ئارام دهۆكی
به‌ری دو سالان ئیرانێ چه‌ند مۆشه‌كه‌ك به‌ردان بنگه‌هێن پارتا دیمۆكراتا كوردستانا ئیرانێ ل باژیرێ كویێ، مه‌ هه‌موویان دیت كا چاوا وان چه‌ند مۆشه‌كێن كێم، ب دروستێ ل جهێ ڤیای دان و بوو ئه‌گه‌رێ كوشتنا چه‌ندین سه‌ركردێن كوردێن ئیرانێ ژ به‌ركو هه‌ر ل وی ده‌می، كۆمبوونا وان یا سه‌ركردایه‌تیێ بوو، له‌وا چه‌ندین سه‌ركرده‌ ژی هاتن كوشتن. رامان ئه‌وه‌ ئیرانێ دڤیا و دشیا ب وی ره‌نگێ ستێركا ئارمانجا خوه‌ بینیت، گه‌له‌ك ژ مه‌ وه‌سان د ئانی زمان كو ئه‌و مۆشه‌ك هاڤێشتنا ئیرانێ ژ په‌یامه‌ك بوو دوژمنێن خوه‌ كا چه‌ند شیان هه‌نه‌ و ب هوورى و دووراتی به‌رگریێ ژ خوه‌ بكه‌ت. گه‌ر ئه‌م به‌راوردیه‌كێ ل گه‌ل یا دووهی هاتیه‌كرن بكه‌ین و یا به‌ری دو سالان، هه‌لبه‌ت گه‌له‌ك جوداهی هه‌یه‌، ئه‌وژی ب هاڤێتنا پتر ژ ٢٠ مۆشه‌كان و تنێ كه‌س نه‌ كوشت، به‌لكو كه‌س تێدا بریندار ژی نه‌بوو، ئه‌ڤه‌ رامانا هندێ یه‌ كو ئه‌و وه‌لات نه‌ وێرایه‌ یان یاریه‌كا نخاڤتیه‌ دهێت گێران و مه‌ره‌مێن وێ زۆرن نه‌ دووره‌ (قاسم) بخوه‌ ژی قوربانیێ پلانێ به‌.
شه‌ر د ناڤبه‌را وه‌لاتان دا هزار و ئێك پرسان ل جه‌م خوه‌ په‌یدا دكه‌ن، نه‌مازه‌ ده‌ما دهێته‌ كێشا كوردان. كورد ژ بێ خودانی و لاوازی و دوبه‌ره‌كیا خوه‌، هه‌موو ده‌مان ئارمانجن و شاشی ژی ناهێتكرن ب دروستی (ئارمانجێ) دئینن و گه‌لێ كورد دبه‌ قوربان، نه‌بوونا نه‌مایندێن كوردان د ناڤا هه‌موو كێش و ڤه‌كێشێن ده‌ڤه‌رێ د ناڤبه‌را ولاتان دا، هه‌موو ده‌مان یێ نه‌حازر ئارمانجه‌ و مه‌ره‌مه‌ ژ به‌ر نه‌بوونا پێزانینان و پارستنا خوه‌ د ناڤ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی دا.
كورد دزانن كو هه‌موو ده‌مان كارته‌كا به‌لاشن د ده‌ستێن ده‌سته‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ دا و هه‌ر كه‌س بخوه‌ بكاردینه‌ ده‌ما ڤیا. ئه‌ڤ لاوازیا كوردان ژبه‌ر په‌رت و بلاڤ بوون و نه‌بوونا هێزه‌ك ئێكگرتی ل سه‌ر ئاستێ نه‌ته‌وا كورد كو به‌رژه‌وه‌ندیا گه‌لێ كورد بپارێزه‌ ژ به‌ر كو یا ئه‌ڤرۆ هه‌ی كوردان ته‌نێ په‌یوه‌ندیا پارتان دپارێزه‌ و سه‌نگا پارتان گه‌له‌ك یا سڤكه‌ به‌رامبه‌ر سه‌نگا كێشا ملله‌تان. ئه‌زموونێن كورد هند زۆرن كو ئیرۆ بگه‌هن و قه‌ناعه‌تێ كو ب رێیێن نه‌بوونا كێشه‌ك نه‌ته‌وی ئیمكان نینه‌ ل كوردان بنێرن خودان كێشه‌یه‌ك سیاسی یا ده‌ڤه‌رێ و هه‌ر ب وی ئاوای ژی وێ به‌رژه‌وه‌ندیێ ل به‌رچاڤكرن و پیته‌دان.

ئارام دهوكی /مالا كورد ـ كه‌لگاری
ئه‌رێ ره‌ڤه‌ندا كورد ل كه‌نه‌دا شیانێن وێ چه‌ندێ هه‌یه‌ فدراسیونه‌كا سه‌رتاسه‌ری كه‌نه‌دی دابمه‌زرینن؟ یانكو بیرۆكه‌یێن جودا جودا هه‌تا نها یێن هه‌ر د زال ل سه‌ر وان شیانێن بریاردانا خوه‌ نینن، دیاره‌ هه‌رده‌م هه‌ر باشتر ئه‌وه‌ كو كۆما مرۆڤان هه‌رده‌م ل دووڤ هه‌لس و مه‌رجێن خوه‌ خه‌باتێ بكه‌ن و بریارێ بده‌ن، به‌لێ ژ به‌ر هۆكارێن جوداجودا هه‌رده‌م ئه‌وه‌ جین و پتریا زۆر جاران سه‌كردێن كۆمه‌لێن مرۆڤان بریاران دده‌ن ل سه‌ر ئه‌ندامێن كو بۆ ئێك بنمایا هزرى ڤه‌گه‌درینه‌ڤه‌، ئاینی و میللی و…هتد. هه‌ر ژ به‌ر هندێ ژى كورد ژى نه‌شیاینه‌ خوه‌ پاك بكه‌نه‌ڤه‌ ژ گرفتان. بۆ نموونه‌ ره‌ڤه‌ندا كورد ل هه‌ر جهێ بارودۆخێ خوه‌ تایبه‌تى هه‌یه‌ كو ره‌فتارێ ل گه‌ل بكه‌ت و ل گه‌ل به‌رژوه‌ندیێن نه‌ته‌وه‌ی یێن خوه‌ تێكهه‌ل بكه‌ت و مفای ژێ وه‌ربگرێ. ئه‌ڤجا بلا بهێینه‌ سه‌ر بابه‌تێ خوه‌، دیاره‌ نها ره‌ڤه‌ندا كورد بوویه‌ زێده‌تر ژ 20ـ 30 ساله‌ ل كه‌نه‌دا و و ئه‌مریكا باكوور. به‌لێ بلا كه‌نه‌دا بكه‌ینه‌ ب نموونه‌، زێده‌تر ژ 10 ناڤچه‌ و ب ده‌هان باژارێن مه‌زن ل وه‌لاتێ كه‌نه‌دا هه‌نه‌ و ل ڤان هه‌موو باژاران ب تایبه‌تی یێن مه‌زن وه‌كو (تۆرنتۆ، ڤانكۆڤه‌ر و كه‌لگاری و مۆرنتریال و ئۆتاوا و…هتد) یێن كوردی تێدا و ل هنده‌ك ژ ڤان باژاران بۆ ماوه‌یه‌كی (مالا كوردى) هاتیه‌ دامه‌زراندن و كێم یان زێده‌ چه‌ندێن چالاكی پێشكێشى جڤاكێ كورد كرینه‌. پرسیار ل ڤێره‌ ئه‌وه‌، ئه‌ڤ مالا كوردان زێده‌تر خزمه‌تا ره‌ڤه‌ندا باژاررێن خوه‌ دكه‌ن یانژى وه‌كو كۆمه‌له‌یان سالێن نۆتان هه‌موویان كلكیا خوه‌ ب سه‌ر حزبه‌كێ و ئایدولۆژیایه‌كا تایبه‌ت ڤه‌نه‌. یانژى ئه‌زموونا جاران ننها ل وێ قووناغێ تێپه‌راندینه‌ و نها ده‌مێ ئه‌وێ چه‌ندێ هاتیه‌ كورد ل كه‌نه‌دا بیر ل كۆنفرانسه‌كێ سه‌رتاسه‌ری یێ كه‌نه‌دا بكه‌ن بۆ ئه‌وێ ئێكێ لۆبیێ كوردی ب هێزتر بكه‌ت و بریار و خزمه‌تگوزاریا باشتر بۆ ره‌ڤه‌ندا كورد بكه‌ت چ ل ناڤخوه‌ وه‌كو بزنس و یانژى ل ده‌ره‌ڤه‌ وه‌كو كێشه‌كا سیاسی یا كوردى. ئه‌ز ب خوه‌ به‌هرا خوه‌ ب حالێ خوه‌ دبێژم ئه‌و ده‌م هاتیه‌ ژ به‌ر چه‌ند هۆیه‌كانه‌. ئێك ـ كوردان ئه‌زموونه‌كا درێژ ژ دان و ل ناڤ برنا كومه‌له‌یان هه‌یه‌ كو ئه‌ڤێ شایه‌ خاله‌كا هاریكار بیت بۆ زه‌نگینكرنا ئه‌زموونێ. دو ـ ل ڤان سالێن دواوی كورده‌كێ زۆر هاتبوونه‌ كه‌نه‌دا و پێكهاتا كورد ته‌مام بوویه‌ وه‌كو نه‌ته‌وه‌ هه‌تا راده‌یه‌ك ب یه‌كسانی. سێ، ده‌مه‌كه‌ كو بیرۆكه‌یا (مالا كورد) له‌ چه‌ندین بارژاران سه‌رگرتیه‌ وه‌كو كۆمه‌له‌یه‌كا سه‌ربه‌خوه‌ وه‌كو بیرۆكه‌. ژ وان ل هه‌ر باژاره‌كى جواد بوو ژ كار و كریار و بیركرنێ، به‌لێ وه‌سا دبینم بێ كو خالێن هه‌ڤپشه‌ك زۆر زێده‌ترن ژ نه‌ هه‌ڤپشه‌كیان هه‌ر چو نه‌بیت بلا ل سه‌ر وان كار بكه‌ین و دووماهیێ زال بین ل سه‌ر ئه‌وێن دیتر ژى.
ئه‌ڤ بابه‌ته‌ وه‌كو بۆچوونه‌كا دێرین هه‌ستا خوه‌ من ده‌ردبرم ل به‌رامبه‌ر ب جه‌نابێ هه‌وه‌، من پێ خۆشه‌ بینه‌رێ راو بۆچوونێن هه‌وه‌ بم بۆ ئه‌وێ چه‌ندێ هه‌ر چو نه‌ بیت ببێ ب ده‌ستپێكا بیركرنێ و هه‌كه‌ رۆژه‌ك مه‌ كره‌ كریار دا ئه‌وه‌ ده‌ستپێكی چاكه‌ هه‌كه‌ نه‌شبوو هه‌ر هیچ نه‌بیت زێده‌تر ژ یه‌كتر تێدگه‌هین و بنیاته‌ك هه‌ر ده‌مێ مه‌ ڤیا ئه‌م دكارین كار ل سه‌ر بكه‌ین.
كرمانجیكرن / ئه‌ڤرۆ

ئارام دهۆكی/كه‌نه‌دا
سروشتێ ڕۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌رده‌م د دیرۆكێ دا وه‌سا بوویه‌ كو زه‌نگنیه‌كا به‌رچاڤ هه‌بوویه‌ د هه‌بوونا پرانیا برۆكێن ئاینی، ل ده‌مه‌كێ ئه‌ڤه‌ پێنگاڤێن ئه‌رێنی بوون بۆ ته‌ڤا خه‌له‌كێ ده‌ڤه‌رێ، لێ گه‌له‌ك جاران ژی دوبه‌ره‌كایا وان بۆینه‌ ده‌رده‌سه‌ری بۆ كۆما مرۆڤان ل وێ ده‌رێ، نه‌مازه‌ ئیرۆ كو سیاسه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌پاك ته‌میز وه‌لێ كریه‌ كو ئێدى هه‌ستیێ باوه‌ریێ ب ته‌مامی شكاند د ناڤبه‌را هه‌موو پێكهاتێن ئۆلی، نه‌ته‌وه‌ی و زمانی..هتد. نه‌مازه‌ پشتی ڕێكخراوا داعش هاتی و ئه‌و كر یا كری و ب تایبه‌ت كاودانێن نه‌خواز یێن ب سه‌رێ جڤاكێ ئێزدی ئانینین كو بۆ ئه‌گه‌را باوه‌ری نه‌مانا ڤێ كێماسیا ئۆلی ب چ گرۆپ و نه‌ته‌وان ڤه‌.
