بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی 1975-1990
مه‌سعود بارزانی
پشكا پێنجێ
94
پارتی و توركیا
مه ب دریژاهییا 367 كم، سنۆرێ هه‌ڤپشك د گه‌ل توركیا دا هه‌یه، د شۆره‌شا ئیلۆنێ دا هه‌ر ژ سالا 1961ێ و هه‌تا 1975ێ هه‌موو سنۆر د ده‌ستێ شۆره‌شێ دا بوو ژبلی رێكا زاخۆ ــ سلۆپی. په‌یوه‌ندیێن مه د گه‌ل توركیا دا د قۆناغ و ره‌وشێن جودا دا ده‌رباز بووینه و گه‌له‌ك ئه‌ڤرازی و نشیڤی دیتینه.
هه‌تا سالا 1991ێ، چ په‌یوه‌ندیێن فه‌رمی د ناڤبه‌را مه هه‌ردو ئالییان دا نه‌بوون. پشتی سه‌رهلدانێ په‌یوه‌ندیێن مه رۆخساره‌كێ فه‌رمی ب خوه‌ڤه دیت و چووینه د چارچووڤێ په‌یوه‌ندیێن فه‌رمی و دبلۆماسی دا. ئه‌گه‌رێن وێ ژی بۆ هه‌لوه‌ستێ جوامێرانه و مرۆڤدۆستانه یێ تورگۆت ئۆزالی ڤه‌دگه‌رن كو جوداهییه‌كا مه‌زن د گه‌ل هه‌موو سه‌رۆكێن به‌ری خوه هه‌بوو.
د شۆره‌شا ئیلۆنێ دا توركیا هه‌لوه‌ستێ ته‌ماشه‌كه‌ر وه‌رگرتبوو، ده‌ستوه‌ردان نه‌دكرن. ب تنێ ل سالا 1963ێ ب شێوه‌یه‌كێ فه‌رمی ژ روویێ سه‌ربازی ڤه هاریكارییا رژێما به‌عس كر و دۆرپێچ ئێخسته سه‌ر كوردستانێ.
سه‌ركردایه‌تییا شۆره‌شێ به‌رده‌وام بزاڤ دكرن سنۆرێن مه ب ئارامی بمینن و ئاریشه د ناڤبه‌را مه‌دا روونه‌ده‌ن. ئه‌و ره‌وش هه‌تا سالا 1975ێ ب وی شێوه‌ی ما.
وی ده‌می توركیا وه‌كو پێدڤی پویته و گرنگی ب سنۆران نه‌ددا. ل وه‌رزێ هاڤینێ قه‌ره‌قۆل یان بنگه‌هێن جه‌ندرمان ل خالێن سنۆری بنه‌جهـ دكرن و ل وه‌رزێ زڤستانێ ژی بۆ ناڤ باژاران ڤه‌دكێشان. ئه‌ڤه ژی ببوو ئه‌گه‌رێ ئاسناكارییێ بۆ هاتنوچوونێ د ناڤ ئاخا توركیا دا ب تایبه‌تی كو خه‌لكێ گوندان كورد بوون و گه‌له‌ك ڤیان بۆ پێشمه‌رگه‌ی هه‌بوو.
پشته‌ڤانی و هاریكاریكرنا پارتییا دیمۆكراتا كوردستانێ ژ باكور و هۆزان بۆ ده‌ستپێكرنا شۆره‌شا گولانێ، كارتێكرنه‌كا به‌رچاڤ هه‌بوو. دیسان سنۆر سه‌قامگیر و ئارام بوونه‌ڤه و چ ئاریشێن به‌رچاڤ د ناڤبه‌را نه هه‌ردو ئالییان دا نه‌بوون. هه‌تا سالا 1982ێ، ده‌مێ په‌كه‌كه هاتیه نك مه و مه ده‌لیڤه دایێ و مه هاریكارییا وان كر و ل سه‌ر بنه‌مایێ كوردبوونێ مه پشته‌ڤانییا وان كر، كو دبیت ژبه‌ر كۆده‌تایا سه‌ربازی شیانێن مانا وان ل توركیا نینن، لێ مه‌رجێ سه‌ره‌كی ئه‌و بوو كو چالاكیێن سه‌ربازی نه‌كه‌ن و ئاریشه و گیروگرفتان ل سه‌ر سنۆران دروست نه‌كه‌ن كو ئه‌و مه‌رج ژی ل به‌رچاڤ وه‌رنه‌گرت.
