هه‌ر تشت ده‌رباره‌ى حه‌شه‌د شه‌عبى.. لاوازيێن وان به‌رامبه‌ر پێشمه‌رگه‌ى چنه؟
ئه‌ڤرۆ نيوز، نەوزاد ھلۆری:
حەشه‌دا شەعبی ب فەتوایا عەلی سیستانی مەرجەعێ بلندێ شیعان ل عیراقێ ب ناڤێ “فەتوا جیھادی یا کیفایێ” ھاتیە دامەزراندن، کو ڤەدگەریته سالا ٢٠١٤ێ، پاشان د ددوڤ دا “شورا حەشه‌د شەعبی ل عیراقێ ھاتە دامەزراندن کو ئەو ژی گرۆپەکێ میلشیایی یە و پاراستنا بەرژەوەندیێن شيعە و ھەڤپەیمانێن خوە دکەت، کو ئەو ژی ٤٢ گرۆپن.
گرۆپێن حەشه‌د شەعبی ل گورەيی مێژوو و جھ و ئەگەری دھێتە دابەشکرن بۆ سەر سێ پشکان.
ئێک: ئەو گرۆپێن چەکداریێن بەری فەتوا سیستانی ل عیراقێ و ب مەرەما پاراستنا بەرژەوەندیێن شیعەیان ھاتینە دامەزراندن، ئەڤ یەک ژی د چەند قووناغەکێن جودا و بۆ مەرەمێن جودا بوویە، ھەموو ژی د دو خالان دا دھێنە کۆمکرن؛ پشتەڤانیا ئیرانێ ل دژی ئەمریکا دکەن. ژ ئەڤان ھێزان پێکدھێن.
عەسائیبێن ئەھل ئەلحەق ل سالا ٢٠٠٨ پشتی ھەلوەشاندنا سوپایێ مەھدی ھاتیە دامەزراندن کو ئەو ژی دژی ئارمانج و بەرژەوەندیێن ئەمریکا چالاکی دکرن.
٢- رێکخراوا بەدر یا له‌شكرى:
رێکخراوا بەدر ل سالا ١٩٨١ ھاتیە دامەزراندن و ھەتا کو بەری ٢٠٠٣ ژی یا بەردەوام بوو، کو دژی بەرژەوەندێن ئەمریکا ل عیراقێ چالاکی دکرن.
کەتیبەیێن حزبوللا ل سالا ٢٠٠٦ پشتی نەمانا رژێما بەعس ھاتیە دامەزراندن کو ئارمانجا وێ ژی شەرکرن بوویە ل گەل ئەمریکا.
عەسائیبێن ئەھل ئەلحەق ل سالا ٢٠٠٨ پشتی ھەلوەشاندنا سوپایێ مەھدی ھاتیە دامەزراندن کو ئەو ژی دژی ئارمانج و بەرژەوەندیێن ئەمریکا چالاکی دکرن.
پشکا دویێ:
ئەو گرۆپێن کو ئەندامێن وان ژ شیعەیان پێکدھێن و ل عیراقێ ھاتینە دامەزاندن، بەلێ ئارمانجا وان شەرێ سوریا و پشتەڤانیکرنا رژێما ئەسەدی بوویە ، کو ئەو ژی ژ چار گرۆپان پێکدھێن و خالا ھەڤپشکا وان ژی پاراستنا بەرژەوەندیێن شیعەیانە ل رۆژھەلاتا ناڤین و ب تایبەتی ژی پاراستنا دەستھەلاتێن بەشار ئەسەد.
ھەر چەندە ئەڤ گرۆپە ژلایێ ئیرانێ ڤە ھاتینە دامەزراندن و پشتەڤانیا دارایی لێ دکەت ب تایبەتی د دانا چەکان دا، بەلێ دیسان ژی ب فەتوا سیستانی ھاتنە د ناڤا عیراقێ دا کو ئەو ژی پێکدھێن ژ:
٤- تەڤگەرا حزبوللا
پشکا سیێ:
ئەڤ گرۆپە پشتی فەتوا سیستانی ل عیراقێ ھاتینە دامەزاندن کو ئەو ژی بۆ سەر دو خالان دھێتە دابەشکرن، ئەو ژی خالا ئەوان حزب و رێکخراوێن سیاسی يێن پشتی فەتوا سیستانی بووینە ھێزێن چەکدار، خالا دن تنێ رێکخراوێن چەکداری نە و چو پەیوەندی ب سیاسەتێ ڤە نینە.
