NO IORG
نووترين نووچه
Authors Posts by ئارام دهۆكي

ئارام دهۆكي

ئارام دهۆكي
66 POSTS 0 COMMENTS

73

د بابه‌تێ خوه‌ دا مه‌ره‌ما من نه‌ ئه‌وه‌ كانێ كێ چ كر و كێ چ نه‌كر وه‌كو لایه‌ن، پارته‌ك ده‌ستنیشانكری ژ به‌ر كو مانشێتی بابه‌تێ من بۆ ته‌ڤا بزاڤا رزگاریخوازه‌، له‌وا ژی رزگاریخوازیا كوردی هه‌موو لایه‌ن و تاكه‌ كه‌س و هه‌تا هه‌موو پێكهاتێن جڤاكی و جه‌ماوه‌ری. لێ بارێ هنده‌كان وێ گرانتر به‌ ژ هنده‌دكان ژ به‌ر كو ل دۆر گۆرا وه‌رگرتنا رێژا ده‌سته‌لاتێ و رێڤه‌برنا بریارا سیاسیا كوردی. بابه‌تێ مه‌ ژی تایبه‌تمه‌نده‌ ب كوردستانا باشوور ڤه‌ كانێ چاوا بزاڤ و لایه‌نێن كوردی كادر و جه‌ماوه‌رێ خوه‌ فێردكر و چ په‌یام نیشا ددان ب درێژیا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی و ب تایبه‌تی پشتی سه‌رهلدانا بیرۆكا نه‌ته‌وایی ل سالێن چلان و هه‌ته‌ ده‌سته‌لات كه‌تیه‌ ده‌ستێن كوردان ل سالێن نۆتان ل چه‌رخێ چووی. مه‌ره‌ما مه‌ ژ مه‌ ب چه‌پی كار كر و ب راستی باركر، مه‌ره‌مه‌كا گۆتنه‌كا سیاسیه‌. ژ به‌ر كو سیاسه‌ت د هه‌موو كێش و ڤه‌كێشێن خوه‌ دا دو جه‌مسه‌رن و نه‌ پتر د دیرۆكێ دا هه‌تا ئه‌ڤرۆ. ئه‌و هه‌ردو جه‌مسه‌ر ژی یان چه‌په‌ كه‌ مه‌ره‌م ژێ لایانه‌ێن سۆشیالیزم كریه‌ ستراتیژیا خوه‌ و كه‌ ئه‌و ژی ژ بنه‌مایێن ستراتیژیا پشته‌ڤانیا كۆمه‌لگه‌هه‌كا هه‌ڤپشك دكه‌ت و پاراستنێ ژ مافێ پاله‌ و كرێكار و چینا رێنجه‌به‌ر و كه‌دكار دكه‌. هه‌لبه‌ت ئه‌و جه‌مسه‌ر ژی پتر تام و ره‌نگێ رۆژهه‌لات دده‌ت ب تایبه‌تی پشتی شۆره‌شا ئكتۆبه‌را سۆڤیه‌تا به‌رێ كه‌ رۆسیا نوكه‌ یه‌ یان ژی هه‌ر ئه‌و ستراتیژی كو ب ئاویه‌ك دن لێ هه‌ر ئه‌و رێنه‌ما و خه‌بات ئه‌و ژی كه‌ چینا ئه‌ڤرۆ برێڤه‌ دبه‌ت. لایێ دی ژ سیاسه‌تێ و یان جه‌مسه‌رێ دی كه‌ ئه‌و ژ كه‌ڤندا هه‌بوویه‌ و گه‌له‌ك كه‌ڤنتره‌ ژ سوشالیزمێ ئه‌و ژی كاپیتالیزمه‌ یان پرانیا وه‌لاتێن سه‌رمایه‌دار ب سه‌رۆكاتیا ئه‌مریكا ل چه‌رخێ بیستێ و به‌ری وێ ژی بریتانیا یان زۆربه‌یا وه‌لاتێن ئه‌ورپا. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ بیرۆكه‌ د هاوكێشا سیاسیدا پتر پاراستنێ ژ ماف و به‌رژه‌وه‌ندیێن زه‌نگینان یان ب زاراڤه‌ك سیاسی (چینا برجواز) كه‌ دبنه‌ زه‌نگینێن ڤێ بیرۆكێ یان ژی د ناڤا جڤاكێن پاشكه‌تیدا چینێن (ئاغا و ده‌ره‌به‌گان و میرا و خانا. .. و هتد). مه‌خسه‌ت من ب شلۆڤه‌كرنا سه‌ری ئه‌وه‌ دا خوانده‌ڤان ئاشنا ببیت كا ئه‌ز دخوازم چ بینم زمان. گه‌ر ئاوره‌كی ل ناڤ هه‌موو به‌لگه‌ و ئه‌جندا و رێباز و رۆژنامه‌گریا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی بده‌ین دێ بینین كو ب درێژیا چه‌ندین چه‌رخان هه‌موو پارت و لایه‌نێن سیاسی كادر و جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ یێ ئاڤدای بیرۆكا سۆسیالیزمێ و هه‌رده‌م كوردان وه‌سان نێریه‌ بزاڤێن ملله‌تێن ئازادیخواز ب ئه‌ینه‌كا چینا كرێكار و پاله‌ و جۆتیار و كه‌ ئه‌و ژی هه‌ڤالبه‌ندیا رۆژهه‌لات و سوود وه‌رگرتن په‌یره‌ و رێبازێن و بكارئینانا ئه‌زموونا وان. له‌وان ژی هه‌ست و بیرا پرانیا پارت و لایه‌نێن كوردی بگره‌ رێكخراوێن سالێن سیهان ل چه‌رخێ چووی و هه‌تا هه‌ردو پارتێن ده‌سته‌لات كه‌ ئه‌و ژی پارتی و ئێكێتینه‌ و به‌لگه‌ بۆ ڤان چه‌ندا بزڤرن و بۆ دیتنا كۆڤارێن خه‌بات و مه‌تین و كوردستانی نوێ و پێشه‌نگ و الشعب و هتد.
