هه‌لبژارتن… مافه یان ئه‌ركه..؟!
كۆڤان حسێن
ب هزاران سالان ته‌خێن سه‌رده‌ست، هه‌مى گه‌هێن ده‌ستهه‌لاتێ پاوان و قۆرغ كربوون، چ بناڤێ خوداوه‌ندان یان بابوباپیرێن پیرۆز، نه ژمێژه‌یه ده‌رفه‌ت بۆ ملله‌تان روخساى پشكدارى ژیانا سیاسیا وه‌لاتێ خوه ببن، ده‌ستپێكێ دیمۆكراتى زۆرا هه‌ژار و له‌كه‌دار بوو. بۆ كوێل و ئافره‌تان و ره‌شپیستان، هه‌ر مافێ ده‌نگدانێ نه‌بوو،پشكداریا گشتى د ده‌ستنیشانكرنا ده‌ستهه‌لاتێ دا، داهێنانه‌كا رۆژئاڤاییه و ڤى سه‌رده‌مى بوویه پیڤه‌ره‌كێ ماقیلیا مله‌تان. ل پڕانیا جیهانا نوكه ج وه‌ك رووگه‌ش چ ژى ژ راست دیمۆكراسیه‌ت ل پێشیا هه‌مى ره‌نگه سیسته‌مێن دى دهێت، ل گۆر پڕانیا ده‌ستوورێن جیهانێ ده‌نگدان مافه‌ك بده‌ستڤه‌هاتیى هه‌ڤوه‌لاتیانه. مافێ ده‌نگدانێ ژ راستى د ناڤبه‌را شه‌ڤ و رۆژه‌كان دا بۆ خه‌لكێ نه روخسایه. خه‌باته‌كا بێ وجان و قوربانیه‌كا مه‌زن یا هاتى دان هه‌تا مافێ ده‌نگدانێ و پشكداریا سیاسیا وه‌لاتى بۆ هه‌ڤوه‌لاتیان روخسایه، هه‌تانوكه ژى ل هنده‌ك وه‌لاتا هه‌ڤوه‌لاتى بتنێ (ره‌عیه‌ته) هیچ مافێ ده‌نگدانێ و پشكداریا سیاسى نه‌ك هه‌ر نینه، به‌لكو تاوانه بیرێ لێبكه‌ت، نموونه (سعوودیه و چین) و گه‌له‌ك ولاه‌تێن دى. ل هنده‌ك وه‌لاتان ده‌نگدان نینه یان هه‌یه، بۆ ریمه‌تى ژ ره‌نگێ راپرسیا. كێم وه‌لاتێن بخوه‌باوه‌ر هه‌نه هه‌ر چار سالان جاره‌كێ خوه بۆ ئاستێ هه‌ڤوه‌لاتیێن خوه نزم كه‌ن و خوه بده‌نه به‌ر تاقیكرنه‌ك دژوار پیڤه‌را رازیبوونا خه‌لكێ خوه؟ راسته ده‌نگدان بتنێ ئالیه‌ته‌كا دیمۆكراسى یه، لێ هێزترین پیڤه‌ر و مه‌حه‌كه ژى بۆ ره‌وشا حوكمرانیا چار سالێن بۆرى. ل هنده‌ك وه‌لاتان ده‌نگدان ئه‌ركه، ئانكو بڤێت نه‌ڤێت دێ پشكداریا هه‌لبژارتنان كه‌ى بۆ هندێ هه‌ڤوه‌لاتى ب هه‌ر ره‌نگێ هه‌یى پشكداریا شه‌رعیه‌ت به‌خشینێ بكه‌ت ب ده‌ستهه‌لاتێ. بایكۆت ئالاڤه‌ك دى یێ دیمۆكراسیه وه‌ك ده‌رفه‌ت بۆ نه‌رازیبوونێ ل هنده‌ك وه‌لاتێَن دیمۆكراسیه‌ك به‌رێز هه‌یى دهێته بكارئینان، ئه‌وژى ره‌نگه‌كێ ده‌ربرینێ یه ژ ره‌وشا سیاسى. لێ ره‌ت چاره‌سه‌ر نینه بۆ هیچ پرسه‌كا بیته سه‌ده‌مێ بایكۆتێ. چونكو سیسته‌ما دیمۆكراسى ڤالاهیێ قه‌بوول ناكه‌ت و ره‌نگه ره‌وش خرابتر بیت و مه‌یدان بۆ هنده‌ك توندره‌و و پوپولیست و كێم سه‌ربۆران بروخسیت سه‌ركردایه‌تیا مله‌تان بكه‌ن. دیسا هه‌مى جارێ ژى پشكداریا بهێز و كوره بێ خواندن و هشیاریا سیاسى كاڤل كارى به‌رهه‌م هاتیه ژ ئه‌نجامێ هه‌لبژارتنه‌ك دیمۆكراسى وه‌ك سه‌ركه‌فتنا نازیان ل ئه‌لمانیا ب رێَكه‌ت دیمۆكراسى. هه‌تا نوكه دیمۆكراسى و ده‌نگدان باشترین سیسته‌من بۆ ژ یانێ، لێ دیموكراسیێ ژى عه‌یبى و كیچماسى هه‌نه و به‌لكو ره‌خنه‌گرێن بهێز ژى هه‌نه بۆ ده‌ر ئه‌نجام و به‌ربازاركرنا مرۆڤان و شاش بكارئینانا ده‌نگى و وه‌ك هه‌ڤیا هه‌مى كه‌سان د ده‌نگدانێ دا. لێ جارێ هه‌تا نوكه ل كوردستانێ ژى ج رووگه‌ش بیت چ باوه‌ریى بیت ب دیمۆكراسیه‌تێ هه‌ر چه‌ند ئه‌م ل ئیراقێ و كوردستانێ ڤى مافى په‌یره‌و دكه‌ین ئه‌نجام چ بن، جیهان سه‌رده‌ریێ ل گه‌ل دكه‌ت و باشتره ئه‌م هه‌ڤوه‌لاتى هشیار و ب بریار بیت نه‌ك چاڤدێر و بێ باندۆر بیت.
