بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی 1975 – 1990
مه‌سعود بارزانی
پشكا چارێ
په‌یوه‌ندیێن كوردستانێ و ده‌رڤه یێن پارتی د شوره‌شا گولانێ دا
36
ل رۆژا 11ی تیرمه‌ها 1988ێ، كۆمبوونا شه‌شێ یا كۆمیتا ناڤه‌ندی ده‌ست ب كارێن خوه كر. ڤی گه‌را كۆمبوونێن كۆمیتا ناڤه‌ندی هه‌تا 20ی تیرمه‌هێ به‌رده‌وام بوون. د راستی دا ئه‌و كۆمبوون ئێك ژوان كۆمبوونێن گرنگێن كۆمیتا ناڤه‌ندی یا پارتی بوو، ژ به‌ر كو د ره‌وشه‌كا هه‌ستیار و گرنگدا بوو. ئه‌م د ناڤ سه‌روبه‌ندێن كۆمبوونێ دا بووین كو ده‌نگوباسێ راوه‌ستیانا شه‌رێ ئیراق و ئیرانێ گه‌هشتیه مه، و ئیرانێ بڕیارا (598) یا جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌ولی یا تایبه‌ت ب شه‌رێ ئیراق و ئیرانێ په‌سه‌ند كر، و ئیمام خومه‌ینی ڕاگه‌هاند كو وی په‌یالا ژه‌هرێ ڤه‌خوار.
د وێ كۆمبوونێ دا مه بڕیار دا هندی بهێته كرن و د شیانێن مه‌دا بیت به‌رگری بهێته كرن، و ئه‌و راستی بهێته سه‌لماندن كو شه‌رێ مه چ په‌یوه‌ندی ب شه‌رێ د ناڤبه‌را وان هه‌ردو وه‌لاتان دا نه‌بوویه و نینه.
پێدڤیه بۆ هه‌موو جیهانێ بهێته سه‌لماندن كو پشتی راگرتنا شه‌رێ د ناڤبه‌را هه‌ردو وه‌لاتان ژی خه‌باتا مه دێ به‌رده‌وام بیت، دۆزا مه به‌ری شه‌رێ ئیراقێ و ئیرانێ هه‌بوو و پشتی وی شه‌ری ژی هه‌ر به‌رده‌وامه، ل ژێر سیبه‌را ڤێ بڕیارێ داتسانا ب ناڤوده‌نگ و دیرۆكی یا خواكوركی هاته تۆمار كرن، كو د پشكێن دیێن ڤێ په‌رتووكێ دا دێ هووری به‌حس لێ هێته كر.
پشكا پێنجێ:
په‌یوه‌ندیێن كوردستانی و ده‌رڤه یێن پارتی د شۆڕه‌شا گۆلانێ دا
هه‌ر ژ ده‌ستپێكا شۆڕه‌شا كۆلانێ، ئیراق و هه‌موو وه‌لاتێن هه‌رێمێ دژی شۆڕه‌شێ بوون و هه‌ماهه‌نگی و هه‌ڤكاریه‌كا ته‌مام د ناڤبه‌را وان دا هه‌بوو، بۆ وێ ئێكێ چ جوره دلیڤان ب پارتی به‌رده‌ست نه‌بن، كو لڤین و چالاكی هه‌بن و په‌یوه‌ندیان ل گه‌ل وه‌لاتان و ئالیێن كوردستانی دروست بكه‌ت، به‌رده‌وام كۆسپ و ئاسته‌نگ دئێخستنه د رێكا پارتی دا.
چاڤخشاندن د هه‌موو جۆره لڤینه‌كا دژی پارتی دا ل ده‌ڤه‌رێ دكر، لێ جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ و دلسۆز نشتیمانپه‌روه‌ران ل باكور و رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا و باشوور بێی گوهدانان وان كۆسپ و گه‌فان بوونه پشته‌ڤانێن مه‌زنێن پارتی و مه‌ردانه هاریكاری و پشته‌ڤانیا شۆڕه‌شێ كر، ناڤێ وان هه‌موو دلسۆزان تۆماركرینه و د دیرۆكێ دا دێ زیندی مینن، لێ ژ به‌ر به‌رژوه‌ندی و سلامه‌تی و ره‌وشا وان و كه‌سوكارێن وان ناڤێن وان ناهێنه گۆتن، ب تایبه‌ت هه‌ردو پارتی دیمۆكرات ل باكور و رۆژئاڤا هیمه‌ته‌كا مه‌زن و هه‌لویسته‌كێ نشتیمانپه‌روه‌رانه دیار كر، و ل رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ ژی هه‌ژماره‌كا مه‌زن ژ دلسۆزان هاریكاریه‌كا به‌رچاڤ بۆ شۆره‌شێ كر.