ئه‌ڤ ڕوودانێن بۆری گه‌له‌ك ده‌رفه‌ت په‌یداكرن بۆ گه‌له‌ك لایه‌ن و تاكه‌كه‌س و كۆمپانیان و بژمێره‌، ئه‌ڤجا ژ برۆكێن نه‌ته‌وه‌یی، ئۆلی، به‌رژوه‌ندیێن زلهێزێن قاجاخێن چه‌كان…هتد. كو ئه‌ڤێ هه‌لێ ژ ده‌ستنه‌ده‌ن بۆ ژێك ته‌راوبه‌راكرنا پێكهاتێن وێ هه‌رێما جیهانێ كو دبێژنێ ڕۆژهالاتا ناڤین و كو كوردستان و ئێزدیاتی جه‌رگێ وێ دكه‌ن. گه‌له‌ك جهێ داخێ یه‌ كو كوردێن موسلمان و ئێزدی باجا هه‌ره‌ مه‌زن كه‌ته‌ سه‌روان و هه‌رده‌م ژی ل سه‌روان بوویه‌ و ژ ده‌ردێ ئێش و زاران ڤه‌ گه‌له‌ك ژ ئێك دوور نه‌بینه‌، ل شوونا كار ب هه‌ڤره‌ بكه‌ن و بارێ خوه‌ سڤك بكه‌ن، ل ڤان دووماهیان بارێ وان پر زێده‌ گرانتر لێ هاتیه‌ دوبه‌ركی ژ ئه‌نجامێن پلانێن سیاسی یێن نهێنی ڕه‌وشا هه‌موو پێكهاتان تێكدا ب تایبه‌تی ژی هه‌ردو ئالیێن كورادان، نها گه‌هایه‌ وێ قووناغا كو ل جه‌م گه‌له‌ك ئێزدیان تو نكاری زوو زوو ببیننی زمان كو ئێزێدیان مینا كورد ل قه‌له‌م ب ده‌ی ژ به‌ر كۆ ڕوودانێ هه‌وقاس هه‌ل بۆ كه‌سێن د خواستن ئه‌ڤان دو پێكهاتێن ژێكجودا ب خۆسه‌ بیه‌ ڕۆلێ خوه‌ دبینن و گه‌له‌ك ب توندی دئێنین زمان كو ئێزێدی نه‌مان ئێدی كورد، ئه‌ره‌ب یان هه‌ر مڵه‌ته‌ك دن. هه‌كه‌ ئه‌م ڕاستگۆ بن ل گه‌ل خوه‌ و ترش و تالیا ڤێ كێماسیێ دیتی هاتی سه‌رێ وان ب درێژایا دیرۆكێ كو بووینه‌ ئه‌گه‌ر 73 فه‌رمانان كو ب ده‌ستێ ده‌ستهه‌لاتێن حوكمدارێن نه‌ته‌وێن ئه‌ره‌ب و توركان ب سه‌ر هه‌تاتیه‌ د گه‌ل هه‌ڤكاریا كوردان ئه‌مێ بێژین نها مافێ ئێزێدیان ئه‌ كو وه‌سا بیر بكه‌ن و د ڤێ ڕۆژه‌ك وه‌ره‌ كو ل ژێر چاڤدێریا كۆمه‌لگه‌ها نێڤده‌وله‌تی مافێ وان بێ دان و ئه‌و ب خوه‌ خوه‌ بپارێزن دوور ژ هه‌ر مایتێكرنا كوردان و ئه‌ره‌بان….هتد. ئه‌ڤ یه‌كه‌ د به‌ هه‌موو ئالیه‌ك نه‌ خۆپه‌رست وه‌سا بر ب كه‌، لێ یا خه‌ریب و نه‌ڕاست ئه‌وه‌ كو مرۆڤێ ئێزدی یان یێن دن ته‌ر و هشكان پێكڤه‌ ب زۆژن و ڕه‌ش و سپیان ژ هه‌ڤدو جودا نه‌كه‌ن، ئه‌وژی گوهداریا تۆندرۆیێن خوه‌ یێن ئۆل یان به‌رژه‌وه‌ندی په‌رێسێن خوه‌ بكه‌ن و به‌رده‌وام ئاسته‌نگان ل هه‌مبه‌ری ڤان پێكهاتێن جیران ل وێرێ دورست كه‌ن ب تایبه‌تی خوه‌ دوورخستن ژ نه‌ته‌وا كورد، ژ به‌ركو ته‌نێ پشتا ئێزدیان هه‌به‌ ب ئاوایه‌ك بێ به‌رژه‌وه‌ند گه‌لێ كورده‌ و هه‌روه‌سا ته‌نێ پشته‌ڤانه‌ك بۆ گه‌لێ كورد هه‌به‌ هه‌ر ئێزێدینه‌ ئه‌ڤه‌ نه‌ ژ به‌ركو هه‌ردو كوردن یان ئێزێدنه‌، لێ ژ به‌ر نه‌بوونا ده‌ستهه‌لاتێ د ده‌ستێن هه‌ردوان دا و هه‌رده‌م بووینه‌ قوربان بۆ هه‌ر ئالیه‌كێ جیران بۆ بنپێكرنا داخواز و مافێن وان. ئیرۆ ده‌ما مشه‌ختێ ئێزێدی دگه‌هه‌ وه‌لاتێن سه‌قامگیر و خوه‌ بێ منه‌ت نیشان دده‌ن ئه‌ڤ نه‌ بیرۆكه‌ك دورسته‌ ژ به‌ركو پرانیا وان وێ هه‌ر ل ئاخا خوه‌ بمینن و جیرانێن وان ژی وێ هه‌ر ئه‌وبن یێن هه‌ی، له‌وان گوهداریكرنا بیرۆكێن نه‌ سوودێ ئێزێدیان و نه‌ سودێ گه‌لێن جران وان باش نینه‌ بێن قه‌بوول كرن ژ به‌ر كو هه‌ردو ئالیێ ل دووماهیێ وێ زیانبه‌خش بن و ته‌نێ لایه‌نێن سوودبه‌خش وێ ئه‌و بن ئه‌وێن ژ ژێكجودابوونا كۆمه‌لان فایده‌ دكه‌ن و مه‌ره‌م ژی به‌رژوه‌ندیا مادیه‌ و نه‌ك زێده‌تر.
خالا هه‌ری گرنگ كو ل ڤێره‌ زه‌لا بیت ئه‌وه‌ كۆ ئێزێدی ئێك ژ پێك هاتێن دیرۆك یێن كه‌ڤن و ئێدی نه‌ما مینا ده‌ما زه‌مانێ سۆلاتن و خه‌لیفان و قه‌شان…هتد كو ب كارن كێماسیان ژ ناڤ ببه‌ن، باشترین نموونه‌ ژێ هێزا تاریا داعشێ بوو كو ب پشته‌ڤانیا سولتانێن نوو دهات خۆرتكرن، لێ ئه‌نجام ته‌ماما جیهانێ لێ ڕابوون و ئه‌نجام ژی ئه‌ڤن یێن هه‌یی. له‌وان باشتر ئه‌وه‌ ئێزێدی وه‌سان ب فێركرن كو ئه‌ڤه‌ بایه‌كێ ڕه‌ش بوو و سه‌ر ل هه‌موو ئالیان تێدا و ب دورستی چ گرۆپ و بنگه‌هێن سیاسی هه‌تا ڕاده‌كێ چ هات ڕوودان و چاوا، جیهانا ئه‌ڤرۆ یا ئالۆزه‌ و ته‌كنۆلوژیێ ده‌ستێ خوه‌ ب سه‌ر هه‌موو بزاڤه‌كێ دا ئانیه‌ و نه‌ دووره‌ خه‌ونێن ته‌حلتر ل به‌ندا مرۆڤان بن، لێ هێزا هه‌ره‌ مه‌زن یا كو مرۆڤ د كارن ژ ده‌ستنه‌ده‌ن، ژ وان ژی ئێزێدی ئه‌وه‌ كو گوهداریا ئالیێن دلڕه‌شكرنا مرۆڤان د ناڤبه‌را ئێك دو نه‌هێته‌دان و ئه‌مازه‌ د گه‌ل جیران ئێك ئالیێن ئێك چاره‌نڤیساز.

ئارام دهۆكى/ كه‌نه‌دا
وه‌كو تێ خۆیاكرن د به‌ كورد گه‌له‌ك زوو هاتبین ئه‌مریكا باكوور و كه‌نه‌دا لێ هاتنا وان مینا ب كومه‌ل ل چه‌ند 30 سالێن بۆری بووینه‌ ژ بلی كو كۆمه‌ك ل دووماهیا سالێن حه‌فیتێیان گه‌هشتینه‌ ئه‌مریكا و كه‌نه‌دا، ئه‌وژی پشتی بدووماهی هاتنا شۆره‌شا ئه‌یلۆلێ، ئه‌گینا پرانیا كوردان ل ده‌سپێكا سالێن نۆتان ل چه‌رخێ چووی هه‌تا دگه‌هه‌ ئه‌ڤرۆ كو كوردێن و سووریێ و كوردێن ئێزدی ل دو سالێن چووی گه‌هشتینه‌ كه‌نه‌دا و ژ وانا ژی باژێرێ كه‌لگاری كو وگ ببه‌ ناڤه‌رۆكا بابه‌تێ مه‌، بۆ باشتر خوانده‌ڤان د قووناغێن هاتنا كوردان بگه‌هه‌ بۆ ڤی باژێری ئه‌مێ قووناغ قووناغ.
ل دووڤ پێزانین و به‌لگه‌یێن رێڤه‌به‌ریا مشه‌ختێن كه‌نه‌دا، دهێت زانین كو ب ره‌نگه‌ك گشتی وه‌كو كومه‌ل (گرۆپ) پێكڤه‌ هاتبن بۆ كه‌ندا و ژ وان باژێرێ گه‌لگاری ب ڤی ره‌نگێ خارێ بووینه‌.
گرۆپێ ئێكێ: دهێن نیاسین گرۆپێن ده‌سپێكا سالێن نۆتان.
ئه‌ڤ گرۆپه‌ ژ دو گرۆپان پێك دهاتن كو بسه‌دان مشه‌ختان ئانین كه‌لگاری پرانیا وان مشه‌ختان ژ كوردێن باشوور بوون كو قوربانییت ئه‌نفالان بوون و ل كه‌مپێن (دیاربه‌كر، ماردین و سلۆپی و…هتد)، هه‌روه‌سا كۆمه‌كێن مه‌زن ژ پاكستانێ و یۆنانێ ژی گه‌هان كه‌لگاری. ئه‌ڤان گرۆپان ل دووڤ زانین و شیانێن خوه‌ كۆمه‌لێن كوردی دامه‌زراندن و چ كێم چ زێده‌ شیان گه‌له‌ك كارێن به‌ركه‌تی بكه‌ن د سه‌رهندێرا كو سه‌ربۆرا وان یا كێم و نه‌ ئێكگرتنا ژ به‌ر چه‌ندین ئه‌گه‌رێن ناڤخوه‌ی ده‌ره‌كی و ده‌ستێ پۆلتیكا حزبان، ژ كارێن وان.
• ساخكرنا هه‌موو نه‌ورۆزان.
• به‌رهه‌ڤكرنا هه‌موو خوه‌نیشادانان ل دژی زیانێن گه‌لێ كورد كه‌تین بێ فه‌رق و جوداهی.
• ده‌رخستنا كۆڤار و نامیلكان.
• ڤه‌كرنا خواندنگه‌هێن كوردی.
• پشته‌ڤانیێن مادی مه‌عنوی یێن رۆژێن تنگاڤی ل مرن و نه‌خۆشیان ین ئه‌ندامان. ئه‌ڤه‌ و دگه‌ل ده‌هان كارێن دن یێن هه‌ژی، لێ جهێ داخێ بوو ژیێ كۆمه‌لان به‌ردوام یێ كورت بوون فشارێن جودا گه‌له‌ك جاران شیانێن كومه‌لێ لاواز دكرن و ڤالاتی په‌یدا دبوو.
گرۆپێ دووێ، گرۆپێ كوردێن رۆژهه‌لاتا كوردستانێ بوون، گرۆپێن(2000) و پێهه‌ل، یێن كو كه‌نه‌دا ب ده‌سته‌ك كۆمه‌ل ئانین ئه‌وژی ئه‌و كۆما په‌نابه‌ران بوون یێن كو بووینه‌ قوربانی شه‌رێ عێراق و ئیرانێ د ناڤبه‌ر 1980ـ 1988، ئه‌ڤ كۆما كوردان ل ده‌سپێكا شه‌ری ل سه‌ر سنووری باژێر و گوندێن وان كه‌تن ده‌ستێ له‌شكرێ عیراقی و هه‌ر ئێكسه‌ر ڤه‌گوهاستن بۆ باژێری (ره‌مادی) ل كه‌مپا الگایش ئاكنجی كرن بۆ ده‌مێ 25 سالان، لێ ل ده‌مێ روخیانا رژێمێ ئه‌ڤ كه‌مپه‌ به‌ر ب نه‌مان چوو له‌وان كه‌نه‌دا ژی مینا گه‌له‌ك وه‌لاتان ئه‌ڤ مشه‌خته‌ ئانین ژماره‌ك زۆر ژ وان ئانین كه‌لگاری. پشتی چه‌ند ساله‌كان ئه‌وانژی هێز دا خوه‌ ل گه‌ل كوردێن دن كۆمیتا كوردی سه‌روشنی ئاڤاكرن، ژ به‌ر سه‌ربۆرا كۆمیتا سالێن نۆتان ئه‌ڤ كۆمه‌له‌ پتر یا بزاڤ و به‌رهه‌مهێنه‌ر بوو ژ كارێن وان.
