ئه‌نجامده‌ن.
سال سالا 2011 بوو، ل به‌ر (ده‌رگاى سه‌را ل سلێمانیێ) خڕڤه‌بوون و خوه‌نیشادانێن گه‌رم و هه‌یه‌جان بوون. ل وى سه‌رده‌مى ره‌وشا مووچه‌ى و بودجه‌ى ل گوپیتكا بوو، دۆخێ سیاسى و ته‌ناهى یێ بێ منه‌ت بوو، لێ خڕڤه‌بوون و گۆتنێن قه‌به و ئاگرین بۆ چه‌ند مه‌هه‌كان حه‌ویانا وان نه‌بوو، هه‌تا نها ژى من نه‌زانییه كا داخواز و ئارمانجا ئه‌وان خڕڤه‌بوون و خوه‌نیشادانان چ بوو! هه‌تا جاره‌كێ ئێك د ناڤ خوه‌نیشاده‌ران دا ژى گۆتى ئه‌م دزانین خڕڤه‌بین به‌س ئه‌م نزانین مه چ دڤێت!.
لێ خوه‌نیشادانێن ئه‌ڤێ هه‌یامێ به‌رده‌وام، هه‌ر ل ده‌ستپێكا ڤه‌بوونا ده‌رگه‌هێن قوتابخانه‌یان ل سلێمانیێ ئه‌ز دزانم ئارمانجا سه‌ره‌كى داخوازا مووچه‌یه، به‌لێ مووچه‌یه، ئه‌ڤه ژى ماف و داخوازه‌كا ره‌وایه.
خوه‌نیشاده‌ر ب ناڤێ مامۆستایێن نارازى بایكۆت كرینه؛ دبێژن به‌لێ بۆ به‌رده‌وامییا بایكۆتێ؛ گه‌ر مووچه نه‌بن. راستى نه‌بوونا مووچه‌یان، ئه‌ز نابێژم نه‌دانا مووچه‌یان، نه‌هه‌وانته‌یه لێ كاره‌ساته. راستى رێیا خۆدێ یه، نه‌بوونا مووچه‌ى نه‌به‌س مامۆستا، گه‌ر نه‌بێژم هه‌مى جڤاك، به‌لكى هه‌مى خۆدان مووچه گرفتار و ته‌نگاڤ كرینه. بێ مووچه ژیارا خۆدان مووچه‌ى ب رێڤه ناچیت، گرفت و ئاریشه‌یێن مه‌زن ژبه‌ر دمینیت؛ كرێ، سولفه، پارێ ئاڤ و كاره‌بێ، نه‌ساخى، خارن، ڤه‌خارن، هاتنوچوون، سۆته‌مه‌نى… هه‌مى نابیت، كێشه‌یێن خێزانى ژى ب سه‌رێ خوه. له‌وا مووچه ساده‌ترین مافه دڤێت به‌رده‌وام هه‌بیت.
ل ڤێره ئه‌ز نابمه پارێزه‌ره‌كێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ، لێ راستیه‌ك هه‌یه ده‌مێ نه‌فت ژ ئالیێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ڤه دهاته فرۆتن ب هه‌ر حال مووچه هه‌بوو، ده‌ما دۆسیا نه‌فتێ ژ له‌پا ده‌ركه‌فتى ئه‌و ژى ژ له‌پا ده‌ركه‌ت. لێ هه‌ژى گۆتنێ یه، هه‌ر پڕانیا ئه‌ڤان خوه‌نیشاده‌ران بوون ب ئاوایه‌كى یان پتر خۆشحالیا ده‌ردبڕین و مزگینى دبه‌خشین و دگۆتن ب راده‌ستبوونا نه‌فتێ دێ مووچه‌دان مسۆگه‌ر بیت. مه باش ل بیره هه‌ر هنده‌ك به‌رپرسێن ده‌ڤه‌را سلێمانیێ بوون، پاش 16 ئوكتۆبه‌را ره‌شا 2017 ل سه‌ر شاشێن ته‌لفزیۆنێ ل سه‌ر مسۆگه‌ریا مووچه‌یێ ده‌ڤه‌را سلێمانیێ دخورین و پیرۆزباهى ل عه‌بادى دباراندن. لێ مخابن هه‌ر ژ وى به‌روارى هه‌تا نها هێشتا خه‌لكه‌ك هه‌یه ل به‌ندا به‌غدایه مووچه‌ى بۆ وان بگه‌هینته به‌ر ده‌رازینكا مالێ.
