چه‌ند دیتنه‌ك ل دور هه‌لبژارتنێن پێشده‌م یێن توركیا
ئه‌حمه‌د سادق زاویته‌ى
ژڤانه كو ل رێكه‌فتى 24\6\2018 هه‌لبژارتنێن پێشده‌م یێن توركیا بهێنه ئه‌نجامدان، ئه‌وژى كو دێ ركابه‌رى ل سه‌ر ((550)) كورسیان هێته‌كرن ژبۆ ب ده‌ستڤه‌ئینانا پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ توركیا كو ئه‌ڤ هه‌لبژارتنه دێ هێنه ئه‌نجامدان و هێشتا ماوێ قانوونى یێ هه‌لبژارتنان مایه پتر ژ شه‌ش هه‌یڤان كو دێ ((59)) ملیۆن كه‌سان مافێ ده‌نگدانێ هه‌بیت. بۆ زانین كو دێ ((حه‌فت)) به‌ربژار ركابه‌ریێ ل سه‌ر ڤى پۆستى كه‌ن، ژ وان ژى پارتێن مه‌زنن و خودان جه‌ماوه‌رن وه‌ك پارتا دادوگه‌شه‌پێدان ئه‌كه‌په د گه‌ل دا پارتا مه‌هه‌پێ كو به‌ربژارێ .. هه‌ڤپشكێ هه‌ردویان سه‌رۆك كۆمارێ ڤێ گاڤێ ره‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردوگانه و پارتا جه‌هه‌پێ (پارتا گه‌ل یا كۆمارى) كو به‌رارێ وێ موهه‌رم ئینجه‌یه و پارتا دیمۆكراتیكا گه‌لان هه‌ده‌پێ كو به‌ربژارێ وێ هه‌ڤسه‌رۆكێ وێ یێ زیندانكرى سه‌لاح ئه‌لدین ده‌میرتاشه و هه‌ر وه‌سا پارتا (ایی) (واته پارتا باش و جاك) كو به‌ربژاری وێ مه‌رال ئا كشنه‌ر و پارتا سه‌عاده‌ت كو به‌ربژێێرێ وێ كه‌ره‌م قه‌ز ئوغلو یه و پارتێن نیشتیمانى كو به‌ربژارێ وان دوغو بارینجاك و پارتا (داد) كو به‌ربژارێ وێ نه‌جده‌ت ئۆز. بۆ زانین كو مه‌ترسیا پارچه‌بوونا ئاكپارتێێ هه‌بوو كو ئه‌ڤ یه‌كه د ئارادابوو، ئه‌و ژى كو (50) په‌رله‌مانتارێن ڤێ پارتێ ئانكو ئه‌كه‌پێ بچنه د ناڤ رێزێن پارتا سه‌عاده‌ت دا كو ئه‌ڤ یه‌كه دا بیته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا ده‌نگێن ئاكپارتیێ د ڤان هه‌لبژارتنان دا كو پارتا سه‌عاده‌ت هه‌مى بزاڤ كرن كو ئه‌ڤ پرۆژه سه‌ربگریت به‌س سه‌ر نه‌گرت كو ئه‌ڤ په‌رله‌مانتارێن مه ئاماژه پێ دایى ژ لایه‌نگرێن عه‌بدولا گوول بوون، سه‌رۆك كۆمارێ به‌رێ یێ توركیا مه‌ره‌م ژێ كو عه‌بدولا گوول خوه به‌ربار بكه‌ت ژبۆ ڤى پۆستى، لێ ڤێ ئێكێ سه‌ر نه‌گرت ژئه‌گه‌رێ فشارێن ئه‌ردۆگانى و پارتا وى ئه‌كه‌پێ ل سه‌ر عه‌بدولا گوول. هه‌ژى گۆتنی یه كو ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ چه‌ندا مه به‌حس ژێ كرى ئه‌نجامێن باش ب ده‌ستخوه‌ڤه ئینابانه و سه‌رگرتبا دا بیته ئه‌گه‌رێ بنكه‌فتنا ئاكپارتێی و كه‌سایه‌تیا ئه‌ردوگانى د ڤان هه‌لبژارتنان دا كو ڤان هه‌لبژارتنان گرنگیا خوه هه‌یه بۆ كوردان كو دڤیا هه‌مى پارت و لایه‌نێن كوردى و هه‌ده‌په ب