خودانێن وێ داخوازا راوه‌ستاندنا كليپێ دكه‌ن
ئەڤرۆ، نیوار محەمەد سەلیم:
بەری ماوەکێ کێم تیپا دھۆک یا ھۆنەری کلیپا “بارکەن” یا ھەلبەستڤان حکمەت مەلا یاسین نووکر کو پێشتر ب دەنگێ ئەردەوان زاخۆی ھاتبوو گۆتن. ژ لایێ کەسانێن شارەزا ژی ڤە گازندەیا وێ چەندێ دھێتە گوھۆڕین کو رامانا وێ یا دروست ھاتیە گوھۆڕاتن و نوکە وەکو دژاتیەکێ یە بۆ کوردان و تیپا دھۆک ژی رادگەھینیت کو ئەو خەلەت تێ دگەھن ھەکە پەیڤ و گۆتن د دروستن.
ھەلبەستڤان حکمەت مەلا یاسین سترانا “بارکەن” ل سەر دەمێ شورەشا گولانێ نڤیسیە و ئەردەوان زاخۆی ل وی دەمی ب ھاریکاریا چەند کەسان ئەو ھەلبەست کریە ستران و پشتی وی ژی ھەتا نوکە ب چەندین رەنگان ژ لایێ چەندین کەسان ڤە ھاتیە گۆتن. دووماھی جار ژی ئەو بوو تیپا دھۆک یا ھۆنەری ب رێیا کورسی و کچەکا رۆژئاڤایێ کوردستانێ ئەڤ سترانە کلیپ کر.
ل دەسپێکێ پێشوازیەکا مەزن ل ڤێ کلیپێ ھاتە کرن ژ بەر میوزیک و کوالێتی و شێوازێ کورسی یێ رێک و پێک، بەلێ پشتی ب ھووری چاڤدێریا پەیڤان ھاتیە کرن گۆمان ل دەف گەلەک کەسان و ب تایبەت کەسانێن شارەزا دروست کر کو ئەڤ سترانە ب شاشی یا ھاتیە گۆتن و کا وەکو ھەلبەست چەند ب کوردستانێ ھاتیە نڤیسین وەکو گۆتن وەسان دژی کوردستانێ ھاتیە گۆتن.
ھەلبەستڤان شەعبان سلێمان د داخۆیانیەکێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر کو ئەڤ کەسێ سترانەکێ نوو دکەت پێدڤیە ب ئەمانەت ل سەر ھەموو لایان ب راوەستیت، ھەتا بگرە ژ میوزیکا وێ، دەما میوزیەکەکا نوو بۆ وێ سترانێ دروست دکەت پێدڤیە ب زانین و شارەزایی بیت و تاما سترانا ئێکێ بەرزە نەکەت و گۆت: “ئیقاع ژی ھەر وەسان پێدڤیە ب ھەمان لەزاتی بیت چونکو یا د مێشکێ مە دا مایی، نە یا ژیواری یە سترانەکا ب لەز ھێدی بێژیت یان ئێکا ھێدی ب لەز ب بێژیت، ژ لایێ گۆتنێ ژی ھندەک ستران یێن زەلامانە ژن دبێژن و ھندەک زەلام ژی یێن ژنان دبێژن و ئەڤە نەیا جوانە و ژێ ناھێت”.
زێدەتر گۆت: “ھندەک ستران یێن ھاتینە نووکرن گەلەک کەسان یێن گۆتین و ھەر ئێکی ژی وەکو خوە یێن گۆتین و ئێدی ل بەر خەلکی ژی بەرزە بوو کا کیش ستران یا درستە”. دا زانین ژی کو ئەڤێ سترانێ دبێژیت دڤێت ل ھێژایا وێ سترانێ بیت، کا دێ ژ قیمەتێ سترانێ ئینیتە خوار یان بلند کەت، “ھەکە ب من بیت ھەر کەسێ سترانەکێ تێک دکەت ل دادگەھێ ژ لایێ خودانێن سترانێ سکالا ل سەر بھێتە تۆمارکرن”.
شەعبان سلێمان دا زانین ژی کو گەلەک یا گرنگە دەما سترانەک دھێتە نووکرن، پرسیارا کەسوکارێن خودانێ سترانێ بکەن.
کوڕێ ھەلبەستڤانێ وەغەرکری، سیامەند حکمەت مەلا یاسین بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “مە ئاگەھـ ژ وێ کلیپێ ھەیە و بۆ ڤی بابەتی ئەم وەکو خێزانا حکمەت مەلا یاسین خودانێ ھوزانێ یێن پێکڤە ئاخفتین و ب باشی دبینین یان دەستکاری بھێتە کرن یان ژی بھێتە راوەستاندن ژ بەر ئەو خەلەتیێن ژ لایێ پەیڤا و دەنگی ڤە ھاتینە کرن”.
