ئەڤرۆ:

شیرەتکارێ سەرۆک بارزانی، مەسعود حەیدەر راگەھاند، حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ و پارتی نەرمی بەرامبەر عیراقێ دیارکریە ب مەرەما وێ چەندێ پرسا مووچەی نەبیتە بادەکەکا سیاسی و وەکو کارتەکا فشارێ نەھێتە بکارئینان بەرامبەر ھەرێما کوردستانێ.

مەسعود حەیدەر، شیرەتکارێ سەرۆک بارزانی د دیدارەکێ دا ل گەل رادیوا (دەنگێ ئەمریکا) گۆت” زێدەتر ژ سالەکێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ دانوستاندن ئەنجامداینە بۆ رێککەفتنێ ل سەر بادەکا پەترۆلێ و پشکا ھەرێما کوردستانێ د بودجا عیراقێ دا، بەلێ ژ بەر کو مووچێ فەرمانبەرێن ھەرێما کوردستانێ و پشکا ھەرێمێ ژ بودجا عیراقێ ژلایێ کوتلێن سیاسی یێن ب سەر ئیرانێ ڤە کریە بادەکەکا سیاسی، ئەڤ بابەتە بوویە پشکەک ژ وێ ململانێیا سیاسی کو ل مەیدانا سیاسی یا عیراقێ روو ددەت، نوکە دبینین مەرجێن (تەعجیزی) بۆ ڤێ پرسێ ژلایێ وان کۆتلێن سیاسی دھێنە دانان”.

سەبارەت وان مەرجان کا چنە؟ مەسعود حەیدەر کو د خۆلا بۆری دا ئەندامێ لژنا دارایی بوو ل جڤاتا نوونەرێن عیراقێ، دبێژیت” ئەوا بەغدا داخواز دکەت، رادەستکرنا ھەموو پرۆسا پەترۆلا ھەرێمێ یە ب حوکمەتا عیراقێ و رەفتارکرن ل گەل ھەرێما کوردستانێ وەکو ھەر پارێزگەھەک ژ پارێزگەھێن دی یێن عیراقێ، بێگومان ئەڤە بەرۆڤاژی دستوورێ عیراقێ یە و بەرۆڤاژی بنەمایێن (ھەڤپشکی و لھەڤھاتن و ھەڤسەنگیێ) یە و بەرۆڤاژی دیباجا دستوورێ عیراقێ ژی یە، ھەروەسا بەرۆڤاژی مادێ ١١٢ ژ دستوورێ عیراقێ یە، ل گەل وێ چەندێ د اژی حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ و پارتی نەرمی بەرامبەر عیراقێ دیارکریە بۆ وێ چەندێ پرسا مووچەی نەبیتە بادەکەکا سیاسی و وەکو کارتەکا فشارێ نەھێتە بکارئینان بەرامبەر ھەرێما کوردستانێ، لەوما بەرھەڤی دەربریە وەکو ئەوا  کو رێککەفتن ل سەر ھاتیە کرن ل گەل حوکمەتا کازمی کوپ ێشتر ل گەل حوکمەتا عادل عەبدولمەھدی رێککەفتن ھاتیە کرن کو بەرامبەر شایستێن دارایی یێن ھەرێما کوردستانێ، ھەرێم ٢٥٠ ھزار بەرمیلێن پەترۆلێ یان ژی پارێ ٢٥٠ ھزار بەرمیلێن پەترۆلێ دێ رادەستی حوکمەتا عیراقێ کەت بەرامبەر شایستێن دارایی یێن ھەرێمێ و مووچێن فەرمانبەرێن ھەرێمێ بھێنە مەزاختن”.

