هه‌لبژارتن د چه‌ندین نه‌رینان دا
ژڤانه كو ل رێكه‌فتى 12\5\2018 هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ عیراقێ بهێنه ئه‌نجامدان كو د ڤان هه‌لبژارتنان دا دێ (24) ملیۆن كه‌سان مافێ ده‌نگدانێ هه‌بیت و (205) كیانێن سیاسى، خوه تۆماركرینه ل ده‌ڤ كومسیۆنا بالا یا هه‌لبژارتنان كو ژمارا هه‌ڤپه‌یمانان دبنه (27) هه‌ڤپه‌یمانى، ئه‌و ژى كو ژلایێ كوموسیۆنێ ڤه هاتینه په‌سه‌ندكرن و باوه‌رى پێكرن كو ژمارا پارت و لایه‌نێن سیاسى یێن ڤان هه‌ڤپه‌یمانان دبنه((88 )) پارت و لایه‌ن ئه‌و ژى كو دێ ركه‌به‌رى ل سه‌ر 329 كورسیێن په‌رله‌مانى كه‌ن و ژمارا به‌ربژێران دبنه ((6904)) هزار به‌ربژار هه‌ژى گۆتنێ یه كو (96) به‌ربژار هاتینه دوورخستن ژ لایێ لیژنا ده‌ستپاكیێ ڤه كو ل دووڤ داخوازیا كومسیۆنێ دڤێت لایه‌نێن سیاسى هنده‌ك به‌بژارێن دى ل جهێن وان بهێنه ده‌ستنیشانكرن كو دێ (245) هزار فه‌رمانبه‌ر ژلایێ كومسیۆنێ ڤه چاڤدێریا ڤان هه‌لبژارتنان كه‌ن كو كورسیێن پارێزگه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ دبنه (46) كورسى دهۆك (11) كورسى + ئێك كورسى كۆتا بۆ برایێن كریستیان) و هه‌ولێر 15 كورسى) + ئێك كورسى كۆتا بۆ كریستیانان) و(سلێمانیێ ل گه‌ل حه‌له‌بچه 18 كورسى) یا دیاره و ته‌شى ژى وه‌سا یا درێسیت كو دێ گه‌رموگۆریه‌كا هه‌ره ب هێز هه‌بیت ل پارێزگه‌ها سلیمانیێ دهه‌وا هه‌لبژارتنان دا پتر ژهه‌ر پارێزگه‌هه‌كا دیتر. سه‌باره‌ت شیعه‌یان دابه‌ش بووینه ل سه‌ر سێ لیسته‌یێن سه‌ره‌كى و هنده‌كێن ناڤنجى و بچوویك دابه‌ش بووینه لیستا ئێكێ بناڤێ لیستا سه‌ركه‌فتنا عیراقێ (النسر) ب سه‌رۆكاتیا حه‌یده‌ر عه‌بادى كو پێكدهێت ژ هنده‌ك كه‌سانێن بێلایه‌ن و ئه‌كادیمى و كته‌كا كێم یا حه‌شدا شه‌عبى و هنده‌ك پارت و لایه‌نێن سیاسى و ره‌وتێ ئه‌لحیكمه ب سه‌رۆكاتیا عه‌ممار ئه‌لحه‌كیم و پارتا فه‌زیله و هنده‌ك كه‌سانێن عه‌شائیرى و د گه‌ل دا لیسته‌یا ئیبراهیم ئه‌لجه‌عفه‌رى و كۆتله‌یا منته‌سیرۆن و هه‌ر وه‌سا كوتله‌یا عیراقا بێلایه‌ن كو