ئه‌و رۆژ چوو ب وێ رۆژێ. نها مامۆستا د خۆڕكمانا بایكۆتێ دانه و ته‌ڤ لۆمه‌كارى هه‌كه نه‌بێژم هه‌مى تیرێن وان راستوراست به‌ر ب سینگێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ نه. بێى به‌رتڤكه‌كێ ژى ئاراسته‌ى حوكمه‌تا ناڤه‌ندى بكه‌ن، كو ب كورتى و پۆختى كورد نه‌ڤێن و نه‌ڤیاینه و تۆمه‌تبارێن سه‌ره‌كى ئه‌ون. من نه‌دیت ئه‌ڤ خوه‌نیشاده‌ره هه‌تا ب په‌یڤه‌كێ یان ب رێژه‌كا كێم ژى بێژن حوكمه‌تا مه‌ركه‌زى سه‌ده‌مه؛ هه‌تا پشتى مامۆستایێن نه‌رازى ڤیایین خڕڤه‌بوونێن خوه ڤه‌گوهێزنه به‌غدا و ل بازگه‌هێن حه‌شدێن شه‌عبى ڤه‌گه‌ڕاندین ژى. ئه‌رێ ئه‌و حوكمه‌تا نه‌هێلیت ب بازگه‌هێن وێ دا ده‌رباز ببن چاوا دێ مافێ هه‌وه ده‌سته‌به‌ر كه‌ت؟ مامۆستا وه‌سا هزر دكرن كو ل به‌غدا دێ ب قه‌فتێن گولان پێشوازیا وان كه‌ن، لێ د ئێكه‌م بازگه‌دا گۆتنێ چه‌پده‌ن. ئه‌و ژى ب ته‌نا و ژیرى ڤه‌گه‌ڕیان و لێڤا بنى ل یا سه‌رى نه‌دان. گه‌ر كورد بانه ئه‌و زڤراندین هه‌مى دابنه چالاكڤان و خودێ دزانیت كا دا چ ب سه‌رێ وان ئینن. لێ به‌روڤاژى جاره‌كا دى به‌ربوونه گیانێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ، چونكى وانه‌یێن قوتابخانه‌یان یێن بایكۆت كرین و به‌س وانه‌یا حوكمه‌تا هه‌رێمێ دزانن. ئه‌ڤه و پشتى ژ بازگه‌هێ ب هێواشى و ته‌ناهى ڤه‌گه‌ڕیان و به‌یاننامه ده‌رێخستن و داخۆیانى دان و دابه‌زینه سه‌ر حوكمه‌تا هه‌رێمێ و گۆتن رێكه‌فته‌كا بنڤه بنڤه د ناڤبه‌را هه‌رێمێ و به‌غدا چێبوویه و خه‌تایێن هه‌رێمێ نه؛ نه‌هێلا ئه‌م بگه‌هینه به‌غدا. لێ كه‌سێ نه‌گۆت خه‌تایێن به‌غدانه! پا كا ئازادییا هوین دبێژن ل به‌غدا سه‌روه‌ره! ما ده‌م رێكه‌فتنێن وه‌سا هه‌نه پا ئه‌ڤه چییه هوین دكه‌ن؟!
گه‌له‌ك جاران خوه‌نیشاده‌ر دا چارێكه‌كێ (250 دینار) ژ به‌ریكا خوه ئینته ده‌ر و دا سویند خۆت به‌س ئه‌و هه‌یه، راستى داخ و زولمه نه به‌س مامۆستا، به‌لكو هه‌ر ته‌خه‌كا جڤاكێ وه‌سا ره‌زیل بیت و بكه‌ڤیت، لێ نزانم تێچوونا ڤان جامێران بۆ به‌غدا دا ل سه‌ر كیستێ كێ بیت؟.