ھەر چەندە سیامەند ددەتە زانین کو بەری کلیپکرنا ڤێ سترانێ تیپا دھۆک ل گەل روونشتبوو خوار و رەزامەندیا وان ژی وەرگرتبوو، بەلێ گۆت: “مە ژێ خواست بوو ب مەرجەکی کو مافێ پەیڤان بدەتێ”، ئاشکەرا ژی کو ئەوان دزانی “وەکو ئەردەوان زاخۆی نابێژیت”، بەلێ “ھەر چ نەبیت مافێ وێ دابایێ”.
تەکست ل سەر وێ چەندێ ژی کو ئەڤ سترانە ژ لایێ گەلەک کەسان ڤە یا ھاتیە گۆتن، ھەتا رادەکی د باش بوون و دبێ شاشی بوون، “حکمەت مەلا یاسین وەکو چیایەکی یە و نابیت خەلەتیێن ھوسان ل بەرامبەر پەیڤێن وی بھێنە کرن وەکو ئەڤا ژ لایێ تیپا دھۆک ڤە ھاتیە کرن”.
شەعبان سلێمان بەردەوامیێ ددەتە گۆتنێن خوە و دبێژیت: “ ھەکە خەلەتی یا چاوان بیت دڤێت بھێتە راستڤەکرن یان ژی بھێتە راگرتن، ھەکە خواندەڤان نەزانن ژی راستڤەکرنا وێ گەلەک یا ب ساناھی یە و دەنگ یێ تۆمارکریە جودا ژ میوزیکێ گەلەک ب ساناھی دێ ھێتە راستڤەکرن”.
ژ لایێ خوە ڤە سەرۆکا لقا دھۆک یا سەندیکا ھۆنەرمەندێن کوردستانێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ خۆیا کر کو ئەوان گەلەک ب ھووری و شارەزای گوھداریا ڤێ کلیپێ کریە و دایە بەر یا ئەردەوان زاخۆی و پەیڤێن ھەلبەستڤانی ژی بەلێ شاشی یێن تێدا ھاتینە کرن.
ئەڤین بۆتانی سەرۆکا لقا دھۆک یا سەندیکا ھۆنەرمەندێن کوردستانێ گۆت: “ خەلەتی گەلەک یا ھەی و بۆ کاک جەمال ژی ب تنێ ناڤەگەریت، بەلکو بۆ تلەڤزیۆنان ژی دزڤریت، پێدڤیە تەماشەی کوالێتی و وێنە و میوزیکێ ب تنێ نەکەن دڤێت تەماشەی پەیڤ و ئاواز و میوزیک و وێنەی بھێتە کرن و ئەڤە تشتێ سەرەکی یە د کلیپێ دا”.
دا زانین ژی کو ئەو کچا ستران گۆتی فونەتیکا وێ نەیا دروستە مرۆڤ نزانیت کا ئەو کچ دبێژیت، “دەما مرۆڤ ل سەر میوزیکێ ب تنێ کار بکەت و پەیڤان پشت گوھـ ب ھاڤێژیت، دێ لایەکێ سترانێ ھێتە پشتگوھـ ھاڤێتن، وەکو میوزیک گەلەک جوان و ب رێکوپێک یا ھاتیە چێکرن، بەلێ پێدڤیە ستران وەکو گۆتن ھەموو پێدڤیە بھێتە دووبارەکرن ژ بەر کو فونەتیک نەیا دروستە و باشترە سترانبێژ کور بیت و خەلکێ دەڤەرا مە بیت”.
تەکست ژی ل سەر وێ چەندێ کر کو “ستران ژ دو تشتێن سەرەکی پێک دھێت، (پەیڤ و ئاواز) تەمامکرنا وێ ژی گۆتنا سترانێ یە ژ لایێ سترانبێژی ڤە. دەمێ ستران دھێتە گۆتن نامەکە دگەھینیتە ھەموو خەلکی و خەلک نزانیت کا پەیڤ چنە، چاوان تێدگەھن دێ وێ ژبەر کەن و بێژن نە کا چ د ھەلبەستێ دا ھاتیە نڤیسین. دەما سترانێ چێدکەن ژی دێ نیشا کەسانێن تایبەتمەند دەت و پاشی بەلاڤ کەت.