پشتی وێ یه‌كێ، تورك كه‌فتنه دژایه‌تییا مه و ده‌ست ب گه‌فان كر. ل رۆژا 14ی ئیلۆنا 1983ێ، فرۆكه‌یه‌كا شه‌ركه‌ر یا توركیا ژ جۆرێ F100 ژ ئالیێ هێزێن ئاسمانی یێن ئیراقێ ڤه هاته ئێخستن. هه‌ردو فرۆكه‌ڤانان خوه ب په‌ره‌شۆتێ رزگار، لێ كه‌فتنه ده‌ڤه‌رێن رزگاركری یێن ژێر ده‌ستهه‌لاتا پێشمه‌رگه‌ی و كه‌فتن د ده‌ستێ پێشمه‌رگه‌ی دا. مه رێنما و شیره‌ت بۆ پێشمه‌رگه‌یێن خوه هنارتن كو رێزێ لێ بگرن. توركا په‌یوه‌ندی كر و داخوازا دانوستاندنێ و راده‌ستكرنا فرۆكه‌ڤانێن خوه كر. ئه‌ڤه بوو ئه‌گه‌ر ئارامی و سه‌قامگیرییا سنۆران و كارتێكرن ل سه‌ر په‌یوه‌ندیێن مه هه‌بوو، ژ وی ده‌می و پێدا سه‌متا په‌یوه‌ندیێن مه پێشڤه‌چوونه‌كا به‌رچاڤ بخوه‌ڤه دیت.
پشتی وێ یه‌كێ توركان ماجد به‌گێ چه‌لێ راسپارد. ناڤبری هاته نك مه، په‌یاما توركان ئینابوو كو چ ئاریشه د گه‌ل مه دا نینن، لێ ب چ شێوه‌یه‌كی رازی نابن په‌كه‌كه ل ناڤ بنگه‌هـ و باره‌گه‌هێن مه بن و د ناڤ ئاخا توركیا دا چالاكییان بكه‌ن. گۆت بوو ژی، هه‌كه رێگریێ لێ نه‌كه‌ن توركیا دێ كارڤه‌دانێن توند هه‌بن. مه گه‌له‌ك بزاڤ د گه‌ل په‌كه‌كێ كرن كو ره‌وشا مه ل به‌رچاڤ وه‌رگرن، لێ بێ مفا بوو.
ژ وی ده‌می په‌یوه‌ندیێن مه باشی و خرابی و هێز و لاوازی ب خوه‌ڤه دیت و پترییا خالێن سنۆری ب په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را به‌رپرسێ پێشمه‌رگه‌ی و شۆره‌شێ و به‌رپرسێ توركان ڤه گرێدای بوون، ئه‌ڤجا ب چ شێوه‌یه‌كی با.
پشتی ته‌باخا سالا 1984ێ، كو په‌كه‌كێ چه‌ندین چالاكیێن سه‌ربازی ل ناڤا ئاخا توركیا كرین، جاره‌كا دی فشارێن توركیا ل سه‌ر مه توند بوون هه‌تا گه‌هشتیه وێ یه‌كێ ب فه‌رمی و ب رێكا ماجد به‌گێ و ئۆسمان زێدانی ئه‌ڤ برووسكه گه‌هشتنه مه. رۆژا 23ی ته‌باخا 1986ێ، برووسكه‌یه‌ك ژ لقا ئێك گه‌هشته ده‌ستێ مه و ئه‌ڤه ده‌قێ وێ یه:
بۆ/ م.ب/م.س. بله‌ز هه‌ژمار/ 1547، 23ی ته‌باخا 1986ێ.
ژ/ لقا ئێك
سپێده‌هییا ئه‌ڤرۆ مه ئه‌ڤ برووسكه‌یه ژ ماجد به‌گێ وه‌رگرتییه:
ژ/ سه‌رۆكایه‌تییا ئه‌ركانێن توركیا
بۆ/ مه‌سعوود بارزانی
1- ژ ڤی ده‌می و وێڤه هه‌ر جۆره ده‌ستدرێژییه‌ك ژ ئالییێ هێزێن هه‌وه ڤه، یان هاریكاریكرنا په‌كه‌كێ ل ناڤ و ده‌رڤه بهێته كرن، به‌رسڤ دێ ژ ئالییێ توركیا ڤه هێته دان و گه‌له‌ك ب هێز دێ ل باره‌گه‌هێن هه‌وه ل ناڤخوه‌یا ئیرانێ و ئیراقێ ده‌ن، هه‌روه‌سا دێ ده‌ست ب كوشتنا ئالیگرین هه‌وه هێته كرن ل ناڤخوه‌یا توركیا، هه‌روه‌سا دێ ل مالباتێن پێشمه‌رگه‌ی و وه‌لاتیێن هه‌وه ده‌ن.