به‌غدا بۆ هه‌وه/مه چ ناكه‌ت، به‌غدا ئه‌م بۆ مرنێ دڤێین، هه‌ر دانپێدانێ ب مه ناكه‌ن. تنێ وى ده‌مى سلاڤه‌كا ڤالا دكه‌نه مه ده‌مێ ئه‌و دكه‌ڤنه‌به‌ر و ته‌نگاڤ دبن. كا عه‌بادى چ كر؟ كازمى؟ سۆدانى ژى هه‌مان نفشه.
حوكمه‌ت ل كیرا به‌غدا هه‌یه دا گازیا خوه بگه‌هینیێ! نێ هه‌ر ئه‌و حوكمه‌ته ژێده‌رێن مووچه‌یێ ته هشكرین. حوكمه‌تا به‌غدا دزانیت تو یێ بێ مووچه‌ى كێ ده‌ستێ وێ گرتیه، بلا بده‌ت، نێ هێشتا پارێ گه‌نمێ جۆتیارێن كورد یێن به‌رییا پتر ژ ده‌ه سالان نه‌دایه! ئه‌ڤ به‌غدایه وه‌سا راهاتیه چه‌ند مه‌رجه‌كێ وێ بجهبینى دو مه‌رجێن دى دهاڤته به‌ر ته. كه‌نگى ده‌وله‌تا فاشلا ئیراقێ حوكمه‌ت هه‌یه؟ به‌س ل سه‌ر سه‌رێ كوردان ده‌وله‌ت و حوكمه‌ته! سه‌رۆكێ حوكمه‌تا ئیراقێ بڕیاره‌كێ ده‌ردێخیت وه‌زیرا دارایى بلۆك دكه‌ت، ئه‌ڤه نه رامانه كو ده‌وله‌ته‌كا سازى و ده‌زگه‌هانه، سازیێن چ ل ده‌مه‌كى هه‌مى باشورێ ئیراقێ د ده‌ستێ چه‌كدارێن هۆزان دانه؟ هه‌مى رۆژئاڤایا ئیراقێ د ده‌ستێ ملیشیاتێن حه‌شدێ دانه؟ به‌لكى كیندارى نه‌ڤیانا كوردانه، كه‌نگى ئه‌ڤێ وه‌زیرێ جاره‌كێ به‌حسێ نه‌فت و داهاتێ باشورێ ئیراقێ كریه؟ كه‌نگێ بۆ جاره‌كێ ژى به‌حسى خالا گومركا شیب و شه‌لامچه كریه؟ كه‌نگى و حه‌دێ وى چییه به‌حسى حه‌شدا شه‌عبى بكه‌ت كو عه‌بادى ب ده‌ڤێ خوه گۆتیه مه پتر ژ 60 هه‌زار فه‌زائى تێدا هانه؟ سه‌رده‌مه‌كى وه‌زیرێ دارایى یێ حوكمه‌تا ناڤه‌ندى كورد بوو، لێ هه‌ر ب ده‌نگ و پیرۆزیا هنده‌ك ئه‌ندام په‌رله‌مانتارێن ئیراقێ یێ ب سه‌ر ب پارێزگه‌ها سلێمانیێ ڤه ژ سه‌ر كارى هاته لادان، ئه‌ڤه‌یه نفشێ كه‌وێ خۆخۆران!