ل دۆر وێ چەندێ کو ھندەک پەرلەمانتار و نوونەر و لایەنێن سیاسی ل ھەرێما کوردستانێ، حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ و پارتی تۆمەتبار دکەن کو د ئامادە نینن پەترۆلێ رادەستی بەغدا بکەن، مەسعود حەیدەر دبێژیت” حوکمەتا ھەرێمێ حوکمەتەکا پێکھاتیە ژ پارتی دیموکراتی کوردستان و ئێکەتی نیشتمانی کوردستان و بزاڤا گۆران و ئەڤ حوکمەتە دەربرینێ ژ بۆچوونا پتریا خەلکێ ھەرێما کوردستانێ دکەت و ھەموو رێککەفتن ب رێیا حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ دھێنە ئەنجامدان، د چارچۆڤێ دستوورێ عیراقێ دا و ب گۆرەی بنەمایێن دستوورێ عیراقێ، نابیت پرۆسا پەترۆلێ و بادەکا پەترۆلێ ب شێوەکێ مەرکەزی بھێتە ب رێڤەبرن، قانوونا وەزارەتا پەترۆلا فیدرالی یا عیراقێ ب خوە قانوونەکا مەرکەزی یە، بەرۆڤاژی دستوورێ عیراقێ یە، لەوما دووپات ھاتیە کرن حوکمەتا ھەرێمێ و بۆچوونێن ھەرێما کوردستانێ ب وی ئاراستەیە کو پێدڤیە قانوونا بودجەی ببیتە دەلیڤەک بۆ وێ چەندێ کو ئەڤ لێک دوورکەفتنە بھێتە کێمکرن و زەمینە بھێتە سازکرن ل قۆناغا داھاتی دا قانوونا پەترۆلێ و غازێ بھێتە دەرکرن ل سەر بنەمایێ دستوورێ عیراقێ”.

ل دۆر رۆلێ سەرۆک بارزانی د دانوستاندنێن بەغدا و ھەرێمێ دا ب تایبەتی ئەوێن گرێدای کێشێن دارایی، مەسعود حەیدەر خویاکر” سەرۆک بارزانی تنێ مولکێ پارتی نینە، بەلکو مەرجەعیەتا کوردی یە و رێبەریا گەلێ کوردستانێ دکەت و رۆل و پێگەھێ خوە یێ ھەی نەکو تنێ بۆ باشوورێ کوردستانێ، بەلکو پارچێن دی یێن کوردستانێ ژی و بۆ خزمەتکرنا دۆزا گوردی، ب پستراستی ڤە رۆلێ خوە ییچ ھەی و یێ ل سەر خەت سەبارەت ڤان بابەتان و ھنارتنا شاندێ حکومی و شاندێ سیاسی بۆ بەغدا و گەھاندنا پەیامان، ھەتاکو ل سالا ٢٠١٨ سەرۆک بارزانی ب خوە سەرەدانا بەغدا کر بۆ وێ چەندێ ئەو کێشە بھێنە چارەسەرکرن، بەلێ تێبینیا وێ چەندێ دکەین کو پشتی نڤیسینا دستوورێ عیراقێ ئیرادەیەک ل عیراقێ یا ھەی ملکەچی ئەجیندایێن ھەرێمایەتی بوویە و بزاڤا وێ چەندێ دکەت پێکھاتەکێ دیارکری کو ئەوژی شیعەیە کونترۆلا ھەموو جۆمگێن دەولەتا عیراقێ بکەت و ڤێ دەولەتێ ب شێوەکێ مەرکەزی ب رێڤەببەن تاکو وی رادەی کو پەشێمان بووینە ژ بنەمایێن دستوورێ عیراقێ ئەوژی ھەڤپشکی و لھەڤھاتن و ھەڤسەنگیێ”.

ئەڤرۆ، ھۆشەنگ تاجر:

ئیسماعیل بەھرامی چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژھەلاتێ کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو ئیران د ناڤ خوە دا تووشی قەیرانەکا گەلەک مەزن یا ھاتی، بارێ ئابووری یێ ئیرانێ گەلەک خرابە، خەلک ژ دەستھەلاتێ توورە نە، ژ بەر کۆرۆنایێ نھا خەلک ل دژی سیستەمێ دەست ب خوەنیشادانان ناکەن، ھەکە کۆرۆنا نەمینیت دێ جارەکا دی خوەنیشادان ل دژی دەستھەلاتێ دەستپێکەن و گۆت: (وەکو ھێزێن ئۆپۆزسیۆنا ئیرانێ نھا پرانیا پارتێن سیاسی یێن کو ب سالان ل دژی ئیرانێ کار دکرن گەلەک لاواز بووینە، تنێ ھێزا کو نھا دەستھەلاتا ئیرانێ ژێ دترسیت کوردن، چونکو کورد چالاکن و ژ بەر ھندێ ژی ئیران رۆژانە لاوێن کورد دەستەسەر دکەت، ترسا ھەری مەزن یا ئیرانێ ژ کوردانە و ھەکە ئەم بەرێ خوە بدەینێ د ماوەیێ سێ حەفتیێن بۆری دا رۆژانە ب دەھان چالاکڤانێن کورد ل ئیرانێ دھێنە دەستەسەر کرن کو ئەو یەک ژی نیشا ددەت کو ئیران گەلەک ژ ب ھێزبوونا کوردان دترسیت).

سەبارەت ب فلمێ کو ئیرانێ ل دژی سەرۆک بارزانی و پێشمەرگێن کوردستانێ دروست کری ژی چاڤدێرێ سیاسی راگەھاند کو سەرۆک مەسعود بارزانی بوویە سیمبول و جھێ خوە د ناڤ دلێ ھەموو کوردان دا گرتیە، سەرۆک بارزانی شیا بۆ جارا ئێکێ د دیرۆکێ دا ریفراندۆمێ بۆ سەرخوەبوونا کوردستانێ بکەت و ھەتا نھا ژی دوژمنێن کوردستانێ ژ ریفراندۆمێ و ئەنجامێن وێ دترسن، ل ئالیێ دی سەرۆک بارزانی رۆلەکێ سەرەکی گێرا و شیا پشتەڤانیا نێڤدەولەتی بۆ کوردان د شەرێ ل دژی داعشێ دا بدەستڤە بینیت و گۆت: (دڤێت ئەم ژبیر نەکەین کو سەرۆک بارزانی شیا ب دبلۆماسیا خوە یا سەرکەفتی رێ بۆ چوونا پێشمەرگێن کوردستانێ بۆ کۆبانێ خوەش بکەت و پێشمەرگێن قارەمان ب رێیا تورکیا چوونە کۆبانێ و کۆبانێ ژ دەستێ داعشێ ھاتە ئازاد کرن، بێگومان بریارا جەنابێ سەرۆک بارزانی دیرۆکی بوو و ب ئازادکرنا کۆبانێ ژی دربەک مەزن ل داعشێ کەفت، داعش پشتی ئازادکرنا کۆبانێ و شنگالێ لاواز بوو و رۆژ ب رۆژێ لاوازتر لێ ھات، ئانکۆ مرۆڤ دشێت بێژیت سەرۆک بارزانی و پێشمەرگێن کوردستانێ ل گەل شەرڤانێن رۆژئاڤا رۆلەک گەلەک مەزن د شەرێ ل دژی داعشێ دا گێران و ھەموو وەلاتێن جیھانێ بەحسێ رۆلێ سەرۆک بارزانی کرن، بێگومان ئەو یەک ب دلێ داگیرکەرێن کوردستانێ ب تایبەتی ژی دەستھەلاتا ئیرانێ نینە).

چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژھەلاتێ کوردستانێ ئەو یەک ژی دیار کر کو ھەرێما کوردستانێ پشتەڤانێ سەرەکی یێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ یە، ھەر کەس ڤێ یەکێ باش دزانیت نھا رژێما ئیرانێ ژ ھندێ دترسیت کو سوباھی ھەر گوھۆرینەک ل ئیرانێ و رۆژھەلاتێ کوردستانێ روو بدەت سەرۆک بارزانی و ھەرێما کوردستانێ دێ پشتەڤانیێ ل برایێن خوە ل رۆژھەلاتێ کوردستانێ کەن، ژ بەر ھندێ ژی ئیران گەلەک ژ ب ھێزبوونا کوردان و ب تایبەتی ژی ژ ب ھێزبوونا ھەرێما کوردستانێ دترسیت و گۆت: (ئیران ناھێلیت ئاریشێن د ناڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و بەغدا دا بھێنە چارەسەر کرن، ب تایبەتی ژی بابەتێ بۆدجێ ھەرێما کوردستانێ، چونکو ئیرانێ دڤێت ھەرێما کوردستانێ ھەر د ناڤ قەیرانا دارایی دا بمینیت و یا لاواز بیت).