دبنه ((50)) گرۆپ و كیانێن سیاسى ئه‌گه‌ر ڤان هه‌رسێ كوتله‌یان خوه‌نه ڤه‌كێشا بیت ژ كۆتله‌یا حه‌یده‌ر عه‌بادى كو جێدبیت گه‌له‌ك گوهۆرین د ڤان هه‌رسێ لیسته‌یێن مه‌زن دا په‌یداببن. لیسته‌یا دووێ ژێر ناڤێ لیسته‌یا ئه‌لقانوون ب سه‌رۆكاتیا نوورى ئه‌لمالكى كو پێكدهێت ژ هنده‌ك گرۆپێن حه‌شدا شه‌عبى و هنده‌ك پارت و لایه‌ن و كه‌سانێن سیاسى و پرۆفیشینه‌ل (بێلایه‌ن) و ئه‌كادیمى و عه‌شائیرى و ل گه‌ل دا لیسته‌یا ته‌یار ئه‌لوه‌سه‌ت ب سه‌رۆكاتیا موه‌فق ئه‌لروبیعى و هنده‌ك كه‌سایه‌تیێن سوننه وه‌ك وه‌زیرێ به‌ره‌ڤانیا عیراقێ یێ به‌رى خالد ئه‌لعوبیدى، هه‌ر وه‌سا لیسته‌یا (سێێ)، ئه‌و ژى ژێر ناڤێ (ئه‌لفه‌تح) ب سه‌رۆكاتیا هادى ئه‌لعامرى كو پێكدهێت ژ هێزا به‌در و هنده‌ك گرۆپێن حه‌شدا شه‌عبى یێن رادیكال (توندره‌و)، وه‌ك عه‌سائیب ئه‌هل ئه‌لحه‌ق و سه‌رایا ئه‌لنوجه‌با و سه‌ید ئه‌لشوهه‌دا و ئه‌بۆ فه‌زل ئه‌لعه‌باس و سه‌رایا عاشورا‌و و حزب الله، هه‌ر وه‌سا ل گه‌ل دا لیسته‌یا منته‌سیرۆن و جڤاتا ئیسلامیا عیراقێ ب سه‌رۆكاتیا دكتۆر. هومام حه‌مودى و هه‌ر وه‌سا د گه‌ل دا لیسته‌یا عیراقا بێلایه‌ن. ئه‌ز وه‌سا دبینم و ب نه‌رینا من كو دێ ئیرانێ رۆله‌كێ ئه‌كتیف هه‌بیت د ڤان هه‌لبژارتنان دا ئه‌و ژى كو هه‌ر لیسته‌یه‌كا ژڤان هه‌ر سێ لیسته‌یان پشته‌ڤانیا وێ بكه‌ت دێ ب سه‌رئێخیت، هه‌ر وه‌سا لیسته‌یه‌كا دیتر ئه‌و ژى لیسه‌تیا موقته‌دا ئه‌لسه‌در ب سه‌رۆكاتیا موقته‌دا ئه‌لسه‌در كو پێكدهێت ژ هنده‌ك پارت و لایه‌ن و كیانێن سیاسى و پرۆفیشینه‌ل ( بێ لایه‌ن ) و ئه‌كادیمى و عه‌شائیرى و ل گه‌ل دا سه‌رایا ئه‌لسه‌لام كو ئه‌ڤ لیسته‌یه، ژى خودان جه‌ماوه‌ره‌كێ زۆره، هه‌ر وه‌سا هه‌ڤپه‌یمانیا سائیرۆن ب سه‌رۆكاتیا حه‌سه‌ن ئه‌لعاتولى سه‌رۆكێ پارتا ئه‌لموسته‌قبه‌ل كو پێكدهێت ژپارتا ئیستیقلال و پارتا شیۆعى (كومونێست) ب سه‌رۆكاتیا رائید فه‌همى سكرتێرێ ڤێ پارتێ و پارتا هه‌ڤپه‌یمانیا عیراقێ ب سه‌رۆكاتیا سه‌عد عاسم ئه‌لجه‌نابى سه‌رۆكێ ڤێ پارتێ وپارتا ئه‌لده‌وله