هۆكارێن قه‌یرانان نه به‌س د ستۆیێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ دایه، بۆ رۆژا ئه‌ڤرۆ حوكمه‌تا به‌غدا پتر به‌رپرسه، بزانه هه‌كه به‌غدا ژ ته نه‌خۆت چ ناده‌ته ته! حوكمه‌تا هه‌رێمێ چاك بزانه هه‌مى تیر ب ئاراسته‌یێ سینگێ ته‌یه، خه‌لك نه ماره ب ئاخێ بژیت، نه ره‌وایه و نه دروسته خه‌لكێ ته بێ مووچه و په‌ریشان بن و هه‌واریا خوه بگه‌هینه نه‌یاران، به‌غدا مووچا ناده‌ت، به‌دیلێ ته چییه؟
هیڤیدارین ئه‌ڤ چه‌پدانا ل بازگه‌هان وانه‌كا مفادار بیت مامۆستا پشتى بایكۆتێ و وه‌رگرتنا هه‌مى مووچه‌یێن خوه ب بێمنه‌تى ئێكه‌مین وانه‌یا وان بیت پێشكه‌شى قوتابى یێن خوه یێن بێ به‌ش ژ خواندنێ بكه‌ن.
كورد .. پێرابوون و دیرۆك
عزه‌ت یوسف
پلانا توركیا بۆ ب سه‌رداگرتنا سووریا، دا كو كوردان راوه‌ستینیت، نه‌كو داعش.
(Turkey Plans to Invade Syria, But to Stop the Kurds, Not ISIS) ئه‌ڤه ناڤونیشانێ بابه‌ته‌كى بوو د رۆَژناما گاردیان دا ل 28/6/2015 هاتبوو به‌لاڤكرن.
كورد نه دیرۆكا كه‌ڤن باش دخوینن، نه‌ژى یا نوو، توركیا ب روون و ئاشكه‌را وه‌كى بانگى، ل سه‌ر هه‌مى ئاستان دگۆت ئه‌م دێ توخیبێ سووریا به‌زینین و مالا كوردان تێكده‌ین، كوردان ل وێرێ تڕانه ب ڤێ گۆتنێ دكرن بێمنه‌تى ددان، وه‌سا عه‌فرین ژى هاته داگیركرن و كه‌ت.
یێ نه‌خوینیت، نزانیت: دێ زیانێ كه‌ت. ڤیان و بێمنه‌تى تشته‌كه و كه‌توار و شیان ژى تشته‌كێ دیتره.
(ساكس) ترسیا نه‌كو ئه‌و ناما گه‌هشتیێ گرنگیا پێدڤى نه‌ده‌نێ، ئینا پێشنیار كر ب ده‌نگه‌كێ بلند بخوینیت، پاشى رۆزه‌فلتى پرسیار ژێكر: ته دڤێت یێ پشتراستبى كو نازى مه وێران ناكه‌ن، ئه‌ڤ ره‌وشه یا پێدڤى پێڕابوونانه.
گه‌ر ته بڤێت دوژمن ته مالوێران نه‌كه‌ت پێدڤیه تو سه‌ربۆرێن دیرۆكا نوكه و به‌رێ بزانى و پێڕابوونا بكه‌ى.
به‌لێ دڤێت پێڕابوون هه‌بن، كار بكه‌ى، نه‌به‌س گازى و گازندا بكه‌ى، نه‌به‌س په‌سن و قه‌با به‌رده‌ى. گۆلدا ماییر دبێژیت، ل سالا 1969 شه‌ڤا (المسجد الأقصى) هاتیه سۆتن، ئه‌ز وێ شه‌ڤێ نه‌نڤستم، من هزركر ئسرائیل دێ هێته وێرانكرن، لێ ده‌مێ بۆیه سپێده من زانى عه‌ره‌ب یێ د خه‌وه‌كا كوور دا.
كورد ژى گه‌له‌ك ژ وان دوور نینن، دزانن و دبێژن لێ ناپێژن.
د پلانا سه‌رۆكێ توركیا دا، ئه‌ردوگان دابوو، ب كاره‌كێ له‌شكرى ڕابیت و سه‌ر ب رۆژئاڤا دا بگریت وه‌سا سه‌ر ب عفرینێ داگرت، نها ژى به‌حسێ چه‌ند ده‌ڤه‌رێن دى یێن كوردان دكه‌ت..