سەرۆکا لقا دھۆک یا سەندیکا ھۆنەرمەندێن کوردستانێ خواست دەستکاری د وێ سترانێ دا بھێتە کرن و ئەو شاشی بھێتە راستڤەکرن و دووبارە بھێتە بەلاڤکرن.
ھۆنەرمەندێ میوزیکژەن و و هه‌ڤالێ ئەردەوان زاخۆى بۆ رۆژناما ئەڤرۆ ئاشکەرا کر کو نوکە ب رەنگەکێ گشتی تیپێن میوزیکێ و ب تایبەت ژی ل دەڤەرا بادینان ل کچێن جوان دگەرن، کچەکا جوان و دەنگ نازک و ب جلکێن کوردی گەلەک باشتر دبینن ب دەرکەڤیت ژ زەلامەکێ خودان قەفتەکا سمبێلا و دەنگێ وی یێ بۆر بیت.
سەباح زاخۆی گۆت: “دەنگێن نێزیکی ئەردەوان زاخۆی ھەبوون دشیان دابوو کو مفا ژێ بھێتە وەرگرتن، ئێک ژ وان گۆتبا دا پتر مفای دەنێ و پتر تامێ دەنێ”.
دا زانین ژی کو سرود زێدەتر یا زەلامی یە و ب تایبەت ئێکێ وەکو ئەردەوان د قووناغەکا گەلەک تایبەت دا گۆتبوو و پەیڤێن وێ ژی ل وی دەمی مامۆستا حکمەت تشتەکێ گەلەک جوان بەرھەڤ کربوون، “دڤیا ب وان شیانێن نوکە ھەین گەلەک باشتر ھاتبا گۆتن”.
کاوە زوھێر رێڤەبەرێ رەوشەنبیری و ھۆنەری ل ئاکری ژی روونکرنا خوە ل سەر بابەتی ھەبوو و بۆ رۆژناما ئەڤرۆ ئاشکەرا کر کو دەما کەسەک گوھداریا شعرێ بکەت دڤێت سەر و بنێن وێ گوھداریێ بکەت، مامۆستا حکمەت دبێژیت:
دوژمن دێ بەسە ب فامە
دوژمن دێ بەردە رێکا مە
مللەتێ کورد تو چاک دناسی
تو خوین مژێ ب دەنگ و باسی
لەورا گەنجا دەست دا چەکی
کاوە دبێژیت: “ئەڤە یێ دبێژیتە دوژمنی تو خوین مژی و ھەلبەست ب رەنگەکێ دروست یا ھاتیە نڤیسین و گۆتن ژی دروست ھاتیە گۆتن ب تنێ فونەتیکا کچێ کو کوردا رۆژئاڤایە، فونەتیک دروست نەگەھشتیە و ل شوونا (ناسی) یا بوویە (نازی) ئەوێ کێشە یا دروست کری”.
زێدەتر گۆت: “ستران زمانێ خەلکی یە و دڤێت وێ بگەھینن و ئەڤ پەیڤە دبنە ستران دا باشتر بگەھن، ل ڤێرە ئێک شاشی کو فونەتیکا کچەکێ یە، بوویە ئەگەرێ شاشیەکا مەزن”.
خۆیا ژی کر کو پێدڤی بوو پتر گوھداریا ڤێ سترانێ ھاتبا کرن بەری بەلاڤکرنێ و دووڤچوون ل سەر ھاتبا کرن دا کو ئەڤ شاشیا ھاتیە کرن ھاتبا چارەکرن.
جەمال محەمەد ئەدیب، سەرۆکێ تیپا دھۆک یا ھۆنەری، کو ب کارێ ڤێ کلیپێ رابوویە و ل سەر کیستێ خوە ئەڤ سترانە کلیپکریە، بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “ ئەڤ بەرھەمە ب ھزرا دەستەیا ئیداری بوو، پەیڤێن وێ د سەرنجراکێش بوون و ل سالێن ھەشتێان یا ھاتیە چێکرن و وەکو پشتەڤانیەک بۆ کاودانێن نوکە و مەزاختن ژی ل سەر کیستێ من ب خوە بوویە، کەسانێن پشکدار ژی ھەموو خۆبەخش بووینە، ب تنێ مەزاختیێن دی من مەزاختینە”.
زێدەتر گۆت: “ ئەڤا دھێتە گۆتن، بۆ من ب خوە یا سەیرە و تێناگەھم بۆچی، کا چەند گوھێ خوە د دەنێ و چەند تەماشەی وێنەی دکەن، مە گەلەک زەحمەت یا پێڤەبری و تەرکیز یا ل سەر کری و ئەم کارەکێ وەسان یێ مەزن ناکەین خەلەتیەکا ژ وی جوری تێدا ھەبیت”.