2- په‌كه‌كه ب هاریكارییا بارزانییان ل ناڤخوه‌یا توركیا چالاكییان دكه‌ن.
له‌ورا ل جڤاتێ (جڤاتا ئاساییشا نشتیمانی) مه بریار دا، پشتی ئاگه‌هداركرنێ بێی چ دودلییه‌كێ، چ جۆره ئاسانكاری د گه‌ل هه‌وه‌دا نه‌هێنه كرن، ژبه‌ركو گه‌له‌ك ئاسانكاری ل سه‌ر سنۆران د گه‌ل هه‌وه‌دا هاتنه كرن و ئه‌ڤه دوماهی ئاگه‌هداركرنه بۆ هه‌وه.
داخواز دكه‌ین برووسكه بۆ مه‌سعوود بارزانی ب خوه بهێته هنارتن، مه به‌رسڤ ژ وی ب خوه دڤێت. دوماهی و ده‌قێ وێ دێ ب پۆسته‌ی هێته هنارتن.
سه‌عه‌ت ئێك و پازده خوله‌ك پشتی نیڤرۆ مه برووسكه وه‌رگرت.
23ی ته‌باخا 1986ێ.
هه‌روه‌سا نامه‌یه‌كا دی ب رێكا ئۆسمان زێدانی ڤه هاتییه.
ئاگه‌هداركرنا فه‌رماندارییا سوپای
داكۆكی و دوپاتییا مه ل سه‌ر ئاگه‌هداركرنا حكومه‌تا توركیا
1- نابیت ب چ شێوه‌یه‌كی هاریكارییا په‌كه‌كێ (ئاپۆچییان) بكه‌ی، نه تو و نه ب رێكا پێشمه‌رگه‌یێن هه‌وه.
2- هه‌ر چالاكییه‌كا دژی وه‌لاتێ مه، یان دژی وه‌لاتیێن مه ل ناڤخوه، یان ل ده‌رڤه‌ی توركیا بهێته كرن، دێ تۆل ژ هه‌وه هێته ڤه‌كرن.
3- هه‌كه تو، یان پارتا ته هاریكاریێ ژ ده‌وله‌ته‌كێ وه‌ربگرن و ب وان هاریكارییان چالاكی ل دژی مه بهێنه كرن، پشتی ڤێ بریارا حكومه‌تا مه ئاگه‌هداركرنا هه‌وه ناهێته كرن و تو و پێشمه‌رگه‌یێن ته و ملله‌تێ ته دێ هێنه ژناڤبرن.
4- حكومه‌تا مه گوهێ خوه ناده‌ته چ وه‌لاته‌كی و چ پێدڤی بیت ل دژی هه‌وه دێ كه‌ت و ده‌ستان ژ چ تشتان ناپارێزیت.
ئه‌ڤ خاله د گه‌ل نامه‌یه‌كا ئۆسمان زێدان (كه‌ره‌م ئاغا)ی، رێڤه‌به‌رێ شاره‌دارییا گه‌ڤه‌رێ هه‌ڤپێچ كربوو و بۆ تاهر سواره‌ی هنارتبوون.
سه‌عه‌ت 10ی سپێده‌هییا رۆژا 23ی ته‌باخا 1986ێ، مه نامه وه‌رگرت.
رۆژا 24ی ته‌باخا 1986ێ، بۆ به‌رسڤا برووسكه‌یا سه‌رۆك ئه‌ركانێ توركیا مه ئه‌ڤ برووسكه هنارت:
بۆ/ لقا ئێك
ژ/ مه‌سعوود بارزانی
ئه‌ڤا ل خارێ به‌رسڤا برووسكه‌یا سه‌رۆك ئه‌ركانێ توركیایه.
ژ/ مه‌سعوود بارزانی
بۆ/ سه‌رۆكایه‌تییا ئه‌ركانێن توركیا
1- مه چ په‌یوه‌ندی ب وان روودان و چالاكییان ڤه نینه یێن ل ناڤخوه توركیا و ل دژی به‌رژه‌وه‌ندی و وه‌لاتیێن توركیا دهێنه كرن. خه‌باتا مه دژی حكومه‌تا ئیراقێ یه پێخه‌مه‌ت مافێن مه‌یێن ره‌وا د چارچووڤێ ئاخا ئیراقێ دا و گه‌لێ توركیا ژ كێشێن خوه‌یێن ناڤخوه به‌رپرسه.