• تۆماركرنا كۆمیتی ژ لایێ ولاتێ كه‌نه‌دا كه‌ ئه‌و كار بخوه‌ گه‌له‌ك رێكان بۆ كۆمه‌لێ ڤه‌دكه‌ت.
• ئه‌نجامدانا رۆژا هه‌لپچێ و ئه‌نجامدانا نه‌ورۆزان و خۆنیشاندانان.
• پشكداریكرن د پێشانگه‌هێن مه‌زنێن كه‌نه‌دی مینا (ڤیسته‌ڤالا ئاگری).
• موكمكرنا په‌یوه‌ندیێن كوردان ل گه‌ل په‌رله‌مانتارێن كه‌نه‌دی ل سه‌ر ئاستێ هه‌موو حوكمه‌تان ژ كارین باش پالدانا و پشته‌ڤانیا كومیتا (په‌رله‌مانتارێن كورد و كه‌نه‌دا)، ئه‌ڤه‌ ل گه‌ل ئه‌نجامدانا پری كارێن قه‌نج و باش ل ئاستێ جڤاكی و ره‌وشه‌نبیری. ژ هه‌ژیه‌ بهێته‌ گۆتن كو پشته‌ڤانی ل كۆڤارا پێنگاڤ كرن كو مه‌هانه‌ ده‌ردكه‌ت ژ لایێ (ئارام دهۆكی) و ده‌سته‌كه‌كا دیاركری ل ناڤا جڤاكى. لێ زۆر جهێ داخی ژ به‌ر بیرێن به‌رته‌نگێن تاكه‌ كه‌سی و حزبی…هتد دیسا ئه‌ڤ كۆمه‌له‌ ژی مینا یا دن لاواز دبیت و چه‌نگێن و خیل و خار دبن و وه‌كو پێدڤی كه‌س خوه‌ لێ ناكه‌ت خودان بێ هێز دبیت.
گروپێ سیێ، گرۆپێ پشتی سه‌رهلدانا سووریێ و هاتنا داعشان (2015ـ نووكه‌)، ئه‌ڤ گرۆپه‌ كه‌ دكرنه‌ كوردێن رۆژئاڤا و كوردێن ئێزدی. ئه‌ڤ گرۆپه‌ گه‌له‌ك ژ هه‌ڤ جودا، ئێك ژوان خورت و كورد و ب شانازی ئه‌وژی كوردێن سووریێ و یێ دن سه‌ر لێ شێوای و به‌رزه‌بووی ژ به‌ر كریارێن هۆڤانه‌ یێن داعشی و ئه‌و هه‌ستا بۆ په‌یدا بوو كو جیرانان خیانه‌ت ل مه‌كرن و ئێدی ئه‌و بخوه‌ بووینه‌ كۆم كۆم هنده‌ك هه‌ر كوردن و هنده‌ك ئێزدی و هنده‌ك عیراقی و بێ لۆمه‌یه‌ ژ به‌ركو دیرۆكی گه‌له‌ك بێ ره‌حمانه‌ به‌رخورد ل گه‌ل كریه‌. ب هه‌ر ئاوایه‌كی به‌ نوكه‌ كوردێن رۆژئاڤا ب خورتی دخوازن جاره‌ك دن كۆمیتا كوردان ئاڤا بكه‌ن و یان ئه‌و هه‌یی به‌رده‌وامیێ پێ بده‌ن، ژ به‌ر كو وه‌سان دئینن زمان چاوا شه‌رڤان و پێشمه‌رگه‌ی وه‌سان ناڤێ كوردان بلند كریه‌ و ئه‌م لۆلاته‌ك ئازاد ده‌ستڤالا بمینن. له‌وان رۆژا 13/4/2019 جاره‌ك دن ل بنگه‌هێ مشه‌ختێن نوو كۆمبوونا خوه‌كرن و شیان ب رێكه‌ك دیمۆكراسی حه‌فتكه‌سان ژ11 كه‌سان هه‌لبژێرن و ده‌ست ب نووبوونه‌كا نوو بكه‌ن.
ل كورتیا بابه‌تی هه‌رچه‌نده‌ مینا گه‌له‌ك باژێر و وه‌لاتین كو كورد لێ ل ڤی باژێری ژی كوردان هه‌رده‌م كۆمه‌له‌ ئاڤاكرینه‌ و سه‌ر نه‌گرتینه‌، لێ نیشانا جهێ سه‌رفه‌رازیێ یه‌ هه‌رده‌م د به‌رده‌وام بووینه‌ كو دروستكه‌ن و باشتر لێ بكه‌ن، ئه‌ز باوه‌رم ئه‌ڤ جۆره‌ كاره‌ نه‌ ب سانه‌هینه‌ و ئه‌زموونه‌ك و بارۆدخه‌ك ژ هه‌ژی پێدڤی هه‌تا سه‌ربگرن، له‌وان د سه‌ر كێموكاسیان هه‌موویان را به‌رده‌وامی وێ رۆژه‌ك به‌رهه‌مێ وان بینه‌ پێشچاڤ و ماندیبوونا وان به‌ر ئاڤدا ناچه‌، گه‌له‌ك فه‌ره‌ كو ریكخراو پارتێن سیاسی ئاگادری ڤان بزاڤان بن و نه‌هێلن ئه‌ندامێن وان ل ده‌رڤه‌ رۆله‌ك نه‌رێنی ببینی ژ به‌ر كو گه‌له‌ك جاران بیرۆكێ خوه‌یێ تاكه‌ كه‌سی دسه‌پینن و ئه‌ڤه‌ ژی دبنه‌ رێگر كو كارێ كۆمیتان ب دروستی برێڤه‌ بچه‌.

ئارام دهۆكی
هه‌ر چه‌نده‌ هه‌ر ئێك ژ مه‌ ب ئاوایه‌كی د نه‌ورۆزێ گه‌هشتیه‌، ئه‌م ل دووڤ ره‌فتارا زانینا خوه‌ به‌رخوردێ ل گه‌ل دكه‌ین، لێ ئه‌م هه‌موو د خاله‌كێ دا هه‌ڤدگرین، كو نه‌ورۆز ب هه‌ر بۆچوونه‌كێ ڤه‌ ئێرۆ بۆ كوردان بوویه‌ هێمایه‌كا به‌رخوردانێ، هه‌ر چو نه‌به‌ ژ ده‌سپێكا چه‌رخێ بیستێ وه‌ره‌، لێ د پراتیك دا نه‌ورۆز نكاریه‌ په‌یاما خوه‌ یا نه‌ته‌وی بگه‌هینه‌، ژ به‌ر كو كه‌تیه‌ د ناڤا ده‌ستێن ده‌ستهه‌لاتێن حزبێن كوردی دا و هه‌ر ئێك ژی مینا خوه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ یا بیرۆكی یا خوه‌ بكاردئینه‌، ئه‌ز ل سه‌ر نه‌ورۆز و په‌یاما وێ راوه‌ستم ژ به‌ر ئه‌م ل ده‌رڤه‌ینه‌ و ده‌رڤه‌ ئه‌ركێ مه‌یه‌ ئه‌م ل سه‌ر بنڤێسین.
ب بۆچوونا من ئه‌گه‌ر نه‌ورۆز ل ده‌رڤه‌ نكاره‌ دو خالێن سه‌ره‌كی بجهبینه‌، كرن و نه‌كرنان و گه‌له‌ك سوودێ خوه‌ تێدا نینه‌، ئه‌گه‌ر ته‌نێ نه‌ورۆز وێ هه‌لپه‌ركێیه‌كا ده‌روونی به‌ و خۆشیا شه‌ڤه‌كێ به‌، ئه‌و كوردان گه‌له‌ك ژ هندێ پتر قوربانی بۆ هه‌بوونا خوه‌ داینه‌ و نه‌ورۆز ئه‌و رۆژه‌ یا كو كورد دكارن هه‌ڤبگرن و بێ دودلی پشكدار بن. ئه‌و دو خالێن مه‌ ژێ به‌حس ئه‌ڤه‌نه‌. ئێك، هه‌ر چ نه‌به‌ نه‌ورۆز هه‌رده‌م دڤێ وه‌ره‌ كرن كو كورد بكارن قه‌یدێن سنۆران بشكێنن ژ ده‌رڤه‌ و تێكهه‌لی ئێك بن و چاند و مۆزیك و ده‌واتیێن هه‌ڤ بزانن و فێربن یان پشكداربوونا هه‌موویان بێ چه‌داكرن خوه‌ بخوه‌.
شكاندنا وان سنۆرانه‌، لێ گه‌ر مه‌ نه‌ورۆز كرن پتر ژ نه‌ورۆزه‌كێ و هه‌ر ئێك ژی بزڤریته‌ڤه‌ بۆ گرۆپه‌كێ دیاركری ژ ناڤچه‌ و لایه‌نه‌كی ئه‌ڤه‌ درێژیا به‌رده‌وامیا حه‌زا وان سیسته‌م و رژێما وایه‌ یێن كوردستان داگیركری، رامان د هه‌ستا نه‌ته‌وه‌بوونێ دا كرنا و خراپتره‌ ژ نه‌كرنا وێ ژ به‌ركو ئه‌گه‌ر هه‌ر تۆ خواستێن دوژمنێن خوه‌ بجهدئینی، ته‌ چ گوهۆرین نه‌كرن و ته‌ خوه‌ و دۆزا خوه‌ زه‌ره‌رمه‌ندكرن. خالا دووێ، بهێزكرنا لۆبیا كوردیه‌، ل ولاتێن دیمۆكرات سیسته‌ما هه‌لبژارتنان مه‌زنترین كاریگاریه‌ ل سه‌ر خودان ده‌سته‌لاتان دئێته‌كرن، گه‌ر نه‌ورۆزێ په‌یامه‌ك ئێكگرتی نه‌به‌ و ملله‌ت وه‌كو نه‌ته‌وه‌ ژ هه‌موو ئالیان پشكدارنه‌به‌، پارچه‌ پارچه‌ به‌ و هه‌ر چه‌ند سه‌ده‌ك خوه‌ بكه‌ن گرۆپه‌ك ئه‌و وی ده‌می بزانه‌ كو تۆ خالا فشارا خوه‌ یا نه‌ته‌وی ل سه‌ر سیاسه‌تا وی وه‌لاتی ژ ده‌ستدا و هه‌ر ده‌مێ ته‌ ژ ده‌ستدا رامانا هندێ دگه‌هینه‌ كو كه‌س وه‌كو پێدڤی ژ په‌رله‌مانتار و په‌رله‌مان و سیاسه‌تمه‌دارێن وی وه‌لاتی پویته‌ی ب دۆزا ته‌ ناده‌ت، ژ به‌ر كو ته‌ هند ده‌نگده‌ر نینن كو سوودێ وی بكه‌ت، ئه‌وژی زوو بزوو گوهداریا ژماره‌كا كێما ژ هه‌ڤ جودا نا ده‌ ژ به‌ر كو هه‌تا ئیرو ژ كورد كێمن چاڤ گه‌له‌ك نه‌ته‌وێن دن یێن جیهانێ مینا چاینیا و هندی و عه‌ره‌ب و…هتد، ئه‌و كێمژی هه‌ر چه‌ند گرۆپ خوه‌سه‌ریا خوه‌. رامانا هندێ دده‌ت كو ئه‌ڤه‌ نه‌ ب كێری خوه‌ دئێن و نه‌من.
بلا بابه‌ت هند درێژ نه‌به‌ ژ به‌ركو خوانده‌ڤانا خواندنا بابه‌تێن درێژ نه‌مایه‌، لێ كورتیا سوحبه‌تێ كوردان كێشه‌كا نه‌ته‌وی هه‌یه‌ و ته‌نێ نه‌ورۆزه‌ كو دكارن خو ه‌ ل دوور بهه‌لاڤێن و بگه‌هن هه‌ڤ، باشتر ئه‌وه‌ رێ نه‌هێتدان وان كه‌س و گرۆپان یێن كو شیان و یان حه‌زێن نه‌ته‌وه‌بوونێ نینه‌ و حه‌ز دكه‌ن ل دووڤ حه‌زێن خوه‌ یێن به‌رته‌نگێن چاندی و سیاسی نه‌ورۆزێ بكه‌ن، نه‌ورۆز دڤێت به‌رده‌وام یا ب په‌یام به‌ نه‌ مازه‌ ژ ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی ئه‌و په‌یام خزمه‌تا ئێكه‌تیا كوردان و ئاڤاكرنا لۆبیێ كوردان دابه‌ دا كو ل پاشه‌رۆژێ كورد مینا ملله‌ت و نه‌ته‌وه‌ سه‌نگا خوه‌ یا سیاسی و ئابووری و جڤاكی هه‌به‌ د ده‌سه‌ته‌لاتێن وان ولاتێن لێ مشه‌خت و په‌نابه‌ر بین ئه‌ڤه‌ ژبلی كو نفشێ سوبه‌ ب وێ هه‌ستێ به‌رده‌وامیا هه‌ستا هه‌بوونا خوه‌ بده‌.