ھەموو ئەڤ گرۆپە ژ ٣٥ گرۆپان پێکدھێن، ئەو ژی:
١- کەتیبەبیێن سەید شوھەدا.
٢- سەرایا سەلام.
٣- فەیلەقا وەعەد سالح.
٤- لیوا عەمارێ کورێ یاسر.
٥- سەرایا زوھرا.
٦- لیوا زولفيقار.
٧- لیوا کەفیل زەینەب
٨- سەرایا ئەنسار ئەلعەقیدە.
٩- لیوا مونتەزەر.
١٠- (بەدر) کو ئەو ژی ھندەک گرۆپێن تایبەتن.
١١- لیوا ئەسەدوللا ئەلغالب.
١٢- تەڤگەرا جیھاد و بینا.
١٣- سەرایا دیفاع ئەلشەعبی.
١٤- کەتیبەیێن درعێ شیعە.
١٥- حزبوللا ئەلسائیرون.
١٦- کەتیبەیێن تەیار ئەلریسالی.
١٧- سەرایا عاشورا.
١٨- کەتیبەیێن مالک شەتر.
١٩- کەتیبەیێن ئەنسار ئەلحەجە.
٢٠- کەتیبەیێن بەرەڤانیا پیروز.
٢١- لیوا قاریعە.
٢٢- کەتیبەیێن غەزەب.
٢٣- لیوا گەنجێن ئەلریسالی.
٢٤- کەتیبەیێن ئیمام غائیب.
٢٥- تەڤگەرا عەبدال.
٢٦- کەتیبەیێن ئیمام عەلی.
٢٧- سوپایێ موختار.
٢٨- لیوا حەمد.
٢٩- لیوا ئیمام قائیم.
٣٠- لیوا عادیات.
٣١- جێشا ئەنساروللا ئەوفیا.
٣٢- لیوا زێرەڤانێن بەتار.
٣٣- لیوا یەد و مەوعوود.
٣٤- فرقەیا عەباس.
٣٥- حەشه‌د ئەلشەعبی.
د ناڤا ئەڤان ٣٥ گرۆپان دا “جەیشا موختار ، کەتیبەیێن ئیمام عەلی ، سەرایا سەلام ، تەڤگەرا ئەلجیھاد و بینا ، کەتیبەیێن سەدی شوھەدا ، سەرایا عاشورا ” ژ ھەمووان ب ھێزترن.
حەشه‌د شه‌عبی ژ ئەگەرا وێ یەکێ کو ژ ٤٢ گرۆپان پێکدھێت جڤاته‌كا شورایێ پێکئینایە کو ئەو ژی ژ چوار کەسێن سەرەکی پێکدھێت:
فالح سەرۆکێ شوورا حەشه‌د شەعبی یە و سالا ١٩٥٦ ل بەغدا ژ دایک بوویە و دەرچوویێ کولیژا ئەندازیاری یا زانکۆیا بەغدایە، دەستپێکیا چالاکیێن سیاسیێن خوە ل حزبا دەعوە کو حزبەکا شیەعەیانە دەستپێکرینە، دەمەکێ ژی شيره‌تكارێ ئیبراھیم جەعفەری بوو ل سالا ٢٠٠٥ێ، پاشان بوویە بەرپرسێ نڤیسینگەھا جێگرێ سەرۆک کومارێ عیراقێ.
جەمال جەعفەر ئیبراھیم ناسیار ب ئەبۆ مەھدی موھەندس جێگرێ سەرۆکێ شوورا یا حەشه‌د شەعبی یە و سالا ١٩٥٤ ل بەسرا ژ دایکەکا ئيرانی و بابەکێ عيراقی ژ دايك بوويه و سالا ١٩٧٧ێ کولیژا ئەندازیاری یا زانکۆیا بەسرا ب دووماھی ئینایە، ھەمان سال ژی په‌يوەندی ب حزبا دەعوە کریە، پشتی کو حزبا دەعوە ھاتیە ھەلوەشاندن ناڤبری چو کوێتێ و ل گەل سوپایێ پاسدارێن ئیرانێ دەست ب کاربوو، ل سالا ١٩٩٩ھەتا ٢٠٠١ ژی بوویە فەرماندەیێ گشتیێ رێکخراوا بەدر و ل سالا ٢٠٠٥ ژی بوویە ئەندامێ جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ .
٣- کەریم نووری
ئەڤ کەسە ئاخفتنکەرێ حەشه‌د شەعبی یە و ل سالا ١٩٦٥ ل بەغدا ژ دایک بوویە و ئەندامێ رێڤەبەریا رێکخراوا بەدرە و شيره‌تكارێ هادی عامری وەزیرێ ڤەگوھاستنا عیراقێ بوو ل سالا ٢٠٠٩ بۆ ٢٠١٣ێ.
ئەو ژی ئاخفتنەرێ دوویێ یێ حەشه‌د شەعبی یە.
ژبلی ئەڤان چار کەسان چەندین کەسێن دن ژی ھەنە کو خودان پێگەهـ و دەستھەلاتن ژ وانان:
١- عەلی سیستانی مەرجەعی بلندێ شیعەيان کو حەشه‌د شەعبی ب فه‌توا وی ھاتیە دامەزراند.
٢- عەلی خامنەیی رێبه‌رێ کۆمارا ئيسلامیا ئیرانێ .
٣- قاسم سلێمانی فەرماندەیێ سۆپایێ قودس يا ئێرانێ.
٤- نوری مالکی سەرۆک وەزیرێن بەرێ یێ عیراقێ و سەرۆکی حزبا دەعوە.
٥- حەیدەر عەبادی سەرۆک وەزیرێن عيراقێ.
٦- ھادی عامری سەرۆکێ رێکخراوا بەدر.
٧- موقتەدا سەدر کوڕێ محەمەد باقر سەدر و سەرۆکێ بەرێ یێ سوپایێ مەھدی.
٨- قەیس خەزعەلی سەرۆکی عەسایبێن ئەھل ئەلحەق.
٩- شبل ئەلزەیدی سەرۆکێ کەتیبەیێن ئیمام عەلی.
١٠- شێخ رەیان کلدانی سکرتێرێ گشتییێ تەڤگەرا کریستیایێن عيراقێ و فەرماندەیێ کەتیبەیێن بابل کو سەر ب کەتیبەیێن ئیمام عەلی یە.
گرۆپێن خودان دەستھەلات و پێکگەهـ د ناڤ حەشه‌د شەعبی دا:
بھێزترین گرووپێ ناڤا حەشه‌د شەعبی رێکخراوا بەدرە کو ھادی عامری سەرۆکاتیێ لێ دکەت، رێکخراوا بەدر ژ روویێ له‌شكرى ڤە ئەزموونێن زۆر ھەنە و ژ روویێ سیاسی ژی ڤە ل عیراقێ شیانێن زۆر ھەنە، ل جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ ٢٢ کورسی ھەنە کو نێزیکێ ١٥ ھزار چەکدارانن، ل سالا ١٩٨١ ژ لایێ جڤاتا بلندا شورەشا ئیسلامی ل عیراقێ ل سەر دەستێ مەحموود ھاشمی ل ئێرانێ ھاتیە دامەزراندن و ل سالا ٢٠٠٥ێ ژی جودا بوویە.
چەک و چەکدار د ناڤا حەشه‌د شەعبی دا:
رێژەیا چەکدارێن د ناڤا حەشه‌د شەعبی دا يا روون نینە کا چەندن، بەلێ ھندەک ژ سەرکردێن حەشه‌د شه‌عى د داخۆيانيێن خوه دا ئاماژە ب ھژمارا وان کریە بۆ نموونە ھادی عامری ددەته دیارکرن کو ھژمارا وان نێزیکێ ١٠٠ ھەزار کەسایە، ھەیڤانە ژی ٧٠٠ ھزار دیناران وەکو مووچە و ١٢٠ ھزار دیناران ژی وەکو دەرمالەیێن خوارنێ وەردگرن و ھەر گرۆپەکێ ژ ڤان ٤٢ گرۆپان قانوونێن تایبەت ب وەرگرتنا چەکداران ھەنە.
حەشه‌د شەعبی ژ روویێ چەکی ڤە:
چوو چەکێن تایبەت نین و پرانیا وان ئەوان چەکان بکاردئینن ئه‌وێن ژ لایێ ئیرانێ ڤه ھاتینە دروستکرن، بەلێ ب رێیا سۆپایێ عیراقێ ھندەک جاران دەستێ وان دگەھیتە چەکێ ئەمریکا ژی، ب رەنگەک گشتی پرانیا ئەو چەکێن ئەو بکاردئینن پێکدھێن ژ “کلاشینکۆف، بی کەی سی، ئار پێ جی، قەناس ئو ئێم ١٦” بەلێ ل گەل ئەڤان چەکان، چەکێن مینا مووشەکێن زەڤیان و مووشەکێن تایبەتی یێن سوپایێ پاسدارێن ئێرانێ ژی ھەنە.