2- ب چ شێوه‌یه‌كێ مه هاریكارییا چ ئالییه‌كی نه‌كرییه ل ناڤخوه، یان ده‌رڤه‌ی توركیا و چ بنگه‌هێن نه‌یارێن هه‌وه د ناڤا ئاخا مه دا نینن. ئه‌ڤه ب تنێ به‌هانه‌یه‌ك بوو ل رابووری و نها ژی نه‌مایه، ئه‌م ژ ئالییێ خوه‌ڤه به‌رپرسایه‌تییا چ ئالییه‌كی هه‌لناگرین و هه‌موو جۆره به‌رپرسایه‌تییه‌كێ ب ته‌مامی ره‌ت دكه‌ین.
3- ئه‌م هه‌موو وان گۆتنان ره‌ت دكه‌ین یێن د ئاگه‌هداركرنا هه‌وه‌دا هاتین و چ بنه‌مایه‌كێ راست بۆ نینه.
4- ئه‌م وه‌كو كوردێن ئیراقێ هه‌موو جۆره ده‌ستوه‌ردانه‌كا بیانی د كاروبارێن گه‌لێن ئیراقێ دا ره‌ت دكه‌ین و بۆمبه‌بارانكرنا بنگه‌هێن مه ژ ئالییێ فرۆكه‌یێن هه‌وه‌ڤه ده‌ستوه‌ردانه‌كا ئاشكرا و دوژمنكارانه‌یه ل دژی سه‌روه‌ری و ئێكپارچه‌ییا ئاخا ئیراقێ.
5- ئه‌م هه‌وه ئاگه‌هدار دكه‌ین كو به‌رگریكرنێ ژ مافێن خوه‌یێن ره‌وا ب مافێ خوه‌یێ سروشتی دزانینن و ب هه‌موو شێوه و ئالاڤان دێ به‌رگرییێ ژ سه‌روه‌رییا نشتیمان و گه‌لێ خوه كه‌ین د چارچووڤێ ئاخا ئیراقێ دا و ل دژی هه‌ر ده‌ستدرێژییه‌كا ده‌ره‌كی نه كو ژێده‌رێ وی هه‌ر كه‌س و جهه‌ك بیت.
6- ئه‌م ب ته‌مامی خه‌مخۆرێن ئارامی و سه‌قامگیریێ ینه ل سه‌ر سنۆرێن مه یێن هه‌ڤپشك و ب هه‌موو شیانان ئه‌م به‌رهه‌ڤین بۆ چاره‌سه‌ركرنا هه‌موو ئاریشان ب گیانێ رێزگرتنا دوئالی و هه‌ڤسوویاتیێ.
پشتی سه‌ره‌دانا مه بۆ سنۆرێ لقا ئێك، ماجد به‌گێ په‌یامه‌ك بۆ مه هنارت كو تورك داخوازا چاڤپێكه‌فتنێ دكه‌ن. مه ژی رازیبوونا خوه بۆ وێ دیدارێ نیشا دا.
رۆژا 28ی ئیلۆنا 1986ێ، مه سه‌ره‌دانا گوندێ دزگه ل ده‌ڤه‌را نێروه‌ییان كر و سه‌عه‌ت ئێكی پشتی نیڤرۆ مه چاڤ ب ئه‌حمه‌د به‌گ ناوێك كه‌فت كو خوه وه‌كو هنارتیێ ده‌وله‌تا توركیا دا نیاسین، ب هه‌ڤالینییا ماجد به‌گێ و دو به‌رپرسێن دی هاتبوون.
د كۆمبوونێ دا ب هووركاتی به‌حسی ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ و ئاریشێن سنۆری و په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا هاته كرن و گرنگییا په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا هاته دوپات كرن. مه داكۆكی ل سه‌ر وان خالان كر كو ئه‌م ب چ شێوه‌یه‌كی گه‌ف و مه‌ترسی نینین ل سه‌ر توركیا و ئه‌م شیره‌تان ل په‌كه‌كێ ژی دكه‌ین كو ل وان سنۆران چالاكیێن سه‌ربازی نه‌كه‌ن. وی ده‌می په‌كه‌كێ ب گۆتنا مه كر و پێگیر بوون.
رۆژا 20 كانوونا ئێكێ 1986ێ، عه‌ریف یاسین ئه‌ز ئاگه‌هداركرم كو ل رۆژا 15ی كانوونا ئێكێ 1986ێ، وی چاڤ ب به‌رپرسێ سنۆرێن توركیا كه‌فتیه و ل سه‌ر داخوازییا وی بوو، رۆژا 18ی كانوونا ئێكێ 1986ێ، به‌رپرسێ گشتی یێ خالێن سنۆری یێ توركیا ب ناڤێ محه‌مه‌د ب پله‌یا عه‌قید هاتیه نك مه و د دیداره‌كێ دا مه ب گرنگی به‌حسی ره‌وشا سنۆری و ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ ب گشتی كر. ناڤبری خه‌مخۆرییا خوه بۆ ب هێزبوونا په‌یوه‌ندییان د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا دوپات كر.