ئارام دهۆكى/كه‌نه‌دا

جڤاكێ ئێزدی پشتی هاتنا رێكخراوا داعش بۆ سه‌ر ده‌ڤه‌رێن وان و ئه‌نجامدانا كارێن هۆڤ ب سه‌ر ڤی ئاینێ كه‌ڤنارێ ده‌ڤه‌رێ بۆ جهێ خه‌مخوارنا هه‌موو ته‌خوچینێن ره‌وشه‌نبیری، میدیای و سیاسی…هتد ل هه‌موو دنیایێ، نه‌مازه‌ كه‌سێن خوه‌ دنیاسن مرۆڤێن مرۆڤپارێز و چالاكڤانێن جڤاكی و ئازادیخواز. ئێك ژ وان كه‌سایه‌تیا كو نڤێسه‌را پرتووكا (زه‌ لاست یه‌زیدی جێنوساید) كو دبیته‌ دووماهیك جێنوسایدا ئێزدیا، ژ لایێ چالاكڤان و نڤێسه‌را ئه‌مریكی (ئێمی ل بیین) ڤه‌ هاتیه‌ نڤێسین ل بهارا ئه‌ڤ ساله‌ ده‌ركه‌تیه‌ به‌رده‌ستێن خوانده‌ڤانا. به‌ری ئه‌ز بچم ناڤ ناڤه‌رۆكا بابه‌تێ ڤێ پرتووكێدا، ئه‌ز دخوازم ڤێ ده‌لیڤێ ژ ده‌ست نه‌كه‌م كو سوپاسیه‌كا تایبه‌ت بۆ ئێمی.ل. بیینێ فرێكه‌م، ژ به‌ ئه‌و ماندیبوونا هه‌ره‌ مه‌زن بۆ ئه‌نجامدانا كاره‌ك وه‌سا نه‌ ب ساناهی و ئۆمێدا سه‌ركه‌تنێ بۆ دخوازم. لێ پشتی كو من پرتووك خواندی، ئه‌ز دخوازم چه‌ند نێرینان ل سه‌ر بینم زمان وه‌كو بۆچوون و پێزانێن من ده‌رباره‌ی پرتووكا ناڤكری دا.
هه‌تا كو ئه‌ز بشێم باشتر و ب كورترین شێوه‌ په‌یاما خوه‌ بگه‌هینم، ئه‌ز د وێ باوه‌رێ دامه‌، گه‌ر بكه‌م چه‌ند خاله‌ك وان خالان، ئه‌ڤ خالێن كو ئه‌ز بینم زمان دوورن ژ هه‌ر بۆچوونه‌كا سیاسی یا دیاركری، ته‌نێ ته‌خمین و هه‌لسانگاندنا وێیه‌ ژ لایێ دیرۆكی، جڤاكی و نه‌ته‌وی و چه‌ند لایێن دن.
• وه‌كو دیار ناڤونیشانێ پرتووكێ یێ سه‌ره‌كی ل سه‌ر (جێنۆسایدێ) یه‌ ل سه‌ر ئێزدیان، باشتر ئه‌و بوو كو نڤێسه‌رێ پیته‌یه‌ك باشتر دا با ناڤه‌رۆكا ڤێ په‌یڤێ ژ به‌ر كو وه‌كو دئێت خۆیا كرن كو چه‌ندین (جێنۆسایدیێن) هه‌بووینه‌ ل سه‌ر ڤێ كێماسیا ئاینی ل وێ ده‌ڤه‌رێ، مه‌ره‌م ئه‌وه‌ كو رابردوویه‌ك درێژتر و بسه‌رچاوه‌ دا با ڤێ ئێكێ، دا خوانده‌ڤان پتر شارازی ل رابردوویێ ڤێ كێشێ زانیبا، هه‌رچه‌نده‌ ل گه‌له‌ك دیدارا ن چاڤخشاندیه‌ سه‌ر ڤی بابه‌تی ل گه‌له‌ك سه‌رڤه‌ سه‌رڤه‌ و دوور ژ به‌لگان.
• رێژه‌یه‌كا هه‌ر مه‌زن ژ پرتووكێ دیدارن و گۆتن و دیده‌ڤانیا هۆڤا داعش ل گه‌ل هه‌موو ته‌خێن جڤاكی نه‌مازه‌ ل گه‌ل ژن و كچان. لێ نڤێسه‌ڤانێ نه‌شیا وه‌كو پێدڤی جوداهیا ڤێ فه‌رمانێ ژیێ یێن دی جودا بكه‌ت، هه‌موو فه‌رمانان ئه‌گه‌رێن خوه‌ یێن دیاركری هه‌بووینه‌ وه‌كو دیار د دیروكێ دا دژی ئێزدیان كه‌ ئه‌وژی ب فه‌رمان سولتان و خه‌لیفا و هه‌ڤبیرێن وان ل ده‌سهه‌لاتێ ئه‌نجامداینه‌، لێ ئه‌ڤجاره‌ وه‌كو دیار گه‌له‌ك جودا بوویه‌، ژبه‌ر كو پرانیا دونیایێ تێدا پشكدار بوویه‌، هه‌موو لایێن سیاسی و له‌شكری ژێكدزینه‌ و هه‌موو كرینه‌ دوژمنێن هه‌ڤ بێی كو ئاگاداری ئێكبن، ب من وه‌ره‌ باشتر ئه‌وبوو ئه‌گه‌رێن ڤێ فه‌رمان هاتبان دیاركرن بروون و ئاشكه‌رای دسه‌ر هندێرا كو زه‌مینا دوژمنیا كه‌ڤنارا لایه‌نێن جیران یێ خۆشه‌ هه‌می ده‌مان ببن دوژمنێن هه‌ڤ. لێ رۆلێ سیاسی و ئابووری و ب تایبه‌تی شه‌ڕێ نه‌فتێ نه‌هاتیه‌ دیاركرن، ب كورتی بابه‌تیانه‌ به‌حسێ ڤێ فه‌رمانێ نه‌ هاتیه‌كرن وه‌كو كا چاوا هێزێن له‌شكری بریارا هێرش و پێشڤه‌چوونا د ده‌ستێ چ لایه‌نێن ناڤخوه‌ی نه‌بوون…بۆچى؟
• نڤێسه‌ر نه‌ شیایه‌ خوه‌ ژ بێ لایه‌نیێ بپارێزه‌، گه‌له‌ك وه‌كو پشته‌ڤانه‌ك ل كێشا ئێزدیان دئێت دیاركرن مینا كو نڤێسه‌ره‌ك بێلایه‌ن و كو بكاربه‌ پرتووكا وێ ببه‌ جهێ باوه‌ریه‌ك پشتراست بۆ هه‌موو ئالیان. هه‌رچه‌نده‌ وه‌كو دیار زۆرداریا ل كێماسیا ڤی ئاینی هاتى كرن هه‌ستا هه‌موو مرۆڤان هه‌ژاند و گه‌له‌ك زه‌حمه‌ت بوو خانما ئێمی خوه‌ ژێ بپارێزه‌، لێ وه‌كو پێدڤیه‌كا پاراستنا بێلایه‌نیێ ب من وه‌ره‌ باشتر خوه‌ نه‌دابا نیاسین وه‌كو پشته‌ڤانه‌ك هه‌ر چنه‌ د پرتووكێ دا، ئه‌ما دكارێ خوه‌ یێ رۆژانه‌ دا و ماندیبوونا وێ بۆ وی جڤاكی خۆبه‌خشانه‌ هه‌تا بێژی جهێ رێز و ته‌قدیریه‌ و خۆزی هه‌ركه‌سێ شیابا مینا وێ هه‌ڤكاری ل به‌لنگازان كربا.
• د ناڤه‌رۆكا پرتووكێ دا و دهه‌موو دیداران دا، وه‌سا دئێته‌ خۆیاكرن كو خیانه‌تا كورد و عه‌ره‌بێن سونه‌ مینا لهه‌ڤ ل قه‌له‌م دده‌، د سه‌ر هندێرا ئه‌و بخوه‌ دبێژه‌ كو 14 گوندێن عه‌ره‌بان ل دۆرماندۆرێن گوندێ كۆچۆ هه‌بوون و ده‌ما ئه‌حمه‌د جاسۆی مختارێ گوندی كوچو ئه‌و مه‌عزۆمكرن، ته‌نێ مختاره‌كێ كورد بوو. كه‌ چی مینا هه‌ڤ ئانینه‌ زمان، راسته‌ هه‌موو ده‌ستنیشانیا هندێ دكه‌ن كو پێشمه‌رگه‌ی ئه‌و بێ به‌رڤان هێلان. لێ نڤێسه‌ری قه‌د پیته‌ هند نه‌دایه‌ رۆلێ كوردان كا چاوا كوردان و هێزێن له‌شكرێ كوردێن رۆژئاڤا پرانیا برن بۆ سووریێ و گه‌هاندن كوردستانا باشۆر، یان ژی ئه‌و چه‌ند سه‌د هزارا هه‌موویان قه‌ستا كوردستانێ كرن و كوردان ژ به‌ركیڤه‌ ده‌رگه‌هێن خوه‌ ڤه‌ركرن بۆ هه‌ڤكاریێ، كه‌ چی ره‌ونه‌قه‌كا ژ هه‌ژی نه‌ خستیه‌ سه‌ر ڤێ خالێ كو رۆلێ كوردان یێ ئه‌رینی وه‌كو پێدڤی نه‌هاتیه‌ به‌حسكرن، ژ بیركریه‌ كو ئه‌گه‌ر داعش گه‌هابا ده‌ڤه‌رێن كوردا دبه‌ هه‌ر كته‌ك ژ ئێزدیا كوردان نه‌ما بان ژ به‌ركو دچاڤێ واندا كورد (جهیێن دووێنه‌)، مه‌ره‌م سه‌نگاندنا بۆیه‌ران ب حه‌قانه‌ د پرتووكێ دا نه‌هاتیه‌دان.
• پرتووك به‌رده‌وام حه‌زكریه‌ كو جڤاكێ ئێزدی جودا بكه‌ ژ یێن ده‌ڤه‌رێ ب تایبه‌تی كوردبوونا وان، باشه‌ ئێزدی ئازادن چ بریار بده‌ن ژ به‌ر زۆلما هاتی سه‌ری و دبیت به‌رده‌وام بێته‌ سه‌ری ژ به‌ر كاودان و جوگرافیا جهێ وان. لێ ئه‌ڤ پشته‌ڤانیا بلا ب رێكێن دیمۆكراسی و هه‌لبژارتنان بن، ل شوونا چێكرنا هنه‌ك به‌لگه‌یێن نه‌ راست، بۆ نموونه‌ ل دووماهیا پرتووكا ناڤكری زمانێ كوردی كرینه‌ ده‌ڤۆك و له‌هجه‌، راسته‌ كوردی ژ گه‌له‌ك له‌هجان وه‌كو گه‌له‌ك زمانان پێكدئێت. لێ ئێزدی زمان نه‌ له‌هجه‌یه‌كا كوردیه‌، ئێزدی بخوه‌ دبێژن ئه‌م ب كارمانجی دپه‌یڤن، فه‌رموو ئه‌ڤه‌ هاتین ده‌رڤه‌ی وه‌لات هه‌موو دخوازن وه‌رگێره‌ك كرمانجی بێت بۆ وان كه‌سێ نه‌ گۆتیه‌ ئێزدی له‌هجه‌ بیت، كه‌ چی نڤێسه‌را مه‌ پشت به‌ستن ب هنه‌ك دیداران و كو ده‌مه‌ك گه‌له‌ك بێزار دانه‌ هاتیه‌ ئێزدی كریه‌ له‌هجه‌كا كوردی، ئه‌ڤژی رامان ژێكجوداكرنا پێكهاتێن كوردی پتر ئالۆز بكه‌ بێی كو به‌لگێن راست و دروست هه‌بن.
• خاله‌ك دن ئه‌وژی ئه‌گه‌ر نڤێسه‌ری نه‌خشه‌كێ ده‌ڤه‌رێن ئێزدیان یێ تێر و ته‌سل كو هه‌موو گوند و باژێرك و بنگه‌هێن مقدسێن مینا لالش و شرفدین و…هتد دا خوانده‌ڤان پتر بۆ رۆن بیت كانێ كیژان روودان یان كۆمه‌لكوژ ل كووده‌رێ روودا و چه‌ند دووره‌ ژ سه‌نگه‌ران دا مینا خودیكه‌كێ به‌ بۆ خوانده‌ڤان بۆ تێگه‌ها روودان، هه‌روه‌سا پرتووك یا هشكه‌ ژ وێنا نه‌مازه‌ وێنه‌یێن په‌یوه‌ندی چاند و ئوول و قاره‌مان و سیاسه‌تمدار و هتد، گه‌ر هنه‌ك وێنه‌ ژی تێدا بان دا هشكاتیا پرتووكێ پیچه‌كێ شێدار كه‌ت و پتر دا یا مه‌ره‌ق بیت بۆ خوانده‌ڤانی، لێ هه‌ر نڤێسه‌ر دزانه‌ كان چما ئه‌و یه‌ك نه‌كریه‌!