سەرۆکێ تیپا دھۆک تەکست ل سەر وێ چەندێ کر کو ئەڤێن ڤان گۆتنان دبێژن باش گوھێ خوە نەدایە پەیڤان، ھەکە گەلەک ب روون و ئاشکرا دبێژیت “تو چاک د ناسی”. گۆتژی: “ئەز ژ شعرێ دەرنەکەفتیمە و ئەم ب خوە ژی خەلەتیێ نە ل سەر قەبوول دکەین و نەژی سەر وان، ستران یا لێکدایە و دروستە و چو خەلەتی تێدا نینن، ھەر تشتەکێ ب سەر ڤە تەماشە بکھنی دێ گەلەک شاشیان ژێ دەرێخن، بەلێ دڤێت ب ھووری گوھداریێ بکەن”.
سەباح زاخۆی تەکستێ ل سەر وێ چەندێ دکەت کو ب رەنگەکێ گشتی دەما سترانەک دھێتە نووکرن پێدڤیە یان مافێ وێ بدەتێ یان ژی نەبێژن. گۆتژی: “باشتر بوو ستران ژ لایێ زەلامەکی ڤە ھاتبا گۆتن، دەنگێ زەلامی جوداھی یا ل گەل دەنگێ ژنێ ھەی، پتر ھەیبەتێ ددەتە سرودێ، کچ بۆ نازکیێ دھێتە بکارئینان، یا دژی کچ ب خوە ژی نە خەلکا دەڤەرا مەیە، چو پێ نەڤێت دێ خەلەتی ژی ھەبن”.
شەعبان سلێمان پێڤەدچیت و دبێژیت: “پێلەکا دەرکەفتی یا میوزیکژەن و ئاوازدانەر و ھۆنەرمەندان ب تایبەت ھۆنەرمەندێن دەنگبێژ و تیپێن ھۆنەری، سترانێن بەری خوە دبێژن و ئەڤێ ژی دو خرابی یێن ھەین؛ یا ئێکێ باش ل سەر راناوەستن و مافێ وێ نادەنێ وەکو سترانبێژی گۆتی، یا دویێ زیان دگەھیتە سترانبێژی چونکو ل شوونا سترانا وی ئێدی سترانا نوو دەرنادکەڤیت و یا دی یا دھێتە پشت گوھـ ھاڤێتن”.
شەعبان پرسیارا وێ چەندێ دکەت کا بۆچی ئەو تیپ ب خوە بۆ خوە ھندەک سترانێن نوو چێناکەت و ب بێژیت. سەباح زاخۆی ژی پشتەڤانیا گۆتنا وی دکەت و دبێژیت: “ئەڤ سترانە دھێتە خوار ب دەنگێ ئەردەوان زاخۆی ل گەل جھان، ھەکە ئەڤ میوزیک ژەنە گەلەک ژ خوە د رازی نە بلا تشتەکێ نوو یێ ژ وێ باشتر چێکەن”.
د بەرسڤا ڤان ھەردو ھۆنەرمەندان دا، سەرۆکێ تیپا دھۆک دبێژیت: “ مە ئەڤ ھەلبەستە ھەلبژارتیە کو گەلەک ل گەل نوکە د گۆنجیت کو دوژمن بارکە ژ وارێ مە ھەرە، دەستخۆشیێ ژی لێ دکەم کو ھزرا ھندێ دکەن، دبیت ھند دەم و دەلیڤە مە نەبوویە مادەیەکێ نوو بەرھەڤ کەین”.
گۆتنا سترانێ ب دەنگێ کچێ ژی ل شوونا زەلامی کو پتریا شارەزا ل گەل وێ چەندێ نە کو پێدڤی زەلامەکی ئەڤ سترانە گۆتبا، جەمال محەمەد بۆ ئەگەرێن دارایی د ڤەگەرینیت کو وێ کچێ ب رەنگەکێ خۆبەخش ئەو ستران گۆتیە.
کاوە زۆھێر خۆیا دکەت کو پێدڤیە سەندیکا ھۆنەرمەندان رۆلێ خوە د ڤی بابەتی دا ھەبیت، پێدڤیە لژنەکا تایبەت یا نووکرنا سترانێن کەڤن ھەبیت و ب دروستی ژ لایێ پەیڤ و ئاواز و گۆتنێ ڤە نیشا ھۆنەرمەندی بدەت بەری بھێتە دروستکرن و بەلاڤکرن و بکەڤیتە بەر گوھێن خەلکی و بینەری و ب تایبەت یێن شورەشگێری.