راسته‌ ده‌ما كورد هاتین و ل سالێن نۆتان یان بۆ ژ برنا رژێما عێراقێ ل سالێن ده‌ستپێكا ڤی چه‌رخی ولاتێن رۆژئاڤا خوه‌ لێ كره‌ خودان پتر به‌ر ب كوردان و عێراقیان ڤه‌ هات كو سیسته‌مێ بگوهۆرن، لێ بزاڤا كوردی وه‌كو پێدڤی پێداچوونه‌كا بنه‌ره‌تی نه‌كر كو ئه‌ڤه‌ سه‌رێ هنده‌ سالانه‌ پتریا قوربانی و شه‌هید و مالوێرانێن مه‌ چینا ژار یان ژی تاكه‌ كه‌سێ ره‌وشه‌نبیرێ شۆره‌شگێر بوویه‌ ئه‌و ژیس ژ به‌ر پره‌نسیپێن سیاسی. پشتی كه‌دا هنده‌ سالا و بوی جۆرێ سیاسی جه‌ماوه‌ر و ئه‌ندام و بزاڤكه‌ر هاتین ئاڤدان، پشتی كوردان چه‌په‌كا رك ڤه‌دای و ل ده‌مه‌ك كورت ژ چه‌پی بۆ راسی زڤرین و سیسته‌م كریه‌ سیسته‌مه‌كا سه‌رمایه‌دار ژ به‌ر كو كاودانا وه‌سان خاست لسه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ و نێڤده‌وله‌تی له‌ومان كورد وه‌كو گه‌ل و ئه‌ندام و پارت و لایه‌ن كه‌تن قه‌یرانا هزری و ستراتیژیدا. ژ به‌ر كو ژ نهۆ ێڤه‌ دڤێت پارت و لایه‌نێن سیاسی ل ده‌نگان بگه‌رن و تاكه‌ كه‌س گه‌له‌ك سوودێ وان ناده‌ت. جاره‌كا دی بزاڤا كوردی ده‌ست دا ئاڤاكرنا كۆچكێن خانه‌دان و ئاغا و ئیجاخ و عه‌شیران. له‌وان ژ ل هه‌ردو هه‌لبژارتنێن كوردان یێن كوردستانی و عێراقی به‌ربژار پرانیا وان ژ بنه‌مال و نه‌ڤیێن ئاغا و مۆسته‌شارێن جارا بوون و یان ژی چینا برجواز. ئه‌ڤی هه‌له‌یا دیرۆكی كو كوردان ژ مه‌جبووری كربیت و هزار و ئێك ئه‌گه‌ر یان ژی بنه‌مایێ بزاڤا كوردی وه‌سان بوویه‌ و زڤرینه‌ سه‌ر رێیا خوه‌یا دروست، كورد وێ باجا وێ شاشیێ بده‌ن ژ به‌ره‌كیڤه‌ هه‌رچه‌نده‌ دبیت نهو ل دانا وێ بیت. ژ به‌ر كو وقودێ شۆره‌شا كوردان چینه‌ك بوو و نووكه‌ ژی خوارن و به‌رپرساتی و پشتا كورسیان د ده‌ستێ چینه‌ك دن دان، ئه‌ڤه‌ وێ چاوا وه‌ره‌ ل قه‌له‌مدان و چاوا وێ وه‌ره‌ شرۆڤه‌كرن. هه‌لبه‌ت هه‌ر ژ به‌ر ڤان ئه‌گه‌رێن بابه‌تی و زانستی ژی بوون كو ب درێژیا ئازادبوونا كوردان جڤاكێ كورد هه‌رده‌م یێ ب ره‌خنێ و گله‌ و گازندان ڤه‌ بوویه‌ و كه‌س یێ رازی نه‌بوویه‌ د سه‌ر هندێرا كو هه‌تا راده‌یه‌كی یا كورد نوكه‌ و به‌ری نوكه‌ یان پشتی سه‌رهلدانێ بده‌ستخوه‌ڤه‌ ئانین چ جاران د دیرۆكێدا بده‌ست نه‌ كه‌تیه‌.
جڤاكێ كوردی ژ به‌ر كیڤه‌ زه‌نگینی بخوه‌ڤه‌ دیت شیان ل گه‌له‌ك لایێن ژیانێ پێنگاڤێن گه‌له‌ك مكوم و به‌رفره‌ه پاڤێژن، لێ ده‌ما د هاتی رازیبوون و قانع بوونێ هه‌موو تاكێ كورد یێ رازی نه‌بوو هه‌تا راده‌یه‌كی گه‌ر راستگۆیانه‌ بین دگه‌ل خوه‌. راسته‌ گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر هه‌بوون كو كاودان وه‌سا لێ بێن و نه‌ ئارامی ژ به‌ركیڤه‌ په‌یدا به‌ بۆ نموونه‌ پێشڤه‌چوونا تكنولوژی لێ یا كوردان ئه‌و گوهۆرینا سیسته‌ما چه‌پ بۆ راست ژی گه‌له‌ك كارتێكرنا خوه‌ كر ل سه‌ر جڤاكی ب تایبه‌ت یێ كو رۆلێ بزاڤ و خه‌باتێ دیتی د ناڤ بزاڤا رزگاریخوازا كوردیدا.
هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ جۆره‌ بۆچوونه‌ ئه‌ز نه‌ باوه‌رم بۆ جارا ئێكێ كو تێ گۆتن و نڤێسین لێ ژ به‌ر كاریگه‌ریا وێ ئه‌ڤ بابه‌ته‌ وێ هه‌رده‌م د پاشه‌رۆژێدا وه‌ره‌ زمان ژ به‌ر كو هه‌ر چه‌ند رۆژگار دچن وێ خوه‌یاكرنا جهێ وێ و برینا وێ كوورتر لێ به‌.