ل گۆتارا رۆژا ئه‌ینى (26خزیرانا 2015)، ئه‌ردوگانى سۆز دا كو توركیا ناهێلیت كوردێن سووریێ ده‌وله‌تا خوه یا تایبه‌ت دابمه‌زرینن، ئه‌ڤه ژى پاش سه‌ركه‌فتنێن شه‌رڤانێن كورد ل سه‌ر چه‌كدارێن داعش دا هاتبوون. ئه‌ردوگانى گۆت: (ئه‌ز ئه‌ڤێ بۆ هه‌موو جیهانێ دبێژم، ئه‌م قه‌ت ناهێلین ده‌وله‌ته‌ك ل سه‌ر سنۆرێن مه یێن باشۆرى ل باكۆرێ سووریێ بهێته دامه‌زراندن. ئه‌م دێ ب به‌رده‌وامى شه‌ر و به‌رگریێ ژ ڤى تشتى كه‌ین چ دبیت بلا ببیت).
ئه‌رێ كوردان همبه‌رى گۆتنا (چ دبیت بلا ببیت) چ هوشدارى وه‌رگرت؟! ئه‌وى كوردێن رۆژئاڤا ب ڕامالینا نه‌ژادپه‌رستیێ ل ده‌ڤه‌رێن ل ژێر ده‌ستهه‌لاتیا وان تۆمه‌تباركرن.
نها سه‌رۆكێ ئه‌مه‌ریكا ل تویته‌رى ب گۆتنه‌كا شازده په‌یڤى بریارا پاشه‌كشا هێزێن خوه ل سووریا دایه و ره‌وش یا مه‌ترسیداره. ره‌نگه هه‌مان چیرۆكا سالا 1975 ل باشۆر ئه‌ڤجاره ل رۆژئاڤا دوباره ببیت. لێ یا باشۆر نێزیكى نیڤ چاخى بوویه و بوویه پشكه‌ك ژ دیرۆكێ دڤیابا دوباره نه‌ببا. دڤیابا كوردان وه‌رگرتبا كو سۆپایێ چو ده‌وله‌ته‌كێ هه‌تا قیامه‌ت ڕاددبت به‌رگریێ و زێره‌ڤانیێ ژ كوردان ناكه‌ت.
كوردێن رۆژئاڤا گه‌رمێن هێزێن ئه‌مه‌ریكا بوون، هه‌روه‌كى كوردێن باشۆر.. لێ ئه‌مه‌ریكا دبێژیت مه چ سۆز ب كوردێن رۆژئاڤا نه‌دایه و هیچ ده‌ڤه‌رێن پاراستنێ ژى مه بۆ ڤه‌نه‌برینه. د بابه‌ته‌كى دا ئه‌ڤرۆ ل رۆژناما گاردیان ژ ئالیێ نڤیسه‌ر (جانینى دى گیۆڤانى) دبێژیت پاشه‌كشا ئه‌مریكا ژ سووریا به‌خشینا خه‌لاته‌كێ مه‌زنه بۆ ده‌وله‌تا ئیسلامى. ئه‌و داعشا هێزێن كوردان و ئه‌مه‌ریكا ب هه‌ڤڕا شه‌ر دژى دكر.
ل سالا 1975 كورد كه‌تنه شۆكا ئه‌مریكا و دبیت ل سووریا دوباره ببیت، كوردان وانه وه‌رنه‌گرت، پاش كه‌تنا عه‌فرینى گه‌ف ل سه‌ر هه‌موو ده‌ڤه‌رێن كوردنشینه ل رۆژئاڤا و هه‌روه‌سا ل سه‌ر شنگالێ ژى هه‌یه، ئه‌گه‌ر وانه ب دروستى نه‌هێته وه‌رگرتن.
ل داویێ ژى كولنه‌دان و خوه ب ده‌ستڤه‌به‌رنه‌دان ئارمانج و فه‌رزه و دخوازته پێرابوونێن ب له‌ز، نه‌كو عاتیفه و گه‌ف.
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com