دیرۆكا هاتنا كوردان بۆ باژێرێ كه‌لگاری و هه‌بوونا كۆمه‌لان
ئارام دهۆكى/ كه‌نه‌دا
وه‌كو تێ خۆیاكرن د به كورد گه‌له‌ك زوو هاتبین ئه‌مریكا باكوور و كه‌نه‌دا لێ هاتنا وان مینا ب كومه‌ل ل چه‌ند 30 سالێن بۆری بووینه ژ بلی كو كۆمه‌ك ل دووماهیا سالێن حه‌فیتێیان گه‌هشتینه ئه‌مریكا و كه‌نه‌دا، ئه‌وژی پشتی بدووماهی هاتنا شۆره‌شا ئه‌یلۆلێ، ئه‌گینا پرانیا كوردان ل ده‌سپێكا سالێن نۆتان ل چه‌رخێ چووی هه‌تا دگه‌هه ئه‌ڤرۆ كو كوردێن و سووریێ و كوردێن ئێزدی ل دو سالێن چووی گه‌هشتینه كه‌نه‌دا و ژ وانا ژی باژێرێ كه‌لگاری كو وگ ببه ناڤه‌رۆكا بابه‌تێ مه، بۆ باشتر خوانده‌ڤان د قووناغێن هاتنا كوردان بگه‌هه بۆ ڤی باژێری ئه‌مێ قووناغ قووناغ.
ل دووڤ پێزانین و به‌لگه‌یێن رێڤه‌به‌ریا مشه‌ختێن كه‌نه‌دا، دهێت زانین كو ب ره‌نگه‌ك گشتی وه‌كو كومه‌ل (گرۆپ) پێكڤه هاتبن بۆ كه‌ندا و ژ وان باژێرێ گه‌لگاری ب ڤی ره‌نگێ خارێ بووینه.
گرۆپێ ئێكێ: دهێن نیاسین گرۆپێن ده‌سپێكا سالێن نۆتان.
ئه‌ڤ گرۆپه ژ دو گرۆپان پێك دهاتن كو بسه‌دان مشه‌ختان ئانین كه‌لگاری پرانیا وان مشه‌ختان ژ كوردێن باشوور بوون كو قوربانییت ئه‌نفالان بوون و ل كه‌مپێن (دیاربه‌كر، ماردین و سلۆپی و…هتد)، هه‌روه‌سا كۆمه‌كێن مه‌زن ژ پاكستانێ و یۆنانێ ژی گه‌هان كه‌لگاری. ئه‌ڤان گرۆپان ل دووڤ زانین و شیانێن خوه كۆمه‌لێن كوردی دامه‌زراندن و چ كێم چ زێده شیان گه‌له‌ك كارێن به‌ركه‌تی بكه‌ن د سه‌رهندێرا كو سه‌ربۆرا وان یا كێم و نه ئێكگرتنا ژ به‌ر چه‌ندین ئه‌گه‌رێن ناڤخوه‌ی ده‌ره‌كی و ده‌ستێ پۆلتیكا حزبان، ژ كارێن وان.
• ساخكرنا هه‌موو نه‌ورۆزان.
• به‌رهه‌ڤكرنا هه‌موو خوه‌نیشادانان ل دژی زیانێن گه‌لێ كورد كه‌تین بێ فه‌رق و جوداهی.
• ده‌رخستنا كۆڤار و نامیلكان.
• ڤه‌كرنا خواندنگه‌هێن كوردی.
• پشته‌ڤانیێن مادی مه‌عنوی یێن رۆژێن تنگاڤی ل مرن و نه‌خۆشیان ین ئه‌ندامان. ئه‌ڤه و دگه‌ل ده‌هان كارێن دن یێن هه‌ژی، لێ جهێ داخێ بوو ژیێ كۆمه‌لان به‌ردوام یێ كورت بوون فشارێن جودا گه‌له‌ك جاران شیانێن كومه‌لێ لاواز دكرن و ڤالاتی په‌یدا دبوو.
گرۆپێ دووێ، گرۆپێ كوردێن رۆژهه‌لاتا كوردستانێ بوون، گرۆپێن(2000) و پێهه‌ل، یێن كو كه‌نه‌دا ب ده‌سته‌ك كۆمه‌ل ئانین ئه‌وژی ئه‌و كۆما په‌نابه‌ران بوون یێن كو بووینه قوربانی شه‌رێ عێراق و ئیرانێ د ناڤبه‌ر 1980ـ 1988، ئه‌ڤ كۆما كوردان ل ده‌سپێكا شه‌ری ل سه‌ر سنووری باژێر و گوندێن وان كه‌تن ده‌ستێ له‌شكرێ عیراقی و هه‌ر ئێكسه‌ر ڤه‌گوهاستن بۆ باژێری (ره‌مادی) ل كه‌مپا الگایش ئاكنجی كرن بۆ ده‌مێ 25 سالان، لێ ل ده‌مێ روخیانا رژێمێ ئه‌ڤ كه‌مپه به‌ر ب نه‌مان چوو له‌وان كه‌نه‌دا ژی مینا گه‌له‌ك وه‌لاتان ئه‌ڤ مشه‌خته ئانین ژماره‌ك زۆر ژ وان ئانین كه‌لگاری. پشتی چه‌ند ساله‌كان ئه‌وانژی هێز دا خوه ل گه‌ل كوردێن دن كۆمیتا كوردی سه‌روشنی ئاڤاكرن، ژ به‌ر سه‌ربۆرا كۆمیتا سالێن نۆتان ئه‌ڤ كۆمه‌له پتر یا بزاڤ و به‌رهه‌مهێنه‌ر بوو ژ كارێن وان.