پشتی ده‌مه‌كی توركان په‌یامه‌كا پڕی گه‌ف هنارت بوو كو ده‌قێ پێكهاتی بوو ژ:
1- له‌ورا گوندێن هه‌وه هاتنه تۆپبارانكرن، ژبه‌ركو بنگه‌هێن په‌كه‌كێ د ناڤ دانه.
2- زانیاریێن ته‌مام ل به‌رده‌ستێ مه‌نه ل دۆر هاریكاری و پشته‌ڤانییا هه‌وه بۆ په‌كه‌كێ و هه‌رده‌مێ پێدڤی بكه‌ت دێ دوباره كه‌ینه‌ڤه و به‌رپرسایه‌تییا راسته‌وخۆ دكه‌ڤیته سه‌ر ملێن هه‌وه.
3- ئه‌م دێ ل سه‌ر لێدانا په‌كه‌كێ و هه‌ڤالێن وان به‌رده‌وام بین ل هه‌ر جهه‌كی بیت و دێ چینه ناڤا ئاخا ئیراقێ ب مه‌ره‌ما لێدانا وان.
4- ئه‌م ئاگه‌هداری پیلانا هه‌وه‌ینه د گه‌ل ئیرانێ دا ل دژی مه.
5- ب چ شێوه‌یه‌كی هاریكاری د گه‌ل هه‌وه‌دا ناهێته كرن، ژبلی راده‌ستكرنا ئه‌ندامێن په‌كه‌كێ كو ل ئالییێ هه‌وه‌نه و ئه‌ڤه به‌لگه‌یێ راستگۆیی یا هه‌وه‌یه كو هوون هاریكارییا په‌كه‌كێ ناكه‌ن.
6- مافێ مه‌یه ل دوژمنان بده‌ین ل هه‌ر جهه‌كی بن و مه رێككه‌فتنا فه‌رمی د گه‌ل حكومه‌تا ئیراقێ دا هه‌یه د ڤی واری دا.
7- پێدڤییه، یان هوون خوه ل به‌ر هێرشێن ئاسمانی و په‌ژایی یێن مه بگرن، یان په‌كه‌كێ ژ ناڤ ئاخا خوه بكه‌نه ده‌ر.
پشتی كو توركان نامه‌یه‌كا توند و پڕی گه‌ف هنارتی. رۆژا 10ی ئادارا 1987ێ مه ژی ب ڤی شێوه‌ی به‌رسڤا توركان دا و د گه‌ل سالحی (هه‌لگرێ په‌یاما موختارێ گوندێ بیدارێ) بۆ وان هاته هنارتن:
1- تۆپبارانێن هه‌وه دوژمنكارانه‌نه و بنگه‌هێن په‌كه‌كێ نه‌كرینه ئارمانج، به‌لكو گوندێن مه هاتینه تۆپبارانكرن و وه‌لاتییه‌ك شه‌هید بوویه و سێ كه‌س ژی بریندار بووینه، زیان گه‌هشتیه مال و ژیانا وان.
2- ب چ شێوه‌یه‌كێ هاریكارییا په‌كه‌كێ ناكه‌ین و ئه‌ڤه ب تنێ به‌هانه‌یه‌كه ب مه‌ره‌ما هاریكاریكرنا سه‌ددامی، ئه‌م ژ وان روودانێن د ناڤا ئاخا توركیا دا روودده‌ن به‌رپرس نینین، ئه‌و كه‌سێن ژ وان روودانێن ناڤخوه‌ییا وه‌لاتێ به‌رپرس بزاڤان دكه‌ن ب تاوانباركرنا مه لاوازییا هه‌وه نیشا بده‌ن د روو ب رووبوونا ئۆپۆزسیۆنا هه‌وه دا، ب چ شێوه‌یان راستی بۆ ده‌مه‌كێ درێژ ناهێنه ڤه‌شارتن و ب تنێ دێ بۆ ده‌مه‌كێ كورت بیت.
3- مه په‌یوه‌ندی ب هاتنا ناڤا وه‌لاتێ هه‌وه نینه، لێ ئه‌م دێ به‌رگرییێ ژ هاتنا هه‌وه كه‌ین بۆ ناڤ ئاخا خوه و ب هه‌ر بهایه‌كی ل سه‌ر مه ته‌مام بیت.
