فرۆكەیێن حوكمەتا ئیراقێ پتر ژ پێنجی جاران دەڤەرا بەرلێفێ بومبەبارانكـر
رەمەزان دەشتمری/ زاخۆ
3- 4
دەمێ شۆڕشا ئیلۆنێ ل سالا 1974ی دەستپێكری، حكومەتا ئیراقێ بریاردا هەمی ماموستایێن قوتابخانا و مەلایێن مزگەفتان شۆڕشێ ب جهـ بهێلن و قەستا ناڤ حكومەتێ بكن. ئەوبی ماموستایێ قوتابخانا گوندێ مە ژ نەچارێ قوتابخانە هێلان ڤالە و قەستا ناڤ حكومەتێ كرن و هەر وەسا مەلایێ گوندێ مەژی خودێ ڕازی مەلا ئەحمەد دولی ئەوژی بۆ ناڤ حكومەتێ چوو. بەلێ بەری مەلا ئەحمەد بچیت و گازی من كر و گوتەمن: ئەڤە بوتە كاغەزا تەرقینێ و شێوازی شویشتنا مریان ژمن وەربگرە. ژبەر كو تو دێ پێدڤی بی، من ژی ئەو تەرقین ژێ وەرگرت. ڤێجا دئەوی ژیێ بچویدا من مری دشویشتن و تەرقین ل سەر گورێ ئەوان دخواند. ل ئەوی دەمێ شۆڕەشا ئیلونێ دەسپێكری دشێم بێژم كو رۆژانە فڕوكەیێن جەنگی یێن ئیراقێ ئەڤ دەرە بومبەباراندكرن و هەر ب چەنگێ توپێن دویر هاڤێژ ئەڤ دەڤەرە توپبارندكرن. گەلەك زیان گەهاندن دەخل و دان و بیستان و دەرامەتێ خەلكێ ئەڤان گوندان. بەلێ ب هیمەت و وەفاداری و ب سەركردایەتیا سەروك مەلا موستەفا بارزانی و خۆە ڕاگرییا پێشمەرگەیێن جانفیدا خەلكێ دەرێ شیا خۆە ل بەر ئەوان هەمی پیلان و دڕندایەتییا حكومەتا ئیراقێ یا ئەوی سەردەمی خوە ڕاگرت و ب هەمی شێوازا هاریكاری و پشتەڤانییا شۆڕشێ كرن. ئەوبی دەمێ نسكوییا شەشی ئادارا سالا 1975ی ب سەر شۆڕشا ئیلونێ دا هاتی و بۆ ماوەیەكی كێم شۆڕشا چەكداری هات ڕاوەستاندن. هەر وەسا ل سالا 1974ی هەژمارەكا كادر و ئەندامێن پارتی دیموكراتی كوردستان ژبۆ كارەكی تایبەت بەرەف ڕۆژئاڤایێ كوردستانێ چون و ئەوبی حكومەتا وەلاتێ سوریا و ب هەفكاری دگەل موخابراتا وەلاتێ ئیراقێ ل سەر سنوری ل دەڤەرا تلكوچە چواردە ژ ئەندامێن پارنی دەستەسەركرن و هەر ئێكسەر ب رێكا دەیێ سنوری یێ رەبیعا تەسلیمی ئیراقێ كرن. ئەوبی ل شەڤا 28/4/1975ی ل بارەگایێ ئەمنا باژێڕێ مووسل هاتن سێدارەدان كو ئێك ئەوان حەفت كەسان برایێ من دگەل ئەوان بوو. ناڤێن ئەوێن ل ئەوی دەمی هاتین سێدارەدان ئەڤەبین. گێندەل ئیبراهیم تەلحە گوندێ دولا. عەبدی حەسەن ئەحمەد گوندێ دولا. مەحمود ئەحمەد عەمەر گوندێ دولا. عەزەدین حەسو محو كادرێ پارتی گوندێ بێزهێ. محەمەد عەبدی گوندێ حەسەن ئاڤا. حاجی مەلا مەلا گوندێ ئەرمشتێ. داود عەزو كوندی گوندێ موقوبلێ. هەر وەسا حەفت كەسێن دیتر هەر یەك ب حوكمێ حەفت سالا هاتن حوكومكرن. هەر1975ی چەندین جاران فڕۆكەیێن حكومەتا ئیراقێ یێن جەنگی ب چەكێ گران و ناپالان دەڤەرا گوندێن بەر لێفێ بومبەبارانكرن و زەرەر و زیان گەهاندن ئاڤاهیێن مالان و ئاقارێ گوندندان و دگەل زەر و بیستان و بێدەرێن گوندی سوتن. وەسا مەلا شین ئەوچەندەژی دا دیاركرن كو ل سالا 19745ی شۆڕشا ئیلۆنێ یا چەكداری راوەستا، بەلێ هەر دەملدەست كادرێن پارتی دیموكراتی كوردستان مینا كادرێ چەلەنگ جاسم جاسم كو ئێك ژ كادرێن دەستپێكی یێن شۆڕشا 26ی گولانێ دەست ب ڕێكخستنا نهێنی یا پارتی ل دەڤەرێ كرڤە. هەر وەسا خەلكێ دەڤەرێ باوەریەكا موكوم و پیلایی ل ئەوی دەمی هەبی و ب هەمی شیانا و دناڤ ئەوان كاوداناندا پەیوەندی ب ناڤ ڕێزێن ڕێكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان كرن و هاریكاری و پشتەڤانی لێكرن. پشتی نسكویا سالا 1975ی و