دروستكرنا په‌یوه‌ندیان ل گه‌ل ئالێن كوردستانی یێن هه‌ر چار پارچان و هه‌ڤكاری و هه‌ماهه‌نگی ل گه‌ل وان و موكمكرنا برایه‌تیێ د ناڤبه‌را ملله‌تێ كورد و ملله‌تێن ده‌ڤه‌رێ دا، ئێك ژ ئارمانجێن پارتی بوو د قۆناغا سه‌ركرداتیا ده‌مكی و كۆنگره‌یێ نه‌هێ و شۆڕه‌شا گۆلانێ دا. هه‌ر د وێ ئاراسته‌ی دا ئارمانجه‌كا دی یا پارتی په‌یوه‌ندی و پشته‌ڤانی و وه‌رگرتنا پالپتشیا هه‌موو ته‌ڤگه‌رێن رزگاریخوازێن جیهانێ بوو.
په‌یوه‌ندی ل گه‌ل وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ دا ل سه‌رده‌مێ شۆڕه‌شا گۆلانێ گه‌له‌ك نشیڤی و سه‌رئه‌ڤرازی دیتن. ل گه‌ل وێ هه‌موویێ ژی سیاسه‌تا مه دروستكرنا په‌یوه‌ندیان بوو ل سه‌ر بنه‌مایێ رێزگرتنێ به‌رانبه‌ری ئێك و پاراستنا سه‌ربخوه‌یا بڕیارا سیاسی یا مه بوو و چ ده‌مه‌كی ژی مه رێك نه‌دایه خه‌لكه‌كێ دی بشێن كاره‌كێ بكه‌ن پارتی ژ بنه‌ما و پره‌نسیپ و ئارمانجێن خۆ لێڤه بیت.
ئه‌م ب خوه خودان دۆزه‌كا ڕه‌وا بووین و رێك و ئارمانجێن مه د دیار بوون. ل بارێ په‌یوه‌ندیێن كوردستانی ژی به‌رده‌وام بزاڤێن مه بۆ ئێكرێزیێ بوون، و مه بزاڤ كرینه سه‌ربۆرا خوه ل گه‌ل ئالیێن دی ژی بارڤه‌كه‌ین. جهێ داخێ یه د قۆناغا شۆڕه‌شا گۆلانێ دا ژ به‌ر ئه‌گه‌رێن جودا یێن ناڤخوه و ده‌ره‌كی و پیلانگێریێن نه‌حه‌زێن ملله‌تێ كورد كۆمه‌ما ئاریشه و گرفت و روودانێن نه‌خۆش د ناڤبه‌را ئالیێن كوردی دا روودا، لێ سوپاس بۆ خودێ، ئه‌و ئاریشه ده‌رباز بوون و دوماهی جار هه‌موو ئالی هاتنه سه‌ر وێ ئێكێ كو پێدڤیه ئێكرێزی و به‌رژه‌وه‌ندێن بلند یێن ملله‌تێ كورد بهێنه پاراستن.
ئه‌ڤه هه‌موو سه‌ربۆرێن ته‌علن و به‌حسكرنا وان بۆ وێ ئێكێ یه كو راستی بۆ نڤشێ نها و پاشه‌رۆژێ دیار بن، و ب بیته ئه‌زموونه‌ك بۆ وێ ئێكێ ئه‌م هه‌موو رێكێ ل دوباره‌بوونا وان بگرین.
ل گه‌ل وان هه‌موویان ژی قۆناغا شۆڕه‌شا گۆلانێ قۆناغه‌كا زێرین یا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی بوو، و ل سه‌ر خوه و جیهانا ده‌رڤه ژی یا ڤه‌كری بوو و ده‌لیڤێن مه‌زن ژی بۆ ملله‌تێ كورد په‌یدا بوون.