ئێك لیسته پشكدار ببان د ڤان هه‌لبژارتنان دا. ب دیتن و نه‌رینا من كو دڤێت كورد ب وه‌ریسێ چ كه‌سه‌كێ و ب چ لایه‌نه‌كێ نه‌چنه كه‌ڤرى و باوه‌ریا خوه پێ نه‌هینن، چنكو سیاسه‌تا وان چ گه‌ورێن ناكه‌ڤنێ سه‌باره‌ت دۆزا كوردان ل ڤى وه‌لاتى و چ ژ یا ئه‌ردۆگانى و ئاكپارتیێ كێمتر نینه، وه‌ك ئه‌و ژى ل سه‌ر ده‌سهه‌لاتێ كو كورد خودان سه‌ربۆرن د گه‌ل دا و ب تایبه‌تى جه‌هه‌پی كو ڤان هه‌لبژارتنان دێ جوداهى هه‌بیت به‌راورد ل گه‌ل یێن ریفراندۆما 16\4\2017 كو ئه‌كه‌پێ (317) كورسى ب ده‌ستخوه‌ڤه ئیناین ژ به‌ر چه‌ند ئه‌گه‌ره‌كان ژ وان ژى شه‌ڕێ ناڤخوه‌یێ ل گه‌ل په‌كه‌كێ و گرتن و بنچاڤكرنا سیاسه‌تمه‌دار و چالاكڤانین كورد و هه‌ر وه‌سا ب هه‌مان شێوه ل گه‌ل په‌رله‌مانتار و هه‌ڤسه‌رۆكێن هه‌ده‌پێ ژ وانژى هه‌ڤسه‌رۆكێ ڤێ پارتێ سه‌لاحه‌ددین ده‌میرتاش كو دادگه‌ها توركیا ئازادكرنا وى حه‌تا نوكه ره‌دكریه و گرتن و بنچاڤكرنا گرۆپی (فه‌تحولا گوولن) ب بهانه‌یا كۆده‌تایا 16 \3\ 2016 و له‌شكركێشیا وێ بۆ سه‌ر باژێرێ عه‌فرینێ و بنپێكرنا و پێشیلكرنا مافێ مرۆڤ و ناكۆكیێن د ناڤبه‌را ئاكپارتێێ ب خوه دا و نزمبوونا ئاستێ لیره‌یێ توركى د بازارى دا و ب تایبه‌تى ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ و ده‌ستیوه‌ردانێن وێ دكار و ئه‌ركێن وه‌لاتێن ده‌ردۆر دا و ب تایبه‌تى سووریایێ و هه‌ر وه‌سا دووركرنا سه‌رۆكێن شاره‌داریان كو ره‌گه‌ز كوردن و دانانا قه‌یوومان ل جهێ وان و هه‌ده‌ركرنا مالێ گشتى كو زۆربه‌ى وێ دهێته ته‌رخانكرن و مه‌زاختن ژبۆ مه‌رمێن وى و پارتا وى و ب تایبه‌تى، یێن له‌شكرى و مخابراتى و هه‌والگیرى و هه‌ر وه‌سا و ل ڤێ داویێ كو ژ كارێن وى یێن نه‌ره‌وا و نه‌مرۆڤایه‌تى، ئه‌و ژى گرتنا ژێده‌رێ ئاڤا عیراقێ و د مه‌ها پیرۆزا ره‌مه‌زانێ دا كو دڤێت راده‌یه‌ك بۆ بهێته دانان، ئه‌و ژى كو نه‌خشه‌یێ سیاسی ل ڤى وه‌لاتى بهێته گه‌ورین ب هه‌ر ره‌نگه‌كێ بیت، چنكو وه‌سا بۆ ئه‌ردۆگانى ژى ناچیته سه‌رى كو هه‌ما ل دووڤ حه‌ز و ئاره‌زۆیێن خوه كار بكه‌ت و خوێیا خوه بكه‌ته د ناڤ هه‌مى گراران و هه‌ر د ڤى بیاڤى دا تێكچوونا په‌یوه‌ندیێَن توركیا ل گه‌ل پتریا وه‌لاتێن جیهانێ ژ وان ژى ئه‌مریكا و به‌رتانیا و ئه‌لمانیا و ئیسرائیل و یۆنان و قوبرس و حه‌تا عه‌ره‌بستانا سعوودى و. هتد وه‌سا دیاره كو د ڤان هه‌لبژارتنان دا عه‌له‌وى ده‌نگێن خوه ناده‌نه ئاكپارتیێ و دێ ده‌نگێن وان چن بۆ هه‌ده‌پێ و جه‌هه‌پێ كو (10) مه‌لیۆن عه‌له‌ویان