ئه‌ز باوه‌رم هه‌ر كه‌سه‌كێ پرتووكێ بخینه‌ وێ وه‌كو لێكده‌ته‌ڤه‌ و هنه‌ك بۆچوونێن خوه‌ وێ هه‌بن، لێ ب من وه‌ره‌ گه‌ر زێده‌تر هه‌بن ئه‌ڤه‌ یێن هه‌ره‌ سه‌ركی بوون یێن كو من دڤیا بینم زمان. د سه‌ر ڤان هه‌موو كێماسیێن كو من ئانین زمان لێ دیساڤه‌ پرتووك یا پره‌ ژ زانیارێن گه‌له‌ك زه‌نگین كو گه‌له‌ك لایه‌ن وێ سووده‌كێ ئێجگار ژێ وه‌رگرن نه‌مازه‌ یێن تایبه‌تمه‌ندێن ده‌روونی، جڤاكی، سیاسی و…هتد. جاره‌ك دن ئه‌ز ده‌ستخۆشیێ ل خانما هێژا دكه‌م بۆ ده‌رخستن و وێره‌كیا وێ د ڤی چاخ و كاودانی دا، لێ مه‌ره‌ما من ژ بابه‌تی ته‌نێ ئاشكه‌راكرنا راستیان كو هه‌موو هه‌ولده‌ین بگه‌هینێ دوور ژ نه‌ ئارامیا ده‌روونی و حه‌زا لایه‌نگیریێ كو د ناخێ مرۆڤی دا هه‌موو كه‌س هه‌موو ده‌مان نكارن خوه‌ ژێ رزگار كه‌ن.

ئارام دهۆكى
ئه‌لبێرتا هه‌رێمه‌كا گرنگه‌ ژ وه‌لاتێ كه‌نه‌دا، كه‌ دكه‌ڤه‌ رۆژئاڤا وی ولاتی به‌ری یا دووماهیێ كو دكه‌ برتیش كولۆمبیا. هه‌ر ده‌ما ناڤێ ئه‌لبێرتا بینی دڤێت ناڤێ سێ تشتان بێت گۆتن نه‌فت و گه‌نم و وارگه‌هێ داینه‌سۆرا ل گه‌ل گه‌له‌كێن دن لێ ئه‌ڤه‌ د سه‌ره‌كینه‌. دبیت گه‌شتوگوزاران ناڤه‌ك سه‌یره‌، لێ باوركه‌ ئێك ژ ناڤچه‌یێن گرنگ یێن گه‌شتوگوزارێ ل ئه‌لبێرتا دیتنا وارێ داینه‌سۆرانه‌ ل ژێریا ڤێ هه‌رێمێ.
ناڤچه‌یه‌ك ل گه‌ل سروشته‌كێ گه‌له‌ك جودا ژ سروشتێ دی یێ ده‌ڤه‌رێ كو ئه‌و ژی دكه‌ڤه‌ باژێركێ (درامهێله‌ر) كه‌ نێزیكی 140 كلم ژ باژێرێ كه‌لگاری دووره‌ به‌ر ب باشوری ڤه‌. ئه‌ڤ باژێركه‌ هه‌لبه‌ت یێ بچووكه‌، لێ ژ به‌ر هه‌بوون و دیتنا دایناسۆران ل وێرێ وه‌ل وێرێ كریه‌ كو ببه‌ جهه‌ك گه‌له‌ك گرنگ بۆ زانستێ جیولۆجی و زانستێ لێكۆلینا داینه‌سۆران ژ به‌ركو پرانیا هه‌یكه‌لێن وان گیانله‌وه‌ران ل وێرێ تێن دیتن كه‌ ژیانا وان دزڤریته‌ ڤه‌ بۆ پتر ژ 60 ملیۆن سالان ل دووڤ ڤه‌كۆلینێن زانستی. رۆژ نینه‌ كۆمه‌كا مه‌زنا مرۆڤان ژ ناڤخوه‌ی و ده‌رڤه‌ی كه‌نه‌دا قه‌ستا ڤی شارۆچكه‌ی نه‌كه‌ن ب تایبه‌تی ل وه‌رزێ هاڤینێ داكو بشێن ئه‌و جهێن كو ئه‌ڤ جۆره‌ گیانه‌وه‌ره‌ ژ ده‌رخێن و و دیسا سه‌ره‌دانا مۆزه‌خانێ وێ بكه‌ن، كه‌ هه‌زاران پارچه‌ و هه‌یكه‌لێن دروست یێن هه‌ستیێن داینه‌سۆرا تێدانه‌.
ژ به‌ر كو ئه‌ڤ ده‌ڤه‌ره‌ بۆ خویندكار و زانستێ دیرۆكی جیولۆجی گه‌له‌ك گرنگه‌، سالانه‌ كۆمێن مه‌زنێن خویندكارێن هه‌موو ئاستان قه‌ستا وێ ده‌ڤه‌رێ دكه‌ن. هه‌لبه‌ت ده‌ما دچی ناڤا باژێری خوه‌ ئه‌گه‌ر ته‌ گۆل ڤی باسی نه‌بیت ژی دێ زانی كو ڤی باژێركی په‌یوه‌ندیه‌ك مكوم دگه‌ل داینه‌سۆران هه‌یه‌ ژ به‌ر كو ب سه‌دان په‌یكه‌رێن داینه‌سورا داناینته‌ سه‌ر جاده‌ و جهێن جوداجودا. ل سالا 2000 ب هه‌لكه‌فتا بۆرینا ملیۆنێن، كه‌نه‌دا په‌یكه‌ره‌كێ هه‌ره‌ مه‌زن ل وی باژێری دانه‌ كه‌ بلندیا وی دكه‌ پتر ژ 50 م و خه‌لك و گه‌شتیار دچنه‌ د ناڤا وی دا بۆ دیتنا هه‌موو باژێری وه‌كو تاوه‌ره‌كێ دئێت دیتن. گه‌شتیار ل وێرێ و مۆزه‌خانه‌یێ گه‌له‌ك پێزانینێن سوودبه‌خش وه‌ردگرن ده‌رباره‌ی هه‌ر بابه‌ته‌كێ ب دنیایا چاخێ داینه‌سۆران ڤه‌ هه‌یه‌ و دیسا گه‌له‌ك پێزانینان ل سه‌ر چاوانیا بۆرین و چێبوونا دنیایێ هه‌تا رۆژا ئه‌ڤرۆ ب به‌لگه‌یێن زانستی. مرۆڤ هه‌ست دكه‌ت كو دچیته‌ جیهانه‌ك پری جودا ژ یا نوكه‌.
درامهێله‌ر ئێك جهێن گه‌شتوگوزاری دئێته‌ هه‌ژمارتن ل وه‌لاتێ كه‌نه‌دا، هه‌لبه‌ت ژ به‌ر هه‌بوونا داینه‌سۆران ئه‌گینا ئه‌گه‌ر نه‌ ئه‌ز باورناكه‌م چ مرۆڤ حه‌ز بكه‌ن ل وێرێ بژین.

ئارام دهۆكى/ كه‌نه‌دا
په‌رله‌مان ده‌ما ده‌سته‌لات و ملله‌ت دروست دكه‌ن گه‌له‌ك مه‌ره‌م ژێ هه‌نه‌ ژ هه‌میان گرنگتر ئه‌وه‌ كو بریارێن چاره‌نڤیس ژ وێرێ ده‌ركه‌ڤن ژ به‌ر ده‌نگێ خه‌لكیه‌ و نوونه‌رێن وان ل دووڤ ئاگه‌هیا وانا ژ ده‌نگده‌رێن خوه‌ بریار بێنه‌ دروستكرن و هه‌روه‌سا ده‌نگێ ملله‌تی ب رێیا وان بگه‌هه‌ ده‌رڤه‌ و په‌یوه‌ندی ل سه‌ر ئاستێ په‌رله‌مانان بێن دروستكرن دگه‌ل په‌رله‌مانێن دونیایێ، لێ دووڤ ئه‌زموونا مه‌ په‌رله‌مانێ هه‌رێمێ وه‌كو پێدڤی نه‌ یا ئێكی و نه‌ یا دووێ بجه نه‌ئانیه‌. ئه‌ز د بابه‌تێ خوه‌دا به‌حس لێ ئێكێ ناكه‌م بلا ئه‌و بۆ ناڤخۆیا كوردستانێ به‌ و هه‌لسه‌نگاندن بلا ل وێرێ بێ كرن. لێ ب حكومێ هندێ كو ئه‌ز ل ده‌رڤه‌ مه‌ و ئه‌زموونا من ل گه‌ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ و هه‌ڤال په‌رله‌مانتارێن ده‌رڤه‌ و ب تایبه‌ت وه‌لاتێ كه‌نه‌دا كه‌ ئه‌ز ئاكنجیێ وی ولاتیمه‌، ئه‌ز د ڤی بابه‌تی دا په‌یوه‌ندیێن په‌رله‌مانێ كه‌نه‌دا و یێ كورد بهه‌لسه‌نگینم كانێ په‌رله‌مانتارێن كه‌نه‌دی چ هه‌ولدایه‌ بۆ كوردان بكه‌ن و په‌رله‌مانێ كوردستانێ چ بها و نرخ ب وانا نه‌ دایه‌ یان ژی وه‌كو پێدڤی نه‌ هاتینه‌ پێش.
پشتی رژێما عێراقێ ژناڤچووی ل سالا 2003، كورد تازه‌ ب هێز دكه‌تن و به‌ربیاڤێ وان یێ په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه‌ تازه‌ ده‌ستپێدكرن كو خه‌لك و وه‌لاتێن جیهانێ پتر په‌یوه‌ندیان خورت بكه‌ن، ژ به‌ركو كوردان رۆله‌ك ئه‌رێنی و مه‌زن ئینا بۆ ژ ناڤبرنا دكتاتۆر سه‌دام حسێنی، ل وی ده‌می كوردا گه‌له‌ك په‌یوه‌ندیێن خورت نه‌بوون، لێ گه‌له‌ك ژ ره‌ڤه‌ندا كورد ل ده‌رڤه‌ بوو و حه‌زدكر ئه‌ڤ په‌یوه‌ندیه‌ ب هێز بكه‌ڤن و تێكه‌لی چێبن د ناڤا په‌رله‌مان و دام و ده‌زگه‌هێن حوكمه‌تێ رێكخراوێن مه‌ده‌نی و دیمۆكراسی و ره‌وشه‌نبیری و…هتد. له‌وان ژی كۆمه‌لێن كوردی هه‌ولدان كو ئه‌ڤان ڤالاهیان پربكه‌ن. من و كومه‌لا باژێرێ مه‌ ل كه‌نه‌دا هه‌ست ب ڤێ به‌رپرسیێ كر و هه‌ولدا ئه‌ڤێ ڤالاهێ ل دووڤ شیانێن خوه‌ پربكه‌ت، لوی ده‌می من سه‌ره‌دانه‌ك كوردستانێ كر و ئه‌ز ئێك ژ ئه‌ندامێن ببزاڤ بووم یێن كومه‌لا كوردی و ب رێیا كاك ئیحسان ئامێدی كه‌ وی ده‌می په‌رله‌مانتار بوو مه‌ ژڤانه‌ك دگه‌ل به‌رێز كه‌مال كه‌ركووكی كه‌ ئێك ژ ئه‌ندامێن سه‌ركرداتیا په‌رله‌مان بوو وه‌رگرت و بۆ گه‌نگه‌شه‌كرنا پێنگاڤا من و كۆمه‌لا مه‌ پێ مه‌ره‌م. پشتی كو مه‌ ئێك دیتی من ژی ئه‌و یه‌ك بۆ ئانی زمان كو ئه‌م كوردێن وێرێ دئاماده‌ینه‌ هه‌ڤكاریا وه‌ بكه‌ین كو وه‌ و په‌رله‌مانتارێن كه‌ندی بگه‌هنین هه‌ڤ ژ به‌ر كو مه‌ تێكه‌لیه‌ك خۆرت گه‌ل وان هه‌یه‌ و ئه‌م ده‌نگده‌رێن واینه‌ ئه‌م داخوازا وا بجه دئیننین كو ده‌نگێ خوه‌ بده‌ینێ و ئه‌وژی گوهداریا داخوازیێن مه‌ بكه‌ن وه‌كو كورد كه‌ ئێك ژوانا پیته‌ دان بئاڤاكرنا په‌یوه‌ندیان دگه‌ل په‌رله‌مان و حوكمه‌تا كوردستانێ دا كو پره‌ك ئاڤا به‌ و ئێدی د وێ ب رێرا كار بێن ئه‌نجامدا. لێ وه‌سا دیار بوو كو سه‌روكێ په‌رله‌مانی گه‌له‌ك یێ ب ڤی كاری رازی نه‌بوو ئانی زمان “كو ئه‌ڤ جۆره‌ كاریێن هه‌نێ تێن كرن ب رێیا پروتوكۆلێن په‌رله‌مانتاری و ئه‌م نكارین هه‌ر كه‌س بێت و ئه‌م ل دووڤ داخوازێن وان په‌یوه‌ندیان دروستكه‌ین”، ئه‌ز ژی كه‌یفخۆش بووم من گۆت ئه‌ڤه‌ راسته‌ و بیره‌كا دجهێ خۆدایه‌ گه‌ر بووی ره‌نگی بێن كرن گه‌له‌ك ب سه‌نگتره‌، لێ راستیا كاركرنێ و په‌یوه‌ندیان