ئێك: په‌یوه‌ندیێن كوردستانی په‌یوه‌ندیێن پارتی و ئێكه‌تیا نشتمانیا كوردستانێ
هه‌ر چه‌نده نسكۆیا سالا 1975ێ ره‌وشه‌كا نه ل بار و دژوار په‌یدا كر، و گه‌لێ كوردستانێ ب گشتی تووشی ده‌رده‌سه‌ری و ده‌ربه‌ده‌ریێ و روو ب روو سیاسه‌تا قڕكرنێ و ڕاگوهاستنێ بوون، لێ ل هه‌موو ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ خه‌لكێ دلسۆز و لاوێن خوینگه‌رم و نشتیمانپه‌روه‌ر هاتنه گۆره‌پانا خه‌باتێ و ل دژی دوژمن و داگیركه‌رێن كوردستانێ راوه‌ستیان. پێخه‌مه‌ت وێ ئێكێ هه‌ژماره‌كا خه‌لك و لاوێن دلسۆز ب ناڤێ ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ ده‌ست ب خه‌باتێ كر، گرنگ نه‌بوو ل ژێر چ ناڤ و ئالیه‌كێ خه‌بات بهێته كرن، یا ل نك من گرنگ دلسۆزیا وی خه‌لك و وان لاوێن خه‌باتكه‌ر بوو، كو به‌رهه‌ڤی خه‌باتێ و فیداكاریێ بوون، لێ بنه‌مایێ سه‌ره‌كی ئه‌و بوو كو درێژه‌پێده‌رێن ره‌وتا 1966ێ نه‌بن، ب هزرا من ئه‌و لاوێن خوینگه‌رم و دلسۆز و فیداكار یێن ب ناڤێ ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ ده‌ست ب خه‌باتێ كری و به‌رگری ژ ملله‌تێ خوه كر، جوداهیا وان گه‌له‌ك بوو ژ ره‌وتێ سالا 1966ێ
به‌ری دامه‌زراندنا ئێكه‌تیێ، خه‌باته‌ك ل سنۆرێ سلێمانیێ هه‌بوو، ده‌مه‌ك بوو شاسوار جه‌لال (ئارام)، سكرتێرێ كۆمه‌لێ، ده‌ست ب كارێ رێكخستن و خه‌باتێ كر بوو. ده‌مێ ساله‌كێ بوو، كه‌سه‌كێ كاریگه‌ر و به‌رچاڤ بوو ل وێ ده‌ڤه‌رێ خو هه‌تا ژ هه‌موو سه‌ركردێن ئێكه‌تیێ زێدده‌تر كارتێكرن ل سه‌ر جه‌ماوه‌ری هه‌بوو. ده‌مێ ئارامی ل ده‌ڤه‌را سلێمانیێ ده‌ست ب خه‌باتێ كری، پتریا دامه‌زرێنه‌رێن ئێكه‌تیێ ل ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی بوون. ساله‌كێ پشتی ده‌ستپێكرنا خه‌باتێ ژ ئالیێ ئارامی ڤه، جه‌لال تاله‌بانی و نه‌وشێروان و ئه‌ندامێن دی یێن سه‌ركردایه‌تیا ئێكه‌تیێ ڤه‌گه‌ریانه كوردستانێ، له‌ورا به‌ری دامه‌زراندنا ئێكتیێ خه‌بات ل ده‌ڤه‌را سلێمانیێ هه‌بوو، پاشی ئارام د ره‌وشه‌كا به‌رگۆمان دا هاته شه‌هیدكرن و تا نها ژی راستیا شه‌هیدبوونا وی ب ته‌مامی دیار نینه.
پشتی ده‌مه‌كی ئاریشه و ناكوكیێن ناڤخوه ده‌ست پێكرن و دو ئاراسته‌یان سه‌ر هلدا
ئاراسته‌یه‌كێ نه‌وشێروان مسته‌فای سه‌رپه‌رشتی لێ دكر، و مه‌لا به‌ختیاری ژی سه‌رپه‌رشتیا ئاراسته‌یا دی دكر. ئه‌ڤ دو ئاراسته‌یه بوونه هێمایێ ناكوكیان و ده‌ستپێكا جودابوونێ د ناڤ كۆمه‌لێ نیشا دا. رۆژا 5ی چریا ئێكێ یا سالا 1985ێ، ل گوندێ ته‌كیه ل ده‌ڤه‌را قه‌ره‌داغ مه‌لا به‌ختیار و هه‌ژماره‌كا هه‌ڤالێن وی ژ ئالیێ ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ ڤه هاتنه ده‌سته‌سه‌ركرن و ڤه‌گوهاستنا دۆلا جافایه‌تی، ل نك جه‌لال تاله‌بانی و نه‌وشێروان مسته‌فای ل پلینیۆما كۆه‌لێ، ل رۆژا 10ی كانوونا ئێكێ 1985ێ ب به‌رهه‌ڤبوونا 60 ئه‌ندامان بابه‌تێ گرتن و جودابوونا مه‌لا به‌ختیاری هاته گۆتوبێژكرن و پشتی گه‌نگه‌شا بابه‌تی بڕیارا كوشتنا وی هاته دان، لێ ب بزاڤێن جه‌لال تاله‌بانی ئه‌و بڕیار بجه نه‌هات.