ناڤھاتی ئەو یەک ژی دیار کر کو دڤێت پارت و ئالیێن سیاسی یێن ھەرێما کوردستانێ ناکۆکیێن د ناڤبەرا خوە دا چارەسەر بکەن و پێکڤە بۆ ب ھێزبوونا ھەرێما کوردستانێ کار بکەن، ھەکە ھەموو ھێزێن سیاسی ھاریکاریا حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ بکەن و ب تایبەتی ژی پشتەڤانیێ ل پرۆژێ چاکسازیێ بکەن دێ د بیاڤێ ئابووری دا ژی ھەرێما کوردستانێ گەلەک ب ھێز کەڤیت، ھەتا چاڤێ کوردان ل دەستێ بەغدا بیت ئەو ناھێلن پێگەھێ کوردان ب ھێز کەڤیت، چونکو ئاشکرایە ئەڤرۆکە ئیران حوکمێ ل بەغدا دکەت و ھەر بریارەک ببیتە ئەگەرێ ب ھێزبوونا کوردان ئیران دژبەریێ دکەت و ناھێلیت رەوشا عیراقێ ژی ئارام بیت.

چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژھەلاتێ کوردستانێ د دووماھیا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کر کو نە رژێما ئیرانێ و نە ژی وەلاتێن دی یێن داگیرکەرێن کوردستانێ نەشێن ب رێیا فلمەکێ و ھندەک بابەتان راستیا ھەی ڤەشێرن، ئیرانێ د شەرێ ل دژی داعشێ دا چو رۆلەک وەسا نەبوویە کو ئەڤرۆکە شانازیێ پێ بکەت، بۆ ھەموو جیھانێ ئاشکرایە کو ئەمریکا و وەلاتێن دی یێن ھەڤپەیمانیا ل دژی داعشێ ھاریکاریا پێشمەرگێن کوردستانێ کرینە و داعش وەسا لاواز بوو و ژ کوردستانێ ھاتە دەرخستن، یێ د بەرەیەکێ پێشیێ دا شەرێ داعشێ کری پێشمەرگێن کوردستانێ بوون و سەرۆک مەسعود بارزانی ژی وەکو فەرماندارێ گشتی ل ھەموو بەرەیێن شەری دا بەرھەڤ بوو، ب ھزاران بەلگە ھەنە کو ڤان گۆتنێن من دسەلمینن، ڤێجا دڤێت ئەم کورد شانازیێ ب سەرۆک بارزانی و پێشمەرگێن کوردستانێ بکەین و گۆت: (دەمێ دوژمنێ مە دژبەریا سەرۆک و سەرکردێن مە دکەت دڤێت ئەم بزانین کو سەرکردێن مە ل سەر رێیا راستن و ژ بەر ھندێ ژی دوژمن وەسا دژبەریا وان دکەت).

ئەڤرۆ:

ڤەکۆلەرەک د بوارێ ئیسلاما سیاسی ئاشکرا دکەت کو ھیچ جوداھیەک د ناڤبەرا ئایدیۆلۆژیا داعشێ و کۆمەلا ئیسلامی ل کوردستانێ نینە و ھەردو ل بن ناڤێ سەلەفیەتا جیھادی دا کار دکەن.

سۆران سێوکانی، ڤەکۆلەر د بوارێ ئیسلاما سیاسی دا گۆت” پێدڤیە حوکمەت مزگەفتان کونترۆل بکەت و ئاگەھدار ژی بیت چ رووددەت، د دنیایێ دا حوکمەت رێ نادەت مزگەفت ژ لایێ گرۆپێن سیاسی ڤە بھێنە بکارئینان، حوکمەت ب خوە سیاسەتا مزگەفتان دیار دکەت و گۆتاران رێک دئێخیت، نەکو ھەر کەسەک ب حەزا خوە سیاسەتا مزگەفتان دیار بکەت”.