و دادپه‌روه‌ریێ ب سه‌روكاتیا غه‌سان ئه‌لجبۆرى و پارتا هه‌ڤپه‌یمانیا گه‌نجان و گۆرانێ ب سه‌رۆكاتیا عه‌دنان ئه‌لعه‌زاوى و پارتا ئه‌لته‌ره‌قى و چاكسازى ب سه‌رۆكاتیا موزر شه‌وكه‌ت و هه‌ر وه‌سا لیسته‌یا هه‌ڤپه‌یمانیا چاكسازیا نیشتیمانى دگه‌ل دا چه‌ندین كه سایه‌تى و لایه‌نێن دى ب سه‌روكاتیا دكتور ئیبراهیم ئه‌لجه‌عفه‌رى وهه‌ر وه‌سا هه‌بوونا چه‌ندین لیسته‌یێن دى ژێر چه‌ندین ناڤان و هه‌ر وه‌سا لیسته‌یا نیشتیمانى ب سه‌رۆكاتیا دكتۆر ئه‌یاد عه‌لاوى كو پێكدهیت ژ لیسته‌یا سه‌لیم ئه‌لجبۆرى و لیسته‌یا سالح ئه‌لموتلك و هنده‌ك كه‌سانێن ئه‌كادیمى و عه‌شائیرى و پرۆفیشینه‌ل (بێ لایه‌ن) و هنده‌ك كه‌سانێن شیعه‌یێن میانره‌و( معتدل) كو ئه‌ڤ لیسته‌یه (30) پارت و لایه‌ن و كیانێن سیاسى بخوه‌ڤه دگریت هه‌ر وه‌سا لیسته‌یا هه‌ڤپه‌یمانیا قرار ئه‌لعیراقێ ب سه‌رۆكاتیا ئوسامه ئه‌لنوجیفى كو ئه‌و ژى پێكدهیت ژ چه‌ند پارت ولایه‌ن و كه‌سایه‌تیێن سیاسى و بێ لایه‌ن وئه‌كادیمى و دگه‌ل دا لیسته‌یێا پرۆژێ ئه‌لقرارا ئه‌لعیراقى ب سه‌رۆكاتیا خه‌میس ئه‌لخه‌نجه‌ر كو پێكدهێت ژ كه‌تله‌یا سه‌لمان ئه‌لجومه‌یلى و زافر ئه‌لعانى و ئه‌حمه‌د ئه‌لمه‌سارى و خه‌میس ئه‌لخه‌نجه‌ر ئه‌گه‌ر ڤان هه‌ر چاران ژى خوه نه‌ڤه‌كێشابیت ژلیسته‌یا ئۆسامه ئه‌نوجه‌یفى و لیسته‌یا نه‌ینه‌وا ناسناما مه‌یه ب سه‌رۆكاتیا هاشم الیاس سلتان ئه‌لجه‌ماس كو ئه‌وژى ژ چه‌ند كه‌سایه‌تى و ئه‌كادیمى و كه‌سایه‌تیێن بێ لایه‌ن پێكدهێت. گومان تێدا نینه كو د ڤان هه‌لبژارتنان دا دێ هه‌ڤركى و ركه‌به‌ریه‌كا هه‌ره ب هێز هه‌بیت دناڤبه‌را لیسته‌یا عه‌بادى و مالكى و هادى ئه‌لعامرى دا و بتایبه‌تى د ناڤبه‌را لیسته‌یا عه‌بادى و لیسته‌یا هادى ئه‌لعامرى ئه‌وژى كا دێ كى بیته به‌خۆكى به‌ران و دێ پێت خوه د كورسیا ده‌ستهه‌لاتێ عیراقێ دانیت وه‌سا دیاره كو د ڤان هه‌لبژرتنان دا دێ شیعه زورینه‌یا كورسیان ب ده‌ستخوه‌ڤه ئینن كو ئه‌ڤ چه‌نده ڤه‌دگه‌رێت ژبۆ لاوازبوونا پێگه‌یێ كوردان وسوننه‌یان وهه‌ر وه‌سا كو