(پلنك)… تو هاتیه (چێ)..؟!
كۆڤان حسێن
هه‌بوونا ناڤێ پلنگى د زمانى دا بێگومان نیشانا هه‌بوونا ڤى توخمێ ده‌هبایه ل كوردستانێ، هه‌بوونا پلنگى هند روودانه‌كا مه‌زن نینه، تشتێ گرنگ ئه‌وه ئه‌ڤ ده‌هبه ژ مێژه ل جوگرافیا زاخۆ و ده‌وروبه‌ران نه‌هلایه دیتن لێ نه ژ مێژه ل ده‌وروبه‌رێن گاره‌یى هاتیه دیتن، ژبلى دیتنا وى ب به‌رده‌وامى ل سنوورێ برادۆست و گه‌رمیانێ ل كوردستانا ئیراقێ، ل گۆر هنده‌ك ژێده‌ران دووماهی شێر ل ده‌ڤه‌را ئاكرێ ل سالا 1932 هاتیه دیتن ل سه‌ر ده‌مێ نێچیره‌كا پادشاهى یا وى ده‌مى. ئه‌ڤه هه‌مى ئاسانه لێ تشتێ نه ئاسان سه‌رده‌ریا نه دروست یا رایا گشتى ل سه‌ر هه‌بوونا ڤى ده‌هبه‌یى و ڤه‌رێژا وێ یا پڕى بابه‌تێن نه هێژاى رۆژه‌ڤێ هاتین گۆتن وێ راستیێ دیار دكه‌ت كو هێشتا ل وه‌لاتێ مه ب گشتى ره‌وشه‌نبیریا سه‌رده‌ریكرنێ ل گه‌ل ڤان بابه‌تان نه‌هاتیه گشیكرن، ل دووماهیا سالێن نۆتان دا، پلنگه‌ك ل سنوورێ گاره‌یى هاته كوشتن، هینگێ ژى ئه‌ڤ بابه‌تێ ئازریایى و گرنگیا هه‌بوونا (مه‌حمیا) دبیته بابه‌ت بۆ هندێ هه‌بوونا خوه‌زایا گشتى بێته پاراستن د ژینگه‌ها خوه‌دا بمینن دوور ژ زیانێ، چونكو درنه‌ده‌نه و پاشى پاراستنا وان نه‌مازه یێن ل به‌ر نه‌مانێ. راسته بابه‌تێن ژ هه‌بوونا پلنگى گرنگترین هه‌یین، لێ پلنگ و به‌ڕاز و گورك و هه‌مى ده‌هبه و درنده‌یێن كیڤى و ب مه‌ترسى ل كوردستانێ ئاكنجین ڤى وه‌لاتى نه و خودان شووناسه‌كا تایبه‌ت یا ده‌ڤه‌را كوردستانێ نه. فه‌ره هه‌وه‌كا گشتى هه‌بیت ل سه‌ر هه‌مى ئاسته‌كى بۆ پاراستنا ژیانا كیڤى ل كوردستانێ و بلا حوكمه‌تێ بۆدجه بۆ پاراستنا وان هه‌بیت. ژ لایه‌ك دى ڤه ل سه‌ر ئاستێ جڤاكێ دا ژى ئه‌م كوشتنا ڤان دڕنده‌یان ب نۆرمالى و وه‌رنه‌گرین. هه‌بوونا ڤان گیاندارێن كیڤى زه‌نگینیا وه‌لاتى دیاردكه‌ن و هنده‌ك گیاندار بۆ هنده‌ك وه‌لاتان بوونه سۆمبلێن نه‌ته‌وه‌ى.كى دزانیت ئه‌ڤ پلنگه هاتیه چێ؟ ئه‌رێ بتنێ یه؟ ئه‌رێ چ وه‌كریه ئه‌و بهێته ڤێرێ؟ ئه‌رێ چى ل جهێ وى روودایه هه‌تا ئاواره بیت؟! بێگومان نه‌هاتیه گه‌شت و سه‌یرانێ. بێگومان ئه‌وه جارێ یێ بیانى یه ل ڤى ده‌ڤه‌را تایبه‌ت، لێ هاتى دیتن چونكو ل بیراهیا كه‌سێ نینه پلنگ ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ هاتبیته دیتن. ب هه‌ر حالێ هه‌یى گیاندار سنووران ناسناكن و نه‌دووره ره‌وشا ژینگه‌هێ وه بكه‌ت گه‌له‌ك توخمێن دى ژ گیاندار ل ڤى وه‌لاتى دیار ببن.
خۆزى كوردستانێ ل به‌هدینان جهه‌كێ پاراستى وه‌ك (مه‌حمیه) هه‌بیت بۆ پاراستنا ژیانا گیاندارێن كیڤى، نه‌ك باخچه‌كێ ته‌نگ و كێم خزمه‌تگوزاى ببیته جهێ زیندانكرنا گیانداران ل ژینگه‌هه‌ك نه‌ساخله‌م دا. ئه‌گه‌ر گیاندار زمان هه‌بیت، بێگومان مه‌ساجا ڤێ پلنگى دێ ئه‌و بیت كه‌س خه‌له‌ت نه‌بیت بهێته سنوورێ ڤى وه‌لاتێ نه‌زانیت سه‌رده‌ریێ ل گه‌ل ماف و پێدڤیێن گیانداران بكه‌ت، خۆزى ئیدارا پارێزگه‌ها دهۆكێ رۆژه‌كێ بیر ل هه‌بوونا مه‌حمیه‌كا تایبه‌ت بكه‌ت، هه‌ر چونه وه‌ك ده‌ڤه‌را بارزان، به‌لێ ب مۆركه‌ك فه‌رمى.