ل رۆژا 19ی ئێلۆنا سالا 1989ێ، مه‌لا به‌ختیار ل به‌ندیخانێ هاته ئازادكرن، لێ بۆ ده‌مێ ساله‌كێ وه‌كو بنچاڤكری ل نك ئێكه‌تیێ ما، پاش ب ئێكجاری هاته ئازادكرن و دچیته ئیرانێ و ل سنه و شنۆ و پاشی ل ئورمیێ دمینیته ئاسێ. سالا 1992ێ ل گه‌ل زه‌حمه‌تكێشان هه‌ڤگرت و پشتی ده‌مه‌كی ڤه‌گه‌ریا ناڤا ئێكه‌تیێ.
ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ، ل سووریێ ب هاریكار و پشته‌ڤانیا حزبا به‌عس و ب چاڤدێریا راسته‌وخوه یا (عه‌لی دۆبا) رێڤه‌به‌رێ موخابراتا له‌شكری یا سووریێ هاته دامه‌زراندن. مام جه‌لال تاله‌بانی، سه‌ره‌دانا سووریێ كر و په‌یوه‌ندی ل گه‌ل مه‌زنه به‌رپرسێن وی وه‌لاتی رێكسختن و ب هاریكاری و پشته‌ڤانیا وان ل خزیرانا 1975ێ ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ دامه‌زراند.
ده‌ستپێكێ وه‌سا دیار كر كو ب نیازن دۆستێن پارتی بن، لێ پشتی هینگێ وه‌سا ده‌رنه‌كه‌فت. سووریا چ وه‌كو حكومه‌ت و چ ژی وه‌كو حزبا ده‌ستهه‌لاتدار ژ روویێ چه‌كی و پاره‌ی ڤه هاریكاریه‌كا بێ وێنه بۆ ئێكه‌تیێ دكر، گه‌له‌ك ب مخابنی ڤه ئێكه‌تیێ به‌رنابه‌ر كوردێن سووریێ رۆله‌كێ خراب و نیگه‌تیڤ دیت، هه‌ژماره‌كا به‌رچاڤ ژ خه‌باتكه‌رێن كوردێن سووریێ دانه گرتن، ژ به‌ر كو د به‌رهه‌ڤ نه‌بوون بۆ پشته‌ڤانیا ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ دژایه‌تیا پارتی بكه‌ن. ئێك ژ وان خه‌باتكه‌ران (حه‌مید سینۆ)، سكرتێرێ پارتی بوو. ده‌نگێ وی یێ تۆماركری راده‌ستی (عه‌لی دۆبا) رێڤه‌به‌رێ موخابراتا سه‌ربازی یا سووریێ كر. پشتی ئه‌شكه‌نجه‌دانه‌كا مه‌زن هاته ئازادكرن، لێ ب مخابنی ڤه ژ به‌ر گرانی و كارتێكرنا ئه‌شكه‌نجێ گه‌له‌ك ڤه‌نه‌كێشا و ژیانا خوه ژ ده‌ست دا.
هه‌ر د وی ده‌می دا چه‌ندین هه‌ڤال و كادرێن پێكه‌فتی یێن پارتی ژ ئه‌گه‌رێ ئێكه‌تیێ ژ ئالیێ موخابراتا سووریێ ڤه هاتنه ده‌سته‌سه‌ركرن، ژ وان كادرێ پێشكه‌فتی یێ پارتی كاك عه‌بدولره‌حمان سالح بوو كو بۆ ده‌مێ چارده رۆژا د به‌یندیخانا موخابراتا سووریێ دا ما، هه‌ڤالان عه‌بدوللا سالح و شه‌هید مه‌حموود ئێزدی و عادل مزووری ژی بۆ ده‌مێ 12 رۆژان ژ ئالیێ ده‌زگه‌هێن ئه‌منی یێن سووریێ ڤه ده‌سته‌سه‌ركری بوون.
ئێكه‌تیێ د وی ده‌می دا نامیلكه‌یه‌ك به‌لاڤكر ل ژێر ناڤونیشانێ (ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ بۆچی؟) د نامیلكێ دا ئارمانج و به‌رنامێن خۆ ب ئاشكرایی دیار كربوون.
دامه‌زرێنه‌رێن ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ پێكهاتی بوون ژ: جه‌لال تاله‌بانی، نه‌وشێروان مسته‌فا، فوئاد مه‌عسووم، عادل موراد، كه‌مال فوئاد، عه‌بدولره‌زاق فه‌یلی(1)، عومه‌ر شێخمووس.