شیعه ((65-66% ژرێژه‌یا عیراقێ پێكدهینن)) هه‌ر وه‌سا كو زۆربه‌ى ده‌ڤه‌رێن سه‌ننه‌یان ژى ئارامى و سه‌قامگیریێ لێ نه‌به‌ر قرار بوویه و ئاواره‌نه و هێشتا نه‌ڤه ڤه‌ریاینه سه‌ر جه و مالێن خوه و ده‌ڤه‌رێن كوردنیشین ئه‌ڤێن به‌ر ده‌ڤه‌رێن كێشه‌دار دكه‌ڤن دبن كونترۆلا حه‌شد ئه‌لشه‌عبى ڤه‌نه كو وه‌سا دیاره ئه‌ڤ ده‌ڤه‌رێن مه ئاماژه پێ داى رێژه‌یا پشكداربوونێ دێ نه دئاستێ پێدڤى دابیت. هه‌ر وه‌سا لیسته‌یه‌كا دیتر ب ناڤێ هه‌ڤپه‌یمانیا (به‌غداد) ب سه‌رۆكاتیا مه‌حموود ئه‌لمه‌شهه‌دانى دگه‌ل دا چه‌ند لایه‌ن و كه‌سایه‌تیێن سووننى و ئه‌كادیمى و پرۆفیشینه‌ل (بێ لایه‌ن). هه‌ر وه‌سا لیسته‌یه‌كا دى ژێر ناڤێ هه‌ڤپه‌یمانیا (ته‌مه‌دون) ب سه‌رۆكاتیا مه‌ئمول ئه‌لسامه‌رائى كو ئه‌و ژى ژ چه‌ند لایه‌ن و كه‌سایه‌تیێن سوننى پێكدهێت كو زۆربه‌ى به‌ربژێرێن وى ئافره‌تن. ئه‌ڤه سه‌باره‌ت شیعه و سوننه‌یان سه‌باره‌ت كوردان دڤان هه‌لبژارتنان دا زۆربه‌ى وان دێ ب لیسته‌یێن جودا جودا پشكدار بن وه‌ك پارتى و ئێكه‌تى و گۆران و كومه‌ل و هه‌بوونا سێ هه‌ڤپه‌یمانیان وه‌ك هه‌ڤپه‌یمانیا ئێگرتوویا ئیسلامى یا كوردستانێ دگه‌ل بزوتنه‌وه‌یا ئیسلامى و چاكسازیا ئیسلامى یا دووێ هه‌ڤپه‌یمانیا ڤه‌لڤینا نه‌وه‌ى نووێ ل گه‌ل ته‌ڤگێرا ئازادى و هه‌ڤپه‌یمانیا دیمۆكراسیا گه‌ل و یاسێێ هه‌ڤپه‌یمانیا نیشتیمانى بۆ دیمۆكراتیێ و دادپه‌روه‌ریێ دگه‌ل پارتا زه‌حمه‌تكێشێن كوردستانێ. كو كورد بێدڤى ب هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ نه پشتى هه‌لبژارتنان ئه‌ڤ نه‌پشداربوونا كوردان ب ئێك لیسته‌یه ڤه‌دگه‌رێت ژ بۆ لاوازبوونا پێگه‌یێ كوردان دچارچووڤه‌یێ عیراقا ڤێ گاڤێ دا كو دڤیا ب ئێك لیسته پشكدار ببانه كو ئه‌ڤه هه‌مى ڤه‌دگه‌رێن ژبۆ ناكۆكیێن د ناڤبه‌را پارت و لایه‌نێن كوردى دا و هه‌بوونا ده‌رزان د ناڤ ناڤمالیا وان دا و نه‌ئێكگرتن و نه ئێكرێزیا وان، هه‌ر وه‌سا ناكۆكیێن د ناڤبه‌را به‌غدا وهه‌ولێرێ دا و بۆیه‌رێن (16) ئوكتوبه‌رێ وهه‌بوونا قه‌یرانا ئابوورى یا