وه‌سا ده‌رنه‌چوو پشتی كو سال هاتین و بوورین. مه‌ دیت كو په‌رله‌مانتارێن كه‌نه‌دی یێن هه‌ولده‌ن كو نێزیكاتیه‌كێ د ناڤبه‌را خوه‌ په‌رله‌مانێ كوردستانێ دا چێكه‌ن و په‌یوه‌ندیان خورتكه‌ن ل سه‌ر ئاستێ هه‌رێمێ و كه‌نه‌دا، په‌رله‌مانتارێ كه‌نه‌دی “تۆم كومیچ” ل سالا 2012 ب دامه‌زراندنا كومه‌له‌كێ ب ناڤێ “كوه‌مه‌لا دوستینیا په‌رله‌مانتارێن كورد و كه‌نه‌دی” و داخواز ژ هه‌موو په‌رله‌مانتارێن كه‌نه‌دی كر كو ببن ئه‌ندام د ڤێ كۆمه‌لێدا و هه‌روسا چه‌ندین سه‌ره‌دان كرن كت و جۆت بۆ بنگه‌هێ ئوفیسا كوردستانێ ل واشنتون بۆ گه‌شه‌دان ڤێ كۆمه‌لێ ل گه‌ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ و ده‌وه‌تكرنا به‌رپرسێن ئوفیسا واشنتون بۆ كه‌نه‌دا و چێكرنا كۆنفرانسان و دانه‌ نیاسینا كێشا كوردان ب ملله‌ت و حوكمه‌تا كه‌نه‌دا ڤه‌. ل وی ده‌میژی كه‌یفا مه‌ هات و مه‌ پشته‌ڤانی بۆ برێز تۆمی كر و هه‌ولدا كو ڤان خه‌به‌را وه‌كو پێدڤی به‌لاڤ كه‌ین دا كو هه‌موو لایه‌ك ئاگادار به‌، ب مه‌وه‌ره‌ كو په‌رله‌مانێ كوردستانێ ب رێیا ئوفیسا واشنتون ب رێیا خانم “به‌یان سامی” و “فه‌لاح مسته‌فای” هه‌موو په‌رله‌مانتار ئاگادارن و سه‌رۆك و جێگر و هنه‌ كو دێ سه‌ره‌دانه‌كا كه‌نه‌دا كه‌ن و ئه‌ڤان په‌یوه‌ندیا دێ سووده‌كێ باش ژێ وه‌رگرن ژ به‌ركو ئه‌و ده‌لیڤه‌ بۆ كوردان گه‌له‌ك زێرین بۆ ژ به‌ر كو پارتا “كونسێرڤه‌تڤ” ل سه‌ر حكومی بوو و ئه‌و جار چه‌ندێ بوو سه‌ركردێن مه‌زن یێن كه‌ندی سه‌ردانا كوردستانێ كربوو ژوان سه‌روك وه‌زیرێ وان “ستیڤن هارپه‌ر”. لێ به‌داخڤه‌ دیساڤه‌ نه‌ ئه‌و سیك و نه‌ ئه‌و بازار دیار بوو كو په‌رله‌مانێ كوردستان هیاژ ڤێ پێنگاڤا په‌رله‌مانتارێن كه‌ندی نینه‌ یان ژی چ پیته‌ پێ نه‌دایه‌ ئه‌ڤه‌ د ده‌مه‌كیدا كورد پێدڤی ڤێ یه‌كێنه‌ و دڤێت ل دووڤ بگه‌رن كه‌چی خه‌لك یێ بۆ دكه‌ت و ئه‌و پیته‌ی پێ ناده‌ن. ئه‌ڤ یه‌كه‌ دیار بوو بۆ مه‌ ده‌ما به‌ری چه‌ند هه‌یامه‌كا په‌رله‌مانتاره‌كی كه‌ سه‌رۆك تیمێ په‌یوه‌ندیێن ژ درڤه‌یه‌ په‌یوه‌ندی بمه‌ كر و حه‌زكرن كو داخوازنامه‌كێ بۆ هه‌شت په‌رله‌مانتاران فرێكه‌ین دا كو بێنه‌ كه‌نه‌دا دا كورسه‌كی یان هنه‌ك پێزانیان ل سه‌ر شه‌ركرنا گه‌نده‌لیێ وه‌رگرن، ده‌می مه‌ ئانی زمان كو په‌رله‌مانێ كه‌نه‌دا كومه‌له‌ك هه‌یه‌ تایبه‌ته‌ ب دۆستینیا په‌رله‌مانتارێن كوردستانێ و كه‌نه‌دا ڤه‌ و هوون دكران دوێ رێكێرا ئه‌ڤێ داخوازنامێ وه‌رگرن ئه‌وی په‌رله‌مانتاری ئانی زمان كو ئه‌وانا هیچ خه‌به‌ر ل سه‌ر ڤی بابه‌تی نینه‌ و گۆت ئه‌م هیڤی دكه‌ین ئه‌ڤ هاتنا مه‌ وان بزاڤان زه‌لال كه‌ت بهه‌رحال هاتنا وان ژی جێنه‌بوو و هه‌رچه‌نده‌ كو وێ رێكخراوێ بخۆشیحالیڤه‌ به‌رهه‌ڤیا خوه‌ دیار كه‌ت لێ وان به‌رێزێن په‌رله‌مانتارێن كورد وه‌كو پێدڤی مه‌رجێن داخوازنامێ بجه نه‌ئینان و دووماهیێ ده‌ست ژێ به‌ردان و نه‌ هاتن. ژ لایه‌ك دنڤه‌ به‌ری چه‌ند رۆژان به‌رێز په‌رله‌مانتار “جێمس بونز” و “تۆم كومیچ” داخوازه‌ك ژ كومه‌لا كوردێن كه‌لگاری كر كو ئه‌و یێ خوه‌ ئاماده‌دكه‌ن بۆ سالا بێت یێن هه‌لبژارتنێن كه‌نه‌دا و كێشێن جهانێ یێن هه‌لسه‌نگین كانێ گه‌ر ده‌ركه‌تن ئه‌و چ بكه‌ن بۆ هه‌رێما كوردستانێ و داخواز ژ ئه‌ندامێن كومه‌لێ كر كو بۆچوونێن خوه‌ بێژن و دخواست ژ ده‌ڤێ كورد گوهلێ ببن كانێ پیته‌ی بچ بده‌ن. بۆ ده‌مێ دو ده‌مژمێران ئه‌ڤ بابه‌ته‌ بۆ هه‌موو پارچێن كوردستانا هاتن باسكرن نه‌مازه‌ یا باشوور و د چاڤخشینه‌كا تایبه‌ت بۆ كێشا ئێزدیان جێنۆسایدا وان هات باسكرن، ئه‌ڤه‌ ل شوونا كو په‌رله‌مان بكاره‌ ئه‌ڤی رۆلی بگێره‌ هاتن ل گه‌ل كومه‌لێ ئاخڤین و راپۆرته‌ك تێر و ته‌سل هات نڤێسین، چ قوسیری تێدا نینه‌ كو د گه‌ل كومه‌لا كوردی باخڤن و پێزانینان ژێ وه‌رگرن، لێ گه‌ر سوود ژ وێ بزاڤا په‌رله‌مانتارێن كه‌نه‌دی كر با و په‌یوه‌ندیه‌كا خۆرت هه‌با دبیت راسته‌وخوه‌ ئه‌ڤ گه‌له‌ك باشتر و تێر و ته‌سه‌لتر بابه‌ت هاتبان به‌حسكرن.
هه‌ر چه‌نده‌ هه‌موو بابه‌ت زه‌لال بۆ كا مه‌ دڤێت چ بینین زمان، وه‌كو دیار په‌رله‌مانێ كوردستان ناخوازه‌ چ دلسۆز و وه‌فادار ژ ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی چ كاران بكه‌ن چ جۆره‌ په‌یوه‌ندیان بۆ رۆخسنین ژ به‌ر كو وه‌كو به‌رێز كه‌مال كه‌ركووكی ئانی زمان ئه‌و ب رێیا پرۆتوكولایه‌ نه‌ژی ئه‌و لوی ئاستی و حه‌زنێنه‌ ده‌ما خه‌لك ژی بۆ كارا كی دكه‌ن وه‌كو به‌رێز “تۆم كومیچ” كری كو په‌ره‌ی پێ بده‌ن و سوود ژێ وه‌رگرن، باشه‌ ئه‌گه‌ر بچ رێكا هوون ڤان كارا ئه‌نجام نه‌ده‌ن په‌رله‌مانی په‌یوه‌ندیان بۆ خورت نه‌كه‌ن، نزانم چاوا دێ ده‌نگێ ملله‌تێ كورد گه‌هینن دنیایێ و كێشا كوردان بۆ خه‌لكی زه‌لال كه‌ن و پشته‌ڤانا بۆ په‌یدا كه‌ن، ژ ڤێ ئێكێ دیار دبیت كو په‌رله‌مان وه‌كو پێدڤی نكاریه‌ نه‌ته‌نێ ژناڤدا كارێن خوه‌ ئه‌نجام بده‌ت، لێ دیسا ژ ده‌رڤه‌ ژی گه‌له‌كێ لاوازه‌ و نه‌ ل ئاستێ شیانا چێكرنا په‌یوه‌ندیانه‌ هه‌تا كو ئه‌گه‌ر خه‌لك و ولات ژی هاریكاریا وان بكه‌ن. هه‌لبه‌ت نه‌كو ته‌نێ ئه‌ڤ گه‌را په‌رلمانی ئه‌ڤ ساردبوونه‌ پێڤه‌ دیاره‌، لێ هندی سال ب سه‌را دچن گه‌له‌ك لاوازتر و بێ بزاڤتر لێ دهێت. ئه‌ڤجا ئه‌و براده‌ر و هه‌ڤوه‌لاتیێن نوكه‌ خوه‌ به‌ربژێركری ئه‌ڤه‌ ئێك ژ كاودان و خالێن لاوازێن په‌رله‌مانی بوویه‌ وه‌كو په‌یوه‌ندیێن ژدره‌ڤه‌ كه‌ كلیلا چاره‌سه‌ریا كوردان ژ ده‌رڤه‌یه‌، دیساڤه‌ ئه‌ڤه‌ په‌یامه‌كه‌ بۆ خه‌لكێ كوردستانێ یێن كو ژ دل و جان دچن پشكداریێ دده‌نگدانێ دكه‌ن، ئه‌ڤه‌ ئێك ژ راستیێن كاودانێن په‌رله‌مانیه‌، من هیچ مه‌ره‌مه‌كا تایبه‌ت د ره‌خنا ڤی بابه‌یدا نینه‌ ته‌نێ روونكرنه‌كا به‌رپرسانه‌ وه‌كو ئه‌زموون بێخمه‌ به‌رچاڤێن هه‌ڤوه‌لاتیان و په‌رله‌مانتارێن كه‌ڤن و نووكه‌ ویێن بێن.

ئارام دهۆكی /كه‌نه‌دا

پشتی جینۆسایدا ئێزێدیان ب ده‌ستێن رێكخراوا داعش و ب تایبه‌تی ل گوندێ (كۆچۆ) ل هاڤینا 2014 ێ و كه‌تنا ب هزاران كچ و ژن و سنێله‌ و زارۆیێن ئێزدیان د ده‌ستێ رێكخراوا ناڤكری دا، ئه‌ڤ بابه‌ته‌ بوو جهێ به‌رخودانا هه‌موو رێكخراو و سیاسه‌تمه‌دار و ده‌ستهه‌لاتێن جیهان ژ به‌ر دژواریا رێكخراوێ و كارێن وێ یێن هرڤه‌تی و ب تایبه‌تی ل سه‌ر جڤاكه‌ك بێ ده‌ستهه‌لات یان ئاینه‌ك كه‌ كێماسی دئێن ژمارێ ل هه‌موو جیهانێ و ل عێراق و كوردستانێ ب تایبه‌تی. ئێك ژ وان رێكێن كو كه‌سایه‌تیا گرتیه‌ به‌ر نڤێسانا كتێبان بوو كو ژ هه‌موویان كاریگه‌رتر، پرتووكه‌ك ب ناڤێ (دیماهیك كچ) هات چاپكرن ل سالا چووی ب زمانێ ئینگلیزی، ل سه‌ر قیزا ئێزیدی ب ناڤێ نادیا مراد، ئه‌ڤ كتێبه‌ ژ لایێ پارێزه‌را وێ ڤه‌ هات پرۆڤكرن ب ناڤێ (ئه‌مل كۆلۆنی). به‌ری ڤێ كتێبێ بخوینم، من ته‌خمین دكر كو وێ هنه‌ك لا هه‌بن د كتێبێ دا كو یان وێ ب خرابی بن به‌حسكرن یان ژی وێ بێن پشتگوه هاڤێتن ب تایبه‌تی ژ لایێ نه‌ته‌وه‌بوونا جڤاكێ ئێزدی ژ به‌ر هنه‌ك ئه‌گه‌رێن خۆیا كو ئه‌وان ژی وێ د بابه‌تێ خوه‌دا شرۆڤه‌ و رۆنكرنه‌كێ بێخین سه‌ر.