4- شه‌رێ مه ل دژی سه‌ددام حسێنی به‌ری شه‌رێ ئیران و ئیراقێ بوو، ئه‌ڤه كارێ ناڤخوه‌یی یێ گه‌لێن ئیراقێ یه و كۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ دۆست و هه‌ڤپه‌یمانا مه‌یه و په‌یوه‌ندی ب هه‌وه‌ڤه نینه و ب چ شێوه‌یه‌كی هه‌وه مافێ ده‌ستوه‌ردانێ نینه د ڤی واری دا و مه چ پلان د گه‌ل ئیرانێ دا ل دژی هه‌وه نینن و ئه‌ڤه تاوانكرنه‌كا بێ بنه‌مایه.
5- په‌كه‌كه ل سه‌ر ئاخا مه نینه. ئه‌م ژی جه‌ندرمێن هه‌وه نینین ب دووڤ وان بكه‌ڤین و راده‌ستی هه‌وه بكه‌ین. ئه‌م ژ وێ یه‌كێ مه‌زنترین و ئه‌ڤه ئه‌ركێ مه نینه. سیاسه‌تا مه گه‌له‌ك رۆهن و ئاشكرایه، ب چ شێوه‌یه‌كی ده‌ستێ خوه ناكه‌ینه د ناڤ كاروبارێن ناڤخوه‌یی یێن وه‌لاتێ هه‌وه دا. ژ هه‌وه و ژ كه‌سێ ناهێته قه‌بوولكرن ده‌ستێ خوه بكه‌ته د ناڤ كاروبارێن وه‌لاتێ مه‌دا.
6- ئه‌م دانپێدانێ ب رێككه‌فتنا هه‌وه یا د گه‌ل ئیراقێ دا ناكه‌ین، ئیراقێ ده‌ستهه‌لات ل سه‌ر ئاخا سۆتی نینه و مافێ مه‌یه به‌رگرییێ ژ خوه بكه‌ین دژی دوژمنێن خوه، ژێده‌رێ وێ ژ هه‌ر جهه‌كی بیت.
7- داكۆكیێ دكه‌ین كو دێ به‌رگرییێ ژ خوه كه‌ین دژی دوژمنێن خوه و په‌كه‌كه د ناڤ مه‌دا نینه.
ل گۆره‌ی برووسكه‌یا هێزا بارزان ل رۆژا 13ی ئادارا 1987ێ، به‌رپرسه‌كێ توركان هاتبوو نك وان و گرنگییا په‌یوه‌ندیێن دوقۆلی دوپات كربوو. هه‌روه‌سا چه‌ند رۆژان پێشتر ژی هاتبوون ب مه‌ره‌ما داگیركرنا ده‌ڤه‌را هدنێ، مه ژی هێزا بارزان ئاگه‌هدار كر كو نابیت ده‌لیڤێ بده‌نێ و پێدڤییه به‌رگریێی بكه‌ن. توركان ژ ئالییه‌كێ ڤه گه‌ف دكرن و ژ ئالییه‌كێ دی ڤه داخوازا په‌یوه‌ندییان ژ مه دكر.
ل رۆژا 21 ئادارا 1987ێ، مسته‌فا و ته‌ته‌رێ ماجد به‌گێ، هاتنه نك مه، ئاشكرا كر كو توركان په‌یوه‌ندی ب ماجدێ به‌گێ كرییه، كو نێزیكی چل چه‌كدارێن په‌كه‌كێ هاتینه گوندێ (كری) ل نێزیك پرا بلبل و ب نیازا هێرشكرنێ نه بۆ سه‌ر چه‌لێ و ئه‌ڤێ یه‌كێ ژی تورك دلگران كرینه و وان ژی هه‌موو بلنداهیێن ده‌ڤه‌رێ گرتینه. هه‌روه‌سا ئاشكرا ژی كر كو هه‌ژماره‌كا ئاكنجیێن گوندێن ده‌شتانێ و بیادرێ پێشمه‌رگه‌نه ل سنۆرێ لقا ئێك.