كۆژه‌ك. هه‌ر د ڤى بیاڤى دا كو دێ توركومان د ڤان هه‌لبژارتنان دا پشكدار بن ب لیسته‌یه‌كێ ب سه‌رۆكاتیا ئه‌رشه‌د ئه‌لسالحى كو پێكدهێت ژچه‌ند كه‌سایه‌تیێن تركومان و بێ لایه‌ن و هه‌ر د ڤى كڤانى دا كو هنده‌ك توركومانێن شیعه مه‌زهه‌ب خوه دایه دگه‌ل لیسته‌یێن شیعه‌یان وه‌ك لیسته‌یا مالكى و عه‌بادى وعامرى و سه‌در و حه‌كیم و…هتد و هه‌ر وه‌سا لیسته‌یه‌ك ژێر ناڤێ لیسته‌یا كلدوئاشۆر و سریان كو دێ هه‌ڤركیێ ل سه‌ر كودا كه‌ن كو نه‌دوره وب دیتن و نه‌رینا من ژبه‌ر ناكۆكیێن ڤێ گاڤێ د ناڤبه‌را شیعه‌یان دا و ب تایبه‌تى وه‌ك مه به‌حس ژێ كرى د ناڤبه‌را عه‌بادى و مالكى و عامرى و سه‌در و حه‌كیم دا ئه‌وژى كو ئه‌گه‌ر شیعه خوه نه‌كه‌نه ئێك پشتى هه‌لبژارتنان وه‌سا دبینم ئه‌وژى كو ئه‌گه‌ر سونه د ئێكگرتى بن دێ نێزیكى پۆستێ سه‌رۆك وه‌زیران بن به‌س ئه‌ڤ یه‌كه سه‌ر ناگریت ژبه‌ر وه‌ك مه ئاماژه پێ داى ده‌ستتێوه‌ردانێن راسته‌وخوه‌یێن ئیرانێ، ئه‌و ژى كو سوننه‌یان ژى سه‌ربۆرێن هه‌ین دگه‌ل شیعه‌یان د ڤى بیاڤى دا ئه‌وژى د هه‌لبژارتنێن رابردو دا وه‌ك لیسته‌یا ئه‌لعیراقیه ب سه‌رۆكاتیا دكتور ئه‌یاد عه‌لاوى كو زۆرینه‌یا وان ژ سه‌ننه مه‌زهه‌بان پێكدهات وه‌ك پرانیا ده‌نگان ب ده‌ست خوڤه ئیناین كو ئه‌ڤ چه‌نده شیعه‌یان قه‌بوول نه‌كرى وعیراق ماوه‌یه‌كێ مایه بێ حوكمه‌ت و هه‌ر ل داویێ ئه‌ڤ پۆسته بۆ شیعه‌یان ماى و نوورى ئه‌لمالكى بوویه سه‌رۆك وه‌زیران چنكو ئه‌م هه‌موو دزانین هه‌ڤسارێ ده‌ستهه‌لاتا عیراقێ د ده‌ستێن ئیرانێ دایه ئه‌وژى كو چاوا وێ بڤێت دێ وه‌سا بخوه ره‌فتارێ و سه‌ره‌ده‌ریێ وجموجۆلێ پێ كه‌ت كو ب هه‌ر ره‌نگه‌كى رێ ناده‌ت و ناهێلیت كو سوننه مه‌زهه‌ب ده‌ستهه‌لاتێ وه‌ربگرن ل عیراقێ چونكو ل ده‌ڤ وان هێلا سۆره. هه‌ژى گۆتنێ یه كو دڤێت ژبیر نه‌كه‌ین ئه‌و ژى كو دێ مه‌زهه‌بیێ و عه‌شیره‌ت گه‌ریێ رۆله‌كێ به‌رچاڤ و كاریگه‌ر هه‌بیت و دێ بگشتى رێژه‌یا پشكداربوونێ نه د ئاستێ پێدڤى دابیت د ڤان هه‌لبژارتنان دا.
نڤێسه‌ر\ ئه‌حمه‌د سادق زاویته‌ى