حەشه‌د شەعبی و ئێران:
دکارین ژ چەند روویەکان ڤە بێژین کو حەشه‌د شەعبی رێکخراوەکا چەکداری یا نێزیک ئێرانێ یە، ژ بەرکو پرانیا ئەو گرۆپێن کو حەشه‌د فەرمانداریا وان دکەت ل ئیرانێ ژیاینە، ل سالا بووری ئەبو مونتەزیر محەمەد کو ئێکە ژ فەرماندەیێن بلندێن رێکخراوا بەدر دەما کو ل فەلۆجە ھاتیە کوشتن، ئێرانێ بەھیەکا مەزن بۆ دانا.
ژ روویێ ئاینی ڤە ، گرۆپێن حەشه‌د شەعبی ل دووڤ رێنمایێن عەلی خامنەیی دچن، ئەڤە سەرەرای وەکو ھاتیە دیارکرن پرانیا چەکێن وان ژی ژ لایێ ئیرانێ ڤە دھێنە دابینکرن.
حەشه‌د شەعبی ژ سێ روويان ڤە مەترسی نه بۆ سەر کوردان:
ئێک: ئیران وەکو وەلاتەکێ شیعە پارچا دويێ ب قه‌بارێ خوه ژ کوردستانێ د دەستی دایە کو ئەو ژی رۆژھەلاتێ کوردستانێ يە، ھەردەما بزاڤەکا خورت بھێتە ھاڤێتن دبیت حەشه‌د مەترسیێ بۆ سەر کوردان دروست بکەت.
دو: حەشه‌د شەعبی و ئێران و حوکمەتا شیعەیا عيراقی ب وێ یەکێ رازی نابن کو دەڤەرێن ڤەقەتیایێن ھەرێما کوردستانێ ژ لایێ ھێزێن پێشمەرگەی ڤه بھێنە پاراستن و ئەگەرێ مەترسیا شەری ل گەل پێشمەرگەی ھەیە پشتی ژ ناڤچوونا داعش.
سێ: بڕیاردەر و دەستھەلادارێن حەشه‌د شەعبی رازی نابن کو کورد ژ عيراقێ جودا ببن و ناخوازن کورد ب مافێن خوە شاد ببن.
لاوازیێن حەشه‌د شەعبی به‌رامبەر کوردان (پێشمەرگەی):
حەشه‌د شەعبی ژ زۆر رویان ڤە، لاوازی بەرامبەر کوردان ب گشتی و پێشمەرگەی ب تایبەتی ھەیە وانان ژی:
١- حەشه‌د شەعبی ھێزەکا رێکخستی یا له‌شكرى نینە، بەلکو ژ چەندین گرۆپ و ھزر و بیرێن ژێک جودا پێکدھێن و ئەگەرێن دوبەرەکی و شەر و ئالوزیان ھەردەم د ناڤ وان ب خوه دا دھێتە چاڤەرێکرن.
٢- د ناڤا ھەردو مەرجەعێن شیعەیێن ئیرانێ “خامنەیی و سیستانی” جوداھیێن زۆر ھەنە، کو ئەڤ یەک ژی ب ھێزترین خالە کو حەشه‌د ببیتە دو پارچە.
٣- پشکەکا زۆر یا سەرکردەیێن حەشه‌د شەعبی ژ لایێ ئەمەریکا وەکو تیرۆریست دھێنە ناساندن و ھەر دەستدرێژیەکا وان بۆ سەر ھیزەکا دى ئەگەرا لێدانا وان ھەیە .
٤- پرانیا وەلاتێن عەرەبی ب تایبەتی وەلاتێن کەنداڤێ عەرەبی حەشه‌د شەعبی ب مەترسی ل سەر خوە و دەڤەرێ دبینن.
٥- حەشه‌د شەعبی د شەڕێ دژی داعش دا رەفتارێن نە مرۆڤایەتی و ئەنجامداینە ب تایبەتی دژی سونەیان، ئەڤ یەک ژی بوویە سەدەم کو ژ لایێ پرانیا وەلاتێن بيانێ ب مەترسی ببینن و خوە دوور بکەن ژ ھەڤکاریا وان، بەلکو زێدەتر وەکو میليشیا دھێنە نیاسین.
٦- ھەر گرۆپەکێ ژ ڤان ٤٢ گرۆپان قانوونێن تایبەت ب وەرگرتنا چەکداران ھەنە.