پشتی سه‌ره‌دانا وان بۆ ئالییێ توركان، رۆژا 31ی گولانا 1987ێ، هه‌ڤالان خالد تاها و حه‌مۆ ئه‌رگۆشی ڤه‌گه‌ریان. شه‌ڤا به‌رێ ل گوندێ ئه‌رشێ مێهڤانێن یۆزته‌یمه‌ن ئۆغر بوون. یۆزته‌یمه‌نی ئاشكرا كر بوو كو وان په‌یوه‌ندی ب سه‌ركردایه‌تییا خوه كرییه و رازیبوونا خوه دیار كرییه كو ب تنێ ئه‌ندازیار بهێن بۆ دانانا هێما و كێلییان و سه‌رباز و چه‌كدار نه‌هێن، هه‌كه پێداگیری ژی كر ئه‌م د گه‌ل وان دا نابین و مه په‌یوه‌ندی پێڤه نابیت و دێ به‌رسڤا هه‌وه دیه‌ن. گۆت بوو ژی، موقه‌دم تاها یاسین، به‌رپرسێ هێزێن ئیراقی و رائیده‌ك ژی یێ د گه‌ل دا، كه‌سه‌كێ خراب و پیسه. هه‌روه‌سا مه ب ناڤێ حكومه‌تا ئیراقێ راگه‌هاندیه كو نابیت نێزیكتر ژ پێنج كیلۆمه‌تران ژ سنۆرێ توركیا كه‌لوپه‌لێن كیمیایی بهێنه بكارئینان.
ل رۆژا 20ی كانوونا دویێ 1988ێ، رادیۆیا له‌نده‌ن ئه‌ڤ ده‌نگ و باسه به‌لاڤكر: شه‌ڤا بووری، ئالۆزی د ناڤا په‌رله‌مانێ توركیا دا دروست بووینه. ده‌مێ رێزدار محه‌مه‌د عه‌لی ئایرین، ئه‌ندامێ په‌رله‌امنێ توركیا ژ فراكسیۆنا حزبا گه‌ل یا دیمۆكراتی یا جڤاكی یا ئۆپۆزسیۆن، راگه‌هاندی كو كوردێن باشوورێ رۆژهه‌لاتێ توركیا د ئازاره‌كا مه‌زن دا دژین. هه‌روه‌سا محه‌مه‌د عه‌لی ئایرین راگه‌هاند بوو كو نڤیسین و ئاخفتن ب زمانێ وان لێ هاتیه قه‌ده‌غه‌كرن و ره‌وشا وان وه‌كو توركێن ئاكنجیێن بولگاریا و یونانێ یه ل ده‌ردۆرا توركیا، ئێكه ژ وان نه‌ته‌وه‌یێن توركیا یێن به‌ری داخویانییا ئایرینی كه‌فتینه به‌ر ئازار و زیانێ. مسته‌فا كلیلی وه‌زیرێ ناڤخوه‌یێ توركیا ئاخفتنێن ئایرینی بڕین.
راگه‌هاند بوو كو نابیت ده‌لیڤه ب كاربده‌ستێن حكومه‌تێ بهێته دان ڤان جۆره ئاخفتنان بێژن و هه‌روه‌سا وه‌زیرێ ناڤخوه‌یێ توركیا راگه‌هاند بوو كو چ نه‌ته‌وه‌یه‌ك ب ناڤێ كورد ل توركیا نینه، په‌یامنێرێ رادیۆیا بریتانی ل ئه‌نقه‌رێ راگه‌هاند كو نێزیكی هه‌شت ملیۆن كورد ل باشوورێ رۆژهه‌لاتێ توركیا دژین و د وێ باوه‌ریێ دانه كو گۆتنێن رێزدار ئایرینی گۆتارا ئێكێ یه د دیرۆكا هه‌ڤچه‌رخا توركیا دا كو د به‌رژوه‌ندییا كوردان دا هاتبیته پێشكێشكرن.
ل سه‌ر داخوازا توركان، رۆژا 8ی تیرمه‌ها 1988ێ، ملازم بابه‌كر و حاجی سه‌عید شیره‌كانی، سه‌ره‌دانا مله‌زه‌رێ كر بۆ دیتنا به‌رپرسێن توركان. وه‌كو د نامه‌یا یۆزته‌یمه‌نی و عه‌لی ئانجین دا، ل رۆژا 25ی خزیرانێ هاتبوو و داخواز كربوو كو من، یان نوونه‌ره‌كێ من ببینن.
پشتی دیدارا د گه‌ل به‌رپرسێن توركان، ل رۆژا 10ی تیرمه‌ها 1988ێ، ملازم بابه‌كر ڤه‌گه‌ریا و چاڤ ب هه‌ر ئێك ژ عه‌لی ئانجین و ئه‌فسه‌ره‌كێ ب پله‌یا عه‌قید كه‌فت بوو و دوور نینه فه‌رماندارێ لیوایا توركان بیت ل شه‌مزینان، ناڤبری گه‌له‌ك یێ رازی و خۆشحال بوو ژ هه‌لوه‌ستێ پارتی و راگه‌هاند بوو كو بۆ وان دیار بوو كو هوون خودان سۆز و ئاخفتنا خوه‌نه، دێ هه‌موو ئاسانكارییان بۆ هه‌وه كه‌ین.