سێوەکانی ئماژە کر کو د ناڤ ئیسلاما سیاسی و مەزھەب گەری دا، شیعە و سونە و سەلەفی و ئیخوان و ھەموو بال یێن پەیدا بووین ھەر لایەک ژ وان ب حەزا خوە ئیسلامێ شرۆڤە دکەن، ھزرا داعش ئێک ژ ھزرێن ھەرە مەترسیدار، بەلێ ئەوا بال و گرۆپێن توندرەوێن ئیسلامیێن سیاسی دکەن، ھەمان شێوێ داعشێ یە ب شێوێ جودا، لەوما دڤێت حوکمەت ئاگەھدار بیت ئێک ژ وان ئەگەرێن کو کەسێن توندرەو تێدا دیار دبن، پێک دھێت ژ پەروەردا مزگەفتان و ئەو مەلایێن ئاراستەیا ئیسلاما سیاسی ھەی”.

ب دیتنا وی ڤەکۆلەری” ھیچ جوداھیەک د ناڤبەرا ئایدۆلۆژیا داعشێ و ئایدیۆلۆژیا کۆمەلا ئیسلامی دا نینە، ھەردو دبن ناڤێ سەلەفیەتا جیھادی دا کار دکەن، کۆمەلا ئیسلامی پاشخانا سەلەفیا جیھادی یە، ئەو عەقلیەتە نەھاتیە گوھۆرین، نوکە نەشێن وێ بکەن، لەوکا کراسێ خوە یێ گوھۆری و ب شێوەکێ دی کار دکەن”.

دووپات کر ژی” کۆمەل گرۆپەکا سیاسی یا مەترسیدارە و ب عەقلیەتا داعشێ و سەلەفیەتا جیھادی مێشکێ گەنجان پەروەردە دکەت، ل دەمێ خوە ژی ژەند مەلا و سەرکردێن کۆمەلێ گەنجێن کوردستانێ ھانددان پەیوەندیێ ب داعشێ بکەن، ئەو عەقلیەتا نوکە یا کۆمەلێ، ھەمان ئەو چەکدار بوون ل خۆرمال و تەوێلە بوون و نوکە د ناڤ کۆمەلا ئیسلامی دانە”.

ئەڤرۆ:

سەرۆکێ فەرمانگەھا ھەماھەنگی و دووڤچوونێ ل جڤاتا وەزیرێن ھەرێما کوردستانێ، راگەھاند، وەزارەتێن پلاندانانێ و دارایی ل گەل وەزارەتێن دی یێن حوکمەتا ھەرێمێ د کۆمبوونێن بەردەوام دانە بۆ وێ چەندێ رەوانگەکی بۆ بودجا ٢٠٢١ یا ھەرێمێ وەربگرن و پارێزگەر ژی د پشکدارن د وان کۆمبوونان دا.

د. عەبدولحەکیم خسرۆ، سەرۆکێ فەرمانگەھا ھەماھەنگی و دووڤچوونێ ل جڤاتا وەزیرێن ھەرێما کوردستانێ، گۆت” ژێدەرێ داھاتی و مەزاختیان د رەشنڤیسێ بودجەی دا یێ ھەی و ئەو داھاتێ ژ عیراقێ دھێت دڤێت بھێتە رێکخستن و ئەو داھاتێ ل ناڤخوە ھەی دڤێت بھێتە دناڤ بودجەی دا”.

خسرۆی گۆت ژی” ب گۆرەی خشتەکێ کارکرنێ، ل دووماھیا ھەیڤا شوباتا داھاتی، رەشنڤیسێ بودجا ھەرێما کوردستانێ دێ ھێتە بەرھەڤکرن”.

ژ سالا ٢٠١٤ ژ ئەگەرێ برینا پشکا بودجا ھەرێما کوردستانێ ژ لایێ بەغدا ڤە و شەرێ داعشێ و قەیرانا دارایی، ھەرێما کوردستانێ یا بێ بودجا سالانەیە.