دیاره‌ هه‌موو كه‌س دزانن كو به‌ری دووماهى جێنۆسایدا ئێزدیان 72 فه‌رمانێن دی ب سه‌رێ ئێزدیادا هاتینه‌ و پرانیا وان ل چه‌رخێن ده‌ستهه‌لاتا ئۆسمانیدا بووینه‌ د ناڤبه‌ر 1200 ـ 1900 كو ئه‌و ده‌من یێن كو عوسمانیا ده‌سته‌لاتا هه‌ره‌ زال ب سه‌رده‌ڤه‌رێدا هه‌بوو، هه‌لبه‌ته‌ د كه‌ڤندا ئێزدی هاتینه‌ نیاسین (كوردێن ره‌سه‌ن) ژ به‌ر كو گه‌له‌ك به‌لگه‌ وه‌سا خۆیا دكه‌ن كو ئاینێ كوردان به‌ری موسلمانبوونێ دبیت ئێزدی بن و زه‌ره‌ده‌شتی، كو د په‌رستنا خوه‌ دا نێزیكی هه‌ڤن، وه‌كو دن ئێزدی پرانیا وان د ناڤ خاكا كوردان دا بووینه‌ و ده‌وروبه‌ر هه‌موو باژار و گوندێن كوردێن موسلمان ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو خودان یه‌ك زمانن كه‌ ئه‌و ژی دبێژنێ كوردی (كرمانجی)، هه‌لبه‌ت ژ بلی كو ده‌ستخۆشیه‌كا بێ دووماهیك بۆ نادیا مراد دخوازین ژ به‌ر كو ب وێره‌كانه‌ شیا چیرۆكا ژیانا خوه‌ ل بن ده‌ستێن رێكخراوا ناڤكری به‌لاڤكر و خسته‌ ده‌ستێن میدیا و رێكخراوێن مه‌ده‌نی و سیاسی و هه‌موو ته‌خ و چینێن جڤاكی ل ته‌واوا جیهانێ، ئه‌نجامدانا خوه‌ به‌خشانه‌ بۆ به‌لاڤكرنا ڤان كاران هه‌موو كه‌سان نه‌ ئه‌و شیان و نه‌ ئه‌و وێران هه‌یه‌، له‌وان خه‌باتا وێ گه‌له‌كا كاریگه‌ر بوو بۆ زێده‌كرنا دوژمنێن رێكخراوا ناڤكری ب تایبه‌تی كتێبا مه‌ به‌حس ژێ، هه‌روه‌سا ده‌ستخۆشی بۆ خانم ئه‌مه‌لێ بۆ ئه‌نجامدان ڤی كاری كو شیا گه‌له‌ك ده‌لیڤان بۆ نادیایێ و جڤاكا ئێزدی په‌یدا بكه‌ت بۆ ناساندنا فه‌رمانا وان، پشتی من هه‌موو كتێب خواندین، من دیت كو پرتووك گه‌له‌ك كاریگه‌رانه‌ هاتیه‌ نڤێسین و خوانده‌ڤان حه‌ز ناكه‌ راوه‌سته‌ هه‌تا كو هه‌موو یێ بخینه‌ و وه‌سا یا دیار كو چیرۆكه‌ك راسته‌ و هه‌موو تێدا ژ ره‌فتار و كارێن ئه‌ندامێن رێكخراوا ناڤكرینه‌. به‌س یا من دڤێت خۆیا بكه‌م كو لایێ وێ یێ نه‌ته‌وی گه‌له‌ك خاڤ و سست هاتیه‌ نڤێسین و قه‌د ڤه‌كۆلینه‌كا كویرا دیرۆكی نه‌كریه‌ ب ره‌نگه‌ك بابه‌تیانه‌ كو بێت زانین كانێ چما و بۆ رێكخراوا ناڤكری ب ڤێ هۆڤه‌تیێ ئێزدی كرن ئارامانج مانێ كێماسیێن دن ژی ل وێرێ بوون مینا فه‌لا و ئه‌رمه‌نا و شه‌به‌ك كاكه‌یا و ….هتد. ب من وه‌ره‌ كو هێرشن سه‌ر ئێزدیان گه‌ر رێژه‌كا هه‌ره‌ مه‌زن ژ به‌ر كو ئێزدی د چاڤێ ئیسلامیدا بێ دینن و یان ژی مه‌لایكه‌ته‌كی ل ده‌ف وان دئێت په‌رێستن كو ژ لای موسلمانان دوژمنێ ئیسلامێ و خودایه‌، رێژا دی ژ به‌ر كو ئه‌ڤ كێماسیه‌ ئاینه‌ ب زمان و ناسناما خوه‌ كوردن، كوردان ژی ژ ئالیێ سیاسی ڤه‌ هه‌رده‌م دوژمن هه‌بووینه‌ و نه‌ خواستینه‌ كو كورد بگه‌هین چ قووناغێن سه‌ركه‌تنی له‌وان شكه‌ستنا ئێزدیان به‌رده‌وام شكه‌ستنه‌ك پكشه‌ك ژ كوردان بوویه‌. ئه‌ڤ خاله‌ پتر هات دیاركرن ده‌ما رێخكراوا ناڤكری هاتی و ئێزدیان دیت و هات گۆتن و باوه‌ری پێكرن كو هێزێن كوردی ل ده‌ڤه‌را وان وه‌كو پێدڤی نه‌ پاراستن یان ژی خاین بوون و ژ وێ ئه‌نجامێ ژی ئه‌و هات سه‌رێ وان یا هاتی، ژ به‌ر ڤێ خالێ نه‌ نادیا مراد و نه‌ چ ئێزدیان ئه‌و دل نه‌ما كو ئێدی بێژن ئه‌م كوردین، به‌لكو نوكه‌ هه‌ستا زال بی ئه‌وه‌ كو ڤی پرانیا باوه‌ری پێكه‌رێن ڤی ئاینی حه‌زدكه‌ن نه‌ خوه‌ ب كورد بناسن و نه‌ ب عه‌ره‌ب و سونی و…هتد ب ناسن سه‌ره‌رای هندێ كو هه‌ر زمان و چاندێ وان كوردیه‌، ژ ڤی لایڤه‌ كتێبێ وه‌كو پێدڤی ره‌ونه‌ق نه‌ دایه‌ بابه‌تی. خالا دووێ، د سه‌ر هندێرا كو خانم ئه‌مه‌ل خانمه‌كا پارێزه‌ره‌ و وه‌كو مرۆڤ ل خوه‌ دنێڕیت، ژ به‌ر كو رهێن وێ د ناڤا كۆمه‌لا جڤاكا نێڤنه‌ته‌وی و ژیانا هونه‌رمه‌ندان تێدا چوویه‌ خار، چونكو زه‌لامێ و بخۆ جۆرج كۆلۆنی ژ ئه‌كته‌رێن هه‌ر مه‌زنه‌ یێن ئه‌مریكا و دنیایا مه‌دنی دا دژیت، لێ ئه‌ڤه‌ وێ یه‌كێ ناگه‌هینه‌ كو ئه‌مه‌ل بخوه‌ توخم عه‌ره‌به‌ و ئه‌ڤجا راسته‌وخوه‌ یان نه‌راسته‌و خوه‌، خوه‌ ل بابه‌تێ ره‌ونه‌ق دانا ئه‌گه‌رێن زێندی و زانستی كو په‌یوه‌ندی ب نه‌ته‌وه‌بوونا ئێزدیان ڤه‌ به‌ نه‌ كریه‌، ئه‌ڤه‌ د سه‌ر هندێرا كو كتێب دئێنه‌ زمان كو ته‌نێ ده‌مێ كوردان ده‌ست ب سه‌ر وارێ ئێزدیان دا گرتی ئێزدی ژیانا وان ژ لایێ ئابووری و جڤاكی و ئاینی ڤه‌ گه‌له‌ك پێشكه‌فتن دخوه‌دا دیتینه‌، ئه‌و ژی كو مالا نادیا مراد بخۆ پێچه‌كێ ره‌وشا وان باش بیه‌ و نه‌فه‌سا ئازادیێ و خۆشحالا مادی هاتیه‌ پێش د دیرۆكا درێژا وی جڤاكی دا. خالا سیێ یا كو هه‌ڤكار بوویه‌ كو ئه‌ڤ كتێبه‌ روویێ خوه‌ ل نه‌ته‌وا خوه‌ بگوهۆره‌، جڤاكێ ئێزدی یێ به‌ری نوكه‌ قه‌ستا ژ ده‌رڤه‌ كری، ب تایبه‌تی پشتی كۆمه‌لكۆژیا 2014 و ئاڤابوون هنه‌ك رێكخراوێن ب سه‌ر ئێزدیان ڤه‌ مینا یه‌زدا كو ئه‌ندامێن وێ هه‌موویان كلومل خواستن كۆمه‌لێن به‌س ئێزدی دروسته‌كن و ب سه‌ر چ لایه‌نێن دی یێن نه‌ته‌وه‌یێن ده‌وروبه‌ر ڤه‌ نه‌بن، ب تایبه‌تی كوردان، ئه‌و رۆله‌كێ كاریگه‌ر دبینن ژ به‌ر كو ئه‌و كۆمه‌ل زمان زان و خودان ئه‌زموونێن هه‌مه‌لایه‌نێن له‌وان هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی ل هه‌موو جهێن ئێزدی لێ، یێ هه‌ولده‌ن كو كۆمه‌لێن ئێزدیان دروستكه‌ن و دوور كه‌ڤن ژ نه‌ته‌وه‌ بوون كه‌ كوردن. وه‌كو دیار د كتێبا ناڤكری دا پشتی نادیایێ په‌یوه‌ندیا وێ چێبووى، ئه‌وان كار و ئه‌جه‌ندا بوو وێ درستكرن و كانێ چ بینه‌ زمان و كیژ لای لاواز كه‌ن و كیشكێ بینه‌ پێش. له‌وان ژی هه‌ر جهێ كو نادیایێ قه‌ستكریێ و په‌یڤه‌ك خواندی ب زمانێ عه‌ره‌بی و ته‌كه‌زى ل سه‌ر حه‌زكرنا عێراقێ كریه‌ و پوویته‌ دایه‌ وی لایی بێی كو بێژه‌ ئه‌ز كچه‌كا ئێزدیمه‌ وه‌كو ئاین و كوردم و كوردی زمانم وه‌كو ره‌گ و ریشال.
دیاره‌ جڤاكێ ئێزدی وه‌كو ئاین یان تاكه‌ كه‌س ئازاده‌ چاوا پێناسا خوه‌ بكه‌ و ژ به‌ر كو ئه‌ڤرۆ ده‌م ده‌ما دیمۆكراسی یه‌ و هه‌موو جڤاكێن دنیایێ حه‌ز دكه‌ن كو هه‌ر ملله‌ته‌ك و ئاینه‌ك ئازاد نه‌ هه‌تا كو دگه‌هه‌ تاكه‌ كه‌سی، لێ پێكۆله‌كا مرۆڤ بكه‌ باشتر ئه‌وه‌ ببه‌لگه‌ و دیرۆكا خوه‌ بینه‌ پێشچاڤ ژبه‌ر ئه‌گه‌ر ل سه‌ر حه‌ز و ئاره‌زویان یان هێز و ده‌سته‌لاتداریێ هه‌ره‌ دبیت د وی ده‌میدا به‌ری كو مرۆڤ بخۆ بحه‌سه‌ مرۆڤ هه‌بوونا ناسناما خوه‌ ژ ده‌ست بده‌، ئێزدی د سه‌ر هندێرا كو ئه‌ڤرۆ د ده‌مه‌ك گه‌له‌ك ئالۆز و دژواردا ده‌رباز دبن مینا هه‌موو كوردان، لێ ده‌م ئیۆو سیاسینه‌ و نه‌ خۆجهن، كورد مینا موسلمان و ئێزدی باشتر ئه‌وه‌ بزانن كو هه‌ر شكه‌ستنا هه‌ر لایه‌ك ژ وان بكه‌ڤیتێ راسته‌وخو سوبه‌ وێ كاریگه‌ری ل سه‌ر هه‌ردو ئالایان هه‌به‌. كورد ئێزدی به‌ یان موسلمان به‌ دچاڤێن ده‌وروبه‌ره‌ دا دڤێت هه‌ر ل بن سیبه‌را وا بن و ب به‌لێ و له‌بێیا وان بن له‌وان هه‌ڤگرتانا نه‌ته‌وی ژ وان را گه‌له‌ك گه‌ره‌كه‌.