پشتی برایێ من ب دەستێن ڕژێما ئیراقێ یا ئەوی سەردەمی هاتی سێدارەدان و شول و كار و بارێن مالێ مانە ب هیڤیا منڤە و ئەز نەچاربیم خواندنێ ب هێلم و دەست ب كەد و كەسپا مالێ بكم. ل ئەوی دەمێ گەلەك كارێ شڤانداریێ دكر و هەمی دەمان تەرش و تریشێ مە ل چیایی بی و من گەلەك حەزا گەریانێ و هاتن و چوونێ هەبی. ل سالا 1980ی پێشمەرگەیی هاڤێتە ئەوێ رەبیا ل هنداڤی گوندێ دولا و زیان گەهاندن ئەسكەرێ حكومەتا ئیراقێ و ل ڕۆژا پاشتر من تەرشێ خۆە برە بۆ ئەوێ دەڤەرێ ل وێرێ ئەسكەری ئەز گرتم و گوتنە من كانێ موخەڕب خۆە ل كیرێ ڤەشارتینە و ئەز دەستەسەركرم و بۆ بارەگایێ فەوجا ئەرمشتێ برم. بەلێ ب ڕێكێ ڤە موختارێ گوندێ و دگەل مەلایێ گوندێ هاتن بۆ بەراهیكا ئەوی ئەسكەری و گوتنێ ئەڤە شڤانێ تەرشی یە و ئەوی چ گونەها خوە نینە ل وێری و ب هاریكاری و پشتەڤانیا مەختاری و مەلایێ گوندی هاتم ئازادكرن. هەر وەسا ل سالا 1983ی ئەز دناف رێزێن ئێكەتیا لاوێن دیموراتی كوردستان ل سنورێ لیژنا ناوچا زاخۆ هاتم ڕێكخستن. ل ئەوی گەلەك كار و چالاكی و هاریكاری و پشتەڤانی وەك ئەندامەكی چالاك دناڤ رێزێن ئێكەتیا لاواندا مە ل دەڤەرێ ئەنجامدا و هشیاریا هەستا نەتەوەژی مە دناڤ گەنجاندا بەرلاڤەدكر. ل دەمێ رۆژا 22/8/1984ی هێرشا عەسكەرێ حكومەتا ئیراقێ و ب هاركاریا فەوجێن جاشان هرشی دەڤەرێ كرین و شەڕێ هەری دژوار كەتە بنێ گوندێ ئەرمشتێ و ل ئەوی دەمی مە گەلەك هاریكاری و پشتەڤانیا پێشمەرگەیی دكر ژبەر كو ئەوی شەڕی هەتا رۆژا 30/8/1984ی ڤەكێشا و و فەوجێن جاشان ل پشتا گوندێ دولا خۆە ل بەر دەربێن پێشمەرگەیی نەگرتن و باودان و ڕەڤین، ڤێجا كچ و ژنێن خەلكێ دولا تلیلی بۆ پێشمەرگەیی ڤەدان و گوتن: گوندێ دولا ب باهیڤە و جەحشك یێ دڕەڤن و پێشمەرگە ب دویڤە. ئەوبی هەر ژ سالا 1985ی هەتا سالا 1988ی چەندین جاران حكومەتا ئیراقێ ب توپ و ڕاجیما و چەكێ دوشكێ دەڤەرا بەرلێفێ یا ئەوان گوندان توپبارانكرن و زەرەر و زیان گەهاندن خەلكێ ئەڤێ دەڤەرێ. بیرا من دئێت ل سالا 1987ی ئەسكەرێ حكومەتا ئیراقێ ب چەكێ ڕاجیمەیان گوندێ دولا دانە بەر گولەیان و تەرەكتورا مە ل ناف گوندی چەندین پارچە ساچمە لێ كەفتن و زیان گەهاندنێ. ل سالا 1986ی من پەیوەندی ناڤ ڕێزێن شۆڕشەشێ كرن، لیژنا ناوچا زاخۆ دگەل رێكخراوا سەربەستی بیم پێشمەرگە و چەندین كار چالاكیێن پێشمەرگەیی من پشكداری تێداكر. ئەوبی ل ئیڤاریا ڕۆژا 20/3/1988ی پێشمەرگەیێن لیژنا ناوچا زاخۆ ل دەڤەرا گوندێ باڤیا فەوجا عەسكەری ب چەكێ توپا هاون یا (120) ملم توپبارانكرن و زیانێن مادی و گیانی گەهاندن هێزێن حكومەتا ئیراقێ و ئەڤێ چالاكیا پێشمەرگەیی رەنگڤەدانا خوە ل دەڤەرێ پەیداكر، پشتی حكومەتا ئیراقێ هێلا سور دەینایی كو هەر كەسەكێ ل پشت ئەڤێ هێلا سور بمینت و قەستا ناڤ حكومەتێ نەكت ئەو دەڤەرێن دكەڤن ل پشت هێلا سور ئانكو دێ بنە دەڤەرا عەسكەر و هەر كەسەكێ لێ هەبت حكومەت دێ ئەوێ دەڤەرێ توپباران كەت و خەلكی كوژن، كو ڕۆژانە دوو فروكەیێن ژجورێ هەلیكوپتەر ژ باژێڕێ مووسل بۆ دەڤەرێ دهاتن و هەر تشتەك وەك مروڤ و گیانەوەر دیتبان ئەڤان فڕوكەیان ڕەمی لێدكر. بەلێ دەڤەرێ دەڤەرا بەلێفێ ب تایبەتی گوندێ دولا خۆە ڕاگگرتن و ل سەر گوندی مان و دەست دانە چەكێ پێشمەرگایەتیێ و بەڕەڤانی ژئاخا كوردستانێ كرن.