مافێ ده‌نگدانێ هه‌یه ل توركیا، له‌ورا دێ بینى رۆژانه گه‌فێن ئه‌ردوگانى سه‌باره‌ت هێرشكرنێ بۆ سه‌ر قه‌ندیل و شه‌نگال و مه‌خموور، ئه‌و ژى ژبۆ پتر ب ده‌ستڤه‌ئینانا ده‌نگێن توركێن شۆفێنى و نه‌ته‌وه‌په‌رست. وه‌سا دبینم كو نه‌دووره د ڤێ گه‌را هه‌لبژارتنان دا ده‌نگێن ئاكپارتێى به‌ر ب كێمڤه‌بوونێ ڤه بچن ژ ئه‌گه‌رێ مه ئاماژه پێ داى به‌س ب نه‌رینا من كو دێ هه‌ر ئه‌ردوگان و ئاكپارتى مینیت ل سه‌ر كورسیا ده‌سهه‌لاتێ، ژبه‌ر كو هه‌ر تشته‌ك د ده‌ستێن وان دایه، وه‌سا دیاره كو دێ ئه‌كه‌په و جه‌هه‌په كه‌ڤنه د ركابه‌ریێ دا و هه‌ر د ڤى چارچووڤه‌ى دا كو گه‌له‌ك به‌ربژارێن هه‌ده‌پێ ره‌گه‌ز توركن و نه‌نیاسن، به‌روڤاژى هه‌لبژارتنێن به‌رى نوكه، ئه‌ڤه ژى بوویه ئه‌گه‌رێ دلگرانیا كوردان سه‌ره‌راى بلندبوونا ده‌نگێن نه‌رازیبوونێ سه‌باره‌ت زیندانكرنا هه‌ڤسه‌رۆكێ هه‌ده‌پێ سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش، كو چێدبیت ده‌نگێن هه‌ده‌پێ نه د ئاستێ پێدڤى دابن، ئه‌و ژى ژ به‌ر ئه‌ڤ به‌ربژێران نه كورد د ناڤا هه‌ده‌پێ دا، چنكو كورد ده‌نگێن خوه ناده‌نه ڤان به‌ربژاران یین نه كورد و نه‌نیاس كو ئه‌ڤ به‌ربژاره ب دلێ كوردێن باكۆ نینن كو ره‌خنه‌یێن دژوار ل هه‌لویستێ هه‌ده‌پێ دكرن، چنكو یێ گۆتى یێ بیانى ب ده‌رێ گۆشتێ رانى هه‌ر دێ بى په‌شێمانى، ئه‌ڤه ژى سیاسه‌ته‌كا شاشه سه‌باره‌ت هه‌ده‌پی كو دێ زیان گه‌هنه هه‌ده‌پێ و مفادارێن ئێكێ دێ ئه‌ردوگان و ئاكپارتى بن كو ب ڤێ چه‌ندی دێ ره‌وشا كوردان ل توركیێ گه‌له‌ك خرابتر و ئالۆزترلێ هێت وه‌سا دبینم كو هه‌ده‌په وه‌كى جاران بشێت پرانیا ده‌گێن كوردان ب ده‌ستخوه‌ڤه بینیت، كو چه‌ندین كه‌سێن هه‌ژى و خودان شیان د ناڤا جڤاكێ كوردى ل كوردستانا باكۆردا هه‌نه كو نوونه‌راتیا وان بكه‌ن و ببنه به‌ربژارێن وان كو ب ڤێ ئێكێ دێ كورد ژى پشته‌ڤانیێ لێ كه‌ن و دێ ده‌نگێن خوه ده‌نێ به‌روڤاژى ڤێ ئێكێ ئه‌و ژى كو ئاكپارتیێ گه‌له‌ك كه‌سێن كورد كو به‌رى نوكه د ناڤا لیستا وێ دا بوون ده‌رئێخستینه ئه‌و ژى پشتى رێككه‌فتن كرى ل گه‌ل پارتا نه‌ته‌وه‌په‌رست كو ئه‌گه‌ر هه‌ده‌په ب ڤى كارێ شاش نه‌راببا، دا پرانیا ده‌نگێن كوردان ب ده‌ستخوه‌ڤه ئینیت و دا شێت پشتا ئه‌ردۆگانى و ئاكپارتێی شكێنیت، چنكو وه‌كو دبێژن ماستێ ئه‌ردۆگانى و پارتا وى ئه‌كه‌پی ترش بوویه. كو ب ڤێ یه‌كێ هه‌ده‌په دێ وه‌كه‌ت كو جاره‌كا دى كوردێن باكۆر ده‌نگێن خوه بده‌نه هنده‌ك پارت و كه‌س و
لایه‌نێن دى.