ئارام دهۆكی/كه‌نه‌دا

دبیت مامۆستا و ره‌وشه‌نبیر و دكتۆر و ڤه‌كۆله‌ر…هتد. هندێ ناسیار بیت د ناڤا جڤاكێ كوردستانێ دا، ب تایبه‌تی ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان كو پێدڤی وێ چه‌ندێ ناكه‌ت، ئه‌م بده‌ین ناسین و بینین زمان، كانێ ل كیڤه‌ و كه‌نگی هاتیه‌ دونیایێ و ل كو ده‌رێ خواندن پلێن زانستی و ئه‌ده‌بی ب ده‌ستێن خوه‌ڤه‌ ئانینه‌. بابه‌تێ مه‌ پتر یێ ل سه‌ر وێ ئێكێ به‌ كانێ چاوا ئه‌ڤ كه‌ساتیێ وه‌سا پلیمه‌ت و خۆگوهۆر بۆ دۆزا گه‌لێ خوه‌، خوه‌ ماندكریه‌ و هه‌لبه‌سته‌كی هه‌موو ئه‌ڤرازی و نشیڤیا بوویه‌ بۆ گه‌هاندنا په‌یاما خوه‌ یا رۆناهیێ و پری بزاڤ. من ژ مێژه‌ دخواست وه‌كو مامۆستایه‌كێ كو مێشكێ من و هزاران خووندكارێن پری زانست و دیرۆك و خه‌باتا جۆر ب جۆر كری هێژ یێ ساخ قه‌ره‌كێ بچووك ل سه‌ر ملێن خوه‌ راكه‌ین، ئه‌و ژی نه‌ قه‌ره‌ به‌لكو ئه‌م گه‌هاندینه‌ وێ باوه‌رێ كو ئه‌م پێنڤیسێ خوه‌ ته‌رخان بكه‌ین ل هه‌مبه‌ر كه‌ساتیا وی دا، ژ به‌ر كو ب باوه‌ریا من ئه‌و كه‌سێن مینا مزووری كو گه‌له‌كێن هه‌یین ل كوردستانێ لێ وه‌كو پێدڤی ئه‌م ب خزمه‌تا وانا نا رابین، مزووری د باوه‌ریا من دا ئێك ژ وانایه‌ یێ كو شیایی دیرۆكه‌كێ د ژیانا خوه‌ دا تۆمار بكه‌ و چه‌ندین نفشان پێ بگه‌هینه‌، ئه‌ڤجا چ ب وانه‌یێن خوه‌، یان ب هۆزان و بابه‌تێن خوه‌ ب بزاڤێن خوه‌ دیرۆكی و ڤه‌كۆلین …هتد.
بزڤرین سه‌ر بابه‌تێ خوه‌ كانێ بۆ مزووری چاوا خوه‌ كریه‌ بازێ هه‌می كاودانان و ل هه‌ر كاودانه‌كی ب ره‌نگه‌كی به‌رخۆرد د گه‌ل كریه‌ و هه‌تا كو ئه‌ڤرۆ هه‌ر به‌رده‌وام د ناڤا رێزێن ره‌وشه‌نبیر و نڤێسه‌ر و ئه‌كادیمیان دا رۆله‌كێ به‌رز دبینیت. وه‌كو دیار مزووری چاڤێن خوه‌ ب دونایێ ڤه‌ دكه‌ ل ده‌وروبه‌رێن دووماهیێن چلان و ده‌ستپێكا پێنچیان ل سه‌دێ بووری ل گوندێ ئێتیتیێ، ئه‌و ده‌مژی د بۆ ده‌ستپێكا هه‌ستێن نه‌ته‌وه‌ی و شۆره‌شێن چینایه‌تی ل ده‌ڤه‌رێ و كوردستانێ. ده‌مێ دگه‌هیته‌ ژیێ سنێله‌یێ گوندێ وی دئێته‌ سۆتن و بۆ وی روون دبیت كانێ چاوا و بۆ هات سۆتن. وی ده‌مێ قوتانا مێشكی و دكه‌ڤیته‌ بن زه‌نگا ناڤێ شۆره‌شێ و جاشا و پێشمه‌رگه‌ی و كورد و حكومه‌ت و..هتد. مالا وان وه‌كو هه‌موو گوندیان قه‌ستا دهۆكێ دكه‌ن و وی ده‌می ژاری گه‌له‌ك یا به‌ربه‌لاڤ بوو، له‌وا پتریا قوتابیان خواندنگه‌هان دهێلێن و دبنه‌ هه‌ڤكار ل گه‌ل باب و دایكان دا پاریێ ژیانێ په‌یدا بكه‌ن. هه‌رچه‌نده‌ دبه‌ دایك و بابێن وی قوسیری ل خوه‌ كربن دا كو ئه‌و به‌رده‌وامبیت، لێ مه‌ره‌م ئه‌ڤه‌ كاودانا ئێكى یه‌ كو مزووری وه‌سا دیاره‌ ژ بیرتیژیا خوه‌ خواندنگه‌ه نه‌ هێلایه‌ و ب ژارى و ژێری ئاماده‌ی بدووماهی ئانیه‌ و رێیا خواندنا بلند گرتیه‌ به‌ر و هه‌تا كو زانكۆ ژی ب دووماهی ئانیه‌. كاودانا دن د سه‌ر هندێرا مزووری دشیا بێژه‌ كو ئه‌و بۆچی بچه‌ ئه‌ڤراز و ل گه‌ل شۆره‌شا ئیلۆنێ پشكدار به‌ ماده‌م زانكۆیا خوه‌ ب دووماهی دئینه‌ و دكاری بیر ل به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ بكه‌ و نه‌چه‌ بن ژیانا پر فشارا شۆره‌شێ لێ تێگه‌ها و بۆ ژیانێ و به‌رخودانێ و ژیانا ئازاد مینا بازه‌كی دفره‌ و نا راوه‌سته‌ هه‌تا دگه‌ سه‌ر كاریگه‌رترین بنگه‌هێ شۆره‌شێ كو ئه‌وژی ده‌زگه‌هێ راگه‌هاندنێ بوو ل ده‌نگێ كوردستانێ، ب ڤی ئاوای خوه‌ دگه‌ل وی كاودانی ژ دره‌همینه‌ و وه‌كو پێدڤی رۆلێ خوه‌ دبینه‌. كاودانا سیێ كو كاودانه‌ك هه‌ر كاریگه‌ر و ب ترس و پر مفا بوو بۆ گه‌لێ خوه‌، ئه‌و ژی پشتی شكه‌ستنا شۆره‌شا ئیلۆنێ بوو، مزووری زانی كو دڤێت كه‌ڤلوژانكێ خوه‌ بگوهۆره‌ و ده‌ست پاڤێژه‌ قه‌له‌م و وه‌رقا و گۆتنا وانه‌یان، له‌وان پێنڤیسێ وی ل ئالیه‌ك و دو ده‌وامیا وی ل خواندنگه‌ها بنگه‌ه و شۆره‌ش كو ئه‌وژی خواندنگه‌ها (برایه‌تی) ل حه‌فتیان و هه‌شتیان ل سه‌دێ چووی. ب وی ئاوای مزووری ده‌ستدا نڤێسا هۆزانا ئازاد كو دئێت زمان ژ كه‌سێن به‌راهیێ یێ هۆزانا ئازاد ل ده‌ڤه‌را بادینان. خرڤه‌كرنا په‌یڤان و لێكدانا وان جاره‌كا دی چاند و زمان و شۆره‌ش ساخكرن ب ره‌نگه‌ك ره‌مزی، كی هه‌بوو گوه ل هۆزانا (ئه‌گه‌ر ئه‌ز) نه‌ گرتی یان نه‌خواندی و مییێن سه‌ر و له‌شێ وی هه‌موو گرژ نه‌بین ب تایبه‌تی ل خواندنگه‌ها سه‌لاحه‌ددین د سالێن نایڤا دووێ ل حه‌فتیان، ئه‌ڤ ژ لایه‌ك دنڤه‌ مامۆستا شیا ب سه‌دان قوتابیان بكه‌ته‌ كادرێن ئه‌كادیمی و شۆره‌شگێری و دناڤ جڤاكیدا چالاكانه‌ كار بكه‌ن، ئه‌ڤجا نوكه‌ ژناڤ دا یان یێن مینا من ل دووماهیا دونیایێ، هۆسای مامۆستای ئه‌ركێ مامۆستایێ و ره‌وشه‌نبیرێ بیر تیژ بره‌ سه‌ر مینا چه‌ندین مامۆستایێن دن ل بن هه‌ره‌شا رۆژێن ره‌شێن به‌عسیان و سیخوران ده‌رباس كر. كاودانه‌ك دن، كاودان ژیانا تالا سالێن نۆتان كو مینا هه‌موو خێزان و تاكه‌ك كورد دبن په‌ریشانیا ئابلوق سیاسی و ئابووری و ژ هه‌موویان مالوێرانتر شه‌ڕێ برا كوژی كو هه‌ستا هه‌موو تاكه‌ك كورد هه‌ژاند نه‌مازه‌ كه‌سه‌ك مینا مزووری خه‌مخۆره‌ك هزری، له‌وا مزووری بێ دودلی هه‌ستا چوونا ژ ده‌رڤه‌ كر. مزووری هه‌ر زوو دگۆت ده‌مان ئه‌م قوتابیێن وی گه‌ر بۆ من ده‌رفه‌ت بوو ئه‌زێ هه‌رم و ده‌ست ب خواندنێ بكه‌م ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتی، هه‌ر چه‌نده‌ نه‌ ب وی ره‌نگی كو وه‌سا هه‌ره‌، لێ ئه‌و پێشهات هاتن و ئه‌وی دیسا مینا بازی خو ل گه‌ل گونجاند و قه‌ستا ده‌رڤه‌كر دبیت دو ئه‌گه‌ر د دلیدا بن، ئێك خوه‌ ژ كاودانێن ته‌نگاڤیا براكوژیێ دوور خه‌ و گه‌ر ده‌رفه‌تا خواندنێ ژی هه‌به‌ باشتر. هه‌لبه‌ت ئه‌ز ڤان بۆچوونان دئیم زمان وه‌كو بۆچوون كانێ چاوا خوه‌ ل گه‌ل كاودان گونجان د نه‌ وه‌كو ڤه‌كۆله‌رێن راست كو من پرس ژ مامۆستای كر بن، له‌وا گه‌ر كێم زێده‌ د بۆچوونێن من دا هه‌بن، گه‌له‌ك نه‌كه‌ن مه‌ره‌ق هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌و ژی دگرنگن. د ڤێ كاودانی دا دیار دیسا ب ده‌ستكورتیه‌ك دیار مینا هه‌زاران كوردان قه‌ستا وه‌لاتیێن ژده‌رڤه‌ كر و ل وێرێ وه‌كو دیار ده‌مێن خوه‌ قه‌د بێ مفا نه‌برن و رۆله‌كێ مه‌زن د ته‌مامكرنا بده‌ستڤه‌ ئانینا دكتۆرایا خوه‌ ئانی و خوه‌ فێر زمانێن و چاندێن دن كر و رۆله‌ك هێژا د ئاڤاكرنا كۆمه‌له‌یێن جڤاكی و هونه‌ری و ئه‌ده‌بی دا كر، هۆسا سه‌ربه‌خۆیانه‌ به‌رخۆرد ل گه‌ل وان كاودانان ژی دا كرن. كاودانێ دووماهیێ كو ب هیڤینه‌ ته‌مه‌نه‌ك درێژ ببه‌ د ژیانێ دا. كاودانێ زڤرینا كوردستانێ و رۆل دیتن د ئاڤاكرنا دیمۆكراسی و گه‌شه‌دانا ئابووری و زانستی. دیسا ڤه‌ مینا هزاره‌ها رۆلێن كوردستانێ قه‌ستا كوردستانێ كر و د بیاڤێن سه‌ركه‌فتیێن خوه‌ یێن ده‌رڤه‌ و ئه‌زموونا خوه‌ یا پر درێژ د كور و كۆمبوونێن زانستی و ئه‌ندامه‌تیا كۆمه‌لا زانیسیا كوردستانێ رۆلێ خوه‌ دگێریت. خه‌باتكرن و به‌رده‌وامیدان نه‌ ته‌نێ رێكه‌كه‌ و ئه‌و ژی مینا پێشمه‌ره‌گه‌ك قاره‌مان ل به‌ر سینگی راوه‌ستی د چه‌په‌رێن شه‌ری دا. خه‌باتكرنا مللی ب گه‌له‌ك ئاوایانه‌ و هه‌موو ژی دفه‌رن مینا وی قاره‌مانێ تڤه‌نگی ژ دل وجان دهلگریت و هه‌ر ده‌مه‌كی ئاماده‌یه‌ كو خوه‌ بكه‌ قوربانی هه‌بوونا ئاخ پێناسا گه‌لێ خوه‌، خه‌باتكرنا مزووری د هه‌ر قووناغه‌كا مه‌ ئانی زمان چ ژ هندێ كێمتر نه‌ بوویه‌ مینا هه‌ر قاره‌مانه‌كی به‌لكی گه‌له‌ك جاران هه‌بوونا وی ب وی ئاوای قاره‌مان و كادر دروستكرینه‌ ژ بنه‌بوونێ. ئه‌ز ب هیڤیمه‌ ئه‌م خوه‌ ل كه‌ساتیێن نخافتی و مینا سه‌ربازه‌ك وون خه‌باتكری خوه‌، لێ بكه‌ین خودان، ئه‌ڤرۆ مزووری و سوبه‌ سه‌دێن دی بینین زمان و هێژی ئه‌و ساخ بشكۆره‌كێ بێخین سه‌ر لێڤێن وان بێژینی یا وه‌ كری مه‌ ل بیره‌ و دیرۆك وێ وه‌ ب سه‌رفه‌رازی بینه‌ زمان. ب ئۆمێدم كو شیابم پچه‌ك ژ خزمه‌تا هه‌ره‌ مه‌زنا مزووری ب وه‌ی و دروستی ختست بیت به‌ر چاڤێن خوانده‌ڤانان.
وێنه‌كێ مزووری ل خواندنگه‌ها برایه‌تی ل دووماهیا سالێن 70 ل گه‌ل مامۆستا و خوێدنكاران.