ژلایێ خوەڤە زاگرۆس فەتاح، بریکارێ وەزارەتا پلاندانانێ گۆت” پشتی بریارا جڤاتا وەزیرێن ھەرێمێ بۆ بەرھەڤکرنا بودجا ھەرێما کوردستانێ بۆ ٢٠٢١، مە دەست کارێ خوە کریە و کۆمبوونێن رۆژانە مە ل گەل وەزارەتان ھەیە بۆ وێ چەندێ پلانێن وەزارەتان د بودجەی دا جھگیر بکەین”.

بریکارێ وەزارەتا پلاندانانێ گۆت ژی” د کارناما کابینا نەھێ یا حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ دا دووپاتی ل سەر شەفافیەتێ ھاتیە کرن، لەوما بەرھەڤکرنا بودجەی پشکەکا گرنگ یا شەفافیەتا مەزاختیان و داھاتی یە”.

ناڤبری دیارکر” بزاڤ یا ھەی ھەتا ھەیڤا ئادارا داھاتی بودجە یێ بەرھەڤ بیت و مە پلان یا ھەی ل دووماھیا ھەیڤا شوباتا داھاتی رەشنڤیسێ بودجا ٢٠٢١ بھێتە بەرھەڤکرن و پاشی جڤاتا وەزیرێن ھەرێمێ پەسەند بکەت و بھێتە ھنارتن بۆ پەرلەمانێ کوردستانێ بۆ پەسەندکرنێ”.

ل دووماھیێ گۆت” ل گەل بەغدا رێککەفتن بھێتە کرن یان نە، ھەرێما کوردستانێ دێ بودجا خوە یا ئەڤ سالە ھەبیت”.

ئەڤرۆ:

ئەندامەکێ مەکتەبا سیاسی یا پارتی دیموکراتی کوردستان راگەھاند، گەلێ کوردستانێ بەردەوام باوەری ب دلسۆزی و نیشتمانپەروەریا پارتی ھەبوو، دیارکر ژی پارتی ژبۆ کودەنگیا لایەنێن سیاسی یێن کوردستانێ بزاڤ کریە و رێگری ژی ل ھەر ھێز و لایەنەکی کریە کو ب ئاراستەی تێکدانا ئاخا کوردستانێ کار کری.

کەمال کەرکووکی، ئەندامێ مەکتەبا سیاسی یا پارتی گۆت” پارتی ل ھەموو دەمان باوەریەکا تمام ب گەلێ کوردستانێ ھەبوو و نوکە ژی کو پارتی ل سەر ئاستێ عیراقێ و ھەرێما کوردستانێ یا ئێکێ یە، ژێدەرێ وێ چەندێ ژی ئەوە کو پارتی باوەری ب پاقژی و دلسۆزی و ھێزا گەلێ کوردستانێ ھەیە”.

کەرکووکی گۆت ژی” گەلێ کوردستانێ باوەریا تمام ب دلسۆزی و نیشتمانپەروەریا پارتی یا ھەی، لەوما پارتی بۆ ب دەستڤەئینانا مافێ رەوایێ گەلێ کوردستانێ و ئازادکرنا ئاخا کوردستانێ، ھیچ دەمەکی ژ چ کەس و لایەکی داگیرانێ ناکەت”.

دیارکر ژی” پارتی حزبەکە بەردەوام دەرگەھێ وێ یێ ڤەکریە و یا بەرھەڤە ل ھەموو دەرگەھەکی بدەت بۆ بەرژەوەندیا گەل و ئاخا کوردستانێ، ل دەمێ بۆری ژی کو شاندەکێ پارتی دیموکراتی کوردستان سەرەدانا لایەنێن سیاسی یێن ھەرێما کوردستانێ دەست پێکری، ژ وی رەوانگەی سەرەدانا ھەموو لایەنێن کوردستانی کر و بۆچوونا پارتی ژی ب ھەموو لایەنان گەھاند ژ روویێ ئاخ و نیشتمان و کۆدەنگی و بەرژەوەندیێن ھەرێما کوردستانێ”.