• تۆماركرنا كۆمیتی ژ لایێ ولاتێ كه‌نه‌دا كه ئه‌و كار بخوه گه‌له‌ك رێكان بۆ كۆمه‌لێ ڤه‌دكه‌ت.
• ئه‌نجامدانا رۆژا هه‌لپچێ و ئه‌نجامدانا نه‌ورۆزان و خۆنیشاندانان.
• پشكداریكرن د پێشانگه‌هێن مه‌زنێن كه‌نه‌دی مینا (ڤیسته‌ڤالا ئاگری).
• موكمكرنا په‌یوه‌ندیێن كوردان ل گه‌ل په‌رله‌مانتارێن كه‌نه‌دی ل سه‌ر ئاستێ هه‌موو حوكمه‌تان ژ كارین باش پالدانا و پشته‌ڤانیا كومیتا (په‌رله‌مانتارێن كورد و كه‌نه‌دا)، ئه‌ڤه ل گه‌ل ئه‌نجامدانا پری كارێن قه‌نج و باش ل ئاستێ جڤاكی و ره‌وشه‌نبیری. ژ هه‌ژیه بهێته گۆتن كو پشته‌ڤانی ل كۆڤارا پێنگاڤ كرن كو مه‌هانه ده‌ردكه‌ت ژ لایێ (ئارام دهۆكی) و ده‌سته‌كه‌كا دیاركری ل ناڤا جڤاكى. لێ زۆر جهێ داخی ژ به‌ر بیرێن به‌رته‌نگێن تاكه كه‌سی و حزبی…هتد دیسا ئه‌ڤ كۆمه‌له ژی مینا یا دن لاواز دبیت و چه‌نگێن و خیل و خار دبن و وه‌كو پێدڤی كه‌س خوه لێ ناكه‌ت خودان بێ هێز دبیت.
گروپێ سیێ، گرۆپێ پشتی سه‌رهلدانا سووریێ و هاتنا داعشان (2015ـ نووكه)، ئه‌ڤ گرۆپه كه دكرنه كوردێن رۆژئاڤا و كوردێن ئێزدی. ئه‌ڤ گرۆپه گه‌له‌ك ژ هه‌ڤ جودا، ئێك ژوان خورت و كورد و ب شانازی ئه‌وژی كوردێن سووریێ و یێ دن سه‌ر لێ شێوای و به‌رزه‌بووی ژ به‌ر كریارێن هۆڤانه یێن داعشی و ئه‌و هه‌ستا بۆ په‌یدا بوو كو جیرانان خیانه‌ت ل مه‌كرن و ئێدی ئه‌و بخوه بووینه كۆم كۆم هنده‌ك هه‌ر كوردن و هنده‌ك ئێزدی و هنده‌ك عیراقی و بێ لۆمه‌یه ژ به‌ركو دیرۆكی گه‌له‌ك بێ ره‌حمانه به‌رخورد ل گه‌ل كریه. ب هه‌ر ئاوایه‌كی به نوكه كوردێن رۆژئاڤا ب خورتی دخوازن جاره‌ك دن كۆمیتا كوردان ئاڤا بكه‌ن و یان ئه‌و هه‌یی به‌رده‌وامیێ پێ بده‌ن، ژ به‌ر كو وه‌سان دئینن زمان چاوا شه‌رڤان و پێشمه‌رگه‌ی وه‌سان ناڤێ كوردان بلند كریه و ئه‌م لۆلاته‌ك ئازاد ده‌ستڤالا بمینن. له‌وان رۆژا 13/4/2019 جاره‌ك دن ل بنگه‌هێ مشه‌ختێن نوو كۆمبوونا خوه‌كرن و شیان ب رێكه‌ك دیمۆكراسی حه‌فتكه‌سان ژ11 كه‌سان هه‌لبژێرن و ده‌ست ب نووبوونه‌كا نوو بكه‌ن.
ل كورتیا بابه‌تی هه‌رچه‌نده مینا گه‌له‌ك باژێر و وه‌لاتین كو كورد لێ ل ڤی باژێری ژی كوردان هه‌رده‌م كۆمه‌له ئاڤاكرینه و سه‌ر نه‌گرتینه، لێ نیشانا جهێ سه‌رفه‌رازیێ یه هه‌رده‌م د به‌رده‌وام بووینه كو دروستكه‌ن و باشتر لێ بكه‌ن، ئه‌ز باوه‌رم ئه‌ڤ جۆره كاره نه ب سانه‌هینه و ئه‌زموونه‌ك و بارۆدخه‌ك ژ هه‌ژی پێدڤی هه‌تا سه‌ربگرن، له‌وان د سه‌ر كێموكاسیان هه‌موویان را به‌رده‌وامی وێ رۆژه‌ك به‌رهه‌مێ وان بینه پێشچاڤ و ماندیبوونا وان به‌ر ئاڤدا ناچه، گه‌له‌ك فه‌ره كو ریكخراو پارتێن سیاسی ئاگادری ڤان بزاڤان بن و نه‌هێلن ئه‌ندامێن وان ل ده‌رڤه رۆله‌ك نه‌رێنی ببینی ژ به‌ر كو گه‌له‌ك جاران بیرۆكێ خوه‌یێ تاكه كه‌سی دسه‌پینن و ئه‌ڤه ژی دبنه رێگر كو كارێ كۆمیتان ب دروستی برێڤه بچه.