هه‌ر چه‌نده په‌یوه‌ندیێن سه‌ركردایه‌تیا ده‌مكی ب شێوه‌كێ گشتی ل گه‌ل پتریا پارتێن كوردستانی دۆستانه بوون، لێ ب پله‌یا سه‌ره‌كی ل گه‌ل پارتێن پارچێن دی ب هێزتر و پتر برایه‌تی بوون. هه‌روه‌سا سه‌ركردایه‌تیا ده‌مكی، په‌یوه‌ندی ل گه‌ل كه‌سایه‌تیێن نشتیمانپه‌روه‌ر و دلسۆزان ب هێزتر بوون، جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ ب گشتی خه‌مساری د هاریكاری و پشته‌ڤانی دا نه‌ر و بوونه پالپشتێن مه‌زن و سه‌ره‌كی یێن پارتی و شۆره‌شێ ل ناڤخۆ و ده‌رڤه.
ب مه‌ره‌ما دوماهی ئینان ب ناكوكیان و چاره‌سه‌ركرنا ئاریشان، مه‌ها چریا ئێكێ یا سالا 1976ێ، ل له‌نده‌ن ب به‌رهه‌ڤبوونا سامی عه‌بدولره‌حمان و نووری شاوه‌یس مه جه‌لال تاله‌بانی و ئیبراهیم ئه‌حمه‌د دیتن و پشتی گه‌نگه‌شه‌كا دوور و درێژ ل سه‌ر وێ ئێكێ رێككه‌فتین كو د قۆناغا ئێكێ دا هێرشا رگه‌هاندنێ دژی ئێكودو بهێته راگرتن و هه‌موو كاروبارێن ڤه‌گوهاستنا كه‌لوپه‌لان ب رێكا لژنه‌كا هه‌ڤپشك بیت، لێ پشتی رێككه‌فتنێ بزاڤدكرن بێی لژنا هه‌ڤپشك و د پشت را چه‌كی ڤه‌گوهێزن. مه ره‌شنڤیسا رێككه‌فتنێ راده‌ستی جه‌لال تاله‌بانی كر و ڤه‌گه‌ریا سووریێ، لێ ل سه‌ر زانیاریێن شاش كو ژ ناڤخوه‌یا كوردستانێ بۆ دهاتن، ئێكه‌تی تووشی بێ منه‌تیێ بوو و به‌تران بوو و هه‌ست پێ كر كو ئه‌و ب ته‌مامی بالاده‌ستن ل كوردستانێ. بزاڤ و په‌یوه‌ندی بۆ نه‌هێلانا ناكوكیان به‌رده‌وام بوون لێ ئێكه‌تی پێگیر نه‌بوو(2).
پشتی ئیمزاكرنا رێككه‌فتنا هه‌ڤكاریێ د ناڤبه‌را پارتی و ئێكه‌تی دا، هه‌ڤالێن مه بزاڤكرن رێكێ ل ده‌ستپێكرنا شه‌ری د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالیان دا بگرن، بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ ژی لژنه‌یێن ته‌نسیق و هه‌ڤكاریێ ب مه‌ره‌ما هه‌ماهه‌نگی و هه‌ڤكاریێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا ئاریشان د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالیان دا ل ده‌ڤه‌رێن جودا هاتنه دانان. به‌ری شه‌رێ هه‌كاری، هێزه‌كا ئێكه‌تیێ ب فه‌رمانداریا دكتۆر خالد سه‌عید گه‌هشته دۆلا گۆسته و بنگه‌هه‌ك ل گوندێ (گه‌ره‌پێچ) ڤه‌كر. دكتۆر خالد ژ ئالیێ ئێكه‌تیێ و عه‌بدوللا سالح ژ ئالیێ پارتی ڤه وه‌كو ئه‌ندامێن لژنا ته‌نسیقێ ل ده‌ڤه‌رێ هاتنه ده‌ستنیشانكرن، لێ پشتی وان جهێ پێن خۆ ل ده‌ڤه‌رێ مۆكم كری، ل هێزێن مه زڤرین و روو ب روو وان بوون. خو هه‌تا دكتۆر خالدی ب ئاشكرایی راگه‌هاند كو رێككه‌فتنا هه‌ڤكاریێ هه‌لوه‌شاندیه و ب چ شێوه‌یه‌كی پێگیر نینن. هه‌ر چه‌ند هه‌ڤالێن مه بزاڤه‌كا مه‌زن پێخه‌مه‌ت رێگرتنێ ل ئاریشه و ناكوكییان كر، لێ هێزێن ئێكه‌تیێ رژد بوون ل هێزێن مه بده‌ن ل ده‌ڤه‌رێ.
hitpcgames.com majidsaleem.com keygensoft.com yellowcrack.com