ل دۆر چوولكرنا گوندان راگه‌هاند بوو كو پێشتر د گه‌ل دكتۆر سه‌عیدی به‌حسی وێ هێرشێ هاتیه كرن و به‌رپرسێ گوندان بێی پرسیار و ل سه‌ر به‌رپرسایه‌تییا خوه گوند چوولكربوون، ئه‌م تۆره كرین و مه ئیراق ئاگه‌هدار كرییه كو نابیت چ گولله‌تۆپه‌ك بهێته ناڤ ئاخا توركیا و هه‌كه گولله‌تۆپه‌ك هات دێ ب هه‌موو جۆرێن چه‌كی ل ئیراقێ ده‌ین. ل دۆر چه‌كێ كیمیایی راگه‌هاند بوو كو ئه‌و به‌رهه‌ڤن چاره‌سه‌رییا بریندارێن چه‌كێ كیمیایی بكه‌ن و دێ چه‌ند كیلۆمه‌تران ژ ئاخا خوه چوول كه‌ین و ل ده‌مێن پێدڤیی هوون دشێن بۆ چه‌ند رۆژان خوه د ناڤ ئاخا توركیا دا ڤه‌شێرن، پاشی داخوازا كلاشینكۆفه‌كێ كربوو.
پشتی چاڤپێكه‌فتنێ د گه‌ل به‌رپرسێن توركان دا، رۆژا 9ی ته‌باخا 1988ێ، ملازم بابه‌كر ڤه‌گه‌ریا، داخواز كربوو من ببینیت و مه ژی رازیبوون نیشا دا بۆ وێ دیدارێ، ب مه‌ره‌ما گرتنه‌به‌را رێكارێن پێدڤی پێخه‌مه‌ت دیدارا مه د گه‌ل به‌رپرسێ توركان ل رۆژا 12ی ته‌باخا 1988ێ، ملازم بابه‌كر ڤه‌گه‌ریا بۆ چاڤپێكه‌فتنێ د گه‌ل توركان، لێ ئه‌و نه‌هاتبوون و داخواز كر كو ئه‌ز بچم، ئه‌ز ژی نه‌چووم.
پشتی ئه‌نفالێن سالا 1988ێ، ب ده‌هان هزار كه‌س ئاواره‌ی توركیا بوون، د وی ده‌می دا تورگۆت ئۆزال سه‌رۆكێ جڤاتا وه‌زیران بوو، رۆله‌كێ مه‌زن دیت بۆ ڤه‌كرنا سنۆران د روویێ خه‌لكی دا، ل چه‌ندین كه‌مپا هاتنه ئاكنجیكرن، وه‌كو، مووش، دیاربه‌كر و مێردین.
د ده‌مێ د ناڤبه‌را رۆژێن 13 ــ 14ی ئیلۆنا 1988ێ دا، كاك موحسن دزه‌یی ڤه‌گه‌ریا ته‌هرانێ، هه‌موو هووركاتی بۆ من به‌حسكرن، بریاره سه‌ره‌دانا توركیا بكه‌ین و مه ژی بریار دا كو شوكری نێروه‌یی و ملازم بابه‌كر د گه‌ل دا بچن و بریاره وان چاڤ ب تورگۆت ئۆزال بگه‌ڤیت.
ل رۆژا 17ی چریا ئێكێ 1988ێ، هه‌ڤالان دكتۆر رۆژ نووری شاوه‌یس و عه‌بدولموهه‌یمه‌ن بارزانی و ئازاد به‌رواری و ئۆسمان قازی، سه‌ره‌دانا بالیۆزخانه‌یا توركیا ل ته‌هرانێ كر ب مه‌ره‌ما دیاركرنا ئاریشه و گیروگرفتێن په‌نابه‌رێن مه د كه‌مپێن ناڤا توركیا دا.
ل رۆژا 23ی ئیلۆنا 1990ێ، رۆژنامه‌یا واشنتۆن پۆست، دیداره‌ك د گه‌ل تورگۆت ئۆزالی، سه‌رۆككۆمارێ توركیا كر، د به‌رسڤا پرسیاره‌كا رۆژنامێ دا ل دۆر مه‌سعوود بارزانی دبێژیت: “من پێ خۆشه مه‌سعوود بارزانی وه‌كو ئه‌ندامه‌كێ په‌رله‌مانێ توركیا ببینم، نه‌ك وه‌كو سه‌رۆكێ ده‌وله‌ته‌كا كوردی”.