كورد راسته‌ دڤێت سه‌رده‌مانه‌ بیر بكه‌ت و بلڤیت و به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ هه‌رده‌م بپارێزه‌ لێ خه‌بات و شۆره‌شان ستراتیژیێن سیاسی یێن دۆمدرێژ دڤێن و نه‌ گۆر و هه‌تا ئه‌ڤ ئیكه‌ وه‌ره‌ خوه‌جهكرن دڤێت لێكۆلینێن هه‌مه‌ لایه‌ن وه‌رن كرن و مینا ته‌رازیێ باشی و خرابی وه‌رن پارڤه‌كرن نه‌ ته‌نێ بۆ سالێ لێ بۆ چه‌ندین سالان، ژ به‌ر كو سیاسته‌مه‌دار ئه‌وه‌ هه‌رده‌م ێی پاشه‌رۆژێ دخینه‌ و لێكده‌ته‌ڤه‌ و بۆ پاشه‌رۆژی د بزڤه‌ ئه‌گینا ئه‌ڤرۆ و سوبه‌ هه‌ر د چووینه‌. له‌وان مه‌ ئۆمێده‌ بزاڤا كوردی پتر زانستانه‌ ل سه‌ر ته‌ڤنێن سیاسی راوه‌سته‌ و به‌رژه‌وندیێن ستراتیژی و مللی نه‌كه‌ قوربانی پلانێن دۆم كورت كو بۆ ده‌مه‌كێ سوود تێدا هه‌یه‌ و بۆ ده‌مێن دۆمدرێژ كاریگه‌ریا نیگه‌تیڤ گه‌له‌ك مه‌زنتر و قولتره‌.

112

وه‌كو روون هه‌ر كه‌س و بنگه‌ه و ده‌ستهه‌لات و ملله‌ت ل هه‌موو دنیایێ ب ره‌نگه‌كێ گشتی رازیه‌ ل سه‌ر هێدێ كو رێكخراوا داعش رێكخراوه‌كا هه‌ر توند رۆ و دوور ژ هه‌موو بنه‌مایێن مرۆڤایه‌تی و یاسای به‌رخۆرد كریه‌ دگه‌ل كارێن خوه‌ د گه‌ل هه‌ر لایه‌ك و جهه‌كێ وان قه‌ست كربیتێ. لێ وه‌كو دیار بۆ كوردان وه‌كو زه‌نگه‌كێ و بوو كو كورد چ وه‌كو ملله‌ت، پارت، حوكمه‌ت و هه‌تا تاكه‌ كه‌س سه‌روژنوو بخوه‌داچوونه‌كێ بكه‌ت و پتر خه‌مێ ژ هه‌بوون و ئێكگرتن و ره‌فتار و بۆچوونێن خوه‌ بكه‌ت. له‌وا گه‌ر ژ لایه‌كیڤه‌ هاتنا رێكخراوا ناڤكری شه‌ر به‌ و كوردان گه‌له‌ك قوربانیدان و گه‌له‌ك عه‌زیز و خۆشمێر و تالانكرن هاتن ئه‌نجامدان بده‌ستێن ڤان هه‌ڤالبه‌ندێن تاریێ. ژ لایه‌كی دیڤه‌ خێر بوو كه‌ ئه‌و ژی ب چه‌ندین ره‌نگانه‌، كه‌ ئه‌مێ هنه‌ك رۆنكرنا بێخین سه‌ر درێژیا بابه‌تیدا.
د سه‌ر هندێرا كو كورد بۆ ده‌مه‌كێ گه‌له‌ك نه‌ كێمه‌ كو دوژمناتیا ئێك نه‌ كریه‌ مینا براكۆژی كو خاله‌ك باشه‌. لێ به‌ری هاتنا رێكخراوا ناڤكری په‌یوه‌ندی هه‌تا راده‌یه‌كی وه‌سا برێڤه‌ دچوون مینا شه‌ڕێ سار و كاودان گه‌هشت بوو وی راده‌ی كو رۆژانه‌ لایه‌نان هه‌ڤدو گوناهبار دكر و هێدی هێدی ئاستێ باوه‌ریێ نزم دبوو. ژ لایه‌كێ دنڤه‌ وه‌لاتیێ كورد ل باشوور به‌رده‌وام تێ ب گله‌ و گازنده‌ و د سه‌ر هندێرا كو ئێمناهی هه‌بوو، لێ وه‌سا بیر نه‌دكر كو هه‌بوونا ئاسیشێ چه‌ند گرنگه‌ و گه‌له‌كان مخابن هه‌تا دئانی زمان كو خۆزیێن رژێما به‌رێ ژ به‌ر هندێ كو كه‌سه‌ك ژ كه‌سه‌كی زه‌نگینتره‌ یان پتر پاره‌ و جهین به‌رپرساتیێ بده‌ستڤه‌ نه‌ هاتیه‌نه‌. دیساڤه‌ سیسته‌ما پارتان وه‌لێ هاتبوو هه‌ر كه‌سێ ئه‌ندامێ پارتا خوه‌ چاڤ لێ دكر و وه‌كو ملله‌ت و سیسته‌م خوه‌ ل داموده‌زگه‌هێن حوكومی و میر نه‌ دكره‌ خودان. هه‌ر كه‌س لایه‌نگیر و خزم و كه‌س و كارێ خۆدان ده‌سته‌لاتی با كار و رێڤه‌چوونا شولان ب ساناهی بوون و وه‌لاتیێن نورمال ژی هه‌موو به‌ند و یاسا ل سه‌ر چه‌سپاندن، ژ بیر دكرن كو ئه‌ڤ جۆره‌ ته‌ڤنه‌ وێ ئێكگرتن و خورتكرنا رۆلێ یاسای لاواز كه‌ت و خرابی هه‌ر بۆ هه‌موویان دزڤریت. برینا مووچه‌ی ل كوردستانێ و نه‌شیانا دانا مووچێ فه‌رمانبه‌ران یان هه‌ر چ نه‌ به‌ یێن پێشمه‌رگان كه‌ چ وه‌لاتی د موعارز نه‌بوون كو مووچێ وان بده‌ن ژ لایێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ ڤه‌ ببوو خاله‌ك و پرسه‌كا گه‌رم د ناڤا هه‌موو بنگه‌ه و كۆمێن جڤاكی دا. ب هه‌ر ئاوایه‌كی به‌ دبیت نموونه‌ زۆربن لێ ئه‌ڤه‌ هه‌می خالێن لاوازبوونێ بوون و ئه‌ڤان هه‌میان و ئه‌ڤێن نه‌ هاتین به‌حسكرن هه‌موو پێكهاتا ده‌سته‌لات و ملله‌تی ئێكدو ته‌مام دكه‌ن، كورد هه‌موو ده‌مان یێ ئارمانجه‌ كو داعش په‌یدا بن له‌وان گه‌له‌ك فه‌ره‌ سیسته‌ما كوردان وه‌سان یا هه‌لبژێر به‌ كو جهێ ده‌رزیكێ نه‌به‌ تێدا بچه‌ ئه‌گینا داعش و بره‌ڤه‌. گه‌ر ژ لایه‌ك دیڤه‌ ل وێنێ هاتنا ڤێ رێكخراوا درونده‌ بكه‌ین. ئه‌ڤه‌ خێر بوو بۆ كوردان هاتی گه‌ر بره‌نگه‌ك ساكار ل ئه‌وێن سه‌ری بنێرین و به‌له‌ڤاژی بكه‌ین ئه‌مێ گه‌له‌ك سوودی ژ هاتنا وان كه‌ین. مینا ئه‌مێ سه‌روشنی بزانین كانێ ئازادی و هه‌بوونا ئاشتیێ ناهێت كرین و فروتن هه‌بوونا وێ بخۆ تاجه‌كه‌ و بلا ئه‌م نه‌كه‌ین ئارێشه‌ك وه‌سان كو هه‌موویان ژ ده‌ست ده‌ین ژبه‌ر خوه‌په‌رست و گه‌نده‌لان. ده‌سته‌لات چه‌ند فه‌ره‌ بزانیت دلمانا ملله‌تی ژ نگه‌ه و پارت و به‌رپرسان و چه‌ند وێ سیسته‌م لاواز به‌ ده‌ما گه‌نده‌لی تێدا ملان ب له‌یزینه‌ و كه‌س خوه‌ لێ نه‌كه‌ خودان. هاتنا داعشان كورد ئینانه‌ با هه‌ڤ و ئه‌و گۆتن راستكرڤه‌ ده‌ما دهێت گۆتن (خین نابیته‌ ئاڤ). كۆبانێ بۆ چه‌رخه‌كی یه‌ ژ كوردستانا عێراقێ ڤه‌بی یان شنگال ژ یا سووریێ ڤه‌بی جیران و ده‌سته‌لات وان باژێران ب ئاخا خوه‌ دزانه‌ د رۆژێن ره‌شدا خوه‌ لێ نه‌كر خودان، لێ هه‌ر كوردان بخوه‌ خوه‌ ل هه‌ڤ كر خودان. ئه‌ڤ په‌یامه‌كا دیرۆكیه‌ و ئه‌ڤ خاله‌ زوو بزوو بده‌ست كوردان ڤه‌ نه‌ دهات گه‌ر ئه‌ڤ هۆڤه‌نه‌ هه‌تبان. ژ لایه‌ك دن ڤه‌ كورد ده‌نگوباسێن قاره‌مانیا كوردان ب تایبه‌تی ژنا كورد و پێشمه‌رگه‌ی رۆژ نه‌بوو سه‌ر نووچه‌ نه‌بوو و هه‌تا ئه‌ڤرۆ به‌رده‌وامه‌. كورد ب درێژا دیرۆكا داگیركرنا ئاخا وان ژ 1918 وه‌ره‌ و هه‌ته‌ ئه‌ڤرۆ ب ڤی ئاوای به‌حس ل كوردان نه‌ هاتیه‌ كرن كو رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا و وه‌لاتێن پشته‌ڤانی ل كوردان كربیت، دبیت گه‌له‌ك ژ به‌ر به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ ژی بیت لێ به‌رژه‌وه‌ندیا كوردان ژی گه‌له‌ك تێدایه‌ و هه‌ر چ نه‌ بیت نوكه‌ كێشا كوردان مینا كێشه‌ك نێڤنه‌ته‌وی چاڤ لێ تێ كرن و به‌رخۆرد ل گه‌تێ كرن. ئه‌ڤه‌ ژ بلی پشته‌ڤانیا مادی وچه‌كی و په‌یوه‌ندیێن نوو و كو راسته‌وخوه‌ كاریگه‌رن ب ره‌نگه‌ك ئه‌رێنی ل سه‌ر كێشا كوردان.
ب ڤی ئاوای هاتنا ریكخراوا تێرۆرستی یا داعشێ زیانێن خوه‌ هه‌بوون و ژ به‌ر كو چ شه‌ر د بێ قوربانی و تالان نین تایبه‌تی هنه‌ك گرۆپێن مینا چه‌رخێ شه‌ش و حه‌فتێ بیر بكه‌ن د ڤێت زیان وان چاوا به‌. لێ گه‌ر كورد ب ره‌نگه‌ك دن لێ بنێرن و ئه‌ڤان زیان و شه‌هیدان بخوه‌ بكه‌ین ئه‌زموون ئه‌ڤه‌ دیسا هه‌له‌كا زێرینه‌ و سوودێ ئاڤابوونا كیانێ كورد وه‌كو ملله‌ته‌ك ئازا و ژ هه‌ژی سه‌رخوه‌بوونێ وێ وه‌ره‌ ل قه‌له‌مدان.

133

ب دروستی ئه‌ز نزانم كانێ كه‌نگی عه‌ره‌ب ئایدل ده‌ستپێكریه‌ لێ یا ئه‌ز دزانم عه‌ره‌ب ئایدل كوپیكرنا به‌رنامێ (ئه‌مریكان ئایدله‌). عه‌ره‌ب ئایدل ب رێكه‌ك سایكولوچی خاله‌ك گه‌له‌ك نه‌رێنیه‌ ل سه‌ر كێشا نه‌ته‌وا كورد و كێشا وی یانه‌ته‌وی كو ئه‌و ژی ده‌وله‌تبوونه‌.
به‌ری بچمه‌ ناڤ بابه‌تی دا ل ده‌ستپێكێ ئه‌ز پیرۆزباهیا وان كه‌سان بكه‌م یێن كو پشكداری د ڤی به‌رنامه‌ی دا كری مینا په‌روازێ و عه‌ماری و گه‌له‌كێن دی. پشكداربوون د ڤی به‌رنامه‌ی دا ب تایبه‌تی ل كاودانه‌ك وه‌كو ئه‌ڤرۆ كو كورد گاڤ پێنگاڤا خوه‌ بۆ سه‌رخوه‌بوونێ ئاماده‌ دكه‌ن گه‌له‌ك ب خاله‌كا ترسناك دهێته‌ ژمار ژبه‌ر كو گه‌لێ مه‌ ب رێیا چاند و موزیك و پرسێن جودا جودا گه‌له‌ك دهێن پێڤه‌ نیسیانه‌ كو وه‌سا كو سوبه‌ گه‌ر ریفراندومه‌ك وره‌ كرن دوور نینه‌ ئه‌ڤ جۆره‌ بابه‌ته‌ ببن رێگر كو كورد نه‌ شێن ده‌نگێن مینا ش پێدڤی ببین و سه‌ره‌رای هندێ كو ئه‌ڤرۆ ئه‌م گه‌له‌ك ژ خوه‌ پشتراستین كو رێژه‌یه‌ك بلند و ئێده‌نگی بده‌ن بۆ سه‌رخوه‌بوون. لێ ژبیر نه‌كه‌ن كو ل ده‌مێ ده‌نگدانێ هه‌موو رێك وێوه‌رن بكارئینان كو سه‌رنه‌گریت باشترین نموونه‌ وه‌لاتێ كه‌نه‌دا كه‌ ده‌ڤه‌را (كۆبك) ژخوه‌ پشتتراستبوو كو سه‌ركه‌تنێ بده‌ست بینیت ل سالا 1995، لێ وه‌سا ده‌رنه‌چوو هه‌رچه‌نده‌ سه‌ركردێن پارتا ناسیۆنالا كو ب كێ گه‌له‌ك یا ژ خوه‌ پشتراستبوو كو ئه‌نجامان بده‌ستخوه‌ڤه‌بینن. كه‌نه‌دا چ بكارئینان كو ئه‌ڤ ئێكسه‌ر نه‌گره‌ دو خال بكارئینان. ئێك.. زه‌نگینێن كه‌نه‌دا و دو.. مشه‌ختێن كه‌نه‌دا. له‌وا نوكه‌ نه‌ ته‌نێ عه‌ره‌ب ئایدل و چاند بۆ مه‌ ئاریشه‌یه‌ لێ گه‌ر زه‌نگینێن مه‌ ژی سوبه‌ بچنه‌ ناڤ عێراقێ ئه‌و ژی خاله‌ك گه‌له‌ك ترسناكه‌.. لێ بابه‌تێ مه‌ ل سه‌ر عه‌ره‌بئایدله‌. نزانم كه‌نگی وه‌سا تازه‌ عه‌ره‌ب ب رێیا پرۆگرامێ خوه‌ بوونه‌ خه‌مخۆرێن مه‌ و ئه‌م ژی ب چاڤ و ده‌ڤێ خوه‌ دهاڤێژینه‌ ناڤ. ئه‌ز نه‌ كه‌سه‌ك شۆڤێنی مه‌ و مه‌ هه‌موو ملله‌ت دڤێن لێ عه‌ره‌بان وه‌كو پێدڤی خوه‌ ل كوردان نه‌ كریه‌ خودان ئه‌ڤجا ئه‌ڤرۆ به‌رنامه‌ك مینا عه‌ره‌ب ئایدل بێ تو وه‌كو خاله‌ك نه‌گه‌تیڤ كارتێكرنێ ل كێشا كوردان بكه‌ت. وه‌سا بزانم بلا كورد د ڤه‌كری بن لێ نێرینا وان هه‌رده‌م د چارچووڤێ بیرا نه‌ته‌وی دا پشكدار ژ به‌ر كو خوه‌دان كێشه‌نه‌. راسته‌ كو سوێب بینن زمان كو ئه‌ڤه‌ ره‌وشنبیریه‌ و چ په‌یوه‌ندی ل گه‌ل سیاسه‌تێ نینه‌. لێ بۆ كوردان هه‌ر تشت په‌یوه‌ندی ب سیاسه‌تێ ڤه‌ هه‌یه‌ و یێن به‌رامبه‌ر بكاردوئینن گه‌رنه‌ ئه‌ڤرۆ سوبه‌ كاریگه‌ریا وێ هه‌یه‌..
ب بۆچوونا من پشكداربوون د عه‌ره‌ب ئایدل باشێین خوه‌ هه‌نه‌ وه‌كو ساده‌ و ساكار ته‌ماشا بكه‌ی، لێ خالێن وێ یێن نێگه‌تیڤ گه‌له‌ك زۆرترن د دووربینیه‌كا پتر كوورتر. له‌وا ئه‌ز مینا كورده‌ك و نڤێسه‌ره‌ك داخوازێ ل پێشیێ خورت و كه‌چێن كورد دكه‌م و پاشی ژ ده‌سته‌لاتا كوردستانێ كو تاكه‌ كه‌سێ كورد ئێدی پشكدار نه‌بن ل ڤان پرۆگرامان نه‌ ژ بیركرنه‌كا تانه‌ك به‌لكی ژبیر كرنه‌كا پتر به‌رپرسانه‌، هه‌ست ب هه‌بوونا خوه‌ كرن و پاراستنا كیانێ مللی یێ كوردی و هێدی هێدی رێكا راستا خوه‌ یا تایبه‌تمه‌ندیكه‌ ب چارچووڤێ كوردی ڤه‌ یێ گرێدای بیت ئه‌گینا گه‌لێ عه‌ره‌ب هه‌ر مینا برا و دوست ئه‌م یێن ل ئێ ته‌ماشا بكه‌ین.

104

كه‌نه‌دا رۆژ ب رۆژ یا پتر رژد دبیت ل سه‌ر پشتگیریا ژ ناڤبرنا هێزێن رێكخروا داعش ل ته‌ماما رۆژهه‌لاتا ناڤین ب تایبه‌تی ل هه‌رێما كوردستانێ. هه‌ر ژ رۆژێن ده‌ستپێكا هاتنا رێكخراوێ ڤی وه‌لاتی ده‌ست ب هه‌ڤكاریان بۆ په‌نابه‌ران و هنارتنا دراڤی و د دووڤ دا په‌رله‌مانێ كه‌نه‌دی ب ده‌نگدانه‌كا زۆرینه‌ بریاردا وه‌كو كریار پشكداری د شه‌ریدا بكه‌ت، ئه‌و ژی بوو ئه‌گه‌ر هنارتنا شه‌ش فرۆكێن شه‌ڕی و نوكه‌ ب شێوه‌یه‌ك كاریگه‌ر پشكدارن د شه‌ریدا. لێ ل ڤان رۆژان وه‌سان خوه‌یا دبیت كو نه‌ ته‌نێ كه‌نه‌دا وه‌كو حوكمه‌ت دخوازیت پشكداریێ د سه‌نگه‌رێن شه‌ڕی دا بكه‌ت، لێ وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی ژی خوه‌به‌خشانه‌ نها ده‌ست دایه‌ توماركرنا ناڤێن خوه‌ بۆ روودانا وان دا پشكداربن ل گه‌ل هێزێن پێشمه‌رگه‌ی و ل گه‌ل شه‌ڕڤانان ل رۆژئاڤایێ،
خۆبه‌خشێ كه‌نه‌دی دیلۆن هیللری
پشتی ولاتێ كه‌نه‌دا چه‌ند گاڤێن ئه‌رێنی هاڤێتین بۆ پشكداریه‌كا به‌رفره‌هتر و كاریگه‌رتر د شه‌ڕێ دژی رئكخروا تێرۆرستی یا دعش كری. ئه‌ڤان پێنگاڤان قه‌ناعه‌ته‌كا باش ل جه‌م گه‌له‌ك وه‌لاتیێن وان دروست بوویه‌ كو به‌لێ دڤێت كه‌نه‌دا پتر رۆلێ خوه‌ ببینه‌ و بۆ شكاندن و تێكدانا ته‌ڤنێ رێكخراوا ناڤكری. هه‌كه‌ ژی دزڤرن هندێ ئه‌ڤ وه‌لاته‌ و وه‌لاتتێن وێ وه‌سان باوه‌ردكه‌ن كو ئه‌ڤ ئارێشا هه‌نێ گه‌ر سنۆره‌ك بۆ نه‌هێت دانان سوبه‌ وێ ببن مه‌زنترین مه‌رترسی ل سه‌ر وه‌لاتێن وان ژ وان ژی كه‌نه‌دا. هه‌ر ژبه‌ر ڤێ ئێكێ ژی هه‌تا نوكه‌ دو وه‌لاتی ل مه‌یدانا شه‌ڕینه‌ ل كوردستانێ دژی هێزێن تاریێ ئێك ژ وان ب ناڤێ (دیلۆن هیلله‌ر) كو به‌ریا نوكه‌ ئێك ژ سه‌ربازێن كه‌نه‌دی بوو ل ئه‌ڤغانستانێ بوو. ئه‌و دا خۆیا كرن كو ئه‌و نكاره‌ ده‌ستڤالا بمینه‌ و ئه‌و هێزێن تێرۆرست ب ڤان كارێن هۆڤانه‌ رابن. وه‌لاتیه‌ك دن یا كه‌نه‌دی كو ژ نوكه‌ ل كۆبانێ یه‌ و ل گه‌ل شه‌ڕڤانان به‌رخۆردێ دكه‌ت. لێ یا ژ هه‌ژی گۆتنێ یه‌ ل چه‌ند رۆژێن چووی ب ده‌هان كه‌سان ناڤێن خوه‌ داینه‌ڤ حوكومه‌تا كه‌نه‌دا و نوكه‌ فۆرمێن خوه‌ پركرینه‌ و د ئاماده‌نه‌ ل ده‌مه‌ك نێزیك بێن ڤه‌گوهاستن خوه‌به‌خشانه‌ بۆ كوردستانێ داكو پشته‌ڤانیا گه‌لێ كورد بكه‌ن بۆ ژناڤبرنا داعشان ژ ناڤا ئاخا وان. وه‌كو خوه‌یا دبیت كو كه‌نه‌دا سیاسه‌تا خوه‌ یا نه‌رم و جاران به‌ر ب گوهۆرینێ یه‌ ل دژی گرۆپێن تیرۆرستی، نه‌مازه‌ پشتی دو روودانێن تیرورستی ل سه‌ر ئاخا وێ چێبووین، ئه‌و ژی ب كوشتنا دو پۆلیسێن وان كو ئێك ل باژێرێ مۆنتریال بوو و یا دویان ل باژێرێ پایته‌خت بوو كو دكه‌ته‌ باژێری ئۆتاوا ئه‌ڤ هه‌ردو روودانه‌ هاتن ئه‌نجامدان پشتی كه‌نه‌دا بریار دای كو پشكداری د شه‌ڕیدا بكه‌ت ل دژی رێكخراوا داعش.
ب ڤی ئاوای كه‌نه‌دا رۆژ ب رۆژ یا پتر رژدبیت بۆ هه‌ڤكاریا كوردان و هه‌موو هێزێن نێڤنه‌ته‌وی كو رێكخراوا ناڤكری ژ ناڤ ببه‌ن. هه‌تا ئه‌ڤرۆ گه‌ر ته‌نێ حوكمه‌ت بوویه‌ ئه‌ڤ حه‌زه‌ هه‌بوویه‌ لێ نوكه‌ ئه‌و خال چو بۆ خاله‌ك بلندتر ئه‌و ژی پشته‌ڤانیا وه‌لاتیانه‌ بخوه‌ بخه‌شكرنێ دا كو مل ب ملێ حوكمه‌تا خوه‌ڤه‌ ببن پشكه‌ك ژ پێنگاڤێن سه‌ركردێن وه‌لاتێ خوه‌ ل دژی تیرۆرێ.

87

ل سه‌ر هه‌ر بنه‌مایه‌ك سیاسی، جڤاكی و قانوونی عێراق خۆیا بوو كو وه‌لاته‌كه‌ وه‌لاتیێن وان ژ سێ پێكهاتیێن گه‌له‌ك ژێكجودا پێكدئێن و چ وه‌كه‌ دیرۆك ئاشكه‌را بوو یان ژی روودانێن پشتی رژێما ژناڤچووی یان ژی ژ هه‌موویان نێزتكتر روودانێن ده‌ڤه‌را سونه‌ مه‌زهه‌بان ل ڤان چه‌ند مه‌هێن چووی ژ چاڤێ رۆژێ ئاشكه‌راتر لێكر كو پێكهاتێن ڤی وه‌لاتی ئێكدو قه‌بوول ناكه‌ن. له‌وا ژی د سه‌ر هێندێرا راسته‌ ئه‌و به‌رخۆردا وه‌لاتێن جیهانا دیۆوكراتخواز گه‌لێ عێراقێ ب چاڤه‌كێ گرنگ لێ دنێره‌ و وی هه‌لوێستی به‌رز دنرخینن كو رێخراوا داعش نه‌هێلن و ل گه‌ل ملله‌تێ وی وه‌لاتی تێبكۆشن بۆ قووتبریا تایبه‌تی پشتی ئه‌ڤرۆ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا سۆزا ژناڤبرنا داعشان دای د په‌یاما خۆدا، لێ ئه‌ز باوه‌رم كو هه‌ر وولاتیه‌كێ عێراقێ د دلێ خوه‌ دا وه‌سا ئه‌ماشا دكه‌ت كو چاره‌سه‌رییه‌كا كاتی و هه‌ودانێن برینێن وان جاره‌ك دن ل ده‌مه‌ك دن وێ جهێ میكرۆبێن مینا داعش لێ په‌یدا بن. چاره‌سه‌ریا ب كوته‌ك نه‌ چاره‌یه‌ك بنه‌ره‌ته‌ و هایێن وی وه‌لاتی چاره‌ ناكه‌ت.
دیمۆكراسی باشترین سیسته‌مه‌ كو رێ بۆ ولاتێن پر نه‌ ئه‌وه‌ و ئایین و پێكهاتێن جودا جودا تێدا هه‌ین بۆ نموونه‌ وه‌لاته‌ك مینا عێراقێ. راسته‌ سیسته‌ما دیمۆكراسی یا ده‌مدرێژخایه‌نه‌ لێ دڤێت زه‌مینه‌ بۆ بێت خۆشكرن و سه‌ركرداتیه‌ك و جه‌ماوه‌ره‌ك هه‌بیت ببیته‌ ره‌وره‌وا پێشخستنا ڤێ بیرۆكێ ئه‌ڤ دوو بنیاته‌ نه‌ ل جه‌م سه‌ركردتیا سه‌رۆكاتیا عه‌ره‌بی و نه‌ژی ل جه‌م ملله‌ت و جه‌ماوه‌رێ عه‌ره‌بێ عێراقێ هه‌نه‌ له‌وا كورد ژی بخوازه‌ و نه‌خوا‌زه‌ وێ مینا وان به‌رخوردێ بكه‌ وه‌كو مه‌ته‌لا دبێژیت تو نه‌شیێ میهبی د ناڤ گورگاندا. بلا باشتر ل سه‌ر ڤان گۆتنێن خوه‌ راوه‌ستین. هندیكه‌ عه‌ره‌بێن شیعه‌ مه‌زهه‌بن كه‌ دكه‌نه‌ پرانی ئه‌و پشتی كه‌تنا رژێما به‌عسیان ل سه‌ر حكوومینه‌ و گه‌ر عێراق ب ڤی ئاوای بمینه‌ و هه‌لبژارتنان وه‌سان دیاره‌ حوكم دێ هه‌ر د ده‌ستێ وان دا بیت. جارێ شیعه‌ چ سیسته‌ما قه‌بوول ناكه‌ن ته‌نێ عه‌قیدا دینێ ژ هه‌موو هه‌ست و ئایدولۆژیه‌كا بهێزتره‌ و هه‌تا نوكه‌ ژی وه‌سا هه‌موو بۆچوون ڤێ ئێكێ قه‌بوول دكه‌ن. بریارا سیاسیا ڤی مه‌زهه‌بی هه‌ر ژ مێژ وه‌ره‌یه‌ ژ قوم و ته‌هران دهێت و ئه‌ڤجا ملله‌تێ عێراقێ چ بوخازیت ئه‌و بابه‌ته‌ك دیه‌ و ئه‌ڤ راستیه‌ ژی هه‌شت سالێن حوكمرانیا مالكی نیشا دا، ئه‌ڤجا دیمۆكراسی بوونا ڤی وه‌لاتی ژ ئالیێ ڤی پێكهاتێ هه‌ره‌ مه‌زن و گرنگ وه‌سا دیار خه‌ونه‌. ژ لایێ سونه‌ عه‌ره‌بان ڤه‌ كو بۆ ده‌مێن چه‌رخێن درێژ خودان ده‌سته‌لات و مه‌ژیه‌كێ تولتاری په‌یدا بیه‌ و هه‌ما ئه‌و خوه‌ ب وێرێسێن وی وه‌لاتی دزانن و بۆ ده‌مێن درێژ ئه‌و وێ ده‌ستێ خوه‌ بێخێن ناڤ هه‌ررێكخراوه‌كا تێرۆرستی به‌س كو جاره‌ك دن ب دارێ زۆرێ ده‌سته‌لاتا كورسیكا به‌‌غدا بێخنه‌ ده‌ستێن خوه‌ و ‌‌باشترین نموونه‌ رێكخراوا داعشه‌ كو هه‌ر وان بخوه‌ مه‌نترین دورب ژ ده‌ستێ وان خوار و ئه‌و ب سه‌رێ وان ئینا یا بووی. ئه‌ڤ لایه‌ ژی وێ ئێكێ ئاشكه‌را دكه‌ت كو چو بنه‌مایه‌ك هه‌ست و هزرا دیمۆكراسیبوونێ لج ه‌م نینه‌. پێكهاتا سیێ كو كوردن، كورد وه‌كو خۆیا ملله‌تێ سێینه‌ ل دووڤ رێژه‌یا پێهاتا نووكه‌ ئه‌م دئینین زمان ئه‌گینا مینا ملله‌ت یێن دووێ نه‌. ب هه‌رحال گه‌ر پتریا ملله‌ته‌كی نه‌یێ قه‌بوولكرنا ئێكدو بیت ما كێماسیه‌ك ته‌نێ وێ چ بكه‌ هندی كورد داگێرن و دیمۆكراتحواز بن ژ به‌ر لایێ زۆرینه‌ ئه‌و مه‌یل و شیان نه‌بن عێراق وه‌كو وه‌لات ژ كه‌ڤلوژانكێ بیرۆكا خوه‌ یا كلاسیك ده‌رناكه‌ڤه‌ كه‌ ئه‌و ژی حوكم بوو من ئه‌ڤێن دی ژی دڤێت به‌لێ و له‌بێیا من بن واته‌ سیسته‌ما دكتاتوریه‌تخواز.
ب ڤی ئاوای ئه‌ز عێراقا ژێكڤه‌قتیا ب كوته‌كی پێكڤه‌ نائێه‌ت گرێدان، هه‌ر چه‌نده‌ سالێ جاره‌كا هه‌موو وه‌لاتێن دنیایێ د هه‌وارا عێراقێ وه‌رن جار قرا كوردان و جار یا شیعان و جار یا سونه‌یان و نوكه‌ ژی كێماسیێن بێ ده‌سته‌لاتێن مینا ئێزدیان و مه‌سیحیان و. .. هتد. ئه‌زموونا ڤی وه‌لاتی رۆنكریه‌ كو چاره‌سه‌ریێن ده‌مكی شۆل نه‌كریه‌ كو شۆل ناكه‌ن بلا به‌س ژار و به‌بلنگازی ڤی وه‌لاتی ببیت قوربانی به‌رژه‌وندارێدارێن چه‌كان و گازێ و دۆلاران. ئه‌و ده‌م هاتیه‌ ریفراندومه‌كا سه‌رانسه‌ری ل هه‌موو ڤی وه‌لاتی بێته‌ كرن و هه‌ر پێكهاته‌ك ده‌نگێ خوه‌ بده‌ و بریارا خوه‌ بده‌ و هه‌ر گه‌ر عێراق ما پاشی كه‌س وان ولاتێن ڤێن عیراقا ئێكگرتی بمینه‌ كه‌س لومه‌ ناكه‌ و وێ خوه‌یا به‌ كو وی وه‌لاتی دڤێت چارچووڤا عێراقێ دا بمینن، لێ ژ به‌ر به‌رژوه‌ندیا وه‌لاتێ خه‌لكی و ملله‌تێ عێراقێ هه‌ر قوربانی سیاسه‌تا ناڤ ده‌وله‌تی به‌ ئه‌ڤه‌ بێ وژدانیه‌ ل شوونا ملله‌تان وه‌لاتێن دن بریار چاره‌نڤیسا عێراقیان بده‌ن.

67

ل ناڤا وه‌لاتێ كورد بێگ ده‌ست و بێگ به‌رخورد یێ خۆراگریێ به‌رده‌وامیێ پێ دده‌ن چ وه‌لاتێ بۆ هاریكاریا په‌نابه‌ران یان مینا پێشمه‌رمه‌گه‌ ل به‌رۆكێن شه‌ری. ئه‌ڤه‌ ل ده‌مه‌كی كو ره‌ڤه‌ندا كوردان ل ده‌رڤه‌ی وه‌لات درێخی نه‌كریه‌ كو وی كارێ تیرۆرست دكه‌ن رسوا بكه‌ن و ده‌نگێ كوردان بگه‌هین هه‌موو بنگه‌هێن چێكرنا بریارا سیاسی ل وه‌لاتێن ئه‌ورۆپا، ئه‌مریكا و كه‌نه‌دا.. . هتد. ئه‌ڤرۆ ل باژێرێ كه‌لگاری ـ كه‌نه‌دا ب سه‌دان كوردان كو ژ هه‌موو پارچان پێكهاتبوون، پێك دهاتن په‌یاما خوه‌ ئاراسته‌ی گه‌ل و حوكمه‌تان كرن.
هه‌ر چه‌نده‌ كه‌نه‌دا زوو هه‌ڤكاریا خوه‌ بۆ گه‌لێ كوردستانێ راگه‌هاند، لێ دیسا كورد د به‌رده‌وامن ل سه‌ر خۆنیشادانان ل ڤی وه‌لاتی ژ به‌ر كو بارێ خه‌لك و هێزا پێشمه‌رگه‌هێ یێ گرانه‌ و یا كورد ئه‌ڤرۆ د كه‌ن شه‌ر و خه‌باته‌كه‌ پێش ته‌ماما دنیایا دیموكراسخاز یێ ئه‌نجامده‌ن. هه‌ر ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ كۆمڤه‌بوویێن ئه‌ڤرۆ ل ڤی باژێرێ گرنگ یێ كه‌نه‌دا داكۆكی ل سه‌ر سێ خالان كو ئه‌و ژی پێكدهاتن. ئێك، ب زووترین ده‌م هاریكاری بگه‌هن په‌نابه‌ران ژ به‌ر كو ژماره‌ك هه‌ره‌ مه‌زن قه‌ستا كوردستانێ كرینه‌ و ژ تاقه‌تا وه‌لاتیان ده‌ركه‌تیه‌. خالا دووێ، كورد و هێزا پێشمه‌رگه‌ نه‌مینه‌ ب ته‌نێ د ڤی شه‌ڕێ كورد پێش هه‌میان ڤه‌ دكه‌ن و فه‌ره‌ هه‌موو وه‌لات رۆلێ شه‌ڕی ببین ب هه‌ر ره‌نگه‌كی ب تایبه‌ت ب هنارتنا چه‌كێ گران و هه‌مه‌جۆر. په‌یاما سیێ، كورد ئێدی نه‌شێن به‌رده‌وام ببن قوربانیێن سیاسیا نێڤنه‌ته‌وی و ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤین له‌ورا ئێدی ده‌م هاتیه‌ كوردان وه‌لاتێ خوه‌ هه‌به‌ و ئازادانه‌ بریارێ ل سه‌ر چاره‌نڤیسێ خوه‌ بده‌ن. ب ڤی ئاوای په‌یاما كوردان هاته‌ ڤه‌گێران بۆ راییا گشتی یا كه‌نه‌دا ئه‌و ژی ب ئاماده‌بوونا پتر ژ ده‌هان ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێن رۆژنامه‌ڤانی و رادیۆیێ، تێلڤزیۆنی كو گه‌له‌ك ژ وان كربوونه‌ سه‌رنووچا خوه‌ یا رۆژێ.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com