سەباخ زاخۆی ژی دبێژیت: “ ل سەر دەمێ بەرێ دو لژنە ھەبوون چ ل رادیۆیا بەغدا بایە یان ڤێرە، لژنە ھەبوون یێن ھۆزانێ یان ئاوازێ دڤیابا د ڤان ھەردو لژنان دا دەرباز ببایە و شنی د چوو لژنا ئەمنی ژی. مخابن ئەڤ چاڤدێریە نوکە نینە و ئەڤە کوفریەکە د دەرحەقا مللەتێ مە دا دھێتە گۆتن، کەنگی ئەم مللەتەکێ “خوین مێژین”.
ئەڤین بۆتانی سەرۆکا لقا دھۆک یا سەندیکا ھۆنەرمەندان دبێژیت: “تلەڤزیۆن یێ کارەکێ مەزن یێ دکەن بەلێ یێ مێشکێ خەلکی خراب دکەن ژ ئەگەرێ نەبوونا لژنێن تایبەت مەند یێن ستران و میوزیک و درامایێ ڤە، ھیڤی دکەین لژنان دروست بکەن و ھەکە دروست ژی نەکەن بێی سەندیکا وان سترانان بەلاڤ نەکەن”.
خۆیا ژی کر کو ھەکە بۆ تلەڤزیۆنان بارگرانی بیت لژنا چێکەن، ئەو دێ ژ لایێ خوە ڤە ب رێیا لژنێن خوە ھەلسەنگاندنێ بۆ بابەتی کەن.
ل دووماھیێ شەعبا سلێمان دبێژیت: “ھەکە بنەمالێن تەحسین تاھای و ئەردەوان زاخۆی وەکالەتێ بدەنە من دێ گەلەک ژ ڤان ھۆنەرمەندێن ئەڤ سترانە تێک داینە دەمە دادگەھێ”.
بارکەن
حکمەت مەلا یاسین ئاکرەیی
ب مەترەلوزا نەخوڕن
بارکەن ل وارێ مە ھەڕن
وارێ من تە نا حەبینی
دوژمن بۆچی دێ لێ مینی؟
تانک و فرۆک و ناپالا
چەند بکوژن پیر و کالا
چەند وێران کەن گوند و وارا
چەند بسۆژن دەشت و زارا
چەندی ھێزا تو لێ کۆم کەی
چەندی مالا تو ژێ بارکەی
چەندی بدزی زەڤی و گوندا
چەند تە خارین بخوی ھندا
چەند بمێژی خوینا گەنجا
چەند بکولی رەش و پەنجا
چەند فرەە کەی بەندیخانا
چەند نیشادەی پەریشانا
چەندی بمرن تۆلاز و خۆرت
دێ ھەرمینیت مللەتێ کورد
دوژمن تە یێ ھەی تۆپ و تانک
دوژمن تە یێ ھەی دان و دانک
دوژمن تە یێ ھەی ئەو ھێزا زال
دوژمن تە یێ ھەی بەند و نال
دوژمن تە یێ ھەی دۆستێ خار
دوژمن ژ ھەمی یا ئەزێ ژار
دوژمن منێ ھەی چاڤ و بیر
دوژمن منێ ھەی جەنگا دویر
دوژمن منێ ھەی خوینا سور
دوژمن دێ رێژم کێم و زور
دوژمن منێ ھەی دۆستێ چاک
دوژمن منێ یێ ھەی رێکا پاک
دوژمن دێ بەسە بفامە
دوژمن دێ بەردە رێکا مە
مللەتێ کورد تو چاک دناسی
تو خوین مژێ بدەنگ و باسی
لەوا گەنجا دەست دا چەکی
ل کەربا خۆ دێ تو تەقی
ئافرەتا کورد کەفتە رێزێ
تو ناشکێنی وێ ھەمبێزێ
بزاڤ کەفتە گەنج و پیرا
دێ ئەم لابەین بەگ و میرا
دوژمن مللەت نابەرزە بیت
ئەوا مە گوتێ دێ ئەو بیت
ژێدەر: دیوانا (وار و بەرخودان) یا ھەلبەستڤان حکمەت مەلا یاسین ئاکرەیی.
كليپا سترانێ ئه‌وا ژ لايێ تيپا دهۆك يا هۆنه‌رى ڤه بوويه ستران و كليپ
ستران وه‌كو ئه‌رده‌وان